De veilige klas Leren en inspireren
|
|
- Fien Abbink
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Vraagt u zich regelmatig af waarom leerlingen niet goed opletten in de klas, waarom ze elkaar pesten en waarom ze hun huiswerk niet (altijd) maken? In dit boek leest u waar dit gedrag vandaan komt, hoe u hiermee om kunt gaan en hoe u dit kunt voorkomen. Met de informatie en de oefeningen uit dit boek creëert u een veilige sfeer in de klas, met toegewijde en betrokken leerlingen. Dit werkboek kunt u gebruiken als handleiding bij: het observeren van de vier soorten relaties in uw klas; het bepalen of uw klas een veilige sfeer biedt; het motiveren van uw leerlingen, zonder straffen of belonen; het herkennen van uitdagend gedrag, pesten en achterblijvende leerprestaties als symptomen met een diepere oorzaak; het communiceren vol vertrouwen, zonder angst; het benutten van de aangeboren leergierigheid van uw leerlingen. Gebruik de oefeningen en spellen uit het werkboek om uw leerlingen te ondersteunen: hoe ze conflicten kunnen oplossen; samen te werken met wederzijds respect en begrip voor elkaar; en hoe ze zelf verantwoordelijkheid kunnen nemen voor wat ze leren. Het eerste deel van het boek laat zien hoe relaties invloed hebben op het lesgeven en leren en vestigt de aandacht op vier vitale relaties in de klas: de relatie van de leerkracht met zichzelf, de relatie tussen leerkracht en leerling, het contact tussen leerlingen onderling en de relatie van de leerling met het leerproces. Als u deze relaties herkent en voedt met wederzijds respect, bevordert u de groei van medeleven en betrokkenheid. Het tweede deel biedt u een praktische handleiding voor het creëren van De Veilige Klas. Vier voorbeelddialogen laten de kracht van Geweldloze Communicatie zien bij gesprekken in de klas of op school. Een - door leerkrachten - ontworpen grote variëteit aan oefeningen en spellen bieden hulp om vaardigheden te stimuleren deze taal te leren spreken. U vindt in de handleiding suggesties hoe de voorbeelden en oefeningen in dit boek makkelijk te combineren zijn bij het samenstellen van een lesrooster. Met de informatie en de oefeningen uit dit boek creëert u een veilige sfeer in de klas, met toegewijde en betrokken leerlingen. De veilige klas Leren en inspireren ISBN Uitgever: Daimoon B.V. Sura Hart & Victoria Kindle-Hodson
2 De veilige klas Inspireren en leren
3
4 Nederlandse vertaling: Stichting daimoon, Roermond 2011 Oorspronkelijke titel: The Compassionate Classroom, Relationship Based Teaching and Learning Vertaling: Harald Borjans Tekstbewerking: Renate Wilms, Monie Doodeman Herziene druk: Justine Mol en Mark Brouwers Omslagontwerp: StudioDone Illustratie: Jakhals & Giraf: Sjeng Schupp Met toestemming overgenomen uit: De giraf en de jakhals in ons, Justine Mol, Uitgeverij SWP Boekverzorging: Centraal Boekhuis Printing on Demand ISBN: Website: Dit is een uitgave van daimoon BV Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt. In enige vorm of wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën van deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16B Auteurswet 1912 j* het Besluit van 20 juni 1974, Stbl. 351, zoals gewijzigd bij het besluit van 23 augustus 1985, Stbl. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men daarvoor de wettelijke verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht. Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot daimoon - Roermond te wenden. V Vertaling van: The Compassionate Classroom door Sura Hart & Victoria Kindle Hodson, ISBN: / , Copyright Herfst 2004 door PuddleDancer Press. Alle rechten voorbehouden. Gebruikt met toestemming. Meer informatie over Nonviolent Communication (TM) vindt u bij the Center for Nonviolent Communication op: Verdere informatie over Nonviolent Communication: Center for Nonviolent Communication (CNVC) 5600-A San Francisco Rd NE Suite A Albuquerque, NM USA Website: cnvc@cnvc.org Telefoon VS Hoofdkantoor:
5 Compassie is niet iets statisch, noch is het een doel op zich. Het is ook geen vak dat geleerd kan worden. Compassie is een manier van in verbinding zijn - van handelen en communiceren. Wel bestaan er bepaalde methoden die kunnen helpen deze manier van zijn te cultiveren. Geweldloze Communicatie is daarvoor naar ons idee de meest praktische en sterkste methode. Sura Hart and Victoria Kindle Hodson
6 Inhoud Brief van de auteurs aan de leerkrachten 2 Voorwoord 3 Ter inleiding 5 Erkenning: Luisteren naar leerkrachten 8 Deel I: Verbindend lesgeven en leren 12 Inleiding deel I 13 Hoofdstuk 1: Veiligheid en vertrouwen creëren 14 Hoofdstuk 2: Relaties in de klas 21 Deel II: Een veilige klas in de praktijk 37 Inleiding deel II 38 Hoofdstuk 3: Herontdek je gevende en ontvangende aard 39 Hoofdstuk 4: De taal van geven en ontvangen opnieuw leren 65 Hoofdstuk 5: Vaardigheden ontwikkelen door activiteiten en spel 106 Deel III: Handleiding voor het samenstellen van een lesrooster 170 Inleiding deel III 171 Lesroostersuggesties 172 APPENDIX 177
7 Brief van de auteurs aan de leerkrachten Beste leerkracht, Vraagt u zich regelmatig af waarom leerlingen niet goed opletten in de klas, waarom ze elkaar pesten en waarom ze hun huiswerk niet (altijd) maken? In De veilige klas - inspireren en leren - leest u waar dit gedrag vandaan komt, hoe u hiermee om kunt gaan en hoe u dit kunt voorkomen. Met de informatie en de oefeningen uit dit boek creëert u een veilige sfeer in de klas, met toegewijde en betrokken leerlingen. Dit werkboek kunt u gebruiken als handleiding bij: het observeren van de vier soorten relaties in uw klas, het bepalen of uw klas een veilige sfeer biedt, het motiveren van uw leerlingen, zonder straffen of belonen, het herkennen van uitdagend gedrag, pesten en achterblijvende leerprestaties als symptomen met een diepere oorzaak, het communiceren vol vertrouwen, zonder angst, het benutten van de aangeboren leergierigheid van uw leerlingen. Gebruik de oefeningen en spellen uit het werkboek om uw leerlingen te ondersteunen, hoe ze conflicten kunnen oplossen, samen te werken met wederzijds respect en begrip voor elkaar en hoe ze zelf verantwoordelijkheid kunnen nemen voor wat ze leren. Wij hopen dat De veilige klas u inspireert bij het lesgeven en leren. Veel succes! Sura & Victoria 2 P agina
8 Voorwoord Eén van mijn inspiratiebronnen in communicatie is Barry, een forse, grote jongen uit 2 lbo/mavo, met een luide en zware stem. Ik was in die tijd, zo n twintig jaar geleden, zijn lerares Frans. Barry zat voor in de klas, naast de deur. Als hij bewoog, leek er veel meer te bewegen dan één leerling. Als hij fluisterde, was het in het hele lokaal hoorbaar. Barry - geboren en getogen in Beverwijk - had een prachtige Franse uitspraak: vloeiend en zonder Nederlandse intonatie. Dat verraste mij, vanwege zijn Beverwijkse accent. Iedere keer als hij iets in het Frans zei of voorlas, werd ik enthousiast. Daar veerde hij van op. We konden elkaar ontzettend in de weg zitten. Als hij er van alles uitfloepte bijvoorbeeld. In mijn beleving altijd precies op het moment dat ik de aandacht van de klas had. Dan was ik hem wel eens zat. Er volgde protest en gemopper - niks deugde er dan nog. Barry, zei ik dan, ga maar naar de gang. Kunnen wij hier verder. Het was niet mijn bedoeling om hem te straffen. Ik wilde alleen maar rust en voortgang en hij had blijkbaar andere behoeften waarvoor ik op dat moment niet open stond. Na de les wachtte hij me regelmatig op bij het lokaal. Ik was dan niet altijd in de stemming voor Barry; verlangde naar mijn pauze en de koffie. Ik herinner me dat als hij me aansprak, ik soms antwoordde: Nee, nu niet Barry, en doorliep. Aan het eind van dat schooljaar nam ik afscheid van de klas. Ik bedankte de leerlingen en vroeg: Wat vind je dat ik volgend jaar beter kan doen? Talloze tips kreeg ik: draag pumps tijdens een proefwerk, dan horen we precies waar je loopt en kunnen we veilig spieken. Zorg dat je uitgeslapen bent, anders ben je zo snel boos. Of: geef eens minder huiswerk. Ook van Barry kreeg ik een tip: Je moet niet zo arrogant doen als ik ruzie met je heb. Ik vroeg om een toelichting: Nou, stuur jij mij naar de gang, word ik er rustig en blijf jij boos. Daar had ik niets op te zeggen. Het was zijn beleving, die ik feilloos herkende. Nu, zo n 20 jaar later, inspireert Barry s tip me nog steeds. Mijn behoefte aan rust zag hij als arrogantie. Zijn behoefte aan contact maken zag ik als verstoring van mijn behoefte aan rust. Barry s advies stimuleert me omdat het onze menselijkheid laat zien. En dat is wat me in Geweldloze Communicatie raakt: het zichtbaar maken van wat er in ieder van ons leeft. Pagina 3
