Nummer archiefinventaris:

Transcriptie

1 Nummer archiefinventaris: Inventaris van de collectie door de Duitse bezetter in de Tweede Wereldoorlog buitgemaakte archiefbescheiden, ontvangen en opgemaakt door Nederlandse defensie-onderdelen, Auteur: H.E.M. Mettes Nationaal Archief, Den Haag 2008 Copyright: cc0 This finding aid is written in Dutch.

2

3 Defensie / Buitgemaakte Archiefbescheiden 3 I N H O U D S O P G A V E Beschrijving van het archief...5 Aanwijzingen voor de gebruiker...6 Openbaarheidsbeperkingen...6 Beperkingen aan het gebruik...6 Aanvraaginstructie... 6 Citeerinstructie... 6 Archiefvorming...7 Geschiedenis van het archiefbeheer...7 De verwerving van het archief...7 Inhoud en structuur van het archief...8 Inhoud... 8 Selectie en vernietiging...8 Verwant materiaal...9 Beschrijving van de series en archiefbestanddelen...11

4

5 Defensie / Buitgemaakte Archiefbescheiden 5 Beschrijving van het archief B E S C H R I J V I N G V A N H E T A R C H I E F Naam archiefblok: Collectie door de Duitse bezetter in de Tweede Wereldoorlog buitgemaakte archiefbescheiden, ontvangen en opgemaakt door Nederlandse defensie-onderdelen Periode: Archiefbloknummer: D73 Omvang: 0,30 meter; 20 inventarisnummers. Taal van het archiefmateriaal: Het merendeel der stukken is in het Nederlands en in het Duits. Soort archiefmateriaal: Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten. Archiefbewaarplaats: Nationaal Archief, Den Haag Archiefvormers: Ministerie van Defensie Samenvatting van de inhoud van het archief: Het archief bevat grotendeels brieven, met als bijlagen de in de Tweede Wereldoorlog door de Duitse bezetter buitgemaakte archiefbescheiden. De stukken betreffen veelal militaire strategie, gecommuniceerd door commandanten, en Marinevoorschriften en -inlichtingen.

6 6 Defensie / Buitgemaakte Archiefbescheiden Aanwijzingen voor de gebruiker Aanwijzingen voor de gebruiker Openbaarheidsbeperkingen OPENBAARHEIDSBEPERKINGEN Volledig openbaar Beperkingen aan het gebruik BEPERKINGEN AAN HET GEBRUIK Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht. Aanvraaginstructie AANVRAAGINSTRUCTIE Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen: 1. U maakt een profiel aan op en logt vervolgens in; 2. Via de archiefinventaris (alleen de beschrijvingen met rode nummers) selecteert u het gewenste archiefstuk door op de knop 'Reserveren' te klikken; 3. In het volgende scherm geeft u aan op welke dag u het archiefstuk wilt inzien; 4. Indien u zich bevindt in de studiezaal en een tafelnummer heeft ontvangen kunt u dit nummer vermelden. Als u geen tafelnummer heeft kunt u tafelnummer 777 laten staan; 5. Vervolgens bevestigt u uw reservering door deze te versturen. Citeerinstructie CITEERINSTRUCTIE Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling. VOLLEDIG: Nationaal Archief, Den Haag, Collectie door de Duitse bezetter in de Tweede Wereldoorlog buitgemaakte archiefbescheiden, ontvangen en opgemaakt door Nederlandse defensieonderdelen, nummer toegang , inventarisnummer... VERKORT: NL-HaNA, Defensie / Buitgemaakte Archiefbescheiden, , inv.nr....

7 Defensie / Buitgemaakte Archiefbescheiden 7 Archiefvorming Archiefvorming Geschiedenis van het archiefbeheer GESCHIEDENIS VAN HET ARCHIEFBEHEER De meeste van deze archiefbescheiden zijn, na door Duitse krijgsmachteenheden te zijn buitgemaakt, opgenomen in het archief van die Kriegswissenschaftliche Abteilung der Marine. Op enig moment zijn de bescheiden terechtgekomen in de collectie documentatie van het Instituut Maritieme Historie van de Marinestaf. Midden jaren negentig van de twintigste eeuw zijn deze bescheiden overgeplaatst van voornoemd instituut naar het Centraal Archievendepot van het ministerie van Defensie. De verwerving van het archief DE VERWERVING VAN HET ARCHIEF Overbrenging van een overheidsarchief

8 8 Defensie / Buitgemaakte Archiefbescheiden Inhoud en structuur van het archief Inhoud en structuur van het archief Inhoud INHOUD Het archief heeft bij de overdracht een omvang van 0,4 strekkende meter. Selectie en vernietiging SELECTIE EN VERNIETIGING Bij de bewerking van dit archief in 2007 werden er geen archiefbescheiden vernietigd.

