Nulmeting administratieve lasten bedrijven Ministerie van Justitie. Eindrapport 31 juli 2008

Transcriptie

1 Nulmeting administratieve lasten bedrijven 2007 Ministerie van Justitie Eindrapport 31 juli juli 2008 Nulmeting administratieve lasten bedrijven /62

2 31 juli 2008 Nulmeting administratieve lasten bedrijven /62

3 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 3 1. Managementsamenvatting Aanleiding onderzoek Algemene opzet onderzoek Specifieke aspecten van dit beleidsterrein Resultaten Toelichting op de resultaten Administratieve lasten Conclusies en aanbevelingen Aanleiding en aanpak Achtergrond en aanleiding Doel nulmeting administratieve lasten De opdracht Inleiding Reikwijdte en afbakening Meten en actualiseren De methode Het Standaardkostenmodel in vogelvlucht Wijzigingen ten opzichte van Verbeteringen in het Standaardkostenmodel Standaardisatie van de meetmethode Verbreding van het Standaardkostenmodel Vergelijkbaarheid van de gegevens De meting in vier stappen Het creëren van het startpunt voor de meting en actualisatie Het toekennen van labels bij te meten wetten en bepalen onderzoeksstrategie Het meten en consolideren van de administratieve lasten per informatieverplichting juli 2008 Nulmeting administratieve lasten bedrijven /62

4 2.6.4 Het verzamelen en beschikbaar maken van de resultaten Specifieke methodische aspecten voor het Ministerie van Justitie Leeswijzer Beschrijving van het onderzoek Administratieve lasten voor ondernemers Opzet van de meting Meten, verrijken of actualiseren van wetten Specifieke onderzoeksaspecten Overzicht van de afgesproken meting Bevindingen uit de meting Kengetallen Ervaringen met de meting Kwantitatieve lasten Inleiding Totale administratieve lasten Opvallende administratieve lasten Burgerlijk Wetboek Boek 2 Titel 9 de jaarrekening en het jaarverslag Hoge administratieve lasten per wet en informatieverplichting Hoge administratieve lasten per verplichting en per bedrijf Hoge administratieve lasten per ontvangende overheidsorganisatie Administratieve lasten zonder informatiestroom aan de overheid Beschrijvende kenmerken Oorsprong van de wet Verdeling tussen interne en externe kosten Bedrijfseigen kosten juli 2008 Nulmeting administratieve lasten bedrijven /62

5 5. Kwalitatieve beleving Inleiding Uitvoeringspraktijk Feitelijke naleving Verschillen tussen sectoren Gebruik van elektronische communicatiemiddelen Gebeurtenissen die tot informatieverplichtingen leiden Beleving Beleving naar wetten Beleving naar ontvangende overheidsorganisatie Toelichting op slecht gewaardeerde informatieverplichtingen Reductievoorstellen Voornaamste problemen Kwantitatieve lasten Kwalitatieve lasten Voornaamste oplossingsrichtingen Door respondenten genoemde reductievoorstellen Voorstellen van de onderzoekers Conclusies 53 Bijlage A. Achtergrondtabellen 55 Bijlage B. Bronnen, referenties 57 Bijlage C. Overzicht afgesproken meting juli 2008 Nulmeting administratieve lasten bedrijven /62

6 31 juli 2008 Nulmeting administratieve lasten bedrijven /62

7 1. Managementsamenvatting 1.1 Aanleiding onderzoek In het coalitieakkoord en het constituerend beraad van het kabinet is vastgelegd dat de regeldruk voor bedrijven in deze kabinetsperiode merkbaar wordt verminderd. Regeldruk is al dat wordt veroorzaakt door wet- en regelgeving waar de ondernemer in zijn dagelijkse bedrijfsvoering mee te maken heeft. In het Plan van aanpak bedrijven dat op 17 juli 2007 is toegestuurd aan het parlement, is beschreven hoe het kabinet invulling denkt te geven aan het verminderen van de regeldruk voor bedrijven. Daarin is een aparte paragraaf gewijd aan de vermindering van administratieve lasten. Administratieve lasten zijn de kosten voor het bedrijfsleven om te voldoen aan informatieverplichtingen voortvloeiend uit wet- en regelgeving van de overheid. In het coalitieakkoord heeft het kabinet voor de vermindering van de administratieve lasten van het bedrijfsleven de volgende doelstelling opgenomen: De administratieve lasten worden in deze kabinetsperiode met nog eens 25% verminderd. Het kabinet heeft besloten om naar aanleiding van deze doelstelling een nieuw ijkpunt vast te stellen. Daartoe is er een nieuwe nulmeting van de administratieve lasten voor het bedrijfsleven uitgevoerd met het jaar 2007 als ijkpunt. In dit rapport wordt voor het Ministerie van Justitie verslag gedaan van de resultaten van deze nieuwe nulmeting. Doel van het onderzoek is het leveren van een bijdrage aan de vermindering van de regeldruk voor het bedrijfsleven via het inzichtelijk maken van de omvang van de administratieve lasten en de beleving van ondernemers. Deze informatie moet de departementen in staat stellen hun reductieprogramma s vorm en inhoud te geven. 1.2 Algemene opzet onderzoek De nulmeting verschaft een overzicht van alle wet- en regelgeving van het Rijk en de bijbehorende administratieve lasten voor bedrijven. Ook meegenomen zijn de administratieve lasten die op basis van departementale regelgeving worden veroorzaakt door uitvoeringsorganisaties, toezichthouders, gemeenten (medebewind) en PBO s (medebewind). Peildatum is de van kracht zijnde wet- en regelgeving van de Nederlandse Rijksoverheid op 1 maart Wet- en regelgeving De nulmeting administratieve lasten bedrijven 2007 bestrijkt alle algemeen verbindende voorschriften (wetten, AMvB s, ministeriële regelingen en beleidsregels) die: 31 juli 2008 Nulmeting administratieve lasten bedrijven /62

