Zeer divers toezicht in de openbare ruimte

Transcriptie

1 Rapport Gemeentelijke Ombudsman Zeer divers toezicht in de openbare ruimte Gemeente Amsterdam Stadsdeel Centrum, Stadsdeel Nieuw-West, Stadsdeel Noord, Stadsdeel Oost, Stadsdeel West, Stadsdeel Zuid, Stadsdeel Zuidoost, Cition, Dienst Stadstoezicht, Havenbedrijf Amsterdam NV 11 april 2013 RA130604

2 Pagina : 2/48 Inhoudsopgave 1 Samenvatting Inleiding... 7 Aanleiding... 7 Onderzoek Toezicht in Amsterdam...13 Bestuurlijke achtergrond...13 Taken en bevoegdheden van toezichthouders...14 Sancties...15 Bezwaar...15 Klachten Slimmer werken...17 Centrum...18 Nieuw-West...18 Oost...19 West...19 Zuid...20 Dienst Stadstoezicht...20 Havenbedrijf...21 Conclusies en aanbevelingen Klachten over toezichthouders...25 Centrum...25 Noord...25 Oost...25 West...25 Zuid...25 Zuidoost...26 Cition...26 Dienst Stadstoezicht...27 Openbaar Ministerie...27 Conclusies en aanbevelingen Opleiding toezichthouders...30 Nieuw-West...30 Noord...30 West...31 Zuid...31 Zuidoost...31 Cition...31

3 Pagina : 3/48 Dienst Stadstoezicht...31 Havenbedrijf...32 Conclusies en aanbevelingen Omgaan met agressie...33 Centrum...33 Oost...33 Nieuw-West...33 West...33 Dienst Stadstoezicht...34 Cition...34 Conclusies en aanbevelingen Uniformen en bevoegdheden...36 Parkeercontroleurs Cition...37 Havenbedrijf Uitrusting...39 Men neme mee...39 Oost...39 West...39 Zuidoost...39 Cition...39 Dienst Stadstoezicht...40 Conclusies en aanbevelingen...40 Bijlage 1: Rapporten Cition...41 Bijlage II: Rapporten Handhaving...44

4 Pagina : 4/48 1 Samenvatting Aanleiding In de openbare ruimte in Amsterdam zijn verschillende soorten toezichthouders werkzaam met een rijke variatie aan uniformen en uitrustingen. Weinig Amsterdammers weten precies de verschillen tussen deze toezichthouders en welke taken en bevoegdheden zij hebben. Dit is voor de ombudsman aanleiding om een oriënterend onderzoek in te stellen naar het toezicht op straat uitgevoerd in de zeven stadsdelen van Amsterdam en Westpoort. Centraal staat de vraag of het toezicht in Amsterdam op een voldoende dienstverlenende wijze wordt uitgevoerd. Is het voor burgers voldoende duidelijk wat de bevoegdheden en taken van deze medewerkers zijn en weten zij waar zij naartoe moeten met eventuele klachten over de uitoefening van het toezicht. Onderzoek In het kader van het onderzoek hebben twee onderzoekers van de ombudsman met teammanagers Handhaving van alle stadsdelen, de Dienst Stadstoezicht, Cition, Havenbedrijf Amsterdam NV en Dienst Milieu en Bouwtoezicht gesproken. Beide onderzoekers hebben ook met medewerkers van het Openbaar Ministerie gesproken die zich bezig houden met de afhandeling van klachten over buitengewoon opsporingsambtenaren. Verder hebben zij een dag met handhavers van Stadsdeel Oost meegelopen om het werk in de praktijk te aanschouwen. Tot slot heeft ombudsman met dr. R. van Steden, universitair docent Bestuurskunde aan de Vrije Universiteit over zijn bevindingen gesproken. Aanleiding was dat de heer van Steden eerder onderzoek heeft gedaan naar handhaving in Amsterdam. Zijn onderzoek resulteerde in het rapport Gemeentelijke handhavers in Amsterdam dat in 2012 is gepubliceerd. Conclusies en aanbevelingen In het verslag van bevindingen onderscheidt de ombudsman de volgende onderwerpen: slimmer werken, klachten over toezichthouders, opleiding toezichthouders, omgaan met agressie, uniformen en bevoegdheden en uitrusting. Hieronder volgt een selectie van de conclusies en aanbevelingen. Slimmer werken 1 Uniforme werkwijze op centraal niveau Stadsdelen kunnen slimmer werken door de methodes van programmatisch werken en informatiegestuurde handhaving op centraal niveau te ontwikkelen en de gegevens centraal in te voeren. Dit komt het niveau van dienstverlening ten goede. Onderzoek de mogelijkheden en voordelen om op centraal niveau een uniforme methode te ontwikkelen voor programmatisch werken en informatiegestuurde handhaving. 2 Leer van cijfers De ombudsman constateert dat de onderzochte organisaties geen inzicht hebben in de kwantitatieve en kwalitatieve gegevens met betrekking tot handhaving. Door het ontbreken van deze gegevens kan geen analyse plaatsvinden waardoor niet of onvoldoende programmatisch kan worden gewerkt en/of informatiegestuurd kan worden gehandhaafd. De organisaties kunnen niet leren van de cijfers. De organisaties dienen hun administratie zodanig op orde te krijgen dat zij op eenvoudige wijze kunnen beschikken over alle kwantitatieve en kwalitatieve gegevens met betrekking

5 Pagina : 5/48 tot handhaving teneinde het handhavingsbeleid daarop af te stemmen. 3 Politie-informatie Handhavers lopen een veiligheidsrisico als zij zonder informatie over individuele personen en adressen handhavend moeten optreden. Dit gaat ten koste van de dienstverlening. Treed in overleg met de politie of en in hoeverre handhavers van politie-informatie kunnen worden voorzien. 4 Buurtregisseur De buurtregisseur kan een verbindende schakel vormen tussen de Dienst Stadstoezicht, het GVB en de politie. Dat komt de samenwerking tussen deze organisaties ten goede. Overleg met de politie of de buurtregisseur een grotere rol kan krijgen wat betreft de samenwerking tussen de betrokken organisaties met betrekking tot handhaving. 5 Gastheerschap Het werk van handhavers kenmerkt zich door het gastheerschap in de openbare ruimte. De Dienst Stadstoezicht zou zich meer op die manier moeten profileren. Denk na om het toezicht/de handhaving in de stad langs een vloeiende taaklijn te organiseren en het accent van de taakomschrijving van handhaving te verleggen naar gastheerschap. Overweeg om op het uniform TOEZICHT te zetten. klachten over toezichthouders 1 Protocol klachtafhandeling De stadsdelen en de Dienst Stadstoezicht dienen een protocol te ontwikkelen aan de hand waarvan klachten over buitengewoon opsporingsambtenaren volgens een vaste werkwijze worden geanalyseerd. Maak toezichthouders en parkeercontroleurs ervan bewust dat burgers klachten mogen en kunnen indienen. Instrueer toezichthouders en parkeercontroleurs om burgers in voorkomende gevallen op de klachtenprocedure te wijzen. uniformen en bevoegdheden 1 Verschillende uniformen Uit dienstverlenend oogpunt is de burger gebaat bij een in alle opzichten uniform en integraal toezicht. De doorsnee Amsterdammer is niet of onvoldoende bekend met de verschillende soorten toezichthouders die hij op straat tegenkomt. Start een voorlichtingscampagne over de bevoegdheden van de verschillende toezichthouders/handhavers in Amsterdam.

