Voor de docent Voor veel docenten is een bezoek aan Het Utrechts Archief ook het eerste archiefbezoek. Daarom allereerst wat uitleg voor u als docent.
|
|
- Silke Driessen
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Museumles voor Museum voor de klas Voor de docent Voor veel docenten is een bezoek aan Het Utrechts Archief ook het eerste archiefbezoek. Daarom allereerst wat uitleg voor u als docent. Formeel gezien is een archief de papieren neerslag van het handelen van een organisatie of een bedrijf. Overheidsorganisaties, zoals gemeentebesturen, rechtbanken, notarissen, gemeentelijke en rijksonderwijsinstellingen etc. zijn wettelijk verplicht om hun archief te bewaren en na een bepaalde termijn over te dragen aan een openbare archiefbewaarplaats. Het Utrechts Archief is zo n openbare archiefbewaarplaats. De eerste archiefwet dateert van 1803, de laatste van In deze wet is geregeld dat de burgers vrije inzage hebben in overheidsarchieven. Archiefbewaarplaatsen zijn een bepaald minimum aantal uren geopend en inzage in archieven is gratis. Elke gemeente heeft een gemeentearchief en elke provincie heeft een rijksarchief in de provincie. Tegenwoordig zijn veel gemeentearchieven en rijksarchieven samengegaan tot historische centra: Het Utrechts Archief is in 1998 ontstaan door samenvoeging van het gemeentearchief van Utrecht en het rijksarchief in de provincie Utrecht. Iedere burger heeft toegang tot het archief. Veel mensen gaan bijvoorbeeld naar archieven om hun stamboom uit te zoeken. Het Utrechts Archief bewaart de archieven van het gemeentebestuur van Utrecht, van het stadsbestuur van voor 1795, van het provinciaal bestuur van de provincie Utrecht, van de Staten van Utrecht, van de Rijksuniversiteit, van de oude kerken en kloosters in Utrecht, van het Hof van Utrecht van voor 1811, van de Arrondissementsrechtbank, van de Jaarbeurs en nog veel meer. Daar zijn ook archieven bij die u misschien niet zo snel bij ons zou zoeken, zoals de archieven van de Nederlandse Spoorwegen, de archieven van de Protestantse Kerken in Nederland, de archieven van de Franciscanen in Nederland en andere kerkelijke archieven. Verder bewaren wij veel familie-archieven, afkomstig van families die een belangrijke rol hebben gespeeld in het bestuur van stad en/of provincie. In totaal beheert Het Utrechts Archief 19 km archief bestaande uit zo n 1200 verschillende archieven. Om snel een beeld te krijgen van wat er bij ons te vinden is, kunt u op de website bij thema s in de tijdbalk kijken. Op onze website vindt u ook het archievenoverzicht. Met de klas gaat u naar het bezoekerscentrum van Het Utrechts Archief aan de Hamburgerstraat. Hier kan iedereen zelf ontdekken hoe spannend de geschiedenis van Utrecht is en welke schatten Het Utrechts Archief beheert! Ook zijn hier wisseltentoonstellingen over mensen en gebeurtenissen uit de geschiedenis van Utrecht of over plekken met een bijzondere geschiedenis. De les in de klas Otje. U kunt uw les heel gemakkelijk inleiden door te refereren aan het boek Otje van Annie M.G. Schmidt. U kunt het boek van tevoren inplannen in uw voorleesprogramma in de klas of het verhaal in het kort vertellen.
2 De vader van Otje kan geen werk vinden omdat hij geen papieren heeft. Elke keer mag hij even blijven werken en dan wordt hij weer weggestuurd. Otje en haar vader moeten dus telkens verhuizen op zoek naar werk voor de vader van Otje. Zo kan Otje nooit echte vrienden maken. De vogels besluiten om Otje te helpen. Zij gaan op zoek naar papieren. De vogels brengen Otje bankbiljetten, snoeppapiertjes en zelfs het stadsrecht van Kokkelburg. Het zijn niet de goede papieren, maar omdat de burgemeester van Kokkelburg zo blij is dat het stadsrecht weer terug is, mogen Otje en haar vader toch blijven en krijgt haar vader eindelijk een vaste baan. Met de papieren van Otjes vader worden natuurlijk diploma s bedoeld. En dat brengt u bij het eerste echte onderwerp van de les: Eigenlijk heeft iedereen een eigen archiefje. Iedereen bewaart wel papieren. Belangrijke papieren, zoals een zwemdiploma of een schooldiploma of een rijbewijs. Het is heel belangrijk om je diploma s te bewaren: anders kun je geen baan krijgen, net als de vader van Otje! Wie een auto heeft, heeft ook papieren waarmee hij/zij kan bewijzen dat de auto van hem/haar is. Als je een huis hebt, heb je papieren om te bewijzen dat het huis van jou is. Maar je bewaart ook wel dingen om andere redenen. Een vriendenboekje, je baby-album, foto-albums, een album van een vakantie, een brief of een kaart van je oma, schriftjes van school of een mooie tekening. Dat is dus je eigen archiefje. Sommige dingen bewaar je omdat ze belangrijk zijn, andere dingen bewaar je omdat je er mooie herinneringen aan hebt. U kunt hier voorbeelden gebruiken uit uw eigen archief. Een foto-album van toen u klein was, een poëzie-album, een schoolrapport, uw eigen diploma s, oude familiefoto s, brieven. Aan de hand van uw eigen spullen leren de kinderen ook dat dingen vroeger anders waren: een vriendenboekje was een poëzie-album, rapporten zagen er vroeger anders uit, vroeger schreef je meer brieven omdat er geen was, foto s waren in zwart-wit omdat er nog geen kleurenfoto s gemaakt konden worden etc. Tegenwoordig bewaren we steeds meer digitaal. Ook dat behoort tot ons archief. Het Utrechts