8 Afkomstig zijn van de Europese Commissie en geïmplementeerd zijn in de Nederlandse wetgeving; Afkomstig zijn van de Nederlandse Rijksoverheid (autonome wetgeving) en/of in medebewind worden uitgevoerd door gemeenten of PBO s; Van kracht waren op de peildatum 1 maart 2007, de datum waarop het huidige kabinet is aangetreden; Op 1 maart 2007 golden voor het bedrijfsleven voorzover in Nederland gevestigd. Bedrijfsleven Tot het bedrijfsleven worden in het kader van deze nulmeting gerekend alle sectoren van de economie, uitgezonderd de publieke delen van het openbaar bestuur, overheidsdiensten en de verplichte sociale verzekeringen (SBI 93 code 75) en het onderwijs (SBI 93 code 80). Voor deze uitzonderingen geldt dat de private onderdelen daarbinnen wél onder de definitie van bedrijfsleven voor zover zij kostendekkend werken. Overig De volgende onderwerpen maken geen deel uit van deze opdracht: Administratieve lasten van direct werkende EU-verordeningen die niet zijn verankerd in Nederlandse wet- en regelgeving; Administratieve lasten van autonome wet- en regelgeving van medeoverheden als provincies, waterschappen, gemeenten en PBO s; Administratieve lasten voor burgers en de overheidssector; Administratieve lasten voor de ondernemer als gevolg van algemeen toezichtsbezoek, niet gekoppeld aan een informatieverplichting met een specifiek omschreven taakomschrijving van het toezicht; Bezwaar en beroep cf. de Algemene Wet Bestuursrecht (AWB). Aangezien in de vorige kabinetsperiode de eenvoudigste maatregelen om administratieve lasten te verminderen al zijn genomen het laaghangende fruit is geplukt is het van groot belang dat de meting handvatten biedt voor vereenvoudigingsmaatregelen. Vanwege deze focus op vereenvoudiging is samen met departementen bekeken op welke gebieden vereenvoudiging noodzakelijk is, wil het kabinet haar ambitie om de administratieve lasten voor ondernemers merkbaar te verminderen waarmaken. De administratieve lasten van deze prioritaire gebieden zijn opnieuw gemeten op basis van het standaardkostenmodel (SKM). Voor de overige gebieden is volstaan met een actualisatie van de meetgegevens uit de nulmeting administratieve lasten bedrijven van Het onderzoek is uitgevoerd in vier deels overlappende stappen: Stap 1: creëren startpunt voor de meting en actualisatie; Stap 2: toekennen van labels en bepalen van onderzoeksstrategie; 31 juli 2008 Nulmeting administratieve lasten bedrijven /62

9 Stap 3: meten en consolideren van de administratieve lasten per informatieverplichting; Stap 4: resultaten verzamelen en beschikbaar stellen. 1.3 Specifieke aspecten van dit beleidsterrein Bij het Ministerie van Justitie wordt een drietal wetgevingsdomeinen onderkend, te weten Privaatrecht, (Staats- en) bestuursrecht en Strafrecht. Het overgrote deel van de wet- en regelgeving is gericht op het ordenen van het rechtsverkeer tussen partijen (personen, organisaties, overheden, etc.). Door het Ministerie van Justitie is ervoor gekozen om voor een beperkt aantal wetten de daaraan verbonden administratieve lasten (op-) nieuw te laten meten. Op basis van de nulmeting 2003 gaat het daarbij om wet- en regelgeving waaraan het overgrote deel van de administratieve lasten verbonden zijn ( informatieverplichtingen, 88% van de administratieve lasten). Voor de overige wet- en regelgeving is gekozen voor het actualiseren van de gegevens ( informatieverplichtingen en 12% van de administratieve lasten). In het algemeen heeft er in de afgelopen jaren op onderdelen een moderniseringslag plaatsgevonden in de (op) nieuw te meten wet- en regelgeving en / of staat aanpassing (mede op grond van Europese regelgeving) gepland. Bij de nulmeting is de wet- en regelgeving op het gebied van Strafrecht met uitzondering van een aantal specifieke wetten met op het gebied van medisch handelen buiten de nieuwe meting gehouden. 1.4 Resultaten Toelichting op de resultaten Bedrijven hebben te maken met tal van regels opgelegd door de overheid (in het kader van het onderhavige onderzoek beperkt tot Rijksoverheid en publiekrechtelijke bedrijfsorganen). Aan het naleven van deze regels zijn meestal kosten verbonden. Deze kunnen worden onderscheiden in financiële kosten (bijvoorbeeld leges), inhoudelijke kosten (verplichtingen tot inrichten van bedrijfsprocessen waarbij het doen of nalaten van handelingen of gedragingen geregeld is) en informatieverplichtingen (verschaffen van informatie over de handelingen en gedragingen van de organisatie). Administratieve lasten zijn in het kader van dit onderzoek gedefinieerd als de kosten voor het bedrijfsleven om te voldoen aan informatieverplichtingen voortvloeiend uit wet- en regelgeving van de overheid. Voor het vereenvoudigen van de wet- en regelgeving is het niet alleen van belang om te weten hoeveel tijd en geld een ondernemer kwijt is aan een specifieke informatieverplichting maar ook wat de beleving (mate van aanvaarding, eenvoud of complexiteit van betrokken proces, verhouding lasten tot doelstellingen) van de lasten is. 31 juli 2008 Nulmeting administratieve lasten bedrijven /62

10 In dit rapport zijn de resultaten van meting van de administratieve lasten zowel in kwantitatieve (geld) als kwalitatieve zin (beleving) opgenomen Administratieve lasten Totale administratieve lasten De totale gemeten administratieve lasten voor het Ministerie van Justitie bedragen verdeeld over het beleidsdomein privaatrecht , Staats- en bestuursrecht en Strafrecht De belangrijkste wetten waaraan administratieve lasten zijn verbonden zijn: het Burgerlijk Wetboek Boek 2 (Rechtspersonen), het Burgerlijk Wetboek Boek 3 (Vermogensrecht) en het Burgerlijk Wetboek Boek 6 (Verbintenisrecht). Van de totale gemeten administratieve lasten voor het Ministerie van Justitie is gebaseerd op een nieuwe meting en op actualisatie van eerdere metingen. Opvallende administratieve lasten De hoogste nieuw gemeten administratieve lasten zijn met verbonden aan het Burgerlijk Wetboek Boek 2 Titel 9 (de jaarrekening en het jaarverslag). Ook het aantal keren dat aan deze informatieverplichting moest worden voldaan is groot: In paragraaf zijn deze resultaten nader toegelicht. Aan het Burgerlijk Wetboek Boek 2 rechtspersonen (Titels 1 8) zijn administratieve lasten verbonden. Dit laatste bedrag wordt voor het belangrijkste deel bepaald door de informatieverplichting het opstellen van een akte van statutenwijziging voor een vennootschap met een bedrag van Bij de hoeveelheidscomponent bij de overige gemeten wetten de melding van het aantal reprografische vermenigvuldigingen met de meest voorkomende. De informatieverplichting met de hoogste prijscomponent is de aanvraag erkenning gedragscode in het kader van de Wet bescherming persoonsgegevens met (intern uitgevoerd) of (met externe ondersteuning uitgevoerd). Beschrijvende kenmerken Het grootste deel (80,7%) van de administratieve lasten verbonden aan de nieuw gemeten wet- en regelgeving is (mede) gebaseerd op internationale regelgeving. Het betreft hier in het bijzonder het Burgerlijk Wetboek Boek 2 Titel 9 (de jaarrekening en het jaarverslag) en de Wet bescherming persoonsgegevens. De overige informatieverplichtingen zijn gebaseerd op nationale regelgeving. 31 juli 2008 Nulmeting administratieve lasten bedrijven /62

