Jaarbericht over 2008 Stichting Pensioenfonds DSM Nederland

Transcriptie

1 Jaarbericht over 2008 van Stichting Pensioenfonds DSM Nederland

2 Wie is Stichting Pensioenfonds DSM Nederland? Stichting Pensioenfonds DSM Nederland is een onafhankelijke stichting met een eigen bestuur, dat zelfstandig de koers bepaalt. Het pensioenfonds is verantwoordelijk voor de uitvoering van de pensioenen van de volgende bedrijven: DSM Limburg DSM Gist Services DSM Resins DSM NeoResins DSM Engineering Plastics Emmen DSM Pharma Chemicals Venlo DSM Special Products DSM Biologics Company DSM Executive Services ADRESGEGEVENS Bezoekadres Postadres Telefoon Internet Pensioenfonds DSM Nederland, Het Overloon 1, 6411 TE Heerlen Postbus 6500, 6401 JH Heerlen (Pension Desk) Voor opmerkingen of suggesties naar aanleiding van dit Jaarbericht kunt u contact opnemen met Harry Coerver, Communicatiemanager. Tel ( harry.coerver@dsm.com).

3 Jaarbericht over 2008 van Stichting Pensioenfonds DSM Nederland 1

4 Inhoudsopgave Voorwoord Wat gebeurde in Financiële ontwikkelingen Beleggingsbeleid in Maatregelen in verband met de crisis Toeslagverlening Toeslagbeleid Toeslag (indexatie) voor gepensioneerden en slapers in Backservice voor actieve deelnemers in Toeslagverlening in de afgelopen jaren Maatschappelijk Verantwoord Beleggen Pensioenen Aanpassing franchise Rentebijschrijving Klachten Communicatie Algemeen Klankbordgroep Berichten over financiële crisis Nieuwe website Pensioenfondsbestuur Bestuur Dagelijks bestuur Commissies College van Toezicht College van Belanghebbenden Resultaten in Beleggingen in Baten en lasten Belangrijke cijfers van Organisatie en Personalia Wat brengt Verwachtingen Herstelplan Waardeoverdrachten Nieuwe website

5 Voorwoord Het jaar 2008 was het jaar van de wereldwijde financiële en economische crisis. Banken en bedrijven maakten moeilijke tijden door. Voor pensioenfondsen was het een teleurstellend jaar. De ontwikkelingen gingen ook niet aan Pensioenfonds DSM Nederland voorbij. Stond het jaar 2007 nog in het teken van grote veranderingen in de organisatie van de pensioenfondsen, het jaar 2008 zullen we ons vooral herinneren als het jaar van de kredietcrisis met grote financiële gevolgen voor de economie en dus ook voor de pensioenfondsen. Dat is ook de reden dat we in dit jaarbericht extra aandacht besteden aan wat die kredietcrisis voor het fonds en de deelnemers van het fonds betekent. Inmiddels heeft PDN bij de toezichthouder, De Nederlandsche Bank, een herstelplan ingediend om de financiële positie van het fonds te verbeteren. Het jaarbericht is een samenvatting van het wettelijk verplichte jaarverslag dat wij uitgeven. Wilt u meer informatie, dan kunt u terecht bij ons jaarverslag dat te vinden is op de websitie Hebt u suggesties hoe we dit Jaarbericht kunnen verbeteren, laat ons dat weten. We wensen u veel leesplezier. Het bestuur van Pensioenfonds DSM Nederland Jos Schneiders Voorzitter John van Engelen Plaatsvervangend voorzitter 3