Archief bewaart dat soort papieren in het groot. De burgemeester van Utrecht en het gemeentebestuur hebben natuurlijk ook belangrijke papieren. Toen jullie geboren werden, ging je vader naar het stadhuis om dat te vertellen en toen werd je naam opgeschreven, je geboortedatum en je ouders en waar je precies geboren bent en hoe laat. Die papieren worden ook allemaal bewaard. Met nog een heleboel andere belangrijke papieren. Bij Het Utrechts Archief bewaren ze wel 19 kilometer archiefpapieren. Die papieren zijn allemaal verpakt in dozen. Lopen jullie de Avondvierdaagse? Als je langs al die planken met dozen wilt lopen, moet je vier avonden lopen. En als je al die papieren achter elkaar zou leggen, kom je een paar keer de wereld rond. Op dit punt in de les is het handig om de Klokhuisaflevering over Het Utrechts Archief te bekijken. In deze aflevering zijn onder andere de archiefdepots te zien, waar
3 al die kilometers archief bewaard worden. De opname dateert van enige jaren geleden dus inmiddels zijn er een paar kilometers aan archief bijgekomen. De depots bevinden zich op de lokatie Alexander Numankade, dus niet op de publiekslokatie die de kinderen gaan bezoeken. Er is daar wel een ruimte die veel lijkt op een depot. Als de kinderen vragen of zij hun eigen geboorteacte zullen zien, is het antwoord nee. Die acte blijft nog geheim tot 90 jaar nadat je geboren bent. Pas dan komt je geboorteacte in het archief. Bij Het Utrechts Archief bewaren ze ook oude foto s. In de film zag je oude foto s van een huis, dat nu een school is. Op oude foto s kun je zien hoe dingen veranderd zijn. Bij Het Utrechts Archief worden een heleboel foto s, tekeningen, prenten en plattegronden bewaard: meer dan Laat een moderne foto van het Vredenburg zien: Weten jullie waar dit is? 72955: Vijftig jaar geleden zag het er zo uit. Het was een parkeerplaats en het grote gebouw rechts was van de Jaarbeurs. Dat bestaat niet meer, alleen het stukje links van de U bestaat nog, daar is nu de winkel van Prénatal : Tegenwoordig is er elke woensdag en elke zaterdag markt op het Vredenburg. Vroeger was er elke week ook een veemarkt. Op deze foto zie je dat er schapen werden verkocht, maar er waren ook markten voor koeien en voor paarden.
4 30928: Nog veel langer geleden stond er een kasteel op het Vredenburg. Dat kasteel heette de Vredenburg. Daarom heet het plein nu zo. Heel lang geleden heette dit plein het Catharijneveld. Waar doet die naam je aan denken? (Antwoord: Hoog Catharijne. In de middeleeuwen was hier een klooster, het Catharijneklooster. En de poort naar buiten de stad heette de Catharijnepoort.) Hoe bewaar je oude papieren? Om dit onderdeel goed te illustreren, kunt u een krant een week in het zonlicht leggen. Als u een stukje van de krant bedekt, zien de kinderen nog sneller wat er is gebeurd. U kunt ook een stuk beschreven papier nat maken en laten drogen. Wat is er met deze krant gebeurd? De krant is verkleurd en het papier is bros, het breekt nu heel snel. Als je een krant wilt bewaren, moet je die krant dus niet in de zon leggen. Wat is er met dit papier gebeurd? Het is wel weer opgedroogd, maar het is helemaal bobbelig geworden. En zijn de letters nog wel goed leesbaar? Als je papier wilt bewaren, moet je dus zorgen dat het niet nat wordt. Bij Het Utrechts Archief worden de oude papieren bewaard in speciale ruimtes. Er is alleen maar licht als er mensen lopen en er kan geen zonlicht binnenkomen. Het is er 18 C, dus eigenlijk een beetje koud voor ons, maar heel goed voor het papier. De luchtvochtigheid is 50%, dat betekent dat wij er een droge keel zouden krijgen, maar voor het papier is dat juist heel goed. Zo n ruimte heet een depot. In de Klokhuisfilm hebben jullie al kunnen zien hoe die depots er uit zien. Nu weten jullie ook hoe het er voelt: koud en droog. Als wij bij Het Utrechts Archief op bezoek gaan en we gaan naar de archiefstukken kijken, is het daar ook koud en het is een beetje donker. Er is net genoeg licht om de oude papieren te bekijken. Een speciaal soort papier: perkament. U kunt dit onderdeel van de les illustreren met een stukje fluweel met een balpen en een kroontjespen of een veer met een potje inkt en een blad papier.
5 Het stadsrecht van Kokkelburg was niet geschreven op gewoon papier. Het stadsrecht van Utrecht is ook niet geschreven op gewoon papier. Vroeger gebruikten de mensen voor heel belangrijke besluiten perkament. Dat is een soort papier dat gemaakt is van dierenhuid: de huid van een kalf, een geit of een schaap. Die huid werd helemaal schoongemaakt, alle haartjes en bloedvaatjes werden afgeschrapt, de huid werd gewassen, heel strak gespannen en gedroogd. Dan werd de huid keurig op de juiste maat gesneden. Vroeger schreven mensen niet met een balpen. Ze schreven met een ganzenveer die je dan in een potje inkt doopt. Dat is best lastig. En al helemaal als je op perkament moet schrijven. Perkament is niet zo glad als papier. Je kunt schrijven met een ganzenveer op perkament vergelijken met schrijven met een balpen op fluweel. Zo n belangrijk besluit op perkament heeft een bijzondere naam. Dat noem je een charter. Als we naar Het Utrechts Archief gaan, zien we ook charters, zoals het stadsrecht van Utrecht. Bij Het Utrechts Archief zijn ze daar heel zuinig op: het zit in een glazen doos, dus je kunt er niet aankomen.