11 Kwalitatieve beleving De wet- en regelgeving en de daaruit voortvloeiende informatieverplichtingen worden door de respondenten over het algemeen positief gewaardeerd. Er zijn geen opmerkelijke verschillen geconstateerd tussen de verschillende onderzochte wetten / wetscomplexen. De informatieverplichtingen die bij wijzigingen in de organisatie van ondernemingen in hun geheel opnieuw doorlopen dienen te worden en complexere informatieverplichtingen waarbij een expliciete actie van de ontvangende overheidsorganisatie noodzakelijk is, worden minder positief gewaardeerd. 1.5 Conclusies en aanbevelingen Het thema administratieve lastendruk leeft bij de ondernemers. Door respondenten is een aantal voorstellen tot vermindering van de administratieve lasten gedaan. Deze richten zich in hoofdzaak op een drietal thema s: Uitbreiding en stroomlijning van de mogelijkheden om met behulp van elektronische informatieuitwisseling aan de informatieverplichtingen aan de overheid te kunnen voldoen; Verduidelijken, verruimen en / of anders inrichten van de vrijstellingsbepalingen die in wet- en regelgeving zijn opgenomen; Het volgen van een landelijk en uniform beleid bij samenloop van landelijke en lokale (provinciale / gemeentelijke) regelgeving. Er bestond over het algemeen grote bereidheid om mee te werken aan het onderhavige onderzoek. Hieruit spreken ook grote verwachtingen ten aanzien van de op basis van het onderzoek door te voeren maatregelen. Bij het vaststellen van de kwantitatieve gegevens is vastgesteld dat een significant aantal ontvangende overheidsorganisaties geen eenduidige en / of goed toegankelijke registratie bijhoudt van de door het bedrijfsleven opgeleverde informatie. Hierdoor worden de mogelijkheden tot gebruik van de betreffende informatie (waaronder toezicht op de naleving, ontwikkeling nieuw beleid, etc.) negatief beïnvloed. Het verdient dan ook aanbeveling om de betreffende registraties zodanig in te richten dat deze aan de wensen van alle gebruikers voldoen en de voor de uitvoering van de verschillende werkzaamheden noodzakelijke (management-) informatie kunnen opleveren. Daarnaast is een aantal ontvangende overheidsorganisaties niet of in onvoldoende mate bekend met het feit dat men de betreffende informatie van het bedrijfsleven ontvangt. Daar waar sprake is van problemen rond de registratie van opgeleverde informatie of daar waar sprake is van onbekendheid met de opgeleverde informatie verdient het aanbeveling om na te gaan of de betreffende informatieverplichtingen gehandhaafd dienen te worden. De conclusies en aanbevelingen zijn elders in dit rapport gedetailleerd uitgewerkt. 31 juli 2008 Nulmeting administratieve lasten bedrijven /62

12 31 juli 2008 Nulmeting administratieve lasten bedrijven /62

13 2. Aanleiding en aanpak 2.1 Achtergrond en aanleiding In het coalitieakkoord en het constituerend beraad van het kabinet is vastgelegd dat de regeldruk voor bedrijven in deze kabinetsperiode merkbaar wordt verminderd. Wanneer wordt gesproken over regeldruk betekent dat al wat wordt veroorzaakt door wet- en regelgeving waar de ondernemer in zijn dagelijkse bedrijfsvoering mee te maken heeft. In het Plan van aanpak bedrijven dat op 17 juli 2007 is toegestuurd aan het parlement is beschreven hoe het kabinet invulling denkt te geven aan het verminderen van de regeldruk voor bedrijven. Daarin is een aparte paragraaf gewijd aan de vermindering van administratieve lasten. Administratieve lasten zijn de kosten voor het bedrijfsleven om te voldoen aan informatieverplichtingen voortvloeiend uit wet- en regelgeving van de overheid. In het coalitieakkoord heeft het kabinet voor de vermindering van de administratieve lasten van het bedrijfsleven de volgende doelstelling opgenomen: De administratieve lasten worden in deze kabinetsperiode met nog eens 25% verminderd. Het kabinet heeft besloten om naar aanleiding van deze doelstelling een nieuw ijkpunt vast te stellen. Daartoe is er een nieuwe nulmeting van de administratieve lasten voor het bedrijfsleven uitgevoerd met het jaar 2007 als ijkpunt. In dit rapport wordt voor het Ministerie van Justitie verslag gedaan van de resultaten van deze nieuwe nulmeting. 2.2 Doel nulmeting administratieve lasten 2007 Een nulmeting van de administratieve lasten maakt inzichtelijk wat een ondernemer allemaal moet doen om aan een informatieverplichting te voldoen, hoeveel tijd en welke kosten dat met zich meebrengt en hoe hij/zij deze belasting ervaart. Dit maakt de nulmeting administratieve lasten bedrijven 2007 een belangrijk instrument voor departementen aan de hand waarvan vereenvoudigingsmaatregelen kunnen worden geïdentificeerd en opgesteld. De kwantitatieve resultaten dienen als nieuw ijkpunt voor de doelstelling van kabinet om de administratieve lasten deze kabinetsperiode met netto 25% te verminderen. 2.3 De opdracht Inleiding De Regiegroep Regeldruk (een samenwerkingsverband van het Ministerie van Financiën en het Ministerie van Economische Zaken) heeft een opdracht verleend aan het consortium van 31 juli 2008 Nulmeting administratieve lasten bedrijven /62

14 Capgemini, EIM, Deloitte en Rambøll om de nulmeting uit te voeren naar de administratieve lasten voor het Nederlandse bedrijfsleven. De Regiegroep Regeldruk is de formele opdrachtgever van de nulmeting. Departementen hebben hun medewerking verleend bij dat deel van de nulmeting dat betrekking heeft op hun eigen wet- en regelgeving. Het consortium heeft als opdrachtnemer de nulmeting uitgevoerd Reikwijdte en afbakening De nulmeting verschaft een overzicht van alle wet- en regelgeving van het Rijk en de bijbehorende administratieve lasten voor bedrijven. Ook meegenomen zijn de administratieve lasten die op basis van departementale regelgeving worden veroorzaakt door uitvoeringsorganisaties, toezichthouders, gemeenten (medebewind) en PBO s (medebewind). Peildatum is de van kracht zijnde wet- en regelgeving van de Nederlandse Rijksoverheid op 1 maart Wet- en regelgeving De nulmeting administratieve lasten bedrijven 2007 bestrijkt alle algemeen verbindende voorschriften (wetten, AMvB s, ministeriële regelingen en beleidsregels) die: Afkomstig zijn van de Europese Commissie en geïmplementeerd zijn in de Nederlandse wetgeving; Afkomstig zijn van de Nederlandse Rijksoverheid (autonome wetgeving) en/of in medebewind worden uitgevoerd door gemeenten of PBO s; Van kracht waren op de peildatum 1 maart 2007, de datum waarop het huidige kabinet is aangetreden; Op 1 maart 2007 golden voor het bedrijfsleven voorzover in Nederland gevestigd. Bedrijfsleven Tot het bedrijfsleven worden in het kader van deze nulmeting gerekend alle sectoren van de economie, uitgezonderd de publieke delen van het openbaar bestuur, overheidsdiensten en de verplichte sociale verzekeringen (SBI 93 code 75) en het onderwijs (SBI 93 code 80). Voor deze uitzonderingen geldt dat de private onderdelen daarbinnen wél onder de definitie van bedrijfsleven voor zover zij kostendekkend werken. Overig De volgende onderwerpen maken geen deel uit van deze opdracht: Administratieve lasten van direct werkende EU-verordeningen die niet zijn verankerd in Nederlandse wet- en regelgeving; 31 juli 2008 Nulmeting administratieve lasten bedrijven /62