9 Defensie / Buitgemaakte Archiefbescheiden 9 Verwant materiaal Verwant materiaal

10

11 Defensie / Buitgemaakte Archiefbescheiden 11 Beschrijving van de series en archiefbestanddelen B E S C H R I J V I N G V A N D E S E R I E S E N A R C H I E F B E S T A N D D E L E N 1 Brief van de Gruppe Geheime Feldpolizei 611 aan de Leiter der Geheime Feldpolizei inzake de aanbieding van bij het voormalig kantoor van de Commandant in Zeeland te Middelburg in beslag genomen archiefmateriaal, met bijlagen stuk In de Duitse taal. Niet alle in de brief vermelde bijlagen zijn aangetroffen. Bijlage 1 betreft een brief van de commandant marinevliegkamp Veere aan de commandant in Zeeland inzake de bewaking en verdediging van het vliegkamp, gedateerd 7 mei 1940, met hierbij een Duitse vertaling van de brief. Bijlage 2 betreft een circulaire van de commandant brigade Sluis inzake troepenverplaatsingen in België, gedateerd 9 mei Met hierbij een Duitse vertaling van deze brief. Bijlage 3 ontbreekt. Bijlage 4 is een geheime agenda van de artillerie-commandant in het Commando Zeeland, Bijlage 5 is een bevelregister van dezelfde commandant. Bijlage 6 is een brief van de gemeentebedrijven Middelburg inzake een mogelijke beperking van het watergebruik, gedateerd 30 april 1940 met hierbij een Duitse vertaling van de brief. Bijlage 7. Brieven aan de burgemeesters van Halsteren, Rilland-Bath en Nieuw-Vossemeer inzake mogelijke inundatie van polders, gedateerd 9 mei 1940, met hierbij een Duitse vertaling van de brief. 2 Aanbiedingsbrief van der Chef der Heeresarchive aan die Kriegswissenschaftliche Abteilung der Marine inzake door der Beauftragte Von der Chef der Heeresarchive in den Niederlande in Nederland in beslag genomen archiefmateriaal, met bijlagen stuk In de Duitse taal. Als bijlagen zijn aangetroffen: Algemene instructie Zinkschepenversperring in Harlingen, Stavoren en Lemmer, afschriften, Zoals blijkt uit een inliggende brief in de algemene instructie Harlingen zijn deze instructies bij een doorzoeking in 1941 door een Sonderführer van der Beauftragte van der Chef der Heeresarchive in den Niederland aangetroffen in het territoriaal afwikkelingsbureau in Groningen. Stukken betreffende de kustverdediging van Hoek van Holland. Bijlage A van de Aanwijzingen voor de verdediging van het Commando Zeeland. Diverse bijlagen bij het Algemeen Memorandum Marinestaf. 3 Aanbieding, waarschijnlijk aan die Kriegswissenschaftliche Abteilung der Marine, van een memorandum inzake militaire strategie, aangetroffen in het Kabinetsarchief van het Nederlandse Ministerie van Oorlog, met bijlage stuk Zowel het memo als de bijlage in de Duitse taal. Verzender en ontvanger zijn ongeïdentificeerd. 4 Aanbieding, waarschijnlijk aan die Kriegswissenschaftliche Abteilung der Marine, van twee memoranda over militair strafrecht en de krijgstucht die door de Duitse krijgsmacht als krijgsbuit werd van het Regiment Kust-artillerie 1e Schoolbataljon stuk In de Duitse taal. 5 Aanbieding door het Oberkommando der Kriegsmarine, Seekriegsleitung,

12 12 Defensie / Buitgemaakte Archiefbescheiden waarschijnlijk aan die Kriegswissenschaftliche Abteilung der Marine, van een Duitse vertaling van de in Nederland in beslag genomen Marinestafaanwijzing 'De Oorlog ter Zee - De Handelsoorlog, met bijlage stuk In de Duitse taal. De bijlage in fotokopie. 6 Aanbieding door het Oberkommando der Kriegsmarine, Seekriegsleitung, waarschijnlijk aan die Kriegswissenschaftliche Abteilung der Marine, van een in Nederland in beslag genomen algemeen inlichtingenbulletin, opgesteld door de Marinestaf, inzake het incident met de Duitse tanker Altmark, waarbij deze werd gedwongen gevangengenomen drenkelingen, van tot zinken gebrachte koopvaarderschepen, in het zicht van Duitse havens aan de Britse vloot af te staan, alsmede van een Duitse vertaling hiervan, met bijlage stuk 7 Aanbieding door het Oberkommando der Kriegsmarine, Seekriegsleitung, waarschijnlijk aan die Kriegswissenschaftliche Abteilung der Marine, van in Frankrijk, België en Nederland in beslag genomen archiefmateriaal, afschrift, met bijlagen stuk In de Duitse taal. Het Belgische en Franse archiefmateriaal werd niet aangetroffen. Als bijlagen: Aantekeningen onderzoeksofficier, Katern. Tagebuch Marinebeobachtungsstand Berghaven, Duitse vertaling, in tweevoud, katern. Umschläge ein- und ausgehender Schiffe, Duitse vertaling, in tweevoud, katern. 8 Brief van de Leiter der Hafenüberwachtungsstelle Vlissingen aan de Über Küstenüberwachtungsstelle Holland inzake de aanbieding van enkele archiefbescheiden, waarschijnlijk doorgeleid aan die Kriegswissenschaftliche Abteilung der Marine, met bijlagen stuk In de Duitse taal. Als bijlagen: Uitgaande telegrammen van de verbindingsofficier Marine Commando Zeeland, deels met bijgevoegde vertaling Brief van der Chef der Heeresarchive aan die Kriegswissenschaftliche Abteilung der Marine inzake in Nederland bij de Marinestaf in beslag genomen instructie betreffende het gebruik van mijnen, met bijlage stuk In de Duitse taal. De aanbiedingsbrief is ingeplakt op de binnenzijde van voorpagina van het katern dat fungeert als bijlage. 10 Brief van de Wehrmacht-Sichtungsstelle (Beuteakte) aan de Oberkommando der Kriegsmarine inzake de aanbieding van een dossier betreffende de Franse onderneming Societé des Magasins Généraux et des Docks de Sète, buitgemaakt op dr. D.H. Benjamins, directeur van de Amsterdamse vestiging van NV Nederlandsche Handelsbank, met bijlagen stuk In de Duitse taal. De aanbiedingsbrief is ingeplakt op de binnenzijde van voorpagina van het omslag van het dossier dat fungeert als bijlage. 11 Aanbieding van het hoofdstuk Tactisch gebruik van rook- en nevelschermen uit een