Voorbereidende les voor Reis door Utrecht, reis door de tijd.
Voorbereidende les voor Reis door Utrecht, reis door de tijd. Voor veel docenten is een bezoek aan Het Utrechts Archief ook het eerste archiefbezoek. Daarom allereerst wat uitleg voor u als docent. Formeel
Nadere informatieLesbrief Door het stof kruipen Op onderzoek naar je eigen school
Lesbrief Door het stof kruipen Op onderzoek naar je eigen school Inhoud: 1. Inleiding 2. Algemene informatie 3. Opbouw van de les 4. Voorbereiding en lestips 1 Door het stof kruipen De gemeente Hoogezand-Sappemeer
Nadere informatieZoeken, zoeken, zoeken
Zoeken, zoeken, zoeken iding e l d Han hten c a r k leer voor aags H t in he ief s e l de arch e t n voor ee Gem 2 Inhoudsopgave Welkom bij het Haags Gemeentearchief 5 De voorbereiding 6 Lessuggesties
Nadere informatieUtrecht, Met recht een kinderstad!
Werkboek Utrecht, Met recht een kinderstad! Stadsdag op 2 juni Doe mee! Op 2 juni vieren we de Stadsdag van Utrecht. Dit is de datum waarop Utrecht in 1122 Stadsrechten kreeg, dus eigenlijk de verjaardag
Nadere informatieDrents Archief. Meisje met de hoepel. Groep 2 Speuren in het archief
Drents Archief Meisje met de hoepel Groep 2 Les 3 Speuren in het archief Les 3 Speuren in het archief Samenvatting van de les In het Drents Archief bevindt zich een kistje dat een dubbele bodem blijkt
Nadere informatieLesbrief Op zolder bij oma Aletta
Lesbrief Op zolder bij oma Aletta Inhoud: Inleiding Algemene informatie Opbouw van de les Voorbereiding en lestips Op zolder bij oma Aletta Iedereen heeft wel eens gehoord van Aletta Jacobs, maar weinig
Nadere informatieOnlangs heeft u met uw klas een bezoek gebracht aan het Kinderboekenmuseum. Wij hopen dat u dit heeft ervaren als een leuk en leerzaam bezoek.
Beste docent, Onlangs heeft u met uw klas een bezoek gebracht aan het Kinderboekenmuseum. Wij hopen dat u dit heeft ervaren als een leuk en leerzaam bezoek. De leerlingen hebben in het museum onder andere
Nadere informatieMijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd
Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen
Nadere informatieVoorbereidende les bij:
Voorbereidende les bij: 1 U heeft een bezoek aan de tentoonstelling 24 uur met Willem in het Nationaal Archief gepland. Wij verheugen ons op uw komst, u bent van harte welkom! Om uw bezoek aan het Nationaal
Nadere informatietaal portfolio Taalportfolio 9+
taal portfolio Taalportfolio 9+ Inhoud bladzijde 3 bladzijde 4 bladzijde 5 bladzijde 8 bladzijde 11 bladzijde 12 bladzijde 13 Jouw naam en school Welke taal of dialect spreek je met wie Wat kun je in de
Nadere informatieNaam: Mariska v/d Boomen. Klas: TG2C. Datum: 25 Juni. Docent: Van Rijt. Schrijfverslag.
Naam: Mariska v/d Boomen. Klas: TG2C. Datum: 25 Juni. Docent: Van Rijt. Schrijfverslag. Onze vragen: 1. Wanneer bent u met uw schrijfcarrière begonnen? 8 jaar geleden ben ik begonnen met het schrijven.
Nadere informatieVerzamelen. Les 1. Verzamelen. Opdracht. Lesbrief groep 7 en 8. Van: Heb jij een verzameling? JA / NEE
Regionaal Historisch Centrum Eindhoven Postbus 191, 5600 AD Eindhoven www.rhc-eindhoven.nl Lesbrief groep 7 en 8 Verzamelen Van: Les 1 Verzamelen Heel veel mensen sparen iets. Als je iets spaart, dan krijg
Nadere informatieVAN DRAPENIERLAAN TOT HANDJESGRAS. Thema: verhalen
DOCENT Binnen het thema verhalen houden zich bezig met de straatnamen in. Waar komen deze straatnamen vandaan? En wat betekenen ze? En waar komt de naam zelf vandaan? Bij een bezoek aan het Historisch
Nadere informatieOPA EN OMA DE OMA VAN OMA
Hotel Hallo - Thema 4 Hallo opdrachten OPA EN OMA 1. Knip de strip. Strip Knip de strip los langs de stippellijntjes. Leg de stukken omgekeerd en door elkaar heen op tafel. Draai de stukken weer om en
Nadere informatieU leert in deze les "om raad vragen". Als u niet weet wat u moet doen, kunt u iemand om raad vragen. U vraagt of iemand u kan helpen met advies.
OM RAAD VRAGEN les 3 spreken inleiding en doel U leert in deze les "om raad vragen". Als u niet weet wat u moet doen, kunt u iemand om raad vragen. U vraagt of iemand u kan helpen met advies. Het is belangrijk
Nadere informatieDit ben ik Naam: juf Alma van den Bergh School: o.b.s. de Torenuil Groep: 7a Datum: juni 2015
Dit ben ik Naam: juf Alma van den Bergh School: o.b.s. de Torenuil Groep: 7a Datum: juni 2015 Inhoudsopgave Inleiding blz. 2 Hoofdstuk 1: Mijn stamboom blz. 3 Hoofdstuk 2: Mijn tijdlijn blz. 5 Hoofdstuk
Nadere informatieWaarom dit boekje? Productiebedrijf. Kiezen. Grootmagazijn. Magazijn van een winkel. Ervaring
Waarom dit boekje? Tijdens je opleiding ga je op stage. Je kunt op veel plekken stage lopen. Je kunt bijvoorbeeld kiezen voor een stage in de keuken of in een winkel. Of voor een stage in de bouw. Kiezen
Nadere informatieWaarom ga je schrijven? Om de directeur te overtuigen
week 17 20 april 2015 - Schrijfopdrachten niveau A, les 1 Les 1: Een overtuigende tekst schrijven Beantwoord deze vragen: Een mooie manier om te herdenken 1. Waarom is het volgens jou belangrijk om de
Nadere informatieDurf jij Afrika te ontdekken?