6 1. Wat gebeurde er in Financiële ontwikkelingen Twee belangrijke ontwikkelingen zorgden ervoor dat de Nederlandse pensioenfondsen in 2008 hard werden geraakt. Enerzijds verminderde de waarde van de beleggingen door de financiële en door de economische crisis. Anderzijds was het de dalende rente, zoals pensioenfondsen die moeten hanteren, die een sterke stijging van de verplichtingen veroorzaakte. Hoe lager deze rente, hoe groter het vermogen van het fonds moet zijn om aan zijn toekomstige verplichtingen te voldoen. Deze twee negatieve ontwikkelingen zorgden ervoor dat de dekkingsgraad van PDN in het laatste kwartaal van 2008 fors daalde tot 98 procent. In 2008 traden er geen grote veranderingen op in de aantallen deelnemers van PDN. Het aantal deelnemers daalde van naar Toch stegen de verplichtingen van PDN, zoals die door pensioenfondsen berekend moeten worden, met meer dan 500 miljoen euro van 3,6 miljard naar 4,2 miljard euro. De hoofdoorzaak hiervan is de daling van de rente die PDN bij het berekenen van zijn verplichtingen moet gebruiken. Waarom is een lage rente slecht voor een pensioenfonds? Pensioenfondsen gebruiken een door De Nederlandsche Bank voorgeschreven rentepercentage om de omvang van de toekomstige verplichtingen te berekenen. Daalt de rente dan worden de pensioenverplichtingen groter. Je kunt het effect van de rente op pensioenen vergelijken met de rente op een gewone spaarrekening. Stel je wilt op je spaarrekening een bedrag storten dat voldoende is om over 25 jaar euro op die rekening te hebben. Bij een rente van 5 procent moet je dan nu euro storten. Dan staat er over 25 jaar keurig euro op je spaarrekening. Maar is de rente maar 3 procent dan moet je maar liefst euro (dus 60% meer) op je rekening zetten. De lagere rente waarmee pensioenfondsen hun toekomstige verplichtingen moeten berekenen, zorgde alleen al voor eenderde van de daling van de dekkingsgraad van PDN. 4

7 Dekkingsgraad: De dekkingsgraad geeft de verhouding aan tussen de waarde van het pensioenvermogen en de berekende toekomstige verplichtingen van een pensioenfonds. Is de dekkingsgraad hoger dan 105 procent dan kan een fonds aan zijn (nominale) verplichtingen voldoen. De Nederlandsche Bank eist dat fondsen daar bovenop nog extra reserves aanhouden. Per pensioenfonds kan dat percentage iets verschillen. Dat heeft te maken met de manier waarop een fonds belegt. Met meer of minder risico. Voor PDN geldt nu een percentage van 116 procent. Op 17 oktober 2008 moest PDN aan De Nederlandsche Bank melden dat de dekkingsgraad zo laag was geworden dat er sprake was van een reservetekort. Daarna zette de daling van de dekkingsgraad nog verder door. Daarom moest er op 3 december 2008 aan De Nederlandsche Bank gemeld worden dat de dekkingsgraad onder de 105 procent was terecht gekomen. PDN had toen te maken met een dekkingstekort. Aan het einde van 2008 was de dekkingsgraad 98 procent. Een en ander heeft tot gevolg dat PDN voor 1 april 2009 een herstelplan moest indienen bij De Nederlandsche Bank. In dat plan staat hoe PDN denkt binnen drie jaar weer een minimaal vereiste dekkingsgraad (105 procent) te bereiken en binnen vijftien jaar een vereiste dekkingsgraad (voor PDN 116 procent). Verloop van dekkingsgraad in

8 1.2 Beleggingsbeleid in 2008 Het beleggingsbeleid van PDN was er in 2008 op gericht om risico s zo goed mogelijk te onderkennen en eventueel af te dekken. Volledige afdekking van risico s is echter zo kostbaar dat er nog maar weinig rendement gemaakt kan worden. Op een aantal manieren probeert PDN de beleggingsrisico s te beperken. Zo worden de beleggingen gespreid over verschillende beleggingscategorieën. De belangrijkste categorieën zijn aandelen, vastrentende waarden, onroerend goed, alternatieve beleggingen en inflationlinked bonds. Ook binnen die categorieën is er een verdeling om de risico s verder te spreiden. Aandelen bijvoorbeeld worden over vele bedrijven gespreid in verschillende regio s. De belangrijkste risico s zijn: Het valutarisico Het inflatierisico Het renterisico Het aandelenrisico Het kredietrisico Hoe is PDN in 2008 omgegaan met deze risico s? - Het valutarisico is het risico dat beleggingen in vreemde valuta onverwacht minder waard worden, omdat de waarde van die valuta daalt. Bijvoorbeeld omdat de Amerikaanse dollar of het Engelse pond minder waard wordt tegenover de euro. In 2008 heeft PDN dit risico voor een groot deel afgedekt. Achteraf gezien bleek dat dit risico in 2008 niet erg groot is geweest. Zo stegen belangrijke valuta als Japanse yen en Amerikaanse dollar in waarde. - Het inflatierisico werd in 2008 aanvankelijk als een groot, zo niet het grootste gevaar, gezien. Als de inflatie stijgt, heeft een pensioenfonds meer geld nodig om de koopkracht van de pensioenen op peil te houden door het geven van toeslagen (indexatie). In de eerste helft van het jaar steeg de inflatie fors en leek het erop dat dit een langdurig fenomeen zou worden. Prijzen van olie en andere grondstoffen bereikten records. Uiteindelijk viel de inflatie mee door de sterke daling van de grondstoffenprijzen in het vierde kwartaal. In 2008 is het inflatierisico voor ongeveer 30 procent afgedekt. Dat gebeurt bijvoorbeeld door het kopen van zogenoemde inflation-linked bonds die meer opleveren als de inflatie stijgt. - Het renterisico. Dit risico bleek aan het einde van 2008 van grote invloed te zijn op de financiële positie van het pensioenfonds. Een deel van het renterisico is altijd al afgedekt omdat een belangrijk deel van de beleggingen bestaat uit obligaties. Daalt de rente, dan worden de obligaties meer waard. Daarnaast beschermde PDN zich in 2008 tegen het renterisico door het kopen van swaptions. Dat zijn optie-contracten waarbij PDN het recht krijgt de korte (meestal lagere) rente te betalen en de lange (meestal hogere) rente terugontvangt. Zo was het renterisico voor ruim vijftig procent afgedekt. De ontwikkeling van de marktrente in 2008 was echter zo grillig dat de bescherming tegen het renterisico maar beperkt werkte. De actuele marktrente waarmee PDN zijn verplichtingen steeds moet berekenen, daalde veel sterker dan was voorzien. Voor het eerst in de geschiedenis daalde de marktrente sterker dan de rente op staatsleningen. Was de marktrente in augustus nog 4,7 procent, eind december was ze gedaald naar 3,6 procent. Door die lagere rente werden de pensioenverplichtingen, zoals die berekend moeten worden, aanzienlijk hoger. 6