6 Pagina : 6/48 2 Naar één handhaver Doordat de uniformen van handhavers en parkeercontroleurs (te) veel op elkaar lijken, weet het publiek niet wat het verschil is tussen beide. Idealiter wordt al het werk in de openbare ruimte uitgevoerd door één soort handhaver tevens buitengewoon opsporingsambtenaar, ook het werk van de parkeercontroleur. Parkeercontroleurs kunnen als integrale handhaver dan veel breder inzetbaar zijn. In andere steden komt dit wel voor. uitrusting 1 Gelijke uitrusting Onderzoek de mogelijkheden en voordelen om alle handhavers met dezelfde communicatiemiddelen en veiligheidsvoorzieningen zoals wapenstok uit te rusten. Amsterdam, 11 april 2013 Ulco van de Pol Gemeentelijke Ombudsman

7 Pagina : 7/48 2 Inleiding Aanleiding Zoals uit onderstaande foto s blijkt werken er diverse toezichthouders in Amsterdam in de openbare ruimte met een rijke variatie aan uniformen en uitrustingen. Weinig Amsterdammers zullen precies weten wat de verschillen tussen al deze toezichthouders zijn en welke taken en bevoegdheden zij hebben. Dit is voor de ombudsman aanleiding om een oriënterend onderzoek in te stellen naar het toezicht op straat uitgevoerd in de zeven stadsdelen van Amsterdam en Westpoort 1. Centraal staat de vraag of het toezicht in Amsterdam op een voldoende dienstverlenende wijze wordt uitgevoerd. Is het voor burgers voldoende duidelijk wat de bevoegdheden en taken van deze medewerkers zijn en weten zij waar zij naartoe moeten met eventuele klachten over de uitoefening van het toezicht. Over de afgelopen jaren ontving de ombudsman regelmatig klachten over (het ontbreken van) toezicht. Hij ontving relatief weinig klachten over de toezichthouders zelf. Over het parkeerbeheer van Cition is er een continue stroom van klachten. Kennelijk is deze organisatie herkenbaar en laagdrempelig. De werkzaamheden van de medewerkers van de gemeente Amsterdam die op de foto s staan afgebeeld, spelen zich voornamelijk op straat af. Hun werk bestaat uit toezicht, controle en handhaving van regelgeving op het gebied van bouw, horeca, markten, milieu, openbare ruimte, parkeren, verkeer en vervoer. Hun werk richt zich onder meer op burgers, winkeliers, marktkooplieden, (brom)fietsers en automobilisten. (foto s Edwin van Eis Fotobank) 1 Westpoort is officieel geen stadsdeel en valt onder verantwoordelijkheid van het Amsterdamse college van B&W. Havenbedrijf Amsterdam NV beheert Westpoort.

8 Datum : 11 april 2013 Pagina : 8/48 Handhavers zonder wapenstok (foto s Edwin van Eis Fotobank) Verkeersregelaar bij IJtunnel (foto Edwin van Eis Fotobank)

9 Pagina : 9/48 Handhaver met wapenstok

10 Pagina : 10/48 Parkeercontroleurs van Cition Straatcoaches

11 Pagina : 11/48 Boswachter met diensthond (foto Jeroen Hogenboom) Overzicht van toezichthouders in Amsterdam werkzaam in de openbare ruimte - handhavers openbare ruimte tevens buitengewoon opsporingsambtenaar met handboeien zonder wapenstok in dienst van een stadsdeel of de Dienst Stadstoezicht (onder meer handhavers Taxi, handhavers team Bestuurlijk Toezicht Prostitutie en handhavers Vliegende Brigade) - handhavers openbare ruimte tevens buitengewoon opsporingsambtenaar met handboeien en wapenstok van Stadsdeel Zuidoost of de Dienst Stadstoezicht (team Veiligheidsteam Openbaar Vervoer) - toezichthouders (geen buitengewoon opsporingsambtenaar) in dienst van een stadsdeel - parkeercontroleurs van Cition (bijna identiek uniform als handhavers) - boswachters tevens buitengewoon opsporingsambtenaar (groene broek, kaki overhemd) - fietsenknippers 1 (veiligheidshesje) - handhavers Havenbedrijf Amsterdam NV (op het water) nautisch uniform - ISA-medewerkers 2 - prikkers 3 (veiligheidshesje) - straatcoaches 4 (rode jassen) - verkeersregelaars 5 (oranje veiligheidshesje) 1 Een fietsenknipper is een medewerker van het stadsdeel (of Pantar) die zich toelegt op het losknippen van verkeerd geparkeerde fietsen, fietswrakken en fietswezen. 2 International Security Agency (ISA) is een Nederlands beveiligingsbedrijf voor onder meer verkeer- en parkeerbeheer, overlast- en criminaliteitsbestrijding dat door de centrale stad of stadsdelen wordt ingehuurd. 3 Een prikker is een medewerker van het stadsdeel (of Pantar) gespecialiseerd in het doorzoeken van verkeerd aangeboden vuilniszakken naar naam en adresgegevens van de overtreder. 4 Straatcoaches zijn via de Stichting Aanpak Overlast Amsterdam werkzaam in bepaalde stadsdelen en worden ingezet om jongerenoverlast aan te pakken. Straatcoaches zijn herkenbaar aan hun rode jassen en zilverkleurige mountainbikes. 5 Een verkeersregelaar is werkzaam voor een stadsdeel of gemeentelijke dienst en heeft de bevoegdheid om aan weggebruikers instructies te geven.

12 Pagina : 12/48 Onderzoek In het kader van het onderzoek hebben twee onderzoekers van de ombudsman tussen 17 juli en 28 november 2012 met teammanagers Handhaving van alle stadsdelen, de Dienst Stadstoezicht, Cition, Havenbedrijf Amsterdam NV (hierna: Havenbedrijf) en Dienst Milieu en Bouwtoezicht 1 (hierna: DMB) gesproken. De belangrijkste bevindingen van deze gesprekken, maken deel uit van dit rapport. In de verschillende hoofdstukken zijn niet steeds alle gemeentelijke organisaties genoemd waarmee de onderzoekers hebben gesproken. Afhankelijk van het onderwerp en de relevantie van hetgeen is besproken, heeft de ombudsman de bevindingen hierover in het rapport opgenomen. Daarnaast hebben beide onderzoekers op 11 december 2012 een dag met handhavers van Stadsdeel Oost meegelopen om het werk in de praktijk te ervaren. Op 14 februari 2013 heeft de ombudsman zijn voorlopige bevindingen en conclusies tijdens het directeurenoverleg Veiligheid en Handhaving gepresenteerd. De directeuren van stadsdelen, de Dienst Stadstoezicht, DMB en de directie Openbare Orde en Veiligheid (hierna: OOV) nemen deel aan dit overleg. Op 6 maart 2013 heeft de ombudsman zijn bevindingen en conclusies besproken met dr. R. van Steden, universitair docent Bestuurskunde aan de Vrije Universiteit. Hij maakt deel uit van de onderzoeksgroep Veiligheid en burgerschap. De visie van de heer Van Steden is in dit rapport verwerkt. De heer Van Steden heeft samen met de heer E. Bron onderzoek gedaan naar handhaving in Amsterdam. Dit onderzoek heeft geresulteerd in het rapport Gemeentelijke handhavers in Amsterdam dat in 2012 is gepubliceerd. Op 15 maart 2013 hebben de onderzoekers van de ombudsman een gesprek gehad met een beleidsmedewerker en een managementassistente van het Openbaar Ministerie (hierna: OM). De opmerkingen van beide medewerkers zijn in het rapport verwerkt. 1 De taken en bevoegdheden van de DMB zijn m.i.v. januari 2013 overgegaan naar de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied of naar stad en stadsdelen.