Durf jij Afrika te ontdekken? Dr. Joost Willink Haags Historisch Museum 10 februari 2013 MuseumJeugdUniversiteit - Dr. Joost Willink Wie gaat er wel eens op vakantie? Waar ga je naar toe op vakantie? MuseumJeugdUniversiteit
Nadere informatieBeertje Anders. Lief zijn voor elkaar. Afspraak 2
Beertje Anders Lief zijn voor elkaar. Afspraak 2 H. Vos Beertje Anders Wat zonlicht is voor bloemen, is een glimlach voor een beer. Beertje Anders en Beertje Bruin gaan bij oma spelen. Het was maar even
Nadere informatieReizen in de tijd Leren van de plek waar je opgroeit. Leeswijzer bij www.reizenindetijd.nl KUNSTHUIS
Leeswijzer bij www.reizenindetijd.nl Reizen in de tijd Leren van de plek waar je opgroeit Reizen in de Tijd is een doorlopende leerlijn cultuuronderwijs. De activiteiten gaan over de leerlingen en de plek
Nadere informatiePapa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet.
Bezoek op kantoor Papa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet. Ton en Toya hebben wat problemen thuis.
Nadere informatiegroep 7 de bewaarplaats Les 2 - Bijlage 1 - Bladeren in historische bronnen media spoor
groep 7 de bewaarplaats Les 2 - Bijlage 1 - Als je goed kijkt en leest, kun je veel interessante informatie uit archiefstukken halen. Helemaal als je er goede vragen bij stelt. Schrijf hier 3 onderzoeksvragen
Nadere informatieWerkboek Het is mijn leven
Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er
Nadere informatieOude ansichtkaart Groeten uit Oss. Deze kaart dateert uit 1908 en wordt bewaard in het Stadsarchief. Werkblad les 1.
Oude ansichtkaart Groeten uit Oss. Deze kaart dateert uit 1908 en wordt bewaard in het Stadsarchief. Werkblad les 1.1a Ansichtkaart Werkblad les 1.1b Tentoonstellingskaartje Naam: Wat is dit? Hoe oud is
Nadere informatieIn samenwerking met Het Spoorwegmuseum blij om jullie te mogen verwelkomen bij de Auti-Doe- Dag waar alles om de treinen draait.
Voorbereidingskit Auti-Doe-Dag 2014 In samenwerking met Het Spoorwegmuseum blij om jullie te mogen verwelkomen bij de Auti-Doe- Dag waar alles om de treinen draait. Voor je ligt de voorbereidingskit voor
Nadere informatieNieuwsbrief 13, november 2009
Stichting WoonMere Nieuwsbrief 13, november 2009 Redactie: Mariska Elfrink Mozaïeken Als we straks met z n allen in WoonMere wonen, beschikken we ook over een heel mooi terras waar we met z n allen kunnen
Nadere informatieIk plaats mijn boog in de wolken; die zal het teken zijn van het verbond tussen mij en de aarde.
De regenboog God heeft een boog in de wolken geplaatst om ons aan het verbond te laten herinneren. Er zal nooit meer zo n grote zondvloed komen, dat heel de aarde onder water staat. Laten we een regenboog
Nadere informatieVoor kleuters is het belangrijk om een knuffel vast te houden, het geeft houvast, een knuffel troost, geeft vertrouwen, een veilig gevoel.
Pasen Wat lijkt het lang geleden dat we met Kerst de geboorte van Jezus vierden. Het thema van Pasen is vasthouden en loslaten. Om te ontdekken dat het geloof in Jezus houvast biedt, moeten de mensen om
Nadere informatieDocentenhandleiding Cultuurmenules. Haags Historisch Museum. Help de grote Den Haag Man Groennie Gele
Docentenhandleiding Cultuurmenules Haags Historisch Museum Help de grote Den Haag Man Groennie Gele 1 Beste Leerkracht, Binnenkort bezoekt u met uw leerlingen van groep 3 het Haags Historisch Museum. De
Nadere informatieNieuwsbrief CliëntAanZet
Nummer 4 April 2015 Van de redactie Hallo, Hier weer een nieuwe nieuwsbrief CliëntAanZet. Heb je een leuk idee voor deze nieuwsbrief? Of wil je misschien zelf iets schrijven? Stuur een bericht naar: Cliëntzeggenschap,
Nadere informatieutrecht kalender 2009 rond 1900 j.a. moesman
utrecht kalender 00 rond 00 j.a. moesman Johannes Anthonius Moesman Johannes Anthonius Moesman (-) was de zoon van een boekbinder en bekwaamde zichzelf als lithograaf. Na een dienstverband bij Stoomdrukkerij
Nadere informatieWERKBOEK VOOR DE DALTON-VERSIE. Dit werkboek is van:. Ik zit in groep:.
WERKBOEK VOOR DE DALTON-VERSIE De Middeleeuwen Dit werkboek is van:. Ik zit in groep:. 1 Hoi! Ik ben Tim de Wekker! Ik wil graag weten hoe vaak en hoe lang je bezig bent met een taak. Daarom heb ik een
Nadere informatieOnlangs heeft u met uw klas een bezoek gebracht aan het Kinderboekenmuseum. Wij hopen dat u dit heeft ervaren als een leuk en leerzaam bezoek.