9 Van gevoelens en behoeften bij leerkracht, leerling, ouder, begeleider en directie. Ongeacht hoe ze aanvankelijk onder woorden worden gebracht. Dit boek is in mijn ogen één grote ode aan alle Barry s en leerkrachten: mensen met behoeften die gezien willen worden en mensen die zich laten zien als ze er de ruimte voor krijgen en maken. Dan ontstaat verbinding als vanzelf. De vele en gevarieerde oefeningen in dit boek, aangevuld met praktijkvoorbeelden, nodigen uit om daar mee aan de slag te gaan. José Boone Oprichter Via dialoog Deventer Trainer en procesbegeleider 4 P agina
10 Ter inleiding Dit boek hebben wij - Sura Hart en Victoria Kindle Hodson - gemeenschappelijk geschreven en het heeft ons leven in menig opzicht verrijkt. Wij hebben onze gemeenschappelijke ervaring van 45 jaar lesgeven gebundeld en in dit boek verweven om te laten zien hoe betrokkenheid en leren in de klas kan opbloeien. Wij hebben de basisfilosofie van Geweldloze Communicatie gebruikt en de taal aangepast zodat leerkrachten deze in hun communicatie met leerlingen en jongeren direct kunnen gebruiken. Wij hopen dat dit boek leerkrachten en ouders in verbinding brengt met een methodiek die op een krachtige wijze de intelligentie van de geest met de intelligentie van het hart combineert. Onze w grootste wens is, leerkrachten te voorzien van praktische gereedschappen die hen ondersteunen bij het vitaliseren van het leren en het creëren van oprechte betrokkenheid in hun klas. Geweldloze Communicatie is tegelijk het herkennen van onze aangeboren behoefte aan betrokkenheid en een wijze tot verbindende communicatie. Toen wij over Geweldloze Communicatie schreven, probeerden wij de methodiek en het taalgebruik ervan helder te verwoorden, zonder te vervallen in de beschrijving van de technische structuur of aan te duiden dat er een juiste wijze van communicatie bestaat. Het resultaat hiervan was dat onze kennis over Geweldloze Communicatie enorm toenam. De uitdaging om een open, creatieve, op improvisatie gebaseerde wijze van communicatie te beschrijven helpt ons nog steeds onze vaardigheden hierin te vergroten. Wij zijn Marshall B. Rosenberg uiterst dankbaar voor het ontwikkelen van Geweldloze Communicatie, die daarmee de harten van veel mensen over de hele wereld bereikte, zodat zij een weg kunnen vinden naar een leven vol vitaliteit en betrokkenheid. Marshall B. Rosenberg ontwikkelde Geweldloze Communicatie (Nonviolent Communication ) omdat hij de wens had de betrokkenheid in de relaties tussen mensen te vergroten. In zijn eigen opleiding en praktijk als klinisch psycholoog, vielen hem de negatieve uitwerkingen op van diagnostische oordelen en zag hij de kracht die taal heeft op het vormgeven van het denken en bewustzijn. Hij bestudeerde de grote spirituele stromingen en besteedde aandacht aan mensen, wiens taal - die hieraan ten grondslag lag - een leven in liefde en betrokkenheid voortbrachten. Uit deze studies concludeerde Dr. Rosenberg dat het creëren van een vreedzame Pagina 5
11 samenleving het elimineren behelst van een taal die beschuldigt, beschaamt, bekritiseert en eist - een taal gebaseerd op het overheersende denken, medeleven remt en bijdraagt aan agressie. Hij ontwikkelde een weg om taal zodanig te gebruiken dat deze een verbinding schept naar de kern van onze menselijkheid - onze waarden, dromen, verlangens en behoeften. Taal, die op deze wijze gesproken wordt schept bij mensen de helderheid om tegemoet te komen aan hun eigen behoeften en stelt hèn wederom in staat met plezier een bijdrage te leveren aan het vervullen van de behoeften van anderen. Marshall B. Rosenberg gebruikte Geweldloze Communicatie in de VS eerst bij, door de overheid gefinancierde, projecten om bemiddeling- en communicatievaardigheden te stimuleren bij rassenintegratie op scholen. Sindsdien heeft hij deze krachtige vredestichtende taal wereldwijd verspreid. Hij bood bemiddeling en trainingen aan in door oorlog verscheurde landen zoals Israël, de Palestijnse Autoriteiten, Rwanda, Sri Lanka, Kroatië, Servië, Columbia, Sierra Leone en Burundi. In 1985 stichtte hij the Center for Nonviolent Communication (CNVC), een internationale organisatie met trainers die over de hele wereld trainingen op scholen, gevangenissen, de gezondheidszorg en overheidsinstellingen geven. In 1999, lanceerde het CNVC een leerproject om lesmateriaal voor scholen en trainingen voor leerkrachten te ontwikkelen. Dit project ontving steun van o.a. the New Earth Foundation, the Treshold Foundation en ontving vele individuele donaties. Uit dit project vloeide ook de oorspronkelijke uitgave van De Veilige Klas voort. Dit boek hebben wij hoofdzakelijk geschreven voor leerkrachten in het basisonderwijs. Wij hopen dat leerkrachten - die reeds het gedachtegoed van medeleven en betrokkenheid in hun klassen uitdragen of willen uitdragen - ondersteuning vinden door de inzichten, de gereedschappen, oefeningen en hulpmiddelen in dit boek. Wij hebben over de jaren heen naar leerkrachten geluisterd. Bij het schrijven van dit boek kwamen wij tot de ontdekking dat wij steeds intensiever naar hun wensen en dromen, zorgen en frustraties gingen luisteren. Hun stemmen begeleidden ons van omslag tot omslag en wij beginnen het boek dan ook met het hoofdstuk: Met waardering luisteren naar leerkrachten. Het eerste deel van het boek laat zien hoe relaties invloed hebben op het lesgeven en leren en vestigt de aandacht op vier vitale relaties in de klas: de 6 P agina
12 relatie van de leerkracht met zichzelf, de relatie tussen leerkracht en leerling, het contact tussen leerlingen onderling en de relatie van de leerling met het leerproces. Als u deze relaties herkent en voedt met wederzijds respect, bevordert u de groei van medeleven en betrokkenheid. Het tweede deel biedt u een praktische handleiding voor het creëren van De Veilige Klas. Vijf stellingen helpen u bij het ontwikkelen van het bewustzijn van onze medelevende aard, die het hart van Geweldloos Communiceren vormt. De verschillende onderdelen van het proces van Geweldloos Communiceren bieden u richtlijnen om het bewustzijn van betrokkenheid en medeleven te leren. Vier voorbeelddialogen laten de kracht van deze taal zien bij gesprekken in de klas of op school. Een - door leerkrachten - ontworpen grote variëteit aan oefeningen en spellen bieden hulp om vaardigheden te stimuleren deze taal te leren spreken. U vindt in de handleiding suggesties hoe de voorbeelden en oefeningen in dit boek makkelijk te combineren zijn bij het samenstellen van een lesrooster. Wij hopen dat u als lezer van De Veilige Klas, geïnspireerd raakt Geweldloze Communicatie te leren toepassen en dat u hierbij ontdekt op welke wijze uw persoonlijk leven en uw contacten verrijkt kunnen worden. Sura Hart en Victoria Kindle Hodson Pagina 7