13 Pagina : 13/48 3 Toezicht in Amsterdam Bestuurlijke achtergrond Van oudsher is de politie belast met de handhaving van de openbare orde en veiligheid en het opsporen en onderzoeken van strafbare feiten. Tegenwoordig concentreert de politie zich vooral op de opsporing en onderzoek van zwaardere strafbare feiten, en zijn gemeenten steeds meer belast met toezicht en handhaving in de openbare ruimte. De gemeente Amsterdam heeft in totaal meer dan 250 handhavingstaken, vastgelegd in wetten, verordeningen en beleidsregels waarvan een deel betrekking heeft op handhaving in de openbare ruimte. Op bestuurlijk niveau werken de centrale stad en alle stadsdelen samen om de handhaving in de openbare ruimte vorm te geven. De centrale stad en stadsdelen hebben van 2007 tot en met 2010 in het Stedelijk Programma Regelgeving en Handhaving samengewerkt aan het verbeteren van de kwaliteit, doelmatigheid en uniformiteit van het bestuurlijke toezicht. Eindrapport Hoofdlijnen Organisatie Bestuurlijk Toezicht In 2008 is besloten om voor de centrale stad en de stadsdelen een visie te ontwikkelen op de organisatie van toezicht en handhaving binnen de openbare ruimte. Dat resulteerde eind 2008 in het Eindrapport Hoofdlijnen Organisatie Bestuurlijk Toezicht (Eindrapport OBT1). De hoofdlijn van dit rapport is dat de taken op het gebied van het bestuurlijke toezicht en handhaving in de openbare ruimte, bouw en milieu helder moeten worden verdeeld tussen het centrale en decentrale gezag. In een aantal gevallen is er sprake van een combinatie van decentraal en centraal toezicht en handhavingstaken. Het ambtelijk kernteam onderscheidde destijds nog 201 gemeentelijke handhavingstaken. Het gaat om de volgende vier toezicht-/handhavingsvormen: Basistoezicht: ogen en oren; (corrigerend) optreden op decentraal niveau Gespecialiseerd toezicht op decentraal niveau (Super) specialisme op centraal niveau Grensoverschrijdend toezicht op centraal niveau. Eindrapport Programma van Eisen Organisatie Bestuurlijk Toezicht In 2009 kreeg het ambtelijk kernteam de opdracht om het Eindrapport OBT1 nader uit te werken. Dat resulteerde in 2010 in het Programma van Eisen Organisatie Bestuurlijk Toezicht (Eindrapport OBT2). Dit rapport bevat een aantal inrichtingseisen voor een professionele uitvoeringsorganisatie. Het rapport staat een heldere taakverdeling voor en gestandaardiseerd (samen)werken via processen en protocollen. Er wordt programmatisch gehandhaafd via een meerjarenkader en jaarlijkse handhavingsprogramma's. Toezichthouders werken informatiegestuurd op basis van een gezamenlijke informatiehuishouding, waarin op gelijke wijze geregistreerd wordt en die voor iedere toezichthouder toegankelijk is. Klachten/meldingen kunnen 24 uur per dag worden ingediend, en een piketdienst pakt buiten kantooruren de urgente zaken op. Er wordt een stedelijk handhavingsoverleg ingesteld waaraan alle (eind)verantwoordelijken voor toezicht en handhaving deelnemen. Het kernteam onderschrijft het belang van opleiding en permanente bijscholing door het oprichten van een Handhavingsacademie in combinatie met een Expertisecentrum Handhaving. Bij een tekort aan capaciteit kan personeel onderling worden in- en uitgeleend. Indien dat onvoldoende toereikend is, kan een beroep worden gedaan op de capaciteit van de centrale uitvoeringsorganisatie.

14 Pagina : 14/48 Eindrapport Stedelijk Programma Regelgeving en Handhaving Dit rapport sluit het Stedelijk Programma Regelgeving en Handhaving af. In dit rapport staat de volgende definitie van handhaving vermeld. Handhaving is het doen naleven van gedragsvoorschriften voor burgers en bedrijven. Het geschiedt door het houden van toezicht op de naleving van de (stadsdeel)gemeentelijke regelgeving en afgegeven vergunningen door gemeentelijke toezichthouders alsmede door het optreden tegen een geconstateerde overtreding door middel van waarschuwingen, van het opleggen van een dwangsom, het toepassen van bestuursdwang of door middel van het opmaken van een proces-verbaal. Tot zover de beschrijving van de wijze waarop de gemeente werkt aan verbetering van het toezicht in de stad. In hoofdstuk 3 komt dit onderwerp nader aan bod. Taken en bevoegdheden van toezichthouders Binnen de gemeente Amsterdam zijn verschillende medewerkers belast met het houden van toezicht in de openbare ruimte. Toezicht strekt zich uit van rondkijken en signaleren tot het opleggen van een sanctie voor het overtreden van wet- en regelgeving. In het laatste geval is sprake van handhaving, hetgeen gezien kan worden als sluitstuk van toezicht. Van de verschillende toezichthouders hebben de handhavers die tevens buitengewoon opsporingsambtenaar zijn de meeste bevoegdheden. Buitengewoon opsporingsambtenaren zijn bevoegd tot het opleggen van strafrechtelijke sancties. De verschillende functies en opsporingsbevoegdheden die een buitengewoon opsporingsambtenaar kan hebben, zijn ondergebracht in zes werkterreinen (domeinen). De volgende domeinen zijn te onderscheiden: 1 1. Openbare ruimte 2. Milieu, welzijn en infrastructuur 3. Onderwijs 4. Openbaar vervoer 5. Werk, inkomen en zorg 6. Generieke opsporing Elk domein heeft zijn eigen specifieke opleidingseisen en een zogenoemd maximaal opsporingspakket. Voor elk domein is aangegeven wat de bevoegdheden van de buitengewoon opsporingsambtenaren in dat domein zijn. Een buitengewoon opsporingsambtenaar kan in maximaal twee verschillende domeinen werken. De meeste toezichthouders op straat zijn handhaver openbare ruimte tevens buitengewoon opsporingsambtenaar en zijn in dienst van een stadsdeel of van de Dienst Stadstoezicht. Een aparte groep toezichthouders zijn de parkeercontroleurs in dienst van Cition. Zij zijn handhaver noch buitengewoon opsporingsambtenaar. Hun werkzaamheden bestaan uit het 1 Circulaire domeinen Buitengewoon opsporingsambtenaren