Beste docent, Onlangs heeft u met uw klas een bezoek gebracht aan het Kinderboekenmuseum. Wij hopen dat u dit heeft ervaren als een leuk en leerzaam bezoek. De leerlingen hebben in het museum de tentoonstelling
Nadere informatieEikenhorst (kliniek) Informatie voor patiënten. Eikenhorst
Eikenhorst (kliniek) Informatie voor patiënten Eikenhorst Je komt mogelijk binnenkort op Eikenhorst. Daar is alles anders en nieuw vergeleken met waar je nu woont. Om je te laten wennen aan al dat nieuwe,
Nadere informatieEerste week vd advent
Advent vieren en beleven derde graad Eerste week vd advent De adventskrans staat centraal. Er speelt zachte muziek. De kinderen nemen bij het binnenkomen een sparrentakje uit de mand en leggen dit rond
Nadere informatieLesbrief bij de voorstelling Tik Tak Slaap
Lesbrief bij de voorstelling Tik Tak Slaap Babette Groenewege Feikes Huis Introductie Binnenkort gaat u met uw klas naar de voorstelling Tik Tak Slaap: een voorstelling over Pop die niet kan slapen en
Nadere informatie2. Zegengroet Genade voor u en vrede van God onze Vader in de Heer Jezus Christus. Amen
Liturgie Emmen, 13 september 2015 (buitendienst) Thema: samen onderweg (startzondag) 1. Votum 2. Zegengroet Genade voor u en vrede van God onze Vader in de Heer Jezus Christus. Amen 3. Zingen: Sela: breng
Nadere informatieMOERASBOS IN STADSHAGEN. Thema: natuur
DOCENT In het thema Natuur ontdekken de leerlingen van groep 7 en 8 dat er rond de jaartelling een bijzonder bos op de plek stond waar zij nu wonen. Dit moerasbos is in 2000 opgegraven door archeologen.
Nadere informatie2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S
2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de
Nadere informatieNaam bewoner: Informatie over geboorte bewoner. Ouderlijk huis
Naam bewoner: Informatie over geboorte bewoner Wat weet je over de geboortedag van de bewoner? Kan je iets vertellen over de geboorteplaats? Had de naam van de bewoner een speciale betekenis? Werd er aan
Nadere informatieInhoud. Mijn leven. ik ga verhuizen
Inhoud Inleiding...3 Hoofdstuk 1 Plannen... 4 Hoofdstuk 2 Meubels enzo... 6 Hoofdstuk 3 Geld... 8 Hoofdstuk 4 Winkelen... 10 Hoofdstuk 5 Adreswijziging... 12 Hoofdstuk 6 De sleutel!... 14 Hoofdstuk 7 Voorbereiden...
Nadere informatieMijn Mokum is een project voor NT2 cursisten. Het is gemaakt door het Amsterdam Museum.
2 INTRODUCTIE is een project voor NT2 cursisten. Het is gemaakt door het. In het wordt de geschiedenis verteld aan de hand van schilderijen en voorwerpen. Je gaat met de groep naar het museum. In dit werkboekje
Nadere informatieLesbrief. Uitgeverij Leopold, in samenwerking met het Mauritshuis. Groep 1, 2, 3 en 4
Lesbrief www.leopold.nl Uitgeverij Leopold, in samenwerking met het Mauritshuis Groep 1, 2, 3 en 4 Doelgroep: Groep 1, 2, 3 en 4 Benodigdheden: kroontjespen, inkt, vellen papier, kleurpotloden, kleine
Nadere informatieDe olifant die woord hield
De olifant die woord hield Een voorstelling van verhalenverteller Peter Faber www.peterfaber.eu Inleiding Aan het eind van haar leven las Annie MG Schmidt al haar sprookjes nog eens door. Genadeloos streepte
Nadere informatieThema: kom er maar eens achter. Moeilijkheid : **** Tijdsduur : *** Juf Yvonne. Natuurkunde en techniek Licht en geluid Geluid&communicatie
Thema: kom er maar eens achter Natuurkunde en techniek Licht en geluid Geluid&communicatie Moeilijkheid : **** Tijdsduur : *** Juf Yvonne Doel: Na deze opdracht weet je hoe de ontwikkeling van tele-communicatie
Nadere informatiezondagmorgen 14 november 2010 Welkomkerk ds. W.H. Hendriks-Vogelaar
Gemeente van de Heer Jezus Christus, Jongeren, ouderen, kinderen van God, Zoals ik voor de lezing al gezegd heb; het gaat vanmorgen niet over trouwen of getrouwd zijn, dat is alleen een voorbeeld verhaal.
Nadere informatieWaarom ga je schrijven? Om de directeur te overtuigen
week 17 20 april 2015 - Schrijfopdrachten niveau B, les 1 Les 1: Een overtuigende tekst schrijven Beantwoord deze vragen: Een mooie manier om te herdenken 1. Waarom is het volgens jou belangrijk om de
Nadere informatieSpreekopdrachten thema 4 Wonen
Spreekopdrachten thema 4 Wonen Opdracht 1 bij 4.1 ** Uitleg voor de docent: Op de volgende pagina vind je een blad met plaatjes. Knip de plaatjes uit en doe ze in een envelop. Geef elk tweetal een envelop.