13 Erkenning: Luisteren naar leerkrachten Tijdens het schrijven van het boek hebben wij met veel leerkrachten kunnen spreken. Hun zorgen en vreugden liepen door elkaar heen. Enthousiast spraken zij over hun verlangen leerlingen te voeden bij hun groeiproces. Zij gaven uitdrukking aan hun frustraties, droefheid en gevoel van hulpeloosheid als zij het bestraffende beleid, de reglementen, dreigementen en beloningen bespraken, die op hun school toegepast werden. Vaak benoemden zij hun gevoel van ontgoocheling als ze zagen dat de behoeften van de leerlingen niet vervuld werden. Op de volgende pagina s leest u van enkelen hun verhaal. Een leerkracht van een grotere basisschool in de staat Washington (VS) betreurde met het oog op de reglementen, consequenties en bestraffen het volgende: Voor mij is het pijnlijk om getuige te zijn van het huidige systeem van regels, consequenties en bestraffen. Kinderen worden hierin niet gestimuleerd te ontdekken welke behoeften zij vervullen bij het gedrag dat zij vertonen. Zij worden evenmin gestimuleerd om alternatieven voor hun gedrag te ontdekken of welke invloed hun gedrag op anderen heeft of wegen te bedenken hoe het te veranderen. Ik doe wat ik kan, maar het systeem schijnt zo groot te zijn en de praktijk van bestraffen is hierin zo verankerd dat ik ontmoedigd raak als ik er aan denk op welke wijze ik hierin verandering zou kunnen aanbrengen. Het vervult mij met pijn als ik elke dag zie hoe jonge kinderen hieraan blootgesteld zijn. Een vrouw die enkele uren per week les geeft in conflicthantering aan een basisschool, zei: Ik raak zo ontmoedigd, niet alleen over het systeem maar ook over mijzelf. Ik voel mij diep verbonden met de kinderen, maar ik heb zoveel oordelen over de leerkrachten en ouders. Ik zie wat ze doen. Ik zie wat zij zeggen. En dan krijg ik de neiging het uit te schreeuwen: Verdomme, zien jullie dan niet wat jullie aan het doen zijn? Wij hebben deze dingen die wij consequenties noemen, maar in werkelijkheid zijn het straffen. Heel vaak hoor ik van het schoolbestuur en de ouders: Jij bent zo geweldig. Het werk dat jij doet vinden wij zo belangrijk. Maar het klinkt alsof zij in werkelijkheid zeggen: Jij repareert de kinderen toch voor ons, nietwaar? De kinderen zal ik niet bestraffen en ik wil dat ze begrijpen 8 P agina
14 hoe ineffectief consequenties en straffen zijn. Ik heb geen idee hoe ik verder moet gaan. Met het oog op innovatief en creatief handelen van leerkrachten vertelde een andere leerkracht ons hoe opgewonden hij raakte over de experimenten die in de klas plaatsvinden en die hij als levenverrijkende methodiek ziet: Ik gebruikte nooit geweld. Ik richtte mij erop dat leerlingen een bijdrage leverden vanuit hun eigen visie op het leren. Het droevige hieraan is dat, nadat ik mijn eigen ideeën omzette in een lesvoorstel, niemand van het schoolbestuur interesse toonde in de educatieve vernieuwing ervan. Zelfs nadat leerlingen vele blijken van waardering schreven over mijn bijdrage, veegde mijn meerdere mijn voorstel van tafel. Een leerkracht voor taal drukte haar droefheid uit over de nadruk die in haar regio op proefwerken en toetsen gelegd wordt: Alles is gebaseerd op een toets en ik voel mij hierdoor zo gefrustreerd omdat het kind hierachter geen kans krijgt om te schijnen. Ik omzeil het bestaande systeem en voel mij hierom schuldig. Ik ben de persoon die een beslissing neemt die uitwerking kan hebben op de rest van hun leven. Het komt helemaal neer op dat ene cijfer of punt dat ik op het vel papier zet en dat frustreert mij enorm. Het schuldgevoel van deze leerkracht komt erop neer dat zij het systeem omzeilt door bij gelegenheid het testresultaat op te krikken waardoor zij belangrijke kansen creëert voor leerlingen. Kansen die zij anderszins niet zouden kunnen benutten als de scores niet zouden voldoen. Een andere leerkracht verwoordt zijn zorgen over proefwerken en toetsen zo: Ik voel veel frustraties en boosheid over dit systeem van beoordelen, dat door de wetgeving, de overheid en het schoolbestuur geëist wordt. Zij willen enkel genormeerde toetsen. Zij willen geen uitgebreide interpretaties en portfolio die rekening houden met het groeipotentieel van de leerling. Ja en? zeggen zij, dat is niet van belang! Welke resultaten behaalde de leerling bij de Cito-toets? Hoe hoog is zijn puntenscore? Wat was zijn gemiddelde score? Daar kijken ze naar. Zij pakken het kind op en gooien het weg en kijken enkel naar de punten. Kinderen weten dat dit gebeurt en dat frustreert me! Mijn medeleven ligt bij de kinderen en hun behoeften. Pagina 9
15 Een leerkracht die wekelijks te maken heeft met leerlingen: Ik denk dat het misbruik van mensen is, om een leerkracht met zoveel leerlingen te laten werken. Ik ben dit jaar met buitengewoon verlof gegaan, omdat ik de werkdruk niet meer kon (ver)dragen. Het liefst wilde ik het uitschreeuwen: Er moet evenwicht komen. Ja, een leerkracht is een strijder en zelfs hij heeft een kwetsbaar en waardevol leven, heeft evenwicht nodig en de mogelijkheid om een inkomen te verdienen. Ik denk niet dat mensen op de hoogte zijn van die stille vorm van geweld die in de klassen plaatsvindt. Een andere leerkracht met heel veel leerlingen: Ik houd ervan mijn passie - kunstzinnigheid - te kunnen onderwijzen. Met mijn leerlingen doe ik veel aan zelfbeoordeling. Ik geef geen beloningen. Wel geef ik veel keuzen. Ondanks mijn streven merk ik, dat ik steeds meer het gangbare systeem ingezogen word. Ik heb het gevoel dat ik in dit monsterachtige systeem helemaal op mij zelf aangewezen ben. Ik zie kinderen die een absolute hekel aan school hebben. Het is een enorm gevecht. Het put me uit. Het is duidelijk dat er behoefte is aan structurele veranderingen. De aandacht van dit boek echter, richt zich erop wat u als leerkracht in uw klas kunt doen en niet hoe het bestaande systeem is ontstaan en hoe het gewijzigd kan worden. Toch willen wij in het kort even aandacht besteden aan wat wij als essentiële punten zien. In ons huidig schoolsysteem nemen politici en beleidsmakers veel belangrijke beslissingen en bepalen het beleid hoe het in de klas en op school er aan toegaat. Deze van bovenaf genomen besluiten worden vervolgens aan de leerkrachten gepresenteerd als reglementen, beleidsregels, verwachtingen en eisen, die nageleefd dienen te worden. Wij beschouwen dit als een structurele weeffout van het systeem; veel van wat leerkrachten onderwijzen en leerlingen leren wordt hen opgedrongen. Wanneer mensen gedwongen worden iets te doen zien zij enkel twee mogelijkheden: toegeven en volgzaam, apathisch worden en / of boos of rebels. Elke vorm van dwang ondergraaft de emotionele veiligheid die voor leerlingen noodzakelijk is om te leren en voor leerkrachten om les te geven. Wij zouden willen zien dat ouders, bestuurders, leerkrachten en leerlingen een stem krijgen in het maken van het beleid en stellen daarom enkele 10 P agina
