Cultuur in de Spiegel Vlaanderen-Nederland. Barend van Heusden met Emiel Copini en Astrid Rass Groningen, 1 oktober 2013

Transcriptie

1 Cultuur in de Spiegel Vlaanderen-Nederland Barend van Heusden met Emiel Copini en Astrid Rass Groningen, 1 oktober 2013

2 Het CiS-project: - Vraagstelling: tegemoet komen aan beoefte aan houvast m.b.t. - Inhoud - Samenhang (intern en extern) - Doorlopende leerlijn - Status - Theorie: cultuur als cognitie vanuit cognitiewetenschap, cultuurwetenschap en semiotiek - Validering van de theorie door - Literatuuronderzoek: ontwikkeling van metacognitie (cultureel bewusztijn; vaardigheden; media) - Empirisch onderzoek naar inzicht (begrip) van docenten (houvast) - Vertaling van theorie naar leerplan (SLO) - Uitwerkingen

3 Theorie - Cultuuronderwijs is onderwijs over cultuur, in cultureel (zelf)bewustzijn - Cultuuronderwijs is dus onderwijs in: - Cultureel (zelf)bewustzijn: nieuws, kunst, ideologie, wetenschap - Basisvaardigheden: waarnemen, verbeelden, conceptualiseren, analyseren - Mediavaardigheden: lichaam, voorwerpen, taal, grafisch) - Kunstonderwijs (muzische vorming) is onderwijs in cultureel (zelf)bewustzijn door verbeelding: receptief en productief, in alle media.

4 Theorie - In het cultuuronderwijs (in de kunstvakken, geschiedenis, maatschappijleer, filosofie) ontwikkelen we dit cultureel (zelf)bewustzijn in al zijn vormen (verschillende vaardigheden en media) - Voor het onderwijs is vooral van belang dat we proberen te bepalen hoe leerlingen dit culturele (zelf)bewustzijn in al zijn verscheidenheid kunnen ontwikkelen: over welke kennis en over welke vaardigheden zouden ze moeten kunnen beschikken?

5 Theorie - Kunstonderwijs (muzische vorming) is onderwijs in minstens drie vaardigheden: - Cultureel (zelf)bewustzijn (ook bijv. in filosofie, geschiedenis) - Verbeelding (ook bijv. in design, techniek) - Mediavaardigheden (ook bijv. in sport, techniek, communicatie en analyse) (Zie ook: Harland, in Cultuur en Educatie 23 (2008))

6 Theorie Bijvoorbeeld: muziekonderwijs - Waarneming (muziek ervaren): ritme, geluid, klank, beweging - Verbeelding (muziek maken): stem en instrument, spel, samenspel, compositie, stijl - Conceptualisering (muziek interpreteren): genreregels, begrippen, geschiedenis, betekenis - Analyse (de structuur van muziek ontleden): notenschrift, sleutels, partituur, theorie, etc.

7 Emiel

8 Vertaling naar een Leerplan(kader) Astrid Rass, SLO

9 Vertaling naar een Leerplan(kader) Observeren, begeleiden, vastleggen en verzamelen 1. Leertraject van de docenten 2. Ontwikkeltraject op scholen 3. Discussie in het veld

10 Onderwerp.. Media.. Vaardigheden..

11 1 Leertraject o Lezingen o Discussies o Oefeningen

12 Meenemen voor in het leerplankader: 1. Theoretisch kader kort en bondig 2. Kennis van theorie heeft tijd nodig 3. Biedt houvast (o.a. inhoud en samenhang) 4. Geen visie! Geen didactiek of methodiek

13 2. Ontwikkeltraject op scholen o o o Contextanalyse (schoolvisie) CiS-team (docenten, aio's, leerplankundige) Ontwikkeltraject: ontwerpen, uitproberen en evalueren Beoogd leerplan 'de les op papier' Uitgevoerd leerplan 'de les in de klas' (Gerealiseerd leerplan) 'de les die de leerling heeft geleerd'

14 Groep 1-3 Groep 3-6 Groep 6-8 Onderbouw PO Middenbouw PO Bovenbouw PO Verzamelen Taal en beeldend Helden Taal, geschiedenis en beeldend Strijd tegen het water Taal, WO, techniek en beeldend Dat kost energie Taal, WO, techniek en beeldend. Oorlog en vrede Taal, WO en muziek Beelden in boeken Taal en beeldend Plastic fantastic Taal, WO en Beeldend Reis door de ruimte Taal en beeldend Kinderrechten Geschiedenis, Nederlands, beeldend Respect Taal en religie, natuur, zorg en sport Spel en speelgoed Geschiedenis, Nederlands, beeldend Eten Taal, biologie en beeldend Lievelingsboek Taal en beeldend Sinterklaas Taal en beeldend