9 - Het aandelenrisico. Door de kredietcrisis daalden ook de aandelen sterk in waarde. Eind 2007 had PDN nog ruim 36 procent van haar beleggingen in aandelen zitten. Het afdekken van het aandelenrisico is erg duur en vermindert op lange termijn het rendement. Met beleggingen in aandelen loopt een pensioenfonds dus bewust een risico. Toch heeft PDN ook hier de risico s beperkt door in de loop van het jaar 2008 geen aandelen meer te kopen. Normaal gebeurt dit wel bij dalende koersen om een bepaald percentage van de beleggingen in aandelen te houden. Door deze ontwikkeling was het deel van het vermogen dat eind 2008 belegd was in aandelen geslonken tot 27,5 procent. - Tenslotte het kredietrisico. Als het fonds geld leent aan een overheid of aan bedrijven is er altijd het risico dat dit geld niet terugbetaald wordt. Bestaan er twijfels over die terugbetaling, dan zijn die leningen minder waard. Bij de staatsleningen die PDN heeft afgesloten, is er een heel laag risico dat die in de toekomst niet terugbetaald worden. Het rendement op die staatsleningen was het afgelopen jaar dan ook positief. Bij bedrijfsobligaties bestond wel de vrees dat leningen niet worden terugbetaald. Daardoor daalden die leningen in waarde. Dat alles heeft ervoor gezorgd dat de beleggingen in vastrentende waarden in het afgelopen jaar maar 1,5 procent rendement hebben opgeleverd. Tot september leken de risico s goed beheersbaar. Na het ineenstorten van de Amerikaanse bank Lehman Brothers bleken veel veronderstellingen die in de risicomodellen werden gebruikt, niet meer juist te zijn. 1.3 Maatregelen in verband met de crisis In de loop van 2008 heeft het bestuur van PDN, zoals hiervoor uitgelegd, een aantal risico s onderkend en maatregelen genomen om deze te verminderen. Daarbij moesten twee belangrijke aspecten meegenomen worden. Hoe meer je risico s afdekt, hoe minder het rendement op de beleggingen wordt dat nodig is om toeslagen te kunnen betalen. Daarnaast weet je van tevoren niet of het risico gaat optreden en je het goede risico afdekt. PDN heeft overwogen om meer financiële risico s af te dekken. Er is echter voor gekozen het lange termijn beleid, niet te wijzigen. Tot september leken ingrijpende maatregelen niet nodig. Vanaf september 2008 kwamen de ontwikkelingen in een stroomversnelling. Nauwgezet heeft het bestuur die ontwikkelingen gevolgd. Ook heeft het bestuur aanvullende maatregelen overwogen. Daar is echter uiteindelijk niet voor gekozen. PDN en vele andere pensioenfondsen hebben niet voorzien hoe dramatisch de ontwikkelingen in de laatste maanden van het jaar zouden worden. Risicomodellen en aannames waar pensioenfondsen al jaren mee werken, bleken niet meer te 7