15 Administratieve lasten van autonome wet- en regelgeving van medeoverheden als provincies, waterschappen, gemeenten en PBO s; Administratieve lasten voor burgers en de overheidssector; Administratieve lasten voor de ondernemer als gevolg van algemeen toezichtsbezoek, niet gekoppeld aan een informatieverplichting met een specifiek omschreven taakomschrijving van het toezicht; Bezwaar en beroep cf. de Algemene Wet Bestuursrecht (AWB) Meten en actualiseren Aangezien in de vorige kabinetsperiode de eenvoudigste maatregelen om administratieve lasten te verminderen al zijn genomen het laaghangende fruit is geplukt is het van groot belang dat de meting handvatten biedt voor vereenvoudigingsmaatregelen. Vanwege deze focus op vereenvoudiging is samen met departementen bekeken op welke gebieden vereenvoudiging noodzakelijk is, wil het kabinet haar ambitie om de administratieve lasten voor ondernemers merkbaar te verminderen waarmaken. De administratieve lasten van deze prioritaire gebieden zijn opnieuw gemeten op basis van het standaardkostenmodel (SKM). Voor de overige gebieden is volstaan met een actualisatie van de meetgegevens uit de nulmeting administratieve lasten bedrijven van Bij het benoemen van de prioritaire vereenvoudigingsgebieden zijn de volgende aspecten in ogenschouw genomen: De totale omvang van de administratieve lasten van een informatieverplichting en/of wet; De mate waarin ondernemers de informatieverplichting en/of wet als een probleem ervaren (Komt de wet- of regel voor in het werkprogramma of is het een bekende irritatie?); Of de informatieverplichting en/of wet betrekking heeft op de 52 richtlijnen die de EU heeft benoemd als prioritair binnen het EU actieplan administratieve lasten; Of de informatieverplichting en/of wet tot een domein behoort wat is benoemd binnen de aanpak van toezichtlasten. 2.4 De methode Het Standaardkostenmodel in vogelvlucht Het Standaardkostenmodel (SKM) is een methode die het mogelijk maakt om de administratieve lasten van wet- en regelgeving inzichtelijk te maken én aan te pakken. Administratieve lasten zijn de kosten voor het bedrijfsleven en/of burgers om te voldoen aan informatieverplichtingen voortvloeiend uit wet- en regelgeving van de overheid. Analyses van de administratieve lasten van wet- en regelgeving met behulp van het SKM worden gekenmerkt door veel aandacht voor detail. Door wet- en regelgeving te analyseren met behulp van het SKM wordt inzichtelijk: Welke informatieverplichtingen voortvloeien uit de wet- en regelgeving; 31 juli 2008 Nulmeting administratieve lasten bedrijven /62

16 Welke handelingen een ondernemer of burger moet verrichten om aan een informatieverplichting te voldoen; Hoeveel tijd en kosten deze handelingen met zich meebrengen voor de ondernemer of de burger. Deze transparantie maakt het mogelijk om precies aan te wijzen welke onderdelen van wet- en regelgeving voor problemen zorgen. De detailinformatie biedt tegelijkertijd veel aangrijpingspunten voor vereenvoudiging. Al met al is het SKM een instrument dat veel mogelijk maakt. Echter, het is van belang om hierbij op te merken dat het te allen tijde een theoretische benadering van de werkelijkheid blijft. De uitkomst van een AL meting voor bedrijven zal nooit een 100% accurate weergave kunnen zijn van de feitelijk gemaakte administratieve kosten. Toch laten zowel de opgedane Nederlandse, Engelse als Deense ervaringen tot op heden zien dat bedrijven, dankzij deze methode, de besteding van tijd en middelen met betrekking tot afzonderlijke regelgeving beter kunnen inschatten dan met andere onderzoeksmethoden. Hoe werkt het? Om de AL te kunnen berekenen wordt wet- en regelgeving allereerst gescreend op informatieverplichtingen (bv. het opstellen van een rapportage). Om aan een bepaalde informatieverplichting te kunnen voldoen moet een ondernemer verschillende handelingen verrichten (bijvoorbeeld het verzamelen van informatie, het verwerken van informatie, etc.). Die handelingen vereisen daarmee enerzijds een besteding van tijd en geld (tarief). Anderzijds moeten de activiteiten met een zekere frequentie plaatsvinden (één keer per jaar, meerdere keren per jaar of eens per paar jaar) en gelden de wettelijke regeling voor een bepaalde doelgroep. Voor de berekening van de AL dienen de variabelen die ten grondslag liggen aan een handeling vermenigvuldigd te worden. Daarbij gaat het om de eerdergenoemde vier variabelen: tijd, tarief, frequentie en doelgroep. De optelsom van de AL van de verschillende handelingen die ten grondslag liggen aan een informatieverplichting geeft vervolgens de AL van een betreffende informatieverplichting. De optelsom van de AL van de verschillende informatieverplichtingen die ten grondslag liggen aan een wettelijke regeling geeft tenslotte een totaaloverzicht van de AL van de betreffende wet- of regelgeving. 31 juli 2008 Nulmeting administratieve lasten bedrijven /62