15 Pagina : 15/48 controleren of er voldoende parkeerbelasting is betaald en het zonodig opleggen van naheffingsaanslagen. De fietsenknippers, prikkers en verkeersregelaars zijn toezichthouders zonder bijzondere bevoegdheden. Zij worden geacht hun ogen en oren open te houden en eventuele misstanden in de openbare ruimte te signaleren. Sancties Al deze verschillende (gemeentelijke) medewerkers zijn zoals gezegd dagelijks bezig met toezicht, controle en handhaving. De meeste Amsterdammers merken daar in hun dagelijkse beslommeringen niets van. Dat kan anders lopen wanneer een toezichthouder een Amsterdammer op zijn gedrag aanspreekt en een geconstateerde overtreding sanctioneert. Veel voorkomende overtredingen zijn: fietsen op de stoep, foutparkeren van auto s en fietsen, hondenpoep, verkeerd aangeboden huisvuil, en wildplassen. Een handhaver openbare ruimte tevens buitengewoon opsporingsambtenaar is bevoegd om voor een overtreding een geldboete op te leggen. Voor een overtreding op grond van de Algemene Plaatselijke Verordening 1 wordt een bestuurlijke strafbeschikking opgelegd en voor verkeersovertredingen een boete op grond van de Wet administratiefrechtelijke handhaving verkeervoorschriften (Wet Mulder). Parkeercontroleurs beperken zich tot het opleggen van naheffingsaanslagen. Dagelijks leggen een paar honderd handhavers een veelvoud aan bestuurlijke strafbeschikkingen op en de vele parkeercontroleurs van Cition leggen iedere dag ruim duizend naheffingsaanslagen op voor het niet betalen van (voldoende) parkeerbelasting. Burgers die een financiële sanctie krijgen, kunnen zich daar zelden in vinden, ook als deze terecht is opgelegd. Het is een vervelende ervaring, alleen al omdat het geld kost. In een beperkt aantal gevallen kan een burger zich evenmin vinden in de wijze waarop een handhaver of parkeercontroleur zich jegens hem heeft gedragen (dat geldt vice versa voor de handhaver of de parkeercontroleur). Een burger die zich niet kan vinden in wat hem is overkomen, heeft een paar mogelijkheden om hiertegen iets te ondernemen. Bezwaar Tegen een bestuurlijke strafbeschikking kan de burger in verzet bij de officier van justitie. Als iemand vindt dat hij ten onrechte een boete op grond van de Wet Mulder heeft gekregen, dan kan hij daartegen in bezwaar bij de officier van justitie. Tegen een opgelegde naheffingsaanslag kan een burger een bezwaarschrift indienen bij Cition. Klachten over het gedrag vertalen zich vaak in het maken van bezwaar. Maar formeel is in die procedure weinig ruimte om op klachten in te gaan. Centraal staat immers de vraag of de sanctie terecht is opgelegd. 1 De Algemene Plaatselijke Verordening Amsterdam geldt voor iedereen binnen de gemeente. Op grond van de gemeentewet mogen en moeten gemeenten verordeningen uitvaardigen en ook sanctioneren.

16 Pagina : 16/48 Klachten Bij de afhandeling van een klacht over een handhaver, die tevens buitengewoon opsporingsambtenaar is, is het van belang een onderscheid te maken tussen de verschillende bevoegdheden. Enerzijds is de handhaver belast met toezichthoudende taken op straat binnen een bestuursrechtelijk kader. Anderzijds is de handhaver belast met opsporingstaken handelend binnen een strafrechtelijk kader. De grens tussen de bestuursrechtelijke en strafrechtelijke bevoegdheden is in de praktijk echter niet altijd even duidelijk. Er is sprake van een glijdende schaal wat betreft de uitoefening van de verschillende bevoegdheden. Op welk moment wisselt de handhaver van pet? Gesteld kan worden dat een handhaver van pet wisselt op het moment dat hij het vermoeden van een strafbaar feit heeft en een burger om zijn legitimatie vraagt met de bedoeling een sanctie op te leggen. Daarvoor voerde de handhaver bestuursrechtelijke toezichthoudende taken uit. Dit onderscheid is van belang voor de instantie die bevoegd is de klachten te behandelen. Burgers dienen jaarlijks een beperkt aantal klachten in bij de gemeente over handhavers/buitengewoon opsporingsambtenaren. De gemeente stuurt deze klachten standaard door naar het Openbaar Ministerie (OM). Het OM onderzoekt vervolgens of er strafrechtelijke elementen in de klacht zitten om de handhaver/buitengewoon opsporingsambtenaar eventueel te vervolgen. Zijn deze er niet, dan stuurt het OM deze ter behandeling terug naar de organisatie waar de handhaver werkzaam is. Het komt voor dat er tussen een Amsterdammer en een toezichthouder een woordenwisseling plaatsvindt of dat de situatie escaleert. Dat kan zonder dat er een bestuurlijke strafbeschikking, boete of naheffingsaanslag is opgelegd maar ook in combinatie daarmee. Dit kan voor een burger aanleiding zijn om een (bejegenings)klacht in te dienen. Een burger kan in voorkomende gevallen de gelegenheid aangrijpen om een klacht in te dienen als hij het inhoudelijk niet eens is met de opgelegde sanctie. De volgende soorten klachten en de wijze van afhandeling kunnen worden onderscheiden: Klachten over Treedt op als Klachtafhandeling 1 e lijn Klachtafhandeling 2 e lijn Toezichthouder/niet buitengewoon Toezichthouder Werkgever Gemeentelijke Ombudsman opsporingsambtenaar Parkeercontroleur Parkeercontroleur Cition Gemeentelijke Handhaver/buitengewoon opsporingsambtenaar Als toezichthouder Als buitengewoon opsporingsambtenaar Werkgever OM Ombudsman Gemeentelijke Ombudsman Nationale Ombudsman

17 Pagina : 17/48 4 Slimmer werken In dit hoofdstuk komt aan de orde op welke wijze de gemeente werkt aan verbetering van de organisatie van het toezicht in de openbare ruimte. De gemeente werkt aan centralisering van handhaving waarbij sprake is van één politieke gedachte. In eerste instantie werd gedacht aan de invoering van één centrale dienst waarin alle handhavingstaken zouden worden ondergebracht. Deze gedachte is verlaten. Een aantal onderwerpen wordt centraal aangestuurd. Denk aan de aanpak van prostitutie. Voor de onderwerpen waarover de stadsdelen zelf bevoegd zijn, stellen zij in een handhavingprogramma hun eigen prioriteiten vast. Daardoor wordt de handhaving verschillend uitgevoerd. De gemeente heeft instrumenten ontwikkeld om efficiënter en slimmer te werken. Twee belangrijke instrumenten in dit verband zijn Programmatisch handhaven en Informatiegestuurde handhaving. De boodschap om hiermee te werken volgt uit de in hoofdstuk 2 genoemde rapporten OBT 1 en 2. Programmatisch handhaven gaat uit van een zich herhalend, cyclisch proces. Het repeterende karakter maakt het mogelijk om het beleid periodiek te toetsen en zo nodig bij te stellen. Informatiegestuurde handhaving is een methode waarbij door informatieanalyse de handhavingstaak gerichter kan worden uitgevoerd. Verder werken de stadsdelen samen om het toezicht in de openbare ruimte beter te organiseren. Sinds 2011 hebben de hoofden van de afdelingen Handhaving zich verenigd in het Managersoverleg Handhaving. Zij overleggen één keer in de vier weken. Ook bij de organisatie van grote evenementen zoals Koninginnedag en Sail Amsterdam werken de stadsdelen nauw samen. De rondgang van de ombudsman langs de stadsdelen leverde een divers beeld van het toezicht op. Zo is gebleken dat niet alle stadsdelen op dezelfde wijze toepassing geven aan het programmatisch handhaven en informatiegestuurde handhaving. Uit de gesprekken met de stadsdelen kwam verder naar voren dat het voor de aanpak van buurtproblemen raadzaam is lokaal lokaal te laten. Lokale handhavers kennen immers de mores van een bepaalde buurt. Centrale handhavers kunnen onmogelijk in de hele stad weten waar honden wel of niet vrij mogen lopen. Ook uit praktische overwegingen is het aan te bevelen dat handhavers in de toekomst niet vanuit één centraal punt over de hele stad uitwaaieren, omdat zij dan al gauw een half uur onderweg zijn om de buurt te bereiken waar zij die dag werken. Verschillende stadsdelen laten weten dat handhavend optreden niet altijd de beste oplossing voor een probleem is. Denk aan vuilnis naast de ondergrondse afvalcontainer. Waarom gebeurt dat? Oorzaak is bijvoorbeeld dat de container vol zit en de klep vast zit of dat het afval niet in de klep past. Of weten de bewoners niet dat de afhaaldag is gewijzigd? Mogelijke oplossingen: vaker de container legen, de klep controleren en de burgers beter informeren over de gewijzigde ophaaldagen.