10 kloppen. Het afdekken van risico s werkte minder dan verwacht en de opgebouwde buffers bleken onvoldoende. Dit is ook de reden dat PDN in het najaar is begonnen met een heroriëntatie van het beleggingsbeleid, het onderzoeken van alternatieve beleggingsscenario s en het evalueren daarvan. Het bestuur onderzoekt nieuwe scenario s die zich in de komende tijd zouden kunnen voordoen. De heroriëntatie is erop gericht betere manieren te vinden om het vermogen van PDN te beschermen in situaties waar tot voor kort nog geen rekening mee werd gehouden. In het voorjaar van 2009 moet duidelijk worden tot welke besluiten deze heroriëntatie leidt. Tevens zal PDN dan de evaluatie afronden over wat in de afgelopen periode gedaan had kunnen worden om de invloed van de kredietcrisis te beperken. 1.4 Toeslagverlening Toeslagbeleid Het toeslagbeleid van het fonds kent 2 componenten: 1. de toeslag op de ingegane pensioenen en de pensioenaanspraken van slapers 2. de toeslag (backservice) op de pensioenaanspraken van actieve deelnemers die nog pensioen opbouwen. De toeslag op de ingegane pensioenen en de pensioenaanspraken van slapers dient ter compensatie van de stijging van de kosten van levensonderhoud. De toeslag op de pensioenaanspraken van actieve deelnemers zorgt ervoor dat de reeds opgebouwde pensioenaanspraken worden aangepast (verhoogd) met de algemene loonsverhoging bij DSM in het voorgaande kalenderjaar. De toeslag op de opgebouwde pensioenaanspraken van actieve deelnemers wordt door het bestuur bepaald per 1 januari van ieder jaar. Toeslag (indexatie) voor gepensioneerden en slapers in 2008 De nieuwe CAO die eind november 2008 is afgesloten, kent een algemene loonsverhoging van 3,5 procent per 1 juni De kosten voor levensonderhoud stegen met 1,91 procent. In de vergadering van december 2008 heeft het bestuur besloten geen toeslag toe te kennen op de pensioenen van gepensioneerden en slapers voor het jaar Dit had te maken met de verslechterde financiële positie van het pensioenfonds. Als de financiële toestand van het fonds verbetert, bestaat de mogelijkheid dat de gemiste toeslag wordt ingehaald. Backservice voor actieve deelnemers in 2008 Met ingang van 1 januari 2008 is de backservice toegekend op basis van de algemene loonsverhoging in De financiële positie van het fonds is in de loop van 2008 echter zodanig verslechterd dat het bestuur begin januari 2009 heeft besloten om per 1 januari 2009 geen backservice te verlenen op basis van de algemene loonsverhoging in Evenals bij de toeslag voor gepensioneerden en slapers kan het bestuur als de financiële toestand dat weer toelaat, besluiten de gemiste toeslag (backservice) weer in te halen. Over de individuele loonsverhoging (bijvoorbeeld bij promoties) is wel backservice verleend, omdat die niet afhankelijk is van de financiële positie van het fonds. Beide toeslagen zijn voorwaardelijk, ze worden niet betaald uit de pensioenpremies die werkgever en werknemers betalen. Het geld voor deze toeslagen moet komen uit het rendement op de beleggingen van het fonds. Er bestaat dan ook geen recht op die toeslagen, met andere woorden de toeslag is voorwaardelijk. Of er een toeslag door het bestuur wordt toegekend is afhankelijk van de financiële positie van het fonds. De toeslag op de ingegane pensioenen en de pensioenaanspraken van slapers wordt bepaald op een door het bestuur vastgestelde datum, nadat de algemene loonsverhoging bij DSM bekend is. De reden hiervoor is dat in het PDN-reglement is vastgelegd dat de toeslag niet hoger mag zijn dan de algemene loonsverhoging. Dus deze loonsverhoging moet eerst bekend zijn, voordat het bestuur kan bepalen of er een toeslag wordt toegekend en hoe hoog die toeslag dan zal zijn. 8

11 Verlenen van toeslagen * Het CBS berekent ieder jaar hoeveel de prijzen voor alle huishoudens in Nederland zijn gestegen. Dat is de Consumenten Prijs Index voor alle huishoudens, Afgeleid, de CPI. 9