17 De beschreven basisstructuur van het model is te vertalen naar de volgende formules: Berekening administratieve lasten Totale AL van een wet = som van de kosten per informatieverplichting Kosten per informatieverplichting = som van de kosten per handeling Kosten per handeling = P * Q P wordt hierbij gedefinieerd als de kosten van een administratieve handeling en Q als het aantal keren dat de administratieve handeling wordt uitgevoerd. De gegevens met betrekking tot de tijd en kosten die gemoeid zijn met de administratieve handelingen worden verzameld door middel van interviews met bedrijven. Op grond van persoonlijke gesprekken met woordvoerders van bedrijven worden de kosten per handeling voor een gemiddeld efficiënt bedrijf 1 vastgesteld. Deze kosten zijn geen gemiddelde of een andere statistische centrummaat, maar een raming waarin de eigenschappen van de geïnterviewde personen en bedrijven worden meegewogen. Het resultaat is een goede schatting van de door informatieverplichtingen van de overheid veroorzaakte lasten voor bedrijven ondanks dat deze niet statistisch representatief is. Door de gegevens te vermenigvuldigen met het aantal bedrijven van de doelgroep en de frequentie is het mogelijk om een oordeel te geven over de AL die voortvloeien uit bepaalde wet- en regelgeving. Tijdens de interviews worden ook een aantal kwalitatieve gegevens verzameld, die direct handvatten bieden voor vereenvoudiging. Zo wordt onderzocht of informatie wel éénmalig moet worden aangeleverd, of er nog mogelijkheden zijn tot verdere automatisering van de berichtenstroom en of de informatieuitvraag zoals deze is vormgegeven door de overheid wel aansluit bij de informatiestromen die in het bedrijfsleven al aanwezig zijn Wijzigingen ten opzichte van 2003 Na vier jaar ervaring met het meten van administratieve lasten volgens het Standaardkostenmodel, is de Nulmeting administratieve lasten bedrijven 2007 aangegrepen om het Standaardkostenmodel te verbeteren, verder te standaardiseren en te verbreden met kwalitatieve aspecten. Daarbij heeft het kabinet gebruik gemaakt van de adviezen van Actal, de Algemene Rekenkamer, de Wereldbank en de OESO. De aanpassingen leiden er onder andere toe dat alleen de lasten worden meegenomen die er echt toe doen voor de ondernemer. Daarnaast worden administratieve lasten metingen beter onderling vergelijkbaar en worden extra kwalitatieve aanknopingspunten voor vereenvoudigingen verkregen. 1 Het gemiddeld efficiënt bedrijf is een bedrijf dat administratieve activiteiten gemiddeld uitvoert. Dat wil zeggen dat het bedrijf haar taken beter noch slechter uitvoert dan verwacht mag worden.. 2 Zie verder hoofdstuk juli 2008 Nulmeting administratieve lasten bedrijven /62

18 2.5.1 Verbeteringen in het Standaardkostenmodel Uitsplitsing van gemengde kosten In sommige gevallen verplicht de overheid via wet- en regelgeving bedrijven informatie te verzamelen en/of te bewaren, terwijl bedrijven deze informatie voor hun eigen bedrijfsvoering al verzamelen, bewerken en/of bewaren. In zo n geval is er volgens het Standaardkostenmodel sprake van gemengde kosten. In het verleden zijn de kosten die gemaakt worden voor het verzamelen en/of bewaren van dit soort informatie voor 100% toegerekend aan de wet- en regelgeving van de overheid. In de Nulmeting administratieve lasten bedrijven 2007 worden alleen de kosten gemeten die de ondernemer extra maakt omdat dit door de overheid verplicht is. Informatieverplichtingen aan derden In eerdere metingen van administratieve lasten zijn de kosten die samenhangen met informatieverplichtingen aan derden gedeeltelijk wel meegenomen. Bekende voorbeelden daarvan zijn de factuurplicht en het beprijzen en etiketteren van producten. Informatieverplichtingen aan de overheid hebben echter een andere functie dan informatieverplichtingen aan derden. Informatieverplichtingen aan de overheid hebben primair als doel de om overheid in staat te stellen de naleving van inhoudelijke verplichtingen te monitoren en te controleren. Bij informatieverplichtingen aan derden is de functie niet het informeren van de overheid, maar bijvoorbeeld de consument, de patiënt of een ander bedrijf. Het doel van de verplichting is dan bijvoorbeeld het beschermen van belangen van derden ofwel het publieke doel zelf. Bovenstaand verschil in functionaliteit zorgde de laatste jaren voor veel discussie of kosten verbonden aan informatieverplichtingen aan derden administratieve lasten waren of inhoudelijke nalevingskosten. Nu de aanpak van het kabinet verbreed is en ook de nalevingskosten van bestaande en nieuwe regelgeving wordt aangepakt, heeft het kabinet besloten om de definitie van administratieve lasten theoretisch zuiver te houden. Dit betekent dat de kosten voor de ondernemer die samenhangen met informatieverplichtingen aan derden worden aangepakt in het programma nalevingskosten Standaardisatie van de meetmethode In de nulmetingen uit 2003 zijn, door verschillende opdrachten en verschillende opdrachtnemers, enkele belangrijke verschillen tussen de metingen ontstaan. Voor het vinden van substantiële en merkbare vereenvoudigingsvoorstellen is het van belang dat de uitkomsten van de meting goed vergelijkbaar zijn. Een manier om deze vergelijkbaarheid te waarborgen is het standaardiseren van een aantal variabelen in het Standaardkostenmodel. In de Nulmeting administratieve lasten bedrijven 2007 is de meetmethodiek dan ook op een aantal punten verder gestandaardiseerd en is de meting als één opdracht aanbesteed. De vergelijkbaarheid is onder andere gewaarborgd door dezelfde typen informatieverplichtingen en 31 juli 2008 Nulmeting administratieve lasten bedrijven /62

19 handelingen te hanteren. Ook zijn de interne tarieven gestandaardiseerd. Op basis van CBS loonstatistieken zijn voor de belangrijkste beroepsgroepen dezelfde interne tarieven vastgesteld. Deze, met CBS gegevens onderbouwde, interne tarieven bleken veelal lager dan de eerdere (soms geschatte) interne tarieven Verbreding van het Standaardkostenmodel Om de bruikbaarheid van de resultaten te vergroten zijn kwalitatieve indicatoren aan het Standaardkostenmodel toegevoegd. Door deze kwalitatieve indicatoren op te nemen in de verslaglegging en het rapportage-format, wordt het eenvoudiger om naar aanleiding van de meetresultaten merkbare vereenvoudigingsvoorstellen te identificeren. Labels De volgende labels zijn aan het Standaardkostenmodel toegevoegd: Gemengde kosten; Feitelijke Naleving; Bedrijfssector; Life-events ondernemers; (Overheids)instantie die de informatie ontvangt; Type Informatieverplichting; Toezichthouder. Deze labels hebben verschillende doeleinden. Zo heeft de ervaring geleerd dat vereenvoudigingsvoorstellen op terreinen met veel gemengde kosten en/of waarop de naleving gering is, vaak weinig merkbaar zijn. Door de labels gemengde kosten en feitelijke naleving is bij een informatieverplichting nu direct duidelijk of er sprake is van één van deze twee factoren. Hiermee kan dan gedurende het identificeren van vereenvoudigingsvoorstellen rekening mee worden gehouden. De labels bedrijfssector, life-events ondernemers en type informatieverplichting maken het mogelijk om specifieke analyses te maken. Zo kan straks eenvoudig in beeld worden gebracht aan welke informatieverplichtingen bijvoorbeeld een horeca ondernemer moet voldoen door deze onder te verdelen naar bedrijfssector. Het label life-events ondernemers maakt het mogelijk om bijvoorbeeld te zien welke informatie verplichtingen allemaal komen kijken bij het starten van een onderneming. De labels (Overheids)instantie die de informatie ontvangt en toezichthouder zijn tot slot bedoeld om direct inzichtelijk te hebben welke actoren allemaal betrokken moeten worden bij het vereenvoudigingsproces. 31 juli 2008 Nulmeting administratieve lasten bedrijven /62