18 Pagina : 18/48 Hetzelfde geldt voor overlast van hangjongeren op een bankje in de buurt. Handhavers van stadsdelen of de Dienst Stadstoezicht kunnen de jongeren steeds aanspreken op hun overlastgevend gedrag en bekeuringen uitschrijven maar een stadsdeel kan ook besluiten het bankje weg te halen. De overlast op de plek waar het bankje stond is daarmee verdwenen. De kans bestaat echter wel dat de overlast zich naar een andere plek in de buurt verplaatst. Een andere mogelijke verbetering van toezicht in de openbare ruimte stipt de heer Van Steden aan in het gesprek met de ombudsman, te weten de uniformering van de werkwijze van buurtregisseurs. De dienstleiding van de politie wil dat alle buurtregisseurs op een meer uniforme wijze te werk gaan. Het zou volgens de heer Van Steden goed zijn als buurtregisseurs meer zouden optreden als coördinatoren van samenwerkingsverbanden tussen politie, handhavers en eventuele andere partijen. Zij kunnen een verbindende schakel vormen tussen de verschillende organisaties. De ombudsman heeft met de gemeentelijke organisaties gesproken over de manier waarop zij werken aan verbetering van het toezicht in de openbare ruimte. Hieronder volgt een selectie van de bevindingen uit die gesprekken. Daarnaast heeft de ombudsman voor zijn onderzoek alle betrokken organisaties gevraagd om verschillende cijfers te overleggen. De meeste organisaties hebben daaraan gehoor gegeven. De Dienst Stadstoezicht was niet in staat om de gevraagde gegevens te verstrekken. Ook de stadsdelen Centrum, Nieuw-West en West hebben niet gereageerd op het verzoek om cijfers te overleggen. Centrum Het stadsdeel laat weten dat het is gestart met het zogenoemde Programmatisch werken en Informatiegestuurde handhaving. Leidend zijn de prioriteiten die het bestuur bepaalt, de prioriteiten zoals opgenomen in het Handhavingsuitvoeringsprogramma en de meldingen die binnenkomen. Verder is het een eenvoudige rekensom: hoeveel uur is nodig om een bepaalde taakstelling uit te voeren. De handhavers registreren de tijd niet. Het stadsdeel hecht niet zoveel waarde aan tijdregistratie omdat dit (veel) tijd kost. Daar komt bij dat er gemakkelijk met de tijdregistratie kan worden gemanipuleerd, aldus het stadsdeel. Nieuw-West Sinds februari 2008 zijn er in een aantal buurten in Amsterdam buurtveiligheidsteams. Doel van de teams is het verbeteren van de leefbaarheid en de veiligheid in de buurt door enkele, door de buurt gekozen, problemen gezamenlijk aan te pakken. Stadsdeel Nieuw-West kent sinds 1 september 2012 een buurtveiligheidsteam dat bestaat uit: een handhaver, een politieagent, de buurtregisseur, een wijkcoördinator van de afdeling Wijken van het stadsdeel, een klussenteam (voor kleine klussen en reparaties) en een toezichthouder. Het buurtveiligheidsteam van Stadsdeel Nieuw-West onderscheidt zich volgens het stadsdeel van andere buurtveiligheidsteams omdat problemen écht als team worden aangepakt. Dat betekent dat een teamlid niet alleen vanuit zijn eigen bevoegdheid (samen)werkt maar dat het team alles samen doet en/of zelf doet aldus het stadsdeel. Ook een politieagent die een verkeerd aangeboden vuilniszak aantreft, doet zelf onderzoek naar de overtreder en laat dit niet over aan de handhaver van het stadsdeel. Verder zijn in verschillende buurten in Stadsdeel Nieuw-West bewonerspanels actief die regelmatig bijeenkomen, aldus het stadsdeel. Een bewonerspanel stelt een top vijf van problemen in de buurt vast, zoals parkeren, jeugdoverlast en horeca. De top vijf is een belangrijk uitgangspunt voor de werkzaamheden van de handhavers in die betreffende buurt. Verder is het stadsdeel in

19 Pagina : 19/48 negen wijken opgedeeld. Iedere wijk heeft een wijkcoördinator en negen handhavers hebben een wijk geadopteerd. De handhavers zijn volledig op de hoogte van alles wat er in de wijk speelt. Oost Stadsdeel Oost laat weten dat het niet optimaal gebruikt maakt van Programmatisch werken en/of Informatiegestuurde handhaving. Het is wel een ontwikkeling die er zit aan te komen. Het gaat niet alleen om bepaalde onderwerpen maar kan ook buurtgericht zijn. Als voorbeeld valt te denken aan handhavers die toezicht houden op hondenbezitters die hun hond altijd tussen en uur in een bepaald park uitlaten. Aansluitend verplaatsen de handhavers zich naar het winkelcentrum waar scholieren in de pauze tussen en uur keten. Als een werkdag van een handhaver op die manier gestructureerd wordt ingedeeld, kan hij erg effectief worden ingezet. De handhavers uit Stadsdeel Oost waar de onderzoekers van de ombudsman op 11 december 2012 hebben meegelopen, deden hun beklag dat zij in gevallen die er toe doen, niet of onvoldoende (kunnen) beschikken over politie-informatie over individuen en adressen. West Stadsdeel West heeft uitdrukkelijk keuzes gemaakt bij de handhaving. Gegeven de 250 handhavingstaken zijn in het kader van een programmatische aanpak al deze handhavingstaken geïnventariseerd. Vanwege deze grote hoeveelheid taken en de beperkte capaciteit, is een programma gemaakt welke taken prioriteit hebben. Op deze manier wordt de inzet niet door incidenten bepaald, maar op basis van bewuste afwegingen. Stadsdeel West laat weten dat het in 2012 volgens deze methode te werk is gegaan. Onder meer de afdeling Wijken, de veegdiensten en de politie hebben aangegeven wat zij eigenlijk van de afdeling Handhaving verwachten. Om al hun wensen ten uitvoer te brengen, zou het aantal formatieplaatsen moeten worden verdubbeld. Omdat dat niet kan, zijn er keuzes gemaakt. Er wordt nu minder gecontroleerd op verkeerd aangeboden vuilniszakken, omdat het erg arbeidsintensief is om de adresgegevens te vinden en de overtreder aan te pakken. Overtreders zijn volgens het stadsdeel tegenwoordig zo uitgekookt dat zij geen adresgegevens meer in vuilniszakken achterlaten. Het stadsdeel zet wel in op het op heterdaad betrappen van overtreders. In het kader van Informatiegestuurde handhaving leggen de handhavers in Stadsdeel West al hun werk vast met als doel om na analyse hun handhavingstaak nog gerichter te kunnen uitvoeren. Met een accurate tijdregistratie kunnen handhavers volgens het stadsdeel op straat veel gerichter handhaven. Stadsdeel Centrum en Stadsdeel West werken samen aan een betere manier om fietswrakken en weesfietsen te verwijderen. Tegelijkertijd perfectioneert de Dienst Stadstoezicht in Westpoort de werkwijze om foutgeparkeerde fietsen te verwijderen. Stadsdeel Centrum zit samen met Stadsdeel West in een pilot voor de verwijdering van fietswrakken en weesfietsen. De werkwijze is als volgt. Geparkeerde fietsen worden nagelopen. Fietswrakken en weesfietsen krijgen een sticker met een streepjescode met de mededeling dat de fiets over een paar weken zal worden verwijderd. De streepjescode wordt gescand en wordt automatisch, na de vastgestelde datum, in het werkrooster van de handhavers ingepland. Wanneer de handhavers terugkomen en de fiets staat er nog, wordt een foto van de fiets gemaakt en wordt deze losgeknipt. Een fietswrak wordt vernietigd en een weesfiets wordt opgeslagen. De eigenaar van de weesfiets kan deze op internet claimen. Nadat is vastgesteld dat