16 basisvragen: Wat is de bedoeling van het huidige schoolsysteem? Wie bepaalt dit? Stemmen wij hiermee in? Welke beleidsregels gelden er? Komen de beleidsregels tegemoet aan de behoeften van de leerlingen en leerkrachten? Als dat niet zo is, welke beleidsregels zouden effectiever deze behoeften vervullen? Als deze punten bij de hele onderwijsgemeenschap aandacht vinden, zullen er wegen gevonden worden het systeem te wijzigen. Het is duidelijk dat een enkele leerkracht niet het gehele systeem kan veranderen. Tegelijkertijd hopen wij met dit boek aan te tonen dat leerkrachten die geneigd zijn de relaties in de klas te laten meewegen, onherroepelijk tot krachtige spelers kunnen uitgroeien die uiteindelijk tot wijzigingen in het systeem zullen leiden. Mensen die zich bewust zijn van hun behoeften zullen vermoedelijk niet passief toekijken - apathisch, besluiteloos, veroordelend - terwijl anderen besluiten voor hen nemen. Vermoedelijk zullen zij Ghandi s uitdaging uitvoeren: Wees de verandering die jij graag in de wereld wilt zien. Zorgzame relaties in de klas hebben nog een andere meerwaarde: een onvermijdelijke toename in respect, samenwerking en leergierigheid, die niet aan de aandacht van anderen om u heen ontsnapt. Andere leerkrachten en ouders zullen zich erover verbazen en vragen stellen wat u doet om zo n vitaliteit in de klas te creëren. Op deze natuurlijke wijze groeit de krachtcirkel van uw invloed. Terwijl dit boek geschreven wordt, zijn politici bezig om toetsen steeds meer te standaardiseren. Tegelijkertijd horen wij steeds vaker hoe leerkrachten, bestuurders, begeleiders, ouders en leerlingen hun vrees over deze praktijk uiten. We moedigen mensen aan zich te uiten en zich aan te sluiten bij de globale beweging om levenverrijkend onderwijs te laten ontstaan. Hierin worden jongeren gestimuleerd in autonomie, onderlinge afhankelijkheden, verbindende gesprekken en dialogen en hoe zij hun aangeboren plezier om te leren kunnen behouden. Met deze successen geloven wij dat jonge mensen op kunnen groeien tot volwassenen die in staat blijken te zijn organisaties en regeringen te creëren die zorgdragen voor het behoud van al het leven op aarde. Pagina 11
17 12 P agina Deel I: Verbindend lesgeven en leren
18 Inleiding deel I Dit boek bestaat uit twee delen. In het eerste deel komen twee vragen aan bod. Wat hebben leerkrachten en leerlingen nodig om te kunnen groeien, om op een betrokken en plezierige manier samen te leren? En: hoe kunnen wij bijdragen om deze behoeften te vervullen? Om aan de behoeften van leerkrachten én leerlingen tegemoet te kunnen komen, wordt u uitgenodigd betrokkenheid in de klas centraal te stellen. Uit recent onderzoek blijkt dat betrokkenheid bij het leren pas plaatsvindt als iedereen - leerkrachten en leerlingen - zich veilig voelen, geestelijk en lichamelijk. Een veilige sfeer vormt de basis voor het vertrouwen dat elke leerling nodig heeft om zich kwetsbaar en nieuwsgierig te kunnen opstellen om deel te nemen aan het leerproces. In dit deel van het boek introduceren wij tevens de vier vitale relaties in een klas. De verbinding van de leerkracht met zichzelf, de relatie tussen de leerkracht en zijn leerlingen, het contact tussen de leerlingen onderling, en de verbinding van de leerlingen met hun leerproces en het lesmateriaal. We belichten manieren, die de veiligheid, betrokkenheid en het leren in de klas ondersteunen. Pagina 13
19 Hoofdstuk 1: Veiligheid en vertrouwen creëren Wat hebben leerlingen en leerkrachten nodig en wat willen ze? Vraag leerlingen hoe het gaat in de klas en het antwoord is duidelijk: leraren luisteren niet. Het enige dat leerkrachten vragen, is dat de leerlingen stil zijn en hun huiswerk op tijd inleveren. Wat leerlingen het liefst willen: dat leraren - en andere volwassenen - naar ze luisteren, hun ideeën respecteren en rekening houden met hun behoeften. Leerkrachten willen dat leerlingen meer verantwoordelijkheid nemen voor hun gedrag en manier van leren en dat ze actief betrokken zijn bij de lessen. Zelf zouden ze graag meer tijd besteden aan de individuele leerbehoeften van leerlingen en dat er meer betrokkenheid bij het leren in de klas getoond wordt. Zij willen schoolreglementen met respect voor de leerlingen, waardoor ze aangemoedigd worden om respectvol met elkaar om te gaan. Persoonlijk streven ze bij het contact met het bestuur of directie naar meer betrokkenheid. Voor wie tegemoet wil komen aan deze behoeften, stellen wij voor om verbondenheid in de klas centraal te stellen. In een klas die gebaseerd is op betrokkenheid, zijn de behoeften aan veiligheid, vertrouwen, en wijze van communiceren van leerkrachten en leerlingen net zo belangrijk als rekenen, taal en geschiedenis. Als leerkracht denkt u misschien dat deze nieuwe methode meer werk is. Wij hopen u echter te kunnen aantonen dat de tijd die wordt besteed aan het creëren van veiligheid en vertrouwen, aan het verbeteren van de communicatievaardigheden en aandacht voor individuele behoeften, juist oplevert wat leerkrachten het liefst willen: een betrokken klas die plezier heeft in leren. 14 P agina
20 Hoofdstuk 1: Veiligheid en vertrouwen creëren Veiligheid voor alles Alfie Kohn - een bekende Amerikaanse auteur en sociaal wetenschapper, benadrukt in zijn boek No Contest 1, dat als leerkrachten willen dat er geleerd wordt, leerlingen emotionele veiligheid nodig hebben, die voortkomt uit een omgeving waar ze ondersteuning, voeding, aandacht, wederzijdse bijdrage, van belang zijn, bescherming, acceptatie, bemoediging en begrip vinden. M.a.w. een klas gebaseerd op verbondenheid waar de behoeften van leerlingen èn leerkrachten vervuld worden. Zo n klas biedt veiligheid en vertrouwen en waar veiligheid en vertrouwen heerst, ontstaat medeleven en betrokkenheid bij het leren. Als leerkrachten bewust, zorgvuldig en in verbondenheid aandacht besteden aan sociale vaardigheden, bouwen ze aan een sterk fundament van veiligheid en vertrouwen. Onderzoek laat zien dat verhoogde veiligheid en vertrouwen uitmondt in meer samenwerking, minder conflicten en verbale grofheden in de klas. Leerlingen zijn gevoeliger voor de behoeften van anderen en tussen de leerlingen onderling als ook tussen leerlingen en leerkrachten groeit empathie. Daarnaast werden hogere scores bij toetsen en verbeteringen in het vergaren van vaardigheden gerapporteerd. 2 Vrees - in elke vorm - belemmert ons, onszelf te begrijpen en onze verbondenheid met alles om ons heen te zien. J. Krishnamurti (Spiritueel leraar, India) De onderzoeksresultaten van een jaar over de effecten van het onderwijzen in Geweldloze Communicatie aan kinderen in het basisonderwijs toonden aan, dat de relaties van leerlingen met leerkrachten verbeterden, conflicten verminderden, het vertrouwen in de communicatieve vaardigheden toenam en in het algemeen meer eensgezindheid en samenwerking op de hele school ontstond. Ondanks het bewijsmateriaal, dat aantoont hoe belangrijk veiligheid en vertrouwen in relaties zijn, is het bekend dat veel leerlingen en leerkrachten zich niet veilig voelen op school. De druk en stress in de klas en de conflicten op het schoolplein zorgen voor spanning en angst op school. De opvallendste signalen van gebrek aan veiligheid is lichamelijk geweld. De angst die deze 1 Volledige titel: No Contest - The Case against competition, oorspronkelijke uitgave (Boston: Hoghton Mifflin, 1986 / 1992) 2 Daniel Coleman, Emotional Intelligence, Bantam, 1995 Pagina 15
Compassie of empathie is geen statische toestand, noch is het een doel op zich. Het is ook geen vak dat geleerd kan worden. Compassie is een manier
Compassie of empathie is geen statische toestand, noch is het een doel op zich. Het is ook geen vak dat geleerd kan worden. Compassie is een manier van verbondenheid - in handelen en samenwerken. Wel bestaan
Nadere informatieDe veilige klas Leren en inspireren
Vraagt u zich regelmatig af waarom leerlingen niet goed opletten in de klas, waarom ze elkaar pesten en waarom ze hun huiswerk niet (altijd) maken? In dit boek leest u waar dit gedrag vandaan komt, hoe
Nadere informatieDe veilige klas. Inspireren en leren
De veilige klas Inspireren en leren Nederlandse vertaling: Stichting daimoon, Roermond 2011 Oorspronkelijke titel: The Compassionate Classroom, Relationship Based Teaching and Learning Vertaling: Harald
Nadere informatieWat maakt je zo boos?