12 Toeslagverlening in de afgelopen jaren De toeslag (backservice) van actieve deelnemers is in de afgelopen jaren steeds toegekend. Een overzicht van de toeslagverlening aan gepensioneerden en slapers laat het schema hieronder zien. Onderneming Prijs Toeslag Toeslag Prijs Toeslag Prijs Toeslag Index 2006 *** 2006 Index 2007 *** Index Extra * % % % % % % % DSM Limburg 1,65 2,51 2,00 1,25 1,50 1,91 0,00 DSM Pharma Chemicals Venlo DSM Resins DSM Special Products R dam DSM Biologics Company 1,65 2,51 2,00 1,25 1,50 1,91 0,00 DSM Engineering Plastics Emmen 1,65 1,75 2,00 1,25 1,50 1,91 0,00 DSM Gist Services 1,65 1,65 1,00 1,25 1,25 1,91 0,00 DSM Neo Resins ** 1,25 1,80 1,91 0,00 * Extra indexatie in verband met de invoering van de nieuwe pensioenregeling per 1 januari ** DSM Neo Resins is vanaf 1 januari 2007 opgenomen in de pensioenregeling van PDN. *** De toeslagen van 2006 en 2007 zijn hoger dan de prijsindex in die jaren. Dat had te maken met het inhalen van in het verleden niet verleende toeslagen. 10

13 1.5 Maatschappelijk Verantwoord Beleggen Het beleid van PDN op het terrein van Maatschappelijk Verantwoord Beleggen berust op twee pijlers. Enerzijds wordt niet belegd in bepaalde bedrijven. Anderzijds maakt PDN voor iedereen transparant waar het zijn geld belegt. Leidraad voor het uitsluiten van ondernemingen zijn de activiteiten die de Verenigde Naties, de Europese Unie of de Nederlandse overheid als onaanvaardbaar aanduiden. PDN belegt niet in ondernemingen die direct betrokken zijn bij kinderarbeid, de productie van landmijnen of clusterbommen en de productie van chemische of bacteriologische wapens. Om transparant te zijn over de beleggingen is op de website van PDN een lijst te vinden van alle beleggingen die PDN heeft gedaan. 1.6 Pensioenen Aanpassing franchise Het bestuur van PDN heeft in 2008 besloten de franchise per 1 januari 2008 te verhogen door ze aan te passen aan de algemene loonsverhoging bij DSM. De franchise is dat deel van het loon waarover geen pensioen wordt opgebouwd. De nieuwe franchise is vastgesteld op euro. Dat is de minimale franchise die de fiscus in onze pensioenregeling toestaat. Voor deelnemers geboren vóór 1950 werd de franchise vastgesteld op euro. Rentebijschrijving Over het pensioenspaarkapitaal en prepensioensaldi kan rentebijschrijving plaatsvinden. Gezien het beleggingsrendement over 2007 heeft het bestuur de rentebijschrijving vanaf 1 juli 2008 tot 1 juli 2009 over de pensioenspaarkapitalen en de prepensioensaldi vastgesteld op 1,5 procent. Klachten In de loop van 2008 is door uitvoerder DSM Pension Services (DPS) één klacht ontvangen. Deze klacht is doorgeleid naar de Commissie Klachten en Geschillen. De Commissie Klachten en Geschillen heeft deze klacht beoordeeld en na beraad afgewezen. De Ombudsman Pensioenen heeft in 2008 geen klachten over PDN ontvangen. 1.7 Communicatie Algemeen PDN gebruikt diverse communicatiemiddelen om contact te houden met de deelnemers en gepensioneerden. Over de individuele pensioensituatie worden de deelnemers geïnformeerd via het jaarlijkse Uniform Pensioenoverzicht (UPO) inclusief het overzicht prepensioensaldo / pensioenspaarkapitaal voor actieve deelnemers. Gepensioneerden en nabestaanden ontvingen in 2008 een jaaropgave en een maandelijkse uitkeringsspecificatie. Contact tussen PDN, deelnemers en gepensioneerden is ook nog op andere manieren mogelijk. Telefonische Pension Desk Deelnemers en pensioengerechtigden van PDN kunnen met hun vragen over hun pensioen tijdens kantooruren terecht bij de Pension Desk: telefoonnummer Ook via (info.pdn@dsm.com) is de Pension Desk bereikbaar. Website PDN Deze actuele website ( in de Nederlandse en Engelse taal bevat algemene informatie over pensioenen, vermogensbeheer en dergelijke. Pensioencontact Pensioengerechtigden ontvangen drie keer per jaar het magazine PDN Pensioencontact. Het magazine is ook via de website beschikbaar. Van dit magazine wordt ook een gesproken uitgave uitgebracht voor blinden en slechtzienden. Het Jaarverslag PDN geeft jaarlijks een jaarverslag uit, met daarin onder meer een verslag van het bestuur, de jaarrekening, de verklaringen van de accountant en de actuaris. Het jaarverslag staat op de website van PDN of kan op aanvraag worden toegestuurd. Het Jaarbericht PDN geeft jaarlijks een Jaarbericht uit. Het Jaarbericht is een verkorte, populaire versie van het jaarverslag. Het Jaarbericht wordt aan het huisadres van deelnemers, gepensioneerden en nabestaanden gestuurd. Dit Jaarbericht is ook via de website beschikbaar. Klankbordgroep PDN beschikt sinds 2008 over een klankbordgroep die wordt ingeschakeld om de communicatiemiddelen van PDN te toetsen. Deze bestaat uit actieve deelnemers, gepensioneerden en zogenaamde slapers van PDN. De groep wordt enkele keren per jaar geraadpleegd als PDN 11