20 Pagina : 20/48 diegene die zich meldt, de echte eigenaar is, kan hij de fiets tegen betaling van 40,- in het fietsendepot komen ophalen. Het fietsparkeren bij station Sloterdijk wordt door handhavers van de Dienst Stadstoezicht in Westpoort strikt gehandhaafd. Het gaat om langparkeerders en niet over de aan gemeenteeigendommen vastgemaakte fietsen behalve als deze hinderlijk zijn geplaatst. Het fietsparkeren buiten de daarvoor aangewezen plekken, leidt in de regel tot veel overlast. De toezichthouders in Westpoort werken met de 28-dagen-regeling. Foutief geparkeerde fietsen worden in eerste instantie voorzien van een onopvallende tie-rip. Als de fiets met tie-rip er na vijf dagen nog staat, wordt de fiets gestickerd. Met deze werkwijze wordt een (relatief dure en vervuilende) sticker bespaard. Deze unieke werkwijze wordt alleen in Westpoort toegepast. In de praktijk staan er van de fietsen, na 28 dagen nog ongeveer 30. Deze fietsen worden gefotografeerd en verwijderd. De actie wordt iedere zes weken herhaald. Zuid In bepaalde gevallen kan een stadsdeel nog beter gebruik maken van het instrument informatiegestuurde handhaving. Dit geldt bijvoorbeeld bij verzetszaken tegen bestuurlijke strafbeschikkingen. Stadsdeel Zuid laat weten dat als de officier van justitie vragen of twijfel over een zaak heeft, hij het onderliggende dossier bij het stadsdeel kan opvragen. Volgens het stadsdeel is dat in keer gebeurd. Het OM informeert het stadsdeel achteraf niet of de verzetszaken gegrond of ongegrond worden verklaard. Het stadsdeel laat weten dat er geen aanleiding is om daar actief naar te informeren. Wanneer het OM een dossier opvraagt, kon het stadsdeel in het verleden aankruisen of het over de afloop teruggekoppeld wilde worden. Die mogelijkheid bestaat niet meer. Dienst Stadstoezicht Tijdens het gesprek met de ombudsman merkt de heer Van Steden het volgende op over de Dienst Stadstoezicht. Formeel voert de politie de regie over de Dienst Stadstoezicht. De politie trekt zich terug uit de openbare ruimte en de gemeente neemt de handhavende taken op straat over. Tegelijkertijd neemt de politie handhavers van de Dienst Stadstoezicht en de stadsdelen niet altijd serieus. De politie zou operationele aansturing (aansturing op straat) moeten geven aan handhavers, maar doet dat mondjesmaat. Als er al politiebriefings met handhavers plaatsvinden, zijn deze beperkt van aard. Handhavers hebben geen toegang tot de politie-informatiesystemen en de politie verstrekt handhavers geen informatie over individuen. Dit betekent in de praktijk dat als handhavers op bepaalde burgers of ondernemers moeten afstappen, zij niet over informatie beschikken wat betreft antecedenten en risico s. Op managementniveau is er geen/nauwelijks contact tussen de Dienst Stadstoezicht en de politie. Ook tussen de Dienst Stadstoezicht en het Gemeentelijk Vervoerbedrijf is er geen/nauwelijks contact. Op uitvoeringsniveau is er wel contact, maar mondjesmaat. Handhavers van de verschillende organisaties groeten elkaar als zij gezamenlijk een vervoerscontrole uitoefenen. Een goed voorbeeld van samenwerking zijn de buurtveiligheidsteams in Stadsdeel West. Ondanks alle moeilijkheden die dit project met zich meebrengt, wordt daar wel geprobeerd politie, handhaving, straatcoaches en andere partijen met elkaar te laten samenwerken. Verder merkt de heer Van Steden op dat de Dienst Stadstoezicht zich op hun internetsite profileert als dé centrale handhavingsdienst voor de openbare ruimte in Amsterdam. Op de jassen van de handhavers staat groot: HANDHAVING. In werkelijkheid besteden handhavers de

21 Pagina : 21/48 meeste tijd op straat aan het onderhouden van contacten met burgers, preventief toezicht met als sluitstuk de handhaving van normen en regels en het opsporen van strafbare feiten. Het werk kenmerkt zich door het gastheerschap in de openbare ruimte. De Dienst Stadstoezicht zou zich volgens de heer Van Steden meer op die manier moeten profileren. Het toezicht/de handhaving in de stad zou langs een vloeiende taaklijn georganiseerd moeten worden: het begint vanuit een sociale benadering als gastheer, waarbij de betreffende instantie de burger informatie verschaft (bijvoorbeeld: de weg wijzen), naar een meer toezichthoudende taak, tot uiteindelijke handhaving door het opleggen van sancties voor overtredingen. Havenbedrijf In samenwerking met alle controlerende autoriteiten in Nederland, wordt bijgehouden wanneer en welke zee- en binnenvaartschepen die de haven van Amsterdam aandoen, in de voorgaande periode eerder zijn geïnspecteerd. Op die manier wordt voorkomen dat schepen in korte tijd meerdere keren op hetzelfde worden gecontroleerd. De meeste voorkomende inspecties zijn: laden en lossen van ladingen; het afgeven van scheepsafvalstoffen/ladingresidu, externe veiligheid (ligplaats/zonering), bedrijfsvoering en veiligheid schip en schoonmaken (veiligheid). Bij het toezicht op de binnenvaart is door de hoofdtoezichthouder en de toezichthoudende partijen tevens afgesproken dat goed gedrag wordt beloond. Binnenvaartrederijen die aan kunnen tonen dat zij de bedrijfsvoering van hun schepen op orde hebben, kunnen een convenant afsluiten. Dit convenant verplicht de rederij om mee te werken aan audits en op deze manier informatie te verstrekken over de naleving van de wet. Schepen van die rederij worden dan in principe niet meer tijdens het varen gecontroleerd, aldus Havenbedrijf. Conclusies en aanbevelingen 1 Uniforme werkwijze op centraal niveau bevindingen Programmatisch werken en informatiegestuurde handhaving zijn methodes waarmee de handhavingstaak efficiënter kan worden uitgevoerd. Elk stadsdeel is daar in meer of mindere mate op eigen wijze mee bezig. conclusie Anders dan het Eindrapport OBT2 voorstaat, verschilt de mate waarin stadsdelen gebruik maken van programmatisch werken en informatie gestuurd handelen per stadsdeel. Stadsdelen kunnen slimmer werken door de methodes van programmatisch werken en informatiegestuurde handhaving op centraal niveau te ontwikkelen en de gegevens centraal in te voeren. Dit komt het niveau van dienstverlening ten goede. aanbeveling Onderzoek de mogelijkheden en voordelen om op centraal niveau (en/of Managersoverleg Handhaving en/of het directeurenoverleg Handhandhaving en Veiligheid) een uniforme methode te ontwikkelen voor programmatisch werken en informatiegestuurde handhaving. 2 Leer van elkaar bevindingen Stadsdeel West en Westpoort (Dienst Stadstoezicht) hebben beide onafhankelijk van elkaar een inventieve methode ontwikkeld om handhavend op te treden tegen foutief geparkeerde fietsen. De methoden verschillen.