Nadere informatieLesbrief Voorleestekst: Over dertien hectare Vragen: Voorleestekst: Over het thema van de tentoonstelling
Lesbrief Over dertien hectare dertien hectare organiseert elke twee jaar een tentoonstelling in Heeswijk-Dinther. De eerste was in 2003. De tentoonstelling van de kunstwerken was altijd buiten op een grasveld
Nadere informatieVoorkant. Gemeentearchief Zaanstad Het geheugen van de Zaanstreek
Voorkant Gemeentearchief Zaanstad Het geheugen van de Zaanstreek Zaandam centrum Iedereen die meer te weten wil komen over de geschiedenis van de Zaanstreek is bij het Gemeentearchief Zaanstad aan het
Nadere informatieBijlage I Lesopzet voor leerlingen groep 7 en 8. welkom
Bijlage I Lesopzet voor leerlingen groep 7 en 8 welkom t r u u b s k in de voulgblik n oud nieuws en ee ter welkom in de volksbuurt oud nieuws en een terugblik Introductie Eerst bekijken jullie de animatiefilm
Nadere informatieAanwinsten Archieven 2006
in de etalage Aanwinsten Archieven 2006 Reeds verschillende malen heeft het Gemeentearchief van Kampen een bijdrage geleverd aan de rubriek In de etalage. In de afgelopen jaren hebben afzonderlijke archieven
Nadere informatieVerhaal: Jozef en Maria
Verhaal: Jozef en Maria Er was eens een vrouw, Maria. Maria was een heel gewone jonge vrouw, net zo gewoon als jij en ik. Toch had God haar uitgekozen om iets heel belangrijks te doen. Iets wat de hele
Nadere informatieWat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk?
Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk? Verantwoordelijkheid. Ja, ook heel belangrijk voor school!!! Het lijkt veel op zelfstandigheid, maar toch is het net iets anders. Verantwoordelijkheid
Nadere informatieMuseumles Tureluurtje. Docentenhandleiding
Museumles Tureluurtje Docentenhandleiding September 2014 Inhoud De museumles in het kort... 3 Voorbereiding in de klas... 3 In het museum... 3 Afsluiting in de klas... 3 De museumles uitgewerkt... 4 Introductieles
Nadere informatieTen slotte wens ik je veel plezier bij het lezen. Hopelijk geeft het de kennis en de inspiratie om ook zelf met je kinderen aan de slag te gaan!
inleiding Voor al mijn kinderen schrijf ik hun ontwikkelingen op in een schrift. Ik schrijf op wanneer en hoelang ze sliepen, wat ze aten, hoe ze speelden en hoe we samen de dag doorbrachten. Dat lijkt
Nadere informatieINVENTARIS VAN DE ARCHIEVEN VAN NOTARISSEN DIE TE OSSENDRECHT GERESIDEERD HEBBEN 1790-1935
INVENTARIS VAN DE ARCHIEVEN VAN NOTARISSEN DIE TE OSSENDRECHT GERESIDEERD HEBBEN 1790-1935 Regionaal Archief West-Brabant 2000 Bijgewerkte versie Het Markiezenhof historisch centrum Bergen op Zoom 201
Nadere informatieSpeech van commissaris van de koningin Max van den Berg, opening vmbo-schooljaar, Hogeland College, Uithuizen, 20 september 2012
Speech van commissaris van de koningin Max van den Berg, opening vmbo-schooljaar, Hogeland College, Uithuizen, 20 september 2012 Beste leerlingen, dames en heren, Er is een filmpje op YouTube dat begint
Nadere informatieHunebedden de steentijd
Deze les hoort bij het prentenboek Het grote bouwwerk, geschreven door Rian Visser in de serie Terugblikken van Uitgeverij Delubas. Met tekeningen van Irene Goede. Doel: leerlingen bekend maken met hunebedden
Nadere informatieSpreekopdrachten thema 1 Voorstellen
Spreekopdrachten thema 1 Voorstellen Opdracht 1 bij 1.2 * Doe de opdracht met de groep. Uitleg voor de docent: De cursisten lopen door elkaar door het lokaal. Laat de cursisten elkaar in tweetallen begroeten,
Nadere informatietaalkaart 1 Mijn diploma Mijn diploma
tk taalkaart 1 Mijn diploma Wat ga je doen? Je leert wat een diploma is. Je bedenkt en maakt een diploma. Op verkenning 1 Mijn diploma 1 Bekijk het diploma. naam: Femke Visser geboortedatum: 7 juni 1999
Nadere informatieGa je mee om de wonderlijke wereld van de zintuigen te ontdekken? Linda van de Weerd
Ga je mee om de wonderlijke wereld van de zintuigen te ontdekken? 1 Linda van de Weerd Inhoud Moet je horen! 3 Trillingen 4 Luister! 5 Hard en zacht 6 Dichtbij en ver weg 7 Hoog en laag 8 Doof zijn 9 Moeilijke
Nadere informatieFINE ART TROUWFOTOGRAFIE. Annelien Nijland
2013 FINE ART TROUWFOTOGRAFIE Annelien Nijland 1Z i j z e i d e n J a 23 Referenties t r o u w r e p o r t a g e s Prijzen M i j n f a v o r i e t... t i j d l o o s, s t r a k é n w a r m Album 4V e e
Nadere informatieLes 3 : Archiefbezoek (optioneel)
LES 3 Les 3 : Archiefbezoek (optioneel) Achtergrondinformatie: In deze les komen kinderen in contact met een archief, de functies van een archief en het beroep van de archivaris. De les bestaat uit twee
Nadere informatieMijn werkstuk over mijn Boekenheld.
Mijn werkstuk over mijn Boekenheld. Julsi Smit Mijn hoofdstukken. 1.Voorwoord. 2.Informatie over de schrijfster. 3.Het boek: hoe overleef ik een gebroken hart? 4.Illustrator van de twee boeken. 5.Het boek:
Nadere informatieGeloof met me mee! Adventsproject Sketches bij de projectverbeelding
Het thema van de adventstijd 2018 is: Geloof met me mee! We luisteren naar verhalen van geloofsgetuigen uit de Bijbel. Zij stimuleren ons om ook met elkaar in gesprek te gaan over wat we geloven. Elke
Nadere informatienaam WERKBLAD in de buurt van de school Bekijk de buurt waar de school staat. Probeer de vragen te beantwoorden.