14 wil toetsen of de communicatiemiddelen die het aanbiedt van voldoende kwaliteit zijn. Zo heeft de klankbordgroep vorig jaar een oordeel gegeven over het Jaarbericht 2007 en over een nieuwe brochure over Vrijwillig PensioenSparen. In maart 2009 werd de klankbordgroep ingeschakeld naar aanleiding van het jaarbericht 2008 en de nieuwe website. PDN is op zoek naar gegadigden voor deze klankbordgroep. Iedere deelnemer, gepensioneerde of slaper van PDN kan lid worden van de groep. Pensioenkennis is niet nodig. Wie geïnteresseerd is kan zich opgeven via de communicatiemanager van PDN (tel ). Berichten over financiële crisis PDN heeft een aantal keren in 2008 via de website de deelnemers en gepensioneerden geïnformeerd over de financiële positie van het fonds in verband met de kredietcrisis. In de zomer en het begin van de herfst waren dat nog geruststellende berichten. Aan het einde van het jaar moest echter gemeld worden dat de kredietcrisis ook PDN hard had geraakt. Zo meldde de website op 29 oktober dat PDN kampte met een reservetekort, hetgeen betekent dat de dekkingsgraad onder 116 procent was gezakt. In december ontvingen de gepensioneerden een brief waarin hen werd meegedeeld dat er geen toeslag (indexatie) zou worden verleend. In die brief was ook te lezen dat PDN inmiddels te maken had met een dekkingstekort, omdat de dekkingsgraad onder de 105 procent was terecht gekomen. Op de website verscheen uitgebreide informatie over wat dat betekende voor de deelnemers van PDN. Begin januari 2009 ontvingen de actieve deelnemers per brief het bericht dat zij over 2008 geen backservice zouden ontvangen op basis van de algemene loonsverhoging per 1 juni De backservice is een toeslag die ervoor zorgt dat de pensioenen die in het verleden werden opgebouwd, meegroeien met de loonontwikkeling bij DSM. Ook via het blad Pensioencontact voor de gepensioneerden en via de media van DSM werden deelnemers op de hoogte gesteld van de ontwikkelingen rond de kredietcrisis. Nieuwe website PDN heeft vanaf april 2009 een nieuwe website. De nieuwe website is in 2008 voorbereid. In tegenstelling tot de huidige site is de nieuwe site meer gericht op bepaalde doelgroepen en gebeurtenissen die van invloed zijn op de pensioenen. 1.8 Pensioenfondsbestuur Bestuur Het bestuur van het fonds bestaat sinds 1 januari 2008 uit zestien leden. Van de zestien bestuursleden zijn acht leden voorgedragen door DSM Nederland BV, vier leden door de Centrale Ondernemingsraad DSM Nederland BV en 12