22 Pagina : 22/48 Elk stadsdeel heeft een eigen werkwijze ontwikkeld om effectief handhavend op te treden. Zo hebben handhavers van Stadsdeel Nieuw-West een bepaalde wijk geadopteerd. Deze handhavers zijn op de hoogte van alle ins en outs in de betreffende wijk. Het stadsdeel heeft goede ervaringen met deze aanpak. Hetzelfde geldt voor de buurtveiligheidsteams die effectief zijn maar niet in alle stadsdelen zijn ingevoerd. De samenstelling en werkwijze van de buurtveiligheidsteams verschillen per stadsdeel. Daarnaast maakt Stadsdeel Nieuw- West gebruik van een bewonerspanel die een topvijf van problemen in de buurt vast stelt. conclusie Stadsdelen en Westpoort (Dienst Stadstoezicht) werken soms naast elkaar aan de ontwikkelingen van een bepaalde methode van handhaving. aanbeveling Voorkom dat elke organisatie zelf opnieuw het wiel uitvindt. Deel ervaringen bij de inspanningen om effectief handhavend op te treden. Werk meer samen bij bepaalde onderwerpen of aandachtsgebieden die in alle stadsdelen voorkomen. Streef naar een uniforme aanpak in de hele stad maar houdt ruimte voor lokaal maatwerk. 3 Leer van cijfers bevindingen De Dienst Stadstoezicht en de stadsdelen Centrum, Nieuw-West en West hebben geen gegevens aan de ombudsman verstrekt (over bijvoorbeeld het aantal bestuurlijke strafbeschikkingen, het aantal bestuurlijke strafbeschikking waartegen in verzet is gegaan en het aantal klachten dat jaarlijks over handhavers wordt ingediend). conclusie De ombudsman maakt hieruit op dat deze organisaties geen inzicht hebben in de kwantitatieve en kwalitatieve gegevens met betrekking tot handhaving. Door het ontbreken van deze gegevens kan geen kwantitatieve en kwalitatieve analyse plaatsvinden waardoor niet of onvoldoende programmatisch kan worden gewerkt en/of informatiegestuurd kan worden gehandhaafd. De organisaties kunnen niet leren van de cijfers. aanbeveling De organisaties dienen hun administratie zodanig op orde te krijgen dat zij op eenvoudige wijze kunnen beschikken over alle kwantitatieve en kwalitatieve gegevens met betrekking tot handhaving teneinde het handhavingsbeleid daarop af te stemmen. 4 Koester opgebouwde kennis bevindingen Elk stadsdeel kent zijn eigen specifieke problemen zoals illegale terrassen, hondenoverlast of overlast van hangjongeren. Complexe problemen vragen een multidisciplinaire aanpak van problemen. conclusie Wanneer handhaving meer centraal wordt georganiseerd, bestaat het gevaar dat opgebouwde kennis over buurten verdwijnt. aanbeveling Voorkom dat opgebouwde kennis over buurten verdwijnt en het niveau van dienstverlening daardoor zakt.

23 Pagina : 23/48 5 Periodieke informatie van Openbaar Ministerie bevindingen Burgers die het niet eens zijn met een bestuurlijke strafbeschikking kunnen bij de officier van justitie in verzet gaan. Deze rechtsgang onttrekt zich aan het zicht van de stadsdelen en de Dienst Stadstoezicht. conclusie Stadsdelen en de Dienst Stadstoezicht weten niet wie bij de officier van justitie tegen opgelegde bestuurlijke strafbeschikkingen in verzet gaan, waarom en wat de uitkomst van deze procedure is. Door het ontbreken van deze informatie kan geen kwantitatieve en kwalitatieve analyse plaatsvinden. Hierdoor kan niet of onvoldoende programmatisch worden gewerkt en/of informatiegestuurd worden gehandhaafd. aanbeveling De stadsdelen en de Dienst Stadstoezicht dienen het OM te vragen om periodiek geïnformeerd te worden over de kwantitatieve en kwalitatieve gegevens van de verzetsprocedures. De organisaties kunnen deze informatie gebruiken om het handhavingsbeleid daarop af te stemmen. 6 Politie-informatie bevindingen Handhavers hebben geen toegang tot politie-informatiesystemen en de politie verstrekt handhavers geen informatie over individuele personen. Dit, terwijl handhavers soms - net als politieagenten - voor hun werk op individuele personen moeten afstappen en adressen moeten bezoeken zonder informatie wat betreft antecedenten en risico s. conclusie Handhavers lopen een veiligheidsrisico als zij zonder informatie over individuele personen en adressen handhavend moeten optreden. Dit gaat ten koste van de dienstverlening. aanbeveling Treed in overleg met de politie of en in hoeverre handhavers van politie-informatie kunnen worden voorzien. 7 Buurtregisseur bevindingen Op managementniveau is er geen/nauwelijks contact tussen de Dienst Stadstoezicht en de politie. Ook tussen de Dienst Stadstoezicht en het GVB is er geen/nauwelijks contact. Op uitvoeringsniveau is er mondjesmaat contact. De dienstleiding van de politie wil dat alle buurtregisseurs op een meer uniforme wijze te werk gaan. conclusie De buurtregisseur kan een verbindende schakel vormen tussen de Dienst Stadstoezicht, het GVB en de politie. Dat komt de samenwerking tussen deze organisaties ten goede. aanbeveling Overleg met de politie of de buurtregisseur een grotere rol kan krijgen wat betreft de samenwerking tussen de betrokken organisaties met betrekking tot handhaving.

24 Pagina : 24/48 8 Gastheerschap bevindingen De Dienst Stadstoezicht profileert zich op hun internetsite als dé centrale handhavingsdienst voor de openbare ruimte in Amsterdam. Op de jassen van de handhavers staat groot: HANDHAVING. In werkelijkheid besteden handhavers de meeste tijd op straat aan het onderhouden van contacten met burgers, preventief toezicht met als sluitstuk de handhaving van normen en regels en het opsporen van strafbare feiten. conclusie Het werk van handhavers kenmerkt zich door het gastheerschap in de openbare ruimte. De Dienst Stadstoezicht zou zich meer op die manier moeten profileren. aanbeveling Denk na om het toezicht/de handhaving in de stad langs een vloeiende taaklijn te organiseren en het accent van de taakomschrijving van handhaving te verleggen naar gastheerschap. Overweeg om op de jassen TOEZICHT te zetten.