Shari Klein en Neill Gibson Wat maakt je zo boos? 10 stappen om boosheid te transformeren naar een win-win situatie. Een presentatie van de ideeën van Geweldloze Communicatie en hoe je ze kunt toepassen
Nadere informatieCompassie leven. 52 wekelijkse inspiraties vanuit Geweldloze Communicatie. PuddleDancer Press Samengesteld door Monie Doodeman
Compassie leven 52 wekelijkse inspiraties vanuit Geweldloze Communicatie PuddleDancer Press Samengesteld door Monie Doodeman Inhoudsopgave Voorwoord Wekelijkse inspiraties 01 Geweld in de taal? Wie, ik?
Nadere informatieWat maakt je zo boos?
Shari Klein en Neill Gibson Wat maakt je zo boos? 10 stappen om boosheid te transformeren naar verbondenheid met anderen Een introductie over de bedoeling van Geweldloze Communicatie en hoe je het kunt
Nadere informatieWat maakt je zo boos?
Shari Klein en Neill Gibson Wat maakt je zo boos? 10 stappen om boosheid te transformeren naar verbondenheid met anderen Een introductie over de bedoeling van Geweldloze Communicatie en hoe je het kunt
Nadere informatieFrank en Gundi Gaschler Ik wil begrijpen wat je echt nodig hebt
Frank en Gundi Gaschler Ik wil begrijpen wat je echt nodig hebt Frank en Gundi Gaschler Ik wil begrijpen wat je echt nodig hebt Geweldloze Communicatie met kinderen. Het project Giraffendroom Met een
Nadere informatieInhoud Beste leerkracht, Voorwoord Waardering: Luisteren naar leerkrachten Deel I: Verbindend lesgeven en leren... 11.
Inhoud Beste leerkracht, Voorwoord Waardering: Luisteren naar leerkrachten Deel I: Verbindend lesgeven en leren... 11 Inleiding deel I Hoofdstuk 1: Veiligheid en vertrouwen creëren Veiligheid voor alles
Nadere informatieDEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!
DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het
Nadere informatieLeer hoe je effectiever kunt communiceren
Leer hoe je effectiever kunt communiceren De kracht van geweldloze communicatie Hoe vaak kom je in een gesprek terecht waarin je merkt dat je niet meer zegt wat je wilt zeggen; dat je iets doet wat de
Nadere informatieHoe Zeker Ben Ik Van Mijn Relatie
Hoe Zeker Ben Ik Van Mijn Relatie Weet jij in welke opzichten jij en je partner een prima relatie hebben en in welke opzichten je nog wat kunt verbeteren? Na het doen van de test en het lezen van de resultaten,
Nadere informatieCompetent talent in de praktijk
Competent talent in de praktijk Competent talent in DE PRAKTIJK CURSISTENBOEK Talent ontdekken, ontwikkelen & inzetten Competent talent in de praktijk Cursistenboek Talent ontdekken, ontwikkelen & inzetten
Nadere informatieIn de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen
14 In de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen einde, alleen een voortdurende kringloop van materie
Nadere informatieMinicursus Verbindend Communiceren. Geschreven door: Jan van Koert
Minicursus Verbindend Communiceren Geschreven door: Jan van Koert Geweldloze communicatie is een wijze van communiceren die leidt tot gehoord en verstaan worden. Met helderheid, zonder beschuldigen en
Nadere informatie14-7-2012. Carol Dweck. Wat is Intelligentie?
Carol Dweck Wat is Intelligentie? 1 Wat is Intelligentie? Wat is Intelligentie? Meervoudige Intelligentie - Gardner 2 Voorlopige conclusie In aanleg aanwezig potentieel (50% erfelijk bepaald) Domeinspecifiek
Nadere informatieNederlandse vertaling: Stichting daimoon, Roermond 2011 The Compassionate Classroom, Relationship Based Teaching and Learning
Nederlandse vertaling: Stichting daimoon, Roermond 2011 Oorspronkelijke titel: Vertaling: Tekstbewerking: Herziene druk: Omslagontwerp: Foto: Illustratie: Boekverzorging: The Compassionate Classroom, Relationship
Nadere informatieVerbindingsactietraining
Verbindingsactietraining Vaardigheden Open vragen stellen Luisteren Samenvatten Doorvragen Herformuleren Lichaamstaal laten zien Afkoelen Stappen Werkafspraken Vertellen Voelen Willen Samen Oplossen Afspraken
Nadere informatieGeweldloze Communicatie en vriendschap
Geweldloze Communicatie en vriendschap Bron: Boeddha magazine herfst 2011 Niet door elkaar bang te maken maar door wederzijdse liefde krijgt het leven een samenhang die uitloopt in verbondenheid en hulp
Nadere informatieMet sorry maak je dit niet ongedaan
Met sorry maak je dit niet ongedaan Ervaringen en adviezen van als kind mishandelde vrouwen Fiet van Beek Met sorry maak je dit niet ongedaan werd geschreven in opdracht van Stichting Alexander en financieel
Nadere informatie1 Naar Levenverrijkend Onderwijs
1 Naar Levenverrijkend Onderwijs INLEIDING Ik wil je een visie op de toekomst van het onderwijs aanreiken. In dit boek beschrijf ik een onderwijsproces dat geen bepaalde orde of autoriteit dient, maar
Nadere informatieDe Inner Child meditatie
De Inner Child meditatie copyright Indra T. Preiss volgens Indra Torsten Preiss copyright Indra T. Preiss Het innerlijke kind Veel mensen zitten met onvervulde verlangens die hun oorsprong hebben in hun
Nadere informatieWORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT. Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur
WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur 1 Les één Welkom bij deze e-cursus waarin we je zullen laten zien hoe jij groter kunt worden en je problemen kleiner! Zijn er
Nadere informatieWat maakt je zo boos?