20 Belevingsstellingen In het Standaardkostenmodel zijn 7 stellingen opgenomen waarmee om de kwalitatieve beleving wordt gevraagd. Met deze stellingen wordt, naast de kennis over de kosten van de verplichting, ook inzicht verkregen in hoe de verplichting wordt ervaren. De stellingen geven niet alleen inzicht in de beleving, maar bieden ook aanknopingspunten voor vereenvoudiging. Antwoorden op vragen als sluiten de gevraagde gegevens wel aan bij de gegevens van de ondernemer, of heeft de ondernemer begrip voor de omvang van de gegevens die hij moet aanleveren, geven aan welke aspecten van de informatieverplichting het beste kunnen worden verbeterd Vergelijkbaarheid van de gegevens Door de administratieve lasten en de bedrijfseigen kosten beter te scheiden zal de totale omvang van de gemeten lasten in 2007 lager zijn dan in Door de aanscherping van de definitie van administratieve lasten rond informatieverplichtingen aan de overheid en aan derden zullen de gemeten lasten in 2007 ook minder worden dan in Tot slot bleek op basis van onderzoek van het CBS dat de tarieven in 2003 vaak te hoog waren ingeschat. De standaardisatie van de interne tarieven leidt dus ook tot een afname van de gemeten lasten. De nieuwe meting biedt dus andere resultaten dan de oude meting. Deze resultaten van de twee metingen kunnen dan ook niet met elkaar worden vergeleken. 2.6 De meting in vier stappen De meting is uitgevoerd in vier deels opeenvolgende en deels overlappende fasen: Stap 1: creëren startpunt voor de meting en actualisatie Stap 2: toekennen van labels en bepalen van onderzoeksstrategie Stap 3: meten en consolideren van de administratieve lasten per informatieverplichting Stap 4: resultaten verzamelen en beschikbaar stellen Het creëren van het startpunt voor de meting en actualisatie Bij het opstellen van de offerteaanvraag heeft de Regiegroep Regeldruk samen met de departementen per departement een overzicht opgesteld van de wetten, ingedeeld in twee meetmethoden: Welke wetten moeten worden gemeten (prioritaire aandachtsgebieden); Voor welke wetten kan worden volstaan met het actualiseren van de administratieve lasten van de nulmeting Het Consortium heeft beide wettenbestanden gecontroleerd op juistheid, volledigheid en het voorkomen van eventuele relevante wijzigingen sinds de vorige nulmeting met gevolgen voor de omvang van de administratieve lasten. In overleg met de Regiegroep en de departementen zijn 31 juli 2008 Nulmeting administratieve lasten bedrijven /62

21 definitieve overzichten opgesteld van wetten die opnieuw zijn gemeten en wetten die zijn geactualiseerd. Onderdeel van deze stap was ook het integraal lezen van de wetteksten per 1 maart 2007 voor de nieuw te meten wetten. Op basis hiervan zijn alle informatieverplichtingen benoemd en vastgelegd. In deze fase is voor het perceel Subsidies door het Consortium een selectie gemaakt van subsidieregelingen met hoge prioriteit. Dat heeft geleid tot een selectie van 60 rijkssubsidieregelingen waarvan de administratieve lasten voor het bedrijfsleven zijn vastgesteld Het toekennen van labels bij te meten wetten en bepalen onderzoeksstrategie In deze stap zijn alle informatieverplichtingen voorzien van kwalitatieve labels. Zoals deze hierboven in paragraf zijn benoemd. Ook is in deze stap de onderzoeksstrategie bepaald. Het bepalen van de onderzoeksstrategie vereiste besluitvorming over segmentatie en de wijze van interviewen. Allereerst de segmentatie. Per wet/regeling/besluit of samenhangende clusters van wetten en de onderliggende informatieverplichtingen is de vraag beantwoord of segmentatie van het bedrijfsleven gewenst is om een correct beeld te krijgen van de omvang van de administratieve lasten van een informatieverplichting. Er is als volgt te werk gegaan. In principe wordt er per wet of clusters van wetten niet gesegmenteerd, met uitzondering van de volgende situaties: De informatieverplichting in de wettekst of onderliggende uitvoeringsregelingen is gespecificeerd naar onderdelen van het relevante bedrijfsleven, zoals de kleine, middelgrote en grote verplichting bij de Wet op de jaarrekening. Dergelijke wettelijke verschillen in specificaties kunnen tot substantiële verschillen leiden in de omvang van de administratieve lasten binnen één informatieverplichting. De nalevingspraktijk bij het bedrijfsleven of de uitvoeringspraktijk bij de betrokken overheidsinstanties kent structurele verschillen met substantiële gevolgen voor de omvang van de administratieve lasten voor een informatieverplichting. Dit heeft er toe geleid dat er vanuit het perspectief van de onderzoeksstrategie twee categorieën wetten werden onderscheiden: Wetten zonder segmentatie: één interviewreeks Wetten met segmentaties: meer dan één interviewreeks Een tweede aspect van de onderzoeksstrategie betrof de vraag: hoe worden de P-parameters (tijd, out of pocket kosten en externe kosten) verzameld bij de geselecteerde bedrijven? Er zijn drie varianten onderscheiden, waarbij de keus op wetsniveau is bepaald: Face-to-face interviews ingeval van complexe wetten en bijgevolg complexe informatieverplichtingen Telefonische interviews ingeval de te meten informatieverplichtingen in korte tijd kunnen worden besproken zonder dat documenten of voorbeelden moeten worden getoond Expert panels ingeval van zelden voorkomende complexe informatieverplichtingen (fusies, liquidaties) 31 juli 2008 Nulmeting administratieve lasten bedrijven /62