25 Pagina : 25/48 5 Klachten over toezichthouders De ombudsman heeft in 2011 en 2012 zo n 116 klachten over parkeercontroleurs van Cition ontvangen en maar een tiental klachten over toezichthouders, handhavers/buitengewoon opsporingsambtenaren. Een aantal klachten heeft tot een rapport geleid waarvan in de bijlagen 1 (Cition) en II (handhaving) de samenvatting is opgenomen. Het kleine aantal klachten over toezichthouders, handhavers/buitengewoon opsporingsambtenaren staat niet in verhouding tot de vele duizenden bestuurlijke strafbeschikkingen die jaarlijks aan (voornamelijk) Amsterdammers worden opgelegd en tot de hieraan gerelateerde contactmomenten op straat met de toezichthouders. De ombudsman vermoedt dat het aantal klachten over toezichthouders, handhavers laag is, omdat het voor een Amsterdammer die door een toezichthouder wordt aangesproken, niet altijd even duidelijk is wie hij eigenlijk voor zich heeft. Wie is die toezichthouder, handhaver precies, welke taak en bevoegdheden heeft hij en bij wie is hij in dienst? En omdat de Amsterdammer niet weet waar de bevoegdheden beginnen en eindigen en omdat hij niet weet waar hij met zijn klacht terecht kan, dient hij geen klacht in. Een inventarisatie levert het volgende beeld op. Centrum Stadsdeel Centrum laat weten dat de meeste klachten gaan over het opleggen van een bestuurlijke strafbeschikking wegens het op het onjuiste wijze aanbieden van huisvuil. De klacht is vaak gericht tegen de (hoogte van de) bestuurlijke strafbeschikking en de burger doet er dan ook beter aan om geen klacht in te dienen maar tegen de bestuurlijke strafbeschikking in verzet te gaan. Er zijn weinig bejegeningklachten. Noord In de periode 1 januari 2010 tot 1 juli 2012 is er volgens Stadsdeel Noord geen enkele klacht binnengekomen over de handelwijze van een handhaver van het stadsdeel. De oorzaak daarvan ligt volgens het stadsdeel in het feit dat de meeste bestuurlijke strafbeschikkingen worden opgelegd zonder dat de betrokken burger daarbij op straat aanwezig is. Oost Het stadsdeel heeft in 2010 twee klachten ontvangen en heeft deze gegrond verklaard. In 2011 heeft het stadsdeel zeven klachten ontvangen en alle gegrond verklaard. In de eerste helft van 2012 heeft het stadsdeel zes klachten ontvangen waarvan twee gegrond zijn verklaard, drie ongegrond en een klacht was nog in behandeling, aldus Stadsdeel Oost. West Jaarlijks leggen handhavers een groot aantal bestuurlijke strafbeschikkingen op terwijl er maar zo n 50 klachten van burgers binnenkomen. De meeste klachten hebben volgens Stadsdeel West betrekking op het weghalen van fietsen en de bejegening van handhavers. In het 1 e kwartaal 2012 waren er 40/50 klachten. Zuid Het stadsdeel zegt geen inzicht te hebben in het aantal klachten dat bij het OM wordt ingediend en of deze gegrond of ongegrond worden verklaard. Burgers die contact met een handhaver

26 Pagina : 26/48 hebben gehad, kunnen ook bij het stadsdeel een klacht over de handhaver indienen. In 2011 zijn er geen klachten over handhavers werkzaam in de openbare ruimte binnengekomen. In de eerste helft van 2012 zijn er vier bejegeningklachten over handhavers openbare ruimte binnengekomen. Deze klachten waren eigenlijk een uiting van onvrede over een terecht opgelegde bestuurlijke strafbeschikking. Het stadsdeel laat weten dat deze klachten ongegrond zijn verklaard. Het stadsdeel heeft de klachten conform de procedure doorgegeven aan het OM. Over het indienen van klachten merkt het stadsdeel op dat het burgers niet al te gemakkelijk moet worden gemaakt. Als informatie hierover op een presenteerblaadje wordt aangereikt, kan het de burger ook onnodig stimuleren een klacht in te dienen. En op onnodig extra werk zit het stadsdeel niet te wachten. Als men een klacht wil indienen of in verzet wil gaan, mag men daar best iets voor doen. Bijvoorbeeld bellen met voor informatie over het indienen van een klacht of deze informatie op de internetsite van de gemeente opzoeken. Straks wordt er nog van het stadsdeel verwacht dat handhavers burgers gaan helpen bij het schrijven van een klacht over henzelf! Het stadsdeel vindt dat te ver gaan. Zuidoost Het stadsdeel laat weten dat het sinds 1 januari 2010 maar één klacht over een handhaver in behandeling heeft genomen. Dat niet of nauwelijks wordt geklaagd, verklaart het stadsdeel als volgt. Ten eerste zijn de toezichthouders getraind in het communiceren met burgers. Zij gaan altijd met z n tweeën op stap en daardoor zijn er in beginsel ook twee verklaringen voorhanden. Veel automobilisten die zich niet kunnen vinden in een parkeerboete bellen een dag later met of uiten hun onvrede via een melding openbare ruimte. De afdeling Handhaving neemt dan standaard telefonisch contact op met de beller. In dat gesprek wordt de handelwijze van de handhaver toegelicht. Hiermee wordt in bijna alle gevallen de angel eruit gehaald. De afdeling Handhaving stuurt na afloop een schriftelijke bevestiging van het gesprek. Op 14 maart 2013 is het rapport Boete voor gebruik van achternaam echtgenoot tijdens telefonisch (verhoor)gesprek 1 van de ombudsman in samenwerking met de Nationale Ombudsman verschenen. In dit rapport staat de handelwijze van een buitengewoon opsporingsambtenaar centraal. In deze zaak gebruikte een inwoner van Stadsdeel Zuidoost in een telefonisch (hoor)gesprek de achternaam van haar echtgenoot. Zij kreeg vervolgens een boete opgelegd wegens het opgeven van een valse naam. De ombudsmannen oordeelden dat als de buitengewoon opsporingsambtenaar de Gemeentelijke Basisadministratie zorgvuldiger had bestudeerd, zij de identiteit van de inwoner had kunnen vaststellen. Zie bijlage 2. Cition In 2010 en 2011 heeft Cition ieder jaar zo n naheffingsaanslagen opgelegd. Tegen circa naheffingsaanslagen (ruim 7%) is in die jaren bezwaar ingediend, aldus Cition. In 2011 heeft Cition 96 klachten ontvangen en in De meeste klachten die Cition ontvangt gaan volgens Cition over het feit dat men het niet eens is met de opgelegde aanslag of het zijn bejegeningklachten. Cition merkt op dat achterop de naheffingsaanslag informatie staat over de mogelijkheid om in bezwaar te gaan. Informatie over het indienen van een klacht en meer informatie over de bezwaar- en beroepsprocedure ligt bij de vijf servicepunten van Cition in de stad, staat op de 1 RA130163