Shari Klein en Neill Gibson Wat maakt je zo boos? 10 stappen om boosheid te transformeren naar verbondenheid met jezelf en anderen Een introductie over de bedoeling van Geweldloze Communicatie en hoe je
Nadere informatieDit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl.
Chatten Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Colofon Een uitgave van Eenvoudig Communiceren
Nadere informatieogen en oren open! Luister je wel?
ogen en oren open! Luister je wel? 1 Verbale communicatie met jonge spelers Communiceren met jonge spelers is een vaardigheid die je van nature moet hebben. Je kunt het of je kunt het niet. Die uitspraak
Nadere informatieSpelend leren, leren spelen
Spelend leren, leren spelen een werkboek voor kinderen en ouders Rudy Reenders, Wil Spijker & Nathalie van der Vlugt Spelend leren, een werkboek voor kinderen en ouders leren spelen Rudy Reenders, Wil
Nadere informatie150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft!
150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! Scott de Jong http://www.positiefleren.nl - 1 - Je leest op dit moment versie 2.0 van het Ebook: 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft.
Nadere informatieecourse Moeiteloos leren leidinggeven
ecourse Moeiteloos leren leidinggeven Leer hoe je met minder moeite en tijd uitmuntende prestaties met je team bereikt 2012 Marjan Haselhoff Ik zou het waarderen als je niets van de inhoud overneemt zonder
Nadere informatieBewustwording dag 1 Ik aanvaard mezelf zoals ik nu ben.
Het meditatieprogramma duurt veertig dagen en bestaat uit tien affirmaties. Het is fijn om gedurende dit programma een dagboek bij te houden om je bewustwordingen en ervaring op schrijven. Elke dag spreek
Nadere informatieHet Beeld van Onszelf
Het Beeld van Onszelf Onze natuurlijke staat van zijn is bewust-zijn, een bewustzijn dat niet van iets is, maar een allesomvattende staat van zuiver ervaren. Binnen dit bewustzijn is onze geest evenwichtig,
Nadere informatieOntdek je kracht voor de leerkracht
Handleiding les 1 Ontdek je kracht voor de leerkracht Voor je ligt de handleiding voor de cursus Ontdek je kracht voor kinderen van groep 7/8. Waarom deze cursus? Om kinderen te leren beter in balans te
Nadere informatieKoningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande
Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie
Nadere informatieNummer 1 December 2011. Cursusaanbod 2012 Gedeeld verdriet Mindfulness Laat je zelf zien
Nummer 1 December 2011 Cursusaanbod 2012 Gedeeld verdriet Mindfulness Laat je zelf zien LANDELIJK HEEFT 16% VAN DE JONGEREN PSYCHOSOCIALE PROBLEMEN. Scoop richt zich bij coaching, counseling en training
Nadere informatie<prikkelaar toevoegen> Compaen pakt aan.
Compaen pakt aan. Ik weet hoe ik jou kan bereiken Versterk je leerkracht: Hoe bereik ik de kinderen in mijn klas? 19 maart 2014 Jelte van der Kooi trainer/ adviseur schoolbegeleider
Nadere informatieTraining. Interactieve vaardigheden
Training Interactieve vaardigheden Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur(s): Anne Haselberg Eindredactie: Jo-Anne Schaaf Titel: Interactieve vaardigheden
Nadere informatieNog een voorafje. en je woorden inslikken? Dat wil ik je laten ontdekken in dit werkschrift.
Voorwoord Ik zou graag Marshall B. Rosenberg bedanken voor de spectaculaire manier waarop hij vele levens heeft veranderd, mooier heeft gemaakt en zelfs heeft gered dankzij het proces en de filosofie van
Nadere informatieFEEDBACK GEVEN. Feedback = een concrete uitspraak over het gedrag van een ander, met een specifiek doel voor ogen
FEEDBACK GEVEN Feedback geven is een van de meest directe manieren om gedrag te sturen. Zeker op de korte termijn, maar zeker ook op de langere termijn is feedback heel krachtig. Maar effectief feedback
Nadere informatieTot een geloofsgesprek komen. I Ontmoeten
Tot een geloofsgesprek komen I Ontmoeten Het geloofsgesprek vindt plaats in een ontmoeting. Allerlei soorten ontmoetingen. Soms kort en eenmalig, soms met mensen met wie je meer omgaat. Bij de ontmoeting
Nadere informatieTijdschrift Kindermishandeling April 2013 Onderwijsspecial deel 2. 8 tips voor een goed gesprek met je leerling
8 tips voor een goed gesprek met je leerling Edith Geurts voor Tijdschrift Kindermishandeling Het kan zijn dat je als leerkracht vermoedt dat een kind thuis in de knel zit. Bijvoorbeeld doordat je signalen
Nadere informatieAppendix A Checklist voor visible learning inside *
Appendix A Checklist voor visible learning inside * * Op www.bazalt.nl/lerenzichtbaarmaken kunt u dit formulier downloaden en vervolgens printen. Het is belangrijk dat de medewerkers van de school deze
Nadere informatie[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster
[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9
Nadere informatieZelfbeeld. Het zelfvertrouwen wordt voor een groot deel bepaald door de ideeën die het kind over zichzelf heeft: het zelfbeeld.
Zelfbeeld Het zelfvertrouwen wordt voor een groot deel bepaald door de ideeën die het kind over zichzelf heeft: het zelfbeeld. Een kind dat over het algemeen positief over zichzelf denkt, heeft meer zelfvertrouwen.
Nadere informatieDeel 12/12. Ontdek die ene aanpak waarmee je al je problemen oplost
Beantwoord eerst de volgende vragen: 1. Welke inzichten heb je gekregen n.a.v. het vorige deel en de oefeningen die je hebt gedaan? 2. Wat heb je er in de praktijk mee gedaan? 3. Wat was het effect op
Nadere informatieEric Schneider LEZINGEN TER BEWUSTWORDING. Denken en intuïtie
Denken en intuïtie Eric Schneider LEZINGEN TER BEWUSTWORDING Denken en intuïtie Den Haag, 2015 Eerste druk, november 2015 Vormgeving: Ron Goos Omslagontwerp: Ron Goos Eindredactie: Frank Janse Copyright
Nadere informatieE-CURSUS 1: WELKE WAARDEN ZIJN VAN WEZENLIJK BELANG VOOR JOU?
E-CURSUS 1: WELKE WAARDEN ZIJN VAN WEZENLIJK BELANG VOOR JOU? Thuis en op school heb je allerlei waarden meegekregen. Sommigen passen bij je, anderen misschien helemaal niet. Iedereen heeft waarden. Ken
Nadere informatie7 Gouden Tips. voor omgang met kinderen van nu
7 Gouden Tips voor omgang met kinderen van nu Inhoud Voorwoord Verlangen naar rechtvaardigheid en gelijkwaardigheid Tip 1 Behandel me gelijkwaardig Tip 2 Regels maken we samen Verlangen naar vrijheid en
Nadere informatieWorkshop overtuigingen
Workshop overtuigingen Inleiding Overtuigingen zijn vaak automatische gedachten, die de keuze- en handelingsvrijheid van mensen onnodig beperken. Het zijn vaak algemene, sterk emotioneel geladen ideeën
Nadere informatieMindfulness, de weg naar meer geluk in uw leven
Cursusboek Mindfulness, de weg naar meer geluk in uw leven Mindfulness, de weg naar meer geluk in uw leven Beste cursist, De eerste stap is gezet! U gaat starten met een mindfulnesstraining van 8 lessen.