22 Nadat voor alle wetten de onderzoeksstrategie was bepaald, kon het veldwerk stap 3 beginnen Het meten en consolideren van de administratieve lasten per informatieverplichting Deze stap is uitgevoerd in vier fasen. Fase 1: Interviews In de eerste fase zijn voor alle nieuw te meten wetten zijn interviewreeksen gepland en gehouden, minimaal één interviewreeks en bij segmentatie meerdere reeksen. Ter voorbereiding op het interview heeft elke onderzoeker zich eerst een beeld gevormd van de sector waarin het interview plaatsvond. Om aan een informatieverplichting te kunnen voldoen moeten handelingen worden uitgevoerd. Voor het onderzoek is een standaardlijst van 18 handelingen gebruikt. Hiervoor hadden de interviewers voor de verschillende soorten informatieverplichtingen een zogenaamd handelingsprofiel beschikbaar met een standaardverdeling over de verschillende handelingen. Deze handelingen zijn in het interview vertaald naar begrippen die aansluiten bij de belevingswereld van de respondenten. In de interviews zowel gekeken naar de tijd voor een totale informatieverplichting als voor de afzonderlijke handelingen. Naast de kwantitatieve gegevens over de bestede tijd is in de interviews ook gevraagd naar de beoordeling op de belevingsstellingen, en naar verbetervoorstellen en best practices. Fase 2: Standaardiseren De tweede fase bestond uit het standaardiseren van de tijdsbesteding per interviewreeks. Op basis van een beperkt aantal interviews (meestal 3) is gekeken of een goede inschatting kon worden gemaakt van de tijdsbesteding voor het gemiddeld efficiënte bedrijf. Wanneer de spreiding in de resultaten erg groot was is gekozen voor vervolginterviews, vaak om specifieke zaken op te helderen. Zo is uiteindelijk voor elke informatieverplichting, en waar relevant de onderliggende segmenten, een gestandaardiseerde waarde vastgesteld. De keuze voor het meten van de kosten van efficiënte naleving is één van de kernelementen van het Standaardkostenmodel. Het Standaardkostenmodel zoomt in op dat deel van de kosten dat kan worden beïnvloed door de overheid. Door de het gemiddeld efficiënte bedrijf als uitgangspunt te nemen, kan worden volstaan met een gering aantal interviews per informatieverplichting. Fase 3: Hoeveelheidgegevens verzamelen De derde fase betond uit het verzamelen van de hoeveelheidcomponent van de administratieve lasten. Hiervoor zijn gegevens opgevraagd bij de ontvangende overheidsinstanties, maar er zijn ook berekeningen gemaakt op basis van CBS-gegevens over aantal bedrijven. 31 juli 2008 Nulmeting administratieve lasten bedrijven /62

23 Van de rijkssubsidieregelingen is ongeveer de helft gemeten. Door middel van extrapolatie zijn de gemeten administratieve lasten opgehoogd tot de totale administratieve lasten voor het bedrijfsleven als gevolg van rijkssubsidieregelingen. Fase 4: Consolidatiebijeenkomsten Tot slot in een derde fase de gestandaardiseerde resultaten tijdens consolidatiebijeenkomsten voorgelegd aan vertegenwoordigers van de betrokken departementen, uitvoeringsinstellingen, inspecties, het betrokken bedrijfsleven en eventueel externe deskundigen. Na afloop van de consolidatiebijeenkomsten zijn de bevindingen uit de interviews definitief vastgesteld. Actualiseren Bovenstaande vier fasen golden voor de nieuw te meten wetten. Parallel aan deze fasen zijn de overige wetten geacualiseerd. Actualisering betekent dat de gegevens uit de meest recente administratieve lasten meting (in veel gevallen de Nulmeting bedrijven 2003 ) worden overgenomen, maar dat de oude omvang van de administratieve lasten wordt geactualiseerd door een algemene correctie toe te passen. De index die daarvoor gebruikt wordt is de gemiddelde groei van het Bruto Binnenlands Product tussen het jaar van de meting en Onderstaande tabel geeft de BBP indexatie weer die gebruikt is voor het actualiseren. De ijkdatum voor de nulmeting is 1 maart Periode BBP (mld.) BBP indexatie ,2 143, ,0 133, ,7 124, ,2 119, ,9 116, ,2 113, ,0 109, ,0 104, ,0 100,00 Bron: CBS, Macro Economische Verkenningen 2008, bewerking consortium. Bij het actualiseren zijn alleen de kwantitatieve gegevens van de te actualiseren wet- en regelgeving tot het niveau van informatieverplichtingen overgenomen. De handelingen die verricht worden om aan de informatieverplichting te voldoen zijn niet in kaart gebracht. Ook zijn geen kwalitatieve labels, zoals oorsprong wetgeving, feitelijke naleving, bedrijfssector, verantwoordelijke uitvoeringsorganisatie of life event in de dataset voor actualisatie opgenomen. 31 juli 2008 Nulmeting administratieve lasten bedrijven /62

24 Door de geactualiseerde gegevens samen te voegen met de nieuw gemeten wetten ontstaat een totaaloverzicht van de administratieve lasten voor bedrijven in Voor het geactualiseerde deel is de schatting minder nauwkeurig en ontbreken enkele gegevens. Dat is verdedigbaar omdat het veelal om lage lasten gaat, beleidsterreinen waar weinig is gewijzigd en naar verwachting weinig zal wijzigen en die geen irritatie zijn voor het bedrijfsleven Het verzamelen en beschikbaar maken van de resultaten De resultaten zijn op drie manieren beschikbaar gemaakt. Er is een basisbestand opgeleverd aan de Regiegroep Regeldruk met daarin alle onderzoeksgegevens en resultaten. Dit basisbestand bestaat uit 3 spreadsheets met gegevens over achtereenvolgens wetten, informatieverplichtingen en interviews. Deze spreadsheets zijn voor alle departementen gelijk en geven met elkaar een volledig overzicht van de onderzoeksresultaten voor de gehele rijksoverheid. De structuur is gebaseerd op een database, zodat eenvoudig analyse op het volledige materiaal kunnen worden uitgevoerd. Het tweede resultaat zijn de zogenaamde presentatietabellen per ministerie. Daarin staan ook de basisgegevens vermeld, maar dan op een meer toegankelijke wijze. Deze tabellen lenen zich minder goed voor analyse, maar dienen primair om beleidsmedewerkers inzicht te geven in de onderzoeksresultaten. Het derde product is deze rapportage in combinatie met standaardtabellen. Met de Regiegroep Regeldruk zijn standaardtabellen afgesproken. Ook is een standaardindeling voor het eindrapport per departement afgesproken. De standaardtabellen volgen exact de afgesproken lijn, de eindrapporten vertonen enige spreiding in de vorm en inhoud. Daarmee wordt recht gedaan aan de specifieke aspecten van de verschillende departementen. Aanvullende informatie Bij dit rapport hoort een separate dataset. Deze dataset is een extractie uit de voor dit onderzoek opgezette database BOA. Een beschrijving en een verklaring van de variabelen die in deze extractie zijn opgenomen, staat in de separate bijlage A. Rapporten Dit rapport is onderdeel van eindproduct dat door het Consortium wordt opgeleverd. Naast het onderhavige rapport is er een algemeen rapport en zijn er deelrapporten voor andere departementen en voor het onderdeel Rijkssubsidies. 31 juli 2008 Nulmeting administratieve lasten bedrijven /62