13 Defensie / Buitgemaakte Archiefbescheiden 13 bundel Marinevoorschriften, met Duitse vertaling, met bijlagen stuk 12 Brief van het Luftgaukommando Holland aan den Oberbefehlshaber der Luftwaffe te Berlijn inzake de aanbieding van een archiefstuk betreffende het vliegveld Mook stuk In de Duitse taal. De betreffende bijlage is niet aangetroffen. 13 Aanbieding van een tweetal Nederlandse Marinevoorschriften, met bijlage stuk In de Duitse taal. Met als bijlage de seininstructie van de Koninklijke Marine, c Katern. 14 Brief van der Chef der Heeresarchive aan die Kriegswissenschaftliche Abteilung der Marine inzake een in Nederland bij de Marinestaf te Den Haag in beslag genomen dossier betreffende het demonteren van mijnen, met bijlage stuk In de Duitse taal. De aanbiedingsbrief is ingeplakt op de binnenzijde van voorpagina van het dossier dat fungeert als bijlage. 15 In beslag genomen archiefbescheiden van onder meer de commandant van de Stelling Den Helder te Willemsoord, inschrijfkenmerk Kr. 111/42 geh, met hierbij een Duitse beschrijving van de betreffende bescheiden, welke waarschijnlijk als bijlage hebben gediend bij een aanbiedingsbrief welke niet is aangetroffen omslag De omslag bevat: Algemeene aanwijzingen voor de verdediging van de Stelling van Den Helder, met bijlagen Aanwijzingen voor den Geneeskundigen dienst der Zeemacht in het Commando Zeeland ingeval van oorlog of oorlogsgevaar, met inliggend een aanbiedingsbrief van Engels en Nederlands buitgemaakt archiefmateriaal, Bekendmakingen aan Commandanten van Hr. Ms. schepen betreffende den onderzoekings-, bewakings- en versperringsdienst en betreffende de regeling van het Zeeverkeer in de vaarwaters, behoorende tot het Commando Zeeland, met hierbij een Duitse vertaling. Aanwijzingen voor den Marine Luchtvaartdienst bij mobilisatie. Organisatie mijnenveegdienst. Bevelen, kenbaar gemaakt per circulaire, van de Commandant der Marine te Willemsoord, Brieven van de commandant der maritieme middelen te Terschelling aan de commandant der Marine te Willemsoord inzake de verdediging van Terschelling, Regeling inzake de internering van marinemateriaal, uigegeven door de minister van Defensie, afschrift bestemd voor de commandant maritieme middelen Terschelling, stuk Organogram hogere legerleiding. Circulaire van de opperbevelhebber van Land- en Zeemacht inzake Duitse belangstelling voor de organisatie van de Koninklijke Marine, Instructie voor de commandant van stelling Den Helder voor geval van buitengewone oproeping van personeel of in geval van mobilisatie. Memorandum inzake de opstelling van materiaal van de Koninklijke Marine bij algemene mobilisatie. 16 Afschrift van een memo van de Seekriegsleitung inzake de aanbieding van in beslag genomen archiefmateriaal van scheeparchiefmateriaal van het s.s. Tela, met bijlagen stuk

14 14 Defensie / Buitgemaakte Archiefbescheiden In de Duitse taal. Met als bijlagen de instructie betreffende berichtgeving aan Nederlandse koopvaardijschepen inzake het vergemakkelijken van de het aandoen van de Nederlandse kust. 17 Afschriften van instructies van officieren gestationeerd in IJmuiden, alsmede vertalingen in de Duitse taal daarvan omslag 20 Bij de commandant in Zeeland in beslag genomen Aanwijzing voor de verdediging van het commando Zeeland, inschrijfkenmerk Kr. 965/42 geh, zonder aanbiedingsbrief. z.d. 1 stuk