Nadere informatie9 Communicatie-tools. voor meer liefde, meer verbondenheid, meer intimiteit & betere communicatie
9 Communicatie-tools voor meer liefde, meer verbondenheid, meer intimiteit & betere communicatie Maar één persoon Je hebt maar een persoon nodig om nieuwe ervaringen te introduceren VOORWOORD Geen enkel
Nadere informatieVoorleesExpress. Samen met ouders aan de slag. Praktische tips
VoorleesExpress Samen met ouders aan de slag Praktische tips Samen met ouders aan de slag Ouders betrekken bij het voorlezen Je gaat straks via de VoorleesExpress twintig weken voorlezen bij een of meerdere
Nadere informatieKINDEREN LEKKER IN HUN VEL
KINDEREN LEKKER IN HUN VEL 1. Welkom wij zijn Karin Hallegraeff en Noelle van Delden van Praktijk IKKE Karin stelt zich voor en er komt een foto van Karin in beeld. Noelle stelt zich voor en er komt een
Nadere informatieDO'S EN DON'TS VOOR OUDERS
WWW.PESTWEB.NL DO'S EN DON'TS VOOR OUDERS Kinderen en jongeren willen je hulp, als je maar (niet)... Wat kinderen zeggen over pesten Kinderen gaan over het algemeen het liefst met hun probleem naar hun
Nadere informatieGeweldloze Verbindende Communicatie
Geweldloze Verbindende Communicatie Opleidingscentrum Blabla Geweldloze Communicatie in Vlaanderen Blabla Huis voor Verbinding Sabine Vandingenen 14 mei 2019 8u45-10u45 en 11u-13u Grondlegger + toepassingsgebieden
Nadere informatieMODULE #7 CORE PURPOSE
MODULE #7 CORE PURPOSE Welkom bij het 90 dagen mindset coachings programma. Dit programma heeft de potentie om jouw leven compleet te veranderen de komende 90 dagen. Daarin is het belangrijk dat je de
Nadere informatieOOG OM MAAKT DE WERELD OOG BLIND. Een jakhals. Een giraf. Een aantal tips in een notendop. Ben je een jakhals of een giraf?
Een aantal tips in een notendop Enkele tips om constructief met spanningen en conflicten om te gaan. 1 Ben je een jakhals of een giraf? Een jakhals denkt Ikke ikke ikke en de rest kan stikken! ; wil gelijk
Nadere informatieEmoties, wat is het signaal?
Emoties, wat is het signaal? Over interpretatie en actieplan dr Frits Winter Functie van Emoties Katalysator, motor achter gedrag Geen emoties, geen betrokkenheid, geen relaties Te veel emoties, te veel
Nadere informatieHet Rouwende Kind. een handvat voor de volwassene
Het Rouwende Kind een handvat voor de volwassene Het Rouwende Kind een handvat voor de volwassene Nina José Verhoeven Elk kind dat oud genoeg is om van iemand te houden, is oud genoeg om te rouwen. Alan
Nadere informatieSuccesvol zijn wie je bent. Monique Dekker, mei 2018
E-BOOK Succesvol zijn wie je bent. Monique Dekker, mei 2018 0 Inhoudsopgave 1. Voorwoord... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 2. Inleiding... 3 Wie is Monique Dekker?... 3 3. Bewustzijn... 4 Zijn wie
Nadere informatieDoorbreek je belemmerende overtuigingen!
Doorbreek je belemmerende overtuigingen! Herken je het dat je soms dingen toch op dezelfde manier blijft doen, terwijl je het eigenlijk anders wilde? Dat het je niet lukt om de verandering te maken? Als
Nadere informatieHuiselijk geweld tussen zussen
Huiselijk geweld tussen zussen Motiverende gespreksvoering: Casus huiselijk geweld tussen zussen Door drs. Sergio van der Pluijm Een tijd terug had ik een jonge vrouw (18) van allochtone afkomst in begeleiding
Nadere informatiewat is passend? naar aanleiding van Paulus brief aan de Kolossenzen wil ik dat uitwerken voor 4 categorieën vier kringen
vandaag wil ik dit gebod toepassen op het geloofsgesprek onderwerp van de gemeenteavond komende week onze overtuiging is dat zulke gesprekken hard nodig zijn voor de opbouw van onze gemeente tegelijk is
Nadere informatieSoms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.
Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.
Nadere informatieKwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan
Kwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan De zorg en begeleiding van mensen met een verstandelijke beperking moet erop gericht zijn dat de persoon een optimale kwaliteit
Nadere informatieOmgaan & Trainen met je hond Door: Jan van den Brand. (3 e druk) 2015, Jan van den Brand www.hondentraining adviescentrum.nl
Door: Jan van den Brand Inleiding Ik krijg veel vragen van hondeneigenaren. Veel van die vragen gaan over de omgang met en de training van de hond. Deze vragen spitsen zich dan vooral toe op: Watt is belangrijk
Nadere informatieBijlage 20 Zelfassessment adequaat samenwerken met ouders
Bijlage 20 Zelfassessment adequaat samenwerken met ouders Deze bijlage hoort bij hoofdstuk 4.9 en 4.11. Dit zelfassessment is ontwikkeld door Barbara de Boer, adviseur bij CPS. Zij maakte daarbij gebruik
Nadere informatieYVONNE THUIJS GOEDE RELATIE MET JE KIND
YVONNE THUIJS het geheim van een GOEDE RELATIE MET JE KIND - www.blij-kind-24-7.nl - kijk naar je kind maak tijd vrij... en geef aandacht, vertrouwen en liefde 1 aandacht blij kind 24 7 betekent groeien
Nadere informatieAfgesproken verdeling van de boeken over de groepen
DE KANJERTRAINING. Op de Jozefschool wordt er in alle groepen kanjertraining gegeven. Alle leerkrachten zijn gecertificeerd. Doel van de Kanjertraining? Deze werkwijze biedt lln. kapstokken aan om beter
Nadere informatieWacht maar tot ik groot ben!
www.geerttaghon.be Wacht maar tot ik groot ben! Omgaan met agressie bij kleine kinderen Geert Taghon 2013 Ontwikkeling kleine kind De wereld leren kennen en zich hieraan aanpassen (adaptatie) Processen
Nadere informatie- Elkaar leren kennen: warming-ups en spelletjes om het ijs te breken - 5 minuten zelfbewustzijn begrijpen anderen respecteren om de beurt iets doen
- Elkaar leren kennen: warming-ups en spelletjes om het ijs te breken - Belangrijke namen 7 luisteren karaktereigenschappen 5 minuten zelfbewustzijn begrijpen anderen respecteren om de beurt iets doen
Nadere informatieLuisteren naar de Heilige Geest
Luisteren naar de Heilige Geest Johannes 14:16-17 En Ik zal de Vader bidden en Hij zal u een andere Trooster geven om tot in eeuwigheid bij u te zijn, de Geest der waarheid, die de wereld niet kan ontvangen,
Nadere informatieMindfulness voor je kids. oefeningen
Mindfulness voor je kids oefeningen David Dewulf Mindfulness voor je kids oefeningen Wil je meer weten over Mindfulness voor je kids? Ontvang de nieuwsbrief van I AM met maandelijks nieuwe tips. Mail
Nadere informatie2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S
2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de
Nadere informatieAMETHIST Developing People
AMETHIST Developing People COMMUNICEREN MET KINDEREN AMETHIST Developing People Argonweg 7 11 3812 RB Amersfoort 033 7370182 www.amethistdevelopingpeople.nl Waarom? Wie kent het niet? Het gevoel van machteloosheid
Nadere informatieDoelstellingen van PAD
Beste ouders, We kozen er samen voor om voor onze school een aantal afspraken te maken rond weerbaarheid. Aan de hand van 5 pictogrammen willen we de sociaal-emotionele ontwikkeling van onze leerlingen
Nadere informatieWij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst.