25 2.7 Specifieke methodische aspecten voor het Ministerie van Justitie Bij het meten van de administratieve lasten verbonden aan het Burgerlijk Wetboek Boek 2 (Rechtspersonen) Titel 9 (de jaarrekening en het jaarverslag) is gekozen voor een op onderdelen afwijkende wijze van uitvoering van het onderzoek. De meting van de administratieve lasten is uitgevoerd in nauw overleg met het team belast met de uitvoering van de werkzaamheden op het beleidsterrein Financiën Fiscaal. Daarbij zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd: Alle met het opstellen van de jaarrekening, jaarverslag en fiscale aangifte samenhangende werkzaamheden tot het moment van afsluiten van het grootboek worden gerekend tot de reguliere bedrijfsvoering van de betrokken organisaties (nader aangeduid als inhoudelijke informatieverplichting). De meting van de administratieve lasten heeft plaatsgevonden op basis van de werkzaamheden noodzakelijk om de informatie per post van de verantwoording tot stand te brengen. Hierbij zijn de nadere voorschriften voor de inrichting van de jaarrekening (balans, winst- en verliesrekening, toelichting), jaarverslag en fiscale voorschriften leidend geweest. De meting heeft daarmee op het niveau van individuele posten en een aantal algemene werkzaamheden plaatsgevonden. Per gemeten post is ook een globale inschatting gemaakt van de verdeling van de lasten op grond van het Burgerlijk Wetboek Boek 2 Titel 9 en de lasten op basis van de relevante fiscale wet- en regelgeving. Een nadere toelichting is opgenomen in paragraaf van dit rapport. 2.8 Leeswijzer Een inhoudelijke beschrijving van de opnieuw gemeten wet- en regelgeving is opgenomen in hoofdstuk 3 van dit rapport. Daar zijn ook de keuzes opgenomen die het Ministerie van Justitie heeft gemaakt ten aanzien van het opnieuw meten, verrijken of alleen actualiseren van wet- en regelgeving. Tevens wordt in hoofdstuk 3 verantwoord welke keuzes zijn gemaakt bij welke wetten ten aanzien van de interviews. Ook de overige keuzes met betrekking tot het achterhalen van de benodigde Q s, segmenteren en standaardiseren worden in hoofdstuk 3 beschreven. Hoofdstuk 4 van het rapport geeft de kwantitatieve uitkomsten van de nieuwe nulmeting. Hier worden de gemeten en (soms ook) de geactualiseerde lasten per wet gepresenteerd. Vervolgens worden in een aantal tabellen de belangrijkste kenmerken van de uitkomsten gepresenteerd. In hoofdstuk 5 van het rapport wordt uitgebreid ingegaan op de kwalitatieve beleving van de lasten. Hier wordt door middel van de scores op zeven stellingen inzicht gegeven in de beleving van de respondenten van de administratieve lasten per wet. Deze uitkomsten worden naar een tweetal gezichtspunten behandeld: beleving naar wet, beleving naar ontvangende overheidsorganisatie. Vervolgens wordt een toelichting gegeven op slecht gewaardeerde informatieverplichtingen. 31 juli 2008 Nulmeting administratieve lasten bedrijven /62

26 Het rapport wordt in hoofdstuk 6 afgesloten met een opsomming van de voornaamste problemen (waarvan er overigens ook een aantal al in hoofdstuk 5 aan de orde komt), de voorgestelde oplossingen voor deze problemen en een aantal algemene conclusies. 31 juli 2008 Nulmeting administratieve lasten bedrijven /62

27 3. Beschrijving van het onderzoek 3.1 Administratieve lasten voor ondernemers Bij het Ministerie van Justitie wordt een drietal wetgevingsdomeinen onderkend, te weten Privaatrecht, Staats- en bestuursrecht en Strafrecht. Het overgrote deel van de wet- en regelgeving is gericht op het ordenen van het rechtsverkeer tussen partijen (personen, organisaties, overheden, etc.). Over het algemeen zijn aan de desbetreffende wet- en regelgeving weinig informatieverplichtingen van het bedrijfsleven aan de overheid verbonden. Waar informatieverplichtingen voorkomen, betreft het veelal incidentele verplichtingen (zoals voorwaarden verbonden aan het oprichten van rechtspersonen) en verplichtingen met een meer routinematig karakter (zoals verplichting tot opstellen en deponeren van jaarrekeningen). Daarnaast wordt bij het Ministerie van Justitie een aantal wetscomplexen onderkend die direct verbonden zijn met de specifieke beleidsterreinen van het ministerie. Voorbeelden hiervan zijn de Wet op de Kansspelen, de Wet Bescherming Persoonsgegevens, de Auteurswet 1912 en de Wet op de particuliere beveiligingsorganisaties en recherchebureaus. Aan deze wetten zijn meer en specifieke informatieverplichtingen aan de overheid voor het bedrijfsleven verbonden. Deze kennen een grote spreiding in aard en frequentie en daarmee in de daarmee samenhangende administratieve lasten. 3.2 Opzet van de meting Meten, verrijken of actualiseren van wetten In overleg met de Departementscoördinator van het Ministerie van Justitie is een volledig overzicht van de tijdens de nulmeting 2003 gemeten wet- en regelgeving opgesteld. In de offerte-aanvraag was een eerste voorstel tot meten / actualiseren van de wet- en regelgeving gedaan. Hierbij is een aantal vraagpunten (niet expliciet geformuleerde wensen tot meten / actualiseren) geïdentificeerd. Op basis van de actuele stand van zaken rond de betreffende regelgeving (bijvoorbeeld nieuwe wet in behandeling bij Tweede / Eerste Kamer Wet recentelijk geactualiseerd) is per wet / wetscomplex besloten om deze als te meten / te actualiseren op te nemen in het overzicht. Het zelfde geldt voor eventuele nieuwe wet- en regelgeving die sedert de nulmeting 2003 is ontstaan. Leidend voor nieuwe meting zijn bij het Ministerie van Justitie de volgende uitgangspunten: In kaart brengen samenhang / overlap wet- en regelgeving met andere ministeries (Financiën fiscaal / SZW arbeidsrecht inclusief arbeid vreemdelingen) Hernieuwd meten omdat er vragen zijn bij resultaten van een vorige meting (deels in opdracht van het Ministerie van Justitie uitgevoerd) 31 juli 2008 Nulmeting administratieve lasten bedrijven /62