15 vier leden zijn gekozen uit en door de pensioengerechtigden. Per 1 januari 2009 is Frans Pistorius als voorzitter opgevolgd door Jos Schneiders. Dagelijks bestuur Het dagelijks bestuur bestaat uit de voorzitter en de plaatsvervangend voorzitter. De leden van het dagelijks bestuur zijn tevens lid van de commissie Klachten en Geschillen. Commissies Om beter op specialistische vraagstukken in te kunnen spelen, laat het bestuur zich op diverse gebieden adviseren. In januari 2008 heeft het bestuur besloten bestuurscommissies in te stellen. Daarbij gaat het om de volgende commissies: governance, pensioenen & actuariaat, risk management & financiën en communicatie. De commissies bestaan uit twee tot vier bestuursleden. De commissies hebben als taak het bestuur te adviseren over de op hun terrein liggende aangelegenheden. Op het gebied van beleggingen wordt het bestuur reeds jaren geadviseerd door een bestuurscommissie bestaande uit vier bestuursleden en drie externe deskundigen. College van Toezicht Op 1 januari 2008 is het College van Toezicht benoemd. Het College van Toezicht bestaat uit drie, door het bestuur van PDN (voor drie jaar) benoemde onafhankelijke deskundigen. Dit college kijkt hoe het bestuur opereert. Zoals de naam al zegt, houdt het toezicht op het bestuur. Het College van Toezicht beoordeelt het functioneren van (het bestuur van) het fonds. De bevindingen van het College van Toezicht over 2008 zijn te vinden in het jaarverslag van PDN dat op de website van PDN staat ( College van Belanghebbenden Eveneens op 1 januari 2008 is een verantwoordingsorgaan ingesteld. Dit verantwoordingsorgaan, het College van Belanghebbenden, bestaat uit drie leden aangewezen door DSM, drie leden aangewezen door de Centrale Ondernemingsraad DSM Nederland en drie leden gekozen uit en door de pensioengerechtigden. Dit college heeft als taak een oordeel te geven over het handelen van het bestuur. Kijkt het College van Toezicht naar hoe het bestuur opereert, het College van Belanghebbenden onderzoekt wat het bestuur doet. De bevindingen van het College van Belanghebbenden over 2008 zijn te vinden in het jaarverslag van PDN dat op de website van PDN staat. 13

16 2. Resultaten in 2008 Zoals hiervoor beschreven was ondanks alle maatregelen het rendement teleurstellend. De beleggingen van het pensioenfonds haalden een rendement van -18,8 procent. Een jaar eerder was dat nog +1,5 procent geweest. Beleggingen in 2008 Vanwege de negatieve verwachtingen voor 2008 werden enkele beleggingscategorieën onderwogen. Dat wil zeggen dat het aandeel van die beleggingscategorieën kleiner wordt gehouden dan waar gemiddeld in de loop van de jaren naar gestreefd wordt. Dat was bijvoorbeeld het geval met aandelen. Begin 2008 was nog 36,7 procent belegd in aandelen. Aan het einde van het jaar was dat nog maar 27,5 procent. Hetzelfde gold voor de categorie onroerend goed. Andere categorieën groeiden daardoor procentueel. In de categorie inflation-linked bonds werd bewust meer belegd. Beleggingscategorie Eind 2008 In mln euro % van totale Bandbreedte* beleggingen Aandelen ,5% 25,0% - 40,0% Vastrentende waarden ,3% 27,5% - 47,5% Onroerend goed 106 2,6% 0,0% - 10,0% Alternatieve beleggingen 349 8,5% 5,0% - 15,0% Inflation-linked bonds ,5% 7,5% - 17,5% Liquiditeiten 25 0,6% -2,0% - 2,0% * Bandbreedte geeft de percentages aan waarbinnen de beleggingen van PDN zich op de korte termijn mogen bewegen. Baten en lasten in 2008 (in miljoen euro s) Baten Premies Opbrengst beleggingen Overige baten 1 1 Totale baten Lasten Saldo waardeoverdrachten 2 47 Uitkeringen Wijzigingen pensioenverplichtingen Uitvoeringskosten -7-6 Overige lasten -7-7 Totale lasten Resultaat

17 3. Belangrijke cijfers van Deelnemers Actieve deelnemers pensioenregelingen Gepensioneerden en nabestaanden Arbeidsongeschikten Gewezen deelnemers (slapers, premievrije aanspraken) Totaal Deelnemers vrijwillig pensioensparen (VPS) Actieve deelnemers prepensioneringsregelingen Deelnemers beschikbare premieregeling Belegd vermogen (in miljoen euro) (-21,7%) Pensioenfondsverplichtingen (in miljoen euro) (+15,9 %) Dekkingsgraad (exclusief VPS en BPR) * 98 % 150 % Premies (in miljoen euro) ** Uitkeringen (in miljoen euro) Beleggingsrendement ( in procenten) -18,8 1,5 Pensioenfondsreserve (in miljoen euro) * VPS en BPR zijn niet in de pensioenverplichtingen opgenomen voor de berekening van de dekkingsgraad, omdat het pensioenfonds hierover geen risico loopt. ** Het grote verschil tussen 2007 en 2008 heeft te maken met een lening van de werkgever die in 2007 vrijviel. 15