Hallo, Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Dat is namelijk helemaal niet zo makkelijk. Veel studenten weten nog niet precies wat ze willen en hoe ze dat
Nadere informatieJONG HOEZO ANDERS?! EN HOOGGEVOELIG. Informatie, oefeningen en tips voor hooggevoelige jongeren
Ellen van den Ende in samenwerking met Mariëtte Verschure JONG EN HOOGGEVOELIG HOEZO ANDERS?! Informatie, oefeningen en tips voor hooggevoelige jongeren Uitgeverij Akasha Inhoud Hooggevoelig, hoezo anders?!
Nadere informatieKnabbel en Babbeltijd.
Knabbel en Babbeltijd. (zorg ervoor dat je deze papieren goed leest, uitprint en meeneemt naar de VBW) Het thema van deze VBW-week is Zeesterren. Het thema is de titel van de week (dus geen kreet of korte
Nadere informatieHEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN
E-blog HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN In talent & groei Het is belangrijk om je talent goed onder woorden te kunnen brengen. Je krijgt daardoor meer kans om het werk te
Nadere informatieDe Robijn Nieuwsbrief Januari 2008. Het wonder komt ongemerkt je geest binnen wanneer die even pas op de plaats maakt en stil is.
De Robijn Nieuwsbrief Januari 2008 Lieve mensen, Allereerst wens ik iedereen een vreugdevol nieuw jaar toe. Misschien begin je dit jaar met de beste voornemens, zoals altijd en heb je bewust gekeken naar
Nadere informatieInhoudsopgave van de gehele gids:
Inhoudsopgave van de gehele gids: 1. Inleiding 2. De rol van werk 3. Talent 3.1 Wat is talent en toptalent? 3.2 Hoe ontstaat een talent? 4. Talent ontdekking: Ontdek je talenten 4.1 Waaraan herken je een
Nadere informatieStap 3 Leeractiviteiten begeleiden
Stap 3 Leeractiviteiten begeleiden Bij het begeleiden van leeractiviteiten kun je twee aspecten aan het gedrag van leerkrachten onderscheiden, namelijk het pedagogisch handelen en het didactisch handelen.
Nadere informatieLeren in contact met paarden Communicatie die is gebaseerd op gelijkwaardigheid (Door Ingrid Claassen, juni 2014)
Leren in contact met paarden Communicatie die is gebaseerd op gelijkwaardigheid (Door Ingrid Claassen, juni 2014) Inleiding De kern van (autisme)vriendelijke communicatie is echt contact, gebaseerd op
Nadere informatieBij u schuil ik, u bent mijn schild,
Bij u schuil ik, u bent mijn schild, in uw woord stel ik mijn hoop. Psalm 119:114 inleiding Laten we eerlijk zijn: het is niet zo eenvoudig om regelmatig uit de Bijbel te lezen en te bidden. Onze volle
Nadere informatieEr is toch niemand die jou aardig vindt. SUKKEL.
Liefde Ik laat je nooit in de steek. Ik zal je helpen. Jij bent mijn beste vriendin. Het mooiste wat ik heb, geef ik aan jou. Ik ben verliefd... Ik heb alles voor je over. IK HOU VAN JOU! Ik bid voor je.
Nadere informatieLuisteren en samenvatten
Luisteren en samenvatten Goede communicatie, het voeren van een goed gesprek valt of staat met luisteren. Vaak denk je: Dat doe ik van nature. Maar schijn bedriegt: luisteren is meer dan horen. Vaak luister
Nadere informatie1.Inleiding: De Plug & Play Business Formule
Werkboek Inhoudsopgave: 1.Inleiding: De Plug & Play Business Formule 2. Het H.A.R.T. model 2.1. H.A.R.T. staat voor: 2.1.1. Mijn verhaal over oprechte communicatie 2.1.1: Hoofd Gebruik de rest van deze
Nadere informatieCarol Dweck Minka Dumont -
Carol Dweck Voorlopige conclusie In aanleg aanwezig potentieel (50% erfelijk bepaald) Domeinspecifiek Interactief: wisselwerking omgeving Mindsets over Intelligentie Mensen met een Fixed Mind-set geloven:
Nadere informatieVIER EENVOUDIGE TAKTIEKEN OM LASTIGE COLLEGA S VOOR JE TE WINNEN
E-BLOG VIER EENVOUDIGE TAKTIEKEN OM LASTIGE COLLEGA S VOOR JE TE WINNEN in samenwerken Je komt in je werk lastige mensen tegen in alle soorten en maten. Met deze vier verbluffend eenvoudige tactieken vallen
Nadere informatie3 Hoogbegaafdheid op school
3 Hoogbegaafdheid op school Ik laat op school zien wat ik kan ja soms nee Ik vind de lessen op school interessant meestal soms nooit Veel hoogbegaafde kinderen laten niet altijd zien wat ze kunnen. Dit
Nadere informatiePedagogisch klimaat. Na.v. leerling-ouder en personeel enquête Beoordeling uitslagen
Pedagogisch klimaat Na.v. leerling-ouder en personeel enquête Beoordeling uitslagen De vragenlijsten zijn opgebouwd uit verschillende rubrieken. De vragen binnen de rubrieken worden items genoemd. Per
Nadere informatieProtocol gedrag. Recht op veiligheid Iedere leerling heeft recht zich veilig te voelen in de klas en in de school.
Protocol gedrag Een goede school heeft geen pestprojecten nodig, of anders gezegd: doet dagelijks een pestproject, mits zij zich er steeds van bewust blijft welke processen in de groepsvorming een belangrijke
Nadere informatieArrangement 1 De Luisterthermometer
Arrangement 1 De Luisterthermometer DEEL 1 De manager Naam: Organisatie: Datum: Luisterprincipe 1 Luisteren begint met luisteren naar jezelf 1.1 Inventariseren van stemmen Vertel eens van een situatie
Nadere informatieOplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS)
Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Stel dat dat (te grote wonder) gebeurt, ik betwijfel of dat zal gebeuren, maar stel je voor dat, wat zou je dan doen dat je nu niet doet? (p36)
Nadere informatieStap 7 Nabespreking met het slachtoffer en nabespreking met de steungroepleden (apart)
Handleiding No Blame Stappenplan No Blame Stap 1 Gesprek met het slachtoffer Stap 2 Organiseer een bijeenkomst met de steungroep Stap 3 Uitleg probleem Stap 4 Deel de verantwoordelijkheid Stap 5 Ideeën
Nadere informatieMANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN
Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe
Nadere informatieGELUK(T)! Editha Gerdingh
GELUK(T)! GELUK(T)! Editha Gerdingh Auteur: Editha Gerdingh (Cover-)ontwerp: Editha Gerdingh Fotografie: Jay Mantri, Jonny Lindner, Nico Wall, Ryan McGuire ISBN: 9789463672580 www.lonked.com INHOUD INLEIDING
Nadere informatieCOMMUNICATIE training. effectief communiceren met iedereen
COMMUNICATIE training effectief communiceren met iedereen Een training van COMMUNICERENENZO Mensen zijn belangrijk. Resultaten ook Mensen zijn belangrijk en waardevol. Resultaten worden behaald dankzij
Nadere informatieIn gesprek gaan met ouders in verband met een vermoeden van kindermishandeling
In gesprek gaan met ouders in verband met een vermoeden van kindermishandeling 1. Aandachtspunten voor een gesprek met ouders i.v.m. een vermoeden van kindermishandeling: Als je je zorgen maakt over een
Nadere informatieProtocol. Pestprotocol
Pestprotocol Algemeen Dit pestprotocol heeft als doel: Alle kinderen moeten zich in hun basisschoolperiode veilig kunnen voelen, zodat zij zich optimaal kunnen ontwikkelen. Door regels en afspraken zichtbaar
Nadere informatie