WERKBLAD in de buurt van de school Bekijk de buurt waar de school staat. Probeer de vragen te beantwoorden. Ga het vragen. Zoek in boeken en op internet. Schrijf de antwoorden op. Zoek er plaatjes bij.
Nadere informatieNieuwsbrief CliëntAanZet
Nummer 1 Januari 2015 Van de redactie Hallo, Een nieuw jaar en ook weer een nieuwe nieuwsbrief CliëntAanZet. Heb je een leuk idee voor deze nieuwsbrief? Of wil je misschien zelf iets schrijven? Stuur een
Nadere informatieKastelen in Nederland
Kastelen in Nederland J In ons land staan veel kastelen. Meer dan honderd. De meeste van die kastelen staan in het water. Bijvoorbeeld midden in een meer of een heel grote vijver. Als er geen water was,
Nadere informatieWerkwoorden in uitvoering - Werkwoorden schrijven - leerboek - 1
Werkwoorden in uitvoering - Werkwoorden schrijven - leerboek - 1 1. Inhoudsopgave 1. Inhoudsopgave 6 2. Werkwoorden schrijven, een verhaal (1). 9 We missen iemand Werkwoorden: een begin 3. Werkwoorden
Nadere informatieA) Schrijf het verbum in de best passende tijd en vorm, eventueel met een hulpverbum
A) Schrijf het verbum in de best passende tijd en vorm, eventueel met een hulpverbum 1. Wat voor rare mensen waren dat daarstraks? (zijn) 2. Zodra we de film, zullen we je vertellen wat we ervan vonden.
Nadere informatieKnabbel en Babbeltijd.
Knabbel en Babbeltijd. (zorg ervoor dat je deze papieren goed leest, uitprint en meeneemt naar de VBW) Het thema van deze VBW-week is Zeesterren. Het thema is de titel van de week (dus geen kreet of korte
Nadere informatieTekstsoortenles Brief niveau B
Tekstsoortenles Brief niveau B Wat doe je in deze les? Bij de les Andere tekstsoort van Nieuwsbegrip XL lees je allerlei verschillende soorten teksten. Zoals een verslag, een reclametekst, een brief of
Nadere informatieEerwraak. Naam: Paul Rustenhoven Klas: 4GTL1 Inlever datum : Titel: Eerwraak Schrijver: Karin Hitlerman. Blz 1.
Eerwraak Naam: Paul Rustenhoven Klas: 4GTL1 Inlever datum : Titel: Eerwraak Schrijver: Karin Hitlerman Blz 1. Vra!n. 1) Wat voor soort verhaal is je boek? Mijn boek is een eigentijdsverhaal/roman 2) Waar
Nadere informatieAntwoordenmodel. Herhalingsoefeningen De Sprong, Thema 1. Oefening 1. studiejaar 2007/2008 studiejaar 2008/2009. 255 euro per maand 272 euro per maand
Antwoordenmodel Herhalingsoefeningen De Sprong, Thema 1 Oefening 1 1. studiejaar 2007/2008 studiejaar 2008/2009 255 euro per maand 272 euro per maand 182.000 studenten 200.000 studenten 5.800 Nederlandse
Nadere informatieVERLENGEN KOPEN RUILEN BETALEN
http://www.edusom.nl Thema In en om het huis VERLENGEN KOPEN RUILEN BETALEN Lesbrief 26. Herhaling thema Wat leert u in deze les? De woorden uit les 22, 23, 24 en 25. Veel succes! Deze les is ontwikkeld
Nadere informatieWe willen jullie allemaal via deze F.A.N. Flits op de hoogte houden van het wel en wee van onze rijdsters. Dus verjaardagen, prestaties etc.
1 Hallo allemaal, Eindelijk was het dan weer zover, voor de meeste was het na een lange vakantie zonder schaatsen weer tijd om de schaatsen aan te doen en weer op het ijs de eerste moves te maken. Anderen
Nadere informatieWoordenschat Taal Actief groep 4 Thema 1 Les 1
Woordenschat Taal Actief groep 4 Thema 1 Les 1 een hark Een lange steel met een soort kam van ijzer eraan. de fontein Een bak waaruit water spuit. Het is voor de sier. Een wasbak in de badkamer wordt ook
Nadere informatieDoe-het-zelfpakket: geschiedenis
Zelfstandig bezoek groep 3-4 Kunnen de leerlingen de overeenkomsten en verschillen ontdekken met het heden? Wat is er zo bijzonder dat het voor altijd in het museum moet worden bewaard? En wat vinden de
Nadere informatieBedenken: een tekening maken van de held
Les 1: De uitdaging Wat ga je schrijven? In deze les ga je een verhaal schrijven. Je bent zelf de held van het verhaal. De held van je verhaal gaat een uitdaging aan. Iets wat spannend of moeilijk is om
Nadere informatieVraag aan de zee. Vraag aan de tijd. wk 3. wk 2
Bladzijde negen, Bladzijde tien, Krijg ik het wel ooit te zien? Ander hoofdstuk, Nieuw begin.. Maar niets, Weer dicht, Het heeft geen zin. Dan probeer ik achterin dat dikke boek. Dat ik daar niet vaker
Nadere informatieAcquisitiebeleidsplan Noord-Hollands Archief 2015-2020
Acquisitiebeleidsplan Noord-Hollands Archief 2015-2020 Maart 2015 Het Noord-Hollands Archief wil fungeren als het geheugen van de provincie Noord-Holland en de aangesloten gemeenten in Kennemerland en
Nadere informatieLimburgs Landschap. natuurboekje van
Limburgs Landschap natuurboekje van herfst 2011 Hoi! Vroeger schreven de mensen brieven en boeken met een grote ganzenveer. Daar sneden ze met een mesje een scherpe punt aan. Die doopten ze dan in een
Nadere informatieMaak je eigen gebedsriem
Maak je eigen gebedsriem 1 Blad 1 Hoe te maken? 1. Kleur de plattegrond van het gebedsriemdoosje in. 2. Knip de onderdelen 1 en 2 van het werkblad uit. Dit zijn het bovenste en onderste gedeelte van het
Nadere informatieeen zee Rendierjagers De rendierjagers leefden in de prehistorie in ons land. Dat is de tijd voordat de van tijd een zee van tijd
Werkblad Ω Een tijd geleden... Ω Les : Rendierjagers Rendierjagers De rendierjagers leefden in de prehistorie in ons land. Dat is de tijd voordat de mensen konden schrijven. Ze woonden niet op een vaste
Nadere informatieBrandaan. Geschiedenis WERKBOEK
7 Brandaan Geschiedenis WERKBOEK 7 Brandaan Geschiedenis WERKBOEK THEMA 4 Eindredactie: Monique Goris Leerlijnen: Hans Bulthuis Auteurs: Juul Lelieveld, Frederike Pals, Jacques van der Pijl Controle historische
Nadere informatiePasen met peuters en kleuters. Jojo is weg
Pasen met peuters en kleuters Beertje Jojo is weg Thema Maria is verdrietig, haar beste Vriend is er niet meer. Wat is Maria blij als ze Jezus weer ziet. Hij is opgestaan uit de dood! Wat heb je nodig?