18 4. Organisatie en Personalia 16

19 Persoonsgegevens per 31 december 2008 Bestuur Benoemd op voordracht van DSM Nederland BV Benoemd op voordracht van de Centrale Ondernemingsraad DSM Nederland Benoemd na verkiezing uit en door de pensioengerechtigden De heer J. Balder Mevrouw M.E.J. Caubo De heer J.M.H. Op Heij De heer K.A. Pikaart De heer F.J.A.M. Pistorius (voorzitter) De heer A.J.M.S. Robeerst De heer J. L. Schneiders De heer G.J.H.M. Wagemans De heer J.F. van Engelen (plv voorzitter) De heer J.A.C. Noordover De heer H. Noppers De heer M.M.G. Ubachs De heer H.C.M. van Baarle De heer J.J. Fransen van de Putte De heer J.L. Heutmekers De heer M.A. Waltmans College van Toezicht Leden De heer J.F. Maassen (voorzitter) De heer W.L. Moerman De heer J.T. van Niekerk College van Belanghebbenden Aangewezen door DSM Nederland BV Aangewezen door de COR DSM Nederland Gekozen uit en door de pensioengerechtigden De heer E.H.M. Dormans De heer F.J.C.M. de Kok De heer J.W. Menkveld De heer G.P. van den Anker De heer A.M.J. de Boer (plv voorzitter) De heer E.C.A.C. Gryson De heer A.P.M. Appel De heer J.J.M. Barendse (voorzitter) De heer H. Verbrugge Algemeen Certificerend Actuaris Accountant Compliance officer Watson Wyatt Ernst & Young Accountants De heer J. Grooten DSM COA 17

20 5. Wat brengt 2009? Verwachtingen Wat het jaar 2009 zal brengen op financieel gebied is onvoorspelbaar. Prognoses over economische groei of afname van die groei blijken binnen weken of maanden volkomen achterhaald. Zo voorspelde het Centraal Planbureau (CPB) in december 2008 nog een negatieve groei van de Nederlandse economie van 0,75 procent. In februari 2009 was het cijfer veranderd in 3,5 procent. Midden vorig jaar was er een olieprijs van 150 dollar per vat. Begin 2009 ligt die prijs rond 45 dollar en voorspellen deskundigen dat die prijs nog verder zal zakken. Over de duur van de crisis lopen de verwachtingen ver uiteen. Het is niet te verwachten dat het economisch herstel nog in 2009 zal plaatsvinden. Herstelplan PDN is verplicht een herstelplan te maken. Dat moest uiterlijk 1 april 2009 gebeuren. In dat plan staat hoe PDN denkt binnen drie jaar weer een dekkingsgraad te bereiken van 105 procent en binnen vijftien jaar een dekkingsgraad van ongeveer 120 procent. We houden de actieve deelnemers en gepensioneerden op verschillende manieren op de hoogte van de inhoud en de gevolgen van dat plan. Waardeoverdrachten Begin 2009 was PDN gedwongen de mogelijkheid om op verzoek individuele pensioenrechten over te hevelen naar andere fondsen, stop te zetten. Ook het overhevelen van pensioenrechten naar PDN is niet meer mogelijk. De Pensioenwet verbiedt dit als de dekkingsgraad onder de 100 procent is gedaald. Bij waardeoverdracht worden individuele pensioenaanspraken van het ene pensioenfonds overgeheveld naar het andere. Dat gebeurt meestal als werknemers van werkgever en daarmee ook van pensioenfonds veranderen. Individuele waardeoverdrachten die op 9 februari in behandeling waren, werden stilgelegd. Afhandeling van die aanvragen en van nieuwe aanvragen wordt hervat als de dekkingsgraad weer boven de 100 procent terecht komt. Nieuwe website PDN heeft vanaf april 2009 een nieuwe website. De grootste verandering ten opzichte van de oude website zal zijn dat de informatie meer gericht is op specifieke doelgroepen en op gebeurtenissen die invloed hebben op het pensioen. Alle informatie over een gebeurtenis wordt zoveel mogelijk op één plaats op de site bijeengebracht. De bezoeker hoeft dan minder dan tot nu toe op verschillende plaatsen op de site te zoeken naar informatie. 18