Nadere informatieMercator en de ontdekkingsreizen
Mercator en de ontdekkingsreizen V.U. ANNEMIE CHARLIER, GROTE MARKT 1, 9100 SINT-NIKLAAS Stedelijke Musea Sint-Niklaas Beste leerling! Hopelijk vonden jullie het bezoek aan het Mercatormuseum een boeiende
Nadere informatieJezus vertelt, dat God onze Vader is
Eerste Communieproject 26 Jezus vertelt, dat God onze Vader is Jezus als leraar In les 4 hebben we gezien dat Jezus wordt geboren. De engelen zeggen: Hij is de Redder van de wereld. Maar nu is Jezus groot.
Nadere informatie40 jaar Ring Shopping Kortrijk Noord
40 jaar Ring Shopping Kortrijk Noord Het geheugen van de regio In oktober 1973 zwaaiden de deuren van het Ring Shopping Kortrijk Noord open. Een bijzonder tijdstip eigenlijk want heel de regio was toen
Nadere informatieMonica is jarig. Iemand vertelt over haar sollicitatiegesprek. Monica en Arend praten over opleiding, werken en een eigen bedrijf.
Les 1 Werk en inkomen (1) Monica is jarig. Iemand vertelt over haar sollicitatiegesprek. Monica en Arend praten over opleiding, werken en een eigen bedrijf. Evert en Monica -2 Rijbewijs Monica is jarig.
Nadere informatieInleiding op het lespakket. Blz. 3. Het verhaal van Musa Blz. 4. Even voorstellen, Inleiding op Musa in de klas. Blz. 5
Musa Inhoud Inleiding op het lespakket. Blz. 3 Het verhaal van Musa Blz. 4 Even voorstellen, Inleiding op Musa in de klas. Blz. 5 Het koffertje ontdekken. Blz. 6 en 7 Inhoud koffertje. Blz. 8 en 9 2 Inleiding
Nadere informatieORIENTATIE OP TIJD. Kerndoel 1: De leerlingen leren zich oriënteren op de dagindeling en de tijdsindeling.
ORIENTATIE OP TIJD Pedologisch Instituut, CED-Groep Kerndoel 1: De leerlingen leren zich oriënteren op de dagindeling en de tijdsindeling. 1.1. Tijdsindeling 1.2. Tijdsbegrippen (zie ook leerlijn mondelinge
Nadere informatiePeerEducatie Handboek voor Peers
PeerEducatie Handboek voor Peers Handboek voor Peers 1 Colofon PeerEducatie Handboek voor Peers december 2007 Work-Wise Dit is een uitgave van: Work-Wise info@work-wise.nl www.work-wise.nl Contactpersoon:
Nadere informatieHoofdstuk 2 Dit hoofdstuk gaat over: het recht op informatie
Hoofdstuk 2 Dit hoofdstuk gaat over: het recht op informatie In dit hoofdstuk vind je een antwoord op de volgende vragen. 1. Wat is het recht op informatie? 2. Wat is begrijpelijke informatie? 3. Op welke
Nadere informatieFeest in de Boeskoolstad
Opdracht 1 Nodig: vragenlijst voor jezelf Hoe beleef jij carnaval? In deze opdracht ga je jezelf interviewen over het carnaval. Van je juf of meester krijg je een vragenlijst. Vul deze lijst in. Bewaar
Nadere informatieDe ijnmanager. Cartoons juli 2013. Luc Timmers
De ijnmanager Cartoons juli 2013 Luc Timmers Die goede oude tijd Kijk, dat is één van de belangrijkste nadelen van Het Nieuwe Werken Ik heb geen kantoor meer De Interim Manager De Interim Manager What
Nadere informatieEr is post! LES 1. gemeente Hengelo
LS 1 Opdracht 1 Je juf of meester leest je een verhaal voor. Het gaat over reizen met de postkoets. Aan het einde van het verhaal stelt je juf of meester een aantal vragen over het verhaal. Foto uit 1870,
Nadere informatieMijn leven geschreven
Mijn leven geschreven Biedt ondersteuning bij het op papier zetten van uw eigen levensverhaal. Zo blijven uw eigen verhalen bewaard voor uw naasten. woord vooraf 1 Woord vooraf In ieder mens schuilt een
Nadere informatie