15 Leerjaar 1-2 Leerjaar 3-4 Leerjaar 5-6 Onderbouw VO vmbo/havo Onderbouw VO havo/vwo Spreekwoorden en gezegden Engels, Nederlands en theater. Kinderrechten geschiedenis, Nederlands, beeldend Beeldspraak Nederlands en tekenen Zernike / Bovenbouw VO vmbo Bovenbouw VO havo/vwo Baggerslib Technasium, beeldend en filosofie Shuilplekken Technasium, beeldend, geschiedenis en filosofie Theaterlicht toneelstuk Pirandello Technasium, beeldend, geschiedenis en filosofie Gerrit Krol Brug en Nano technologie Technasium, Beeldend, techniek en filosofie Angst, woede en radicalisering Beeldend Rituelen Dans De ideale wereld volgens 5 personages Nederlands, Engels, beeldend, muziek Bovenbouw VO vmbo Bovenbouw VO havo/vwo Crisis en Transformatie Nederlands, Engels, Beeldend, Klassieke talen, filosofie, geschiedenis en economie. Gespeelde waanzin (Hamlet) Nederlands, beeldend en Engels Angst, woede en radicalisering Beeldend Rituelen Dans Rituelen Dans De ideale wereld volgens 5 personages Levensbeschouwing, Nederlands, Engels muziek, beeldend

16 Slinge (vmbo bb/kb) Rotterdam 1. Ontwerp voor klas 1 met Nederlands, Engels en drama. 2. Ontwerpgesprekken Waarom dit onderwerp? Wat leer je de leerlingen? Waarom deze vaardigheden? Waarom dit medium? Hoe sluit dit aan? Hoe is de samenhang? 3. Lessen en doelen uitschrijven 4. Uitvoeren [film]

17 Slinge Rotterdam Ontwikkeling van cultureel bewustzijn 1. Betekenis, context en belang van spreekwoorden 2. Letterlijk en figuurlijk 3. Spreekwoorden verbeelden in theater, tekening of beschrijving. 4. Oefenen met taal, lichaam en (theater)attributen.

18 Werkman College 1. Ontwerp voor klas 3 en 4 Havo Vwo Technasium 2. Opdracht: ontwerpeisen opdrachtgever 3. Aanvullende ontwerpeisen van 'Cultuurtechnasium' 4. Lessen en doelen uitschrijven 5. Uitvoeren [film]

19 Werkman College Ontwikkeling in cultureel bewustzijn Betekenis brug voor mensen, nieuwe en oude technieken, brug voor Groningen, wachten voor de brug, typeren van de stad Groningen (studentenstad, historie), Gerrit Krol alfa en bèta, etc..

20 Meenemen voor in het leerplankader: 1. Voorbeelden hoe het zou kunnen (niet hoe het moet!) 2. Waar herken je (met elkaar) elementen van reflectie op cultuur, de vaardigheden en de media. Maar ook: aansluiten bij de leerlingen. 3. Handreikingen, flexibel in te zetten 4. Samenhang binnen en tussen vakken (kerndoelen en eindtermen) 5. Leerlijn uitwerkingen (exemplarisch) en leerlijn-denken (scholen maken eigen leerlijn)

21 3. Discussie in het veld Met wie? 2009 Leertraject met 13 scholen PO en VO 2009 ORD Leuven Ambassadeurstraject Wetenschapscommissie Klankbordgroep 2010 OCW / Ministerie Vlaanderen 2011 'CiS op de gril' 2011 INSEA Hongarije 2012 Dag van Cultuureducatie Vlaanderen 2012 Training CiS-adviseur 2012 Vijf landelijke regiobijeenkomsten En gesprekken met o.a.: OCW, VSB-Fonds, SNS Reaalfonds, Cultuurnetwerk Nederland, Fonds voor Cultuurparticipatie, Vakverenigingen kunstvakken, binnen SLO, OW Raad, raad voor Cultuur, Hogescholen, Pabo's, Raad van 12 en Culturele instellingen (SKVR, Koorenhuis, Kunst centraal, EduArt, Kuenstwurk, KunststationC, Mocca, Kunstbalie) en culturele aanbieders. 21

22 22

23 Afsluitend: verslag van ervaringen Begripsverkenning doorlopende leerlijn (intern projectdocument) 'Zwarte boekje' 'Grond onder mijn voeten' (intern projectdocument) Nieuwsbrieven FAQ 23

24 Leerplankader (concept) 1 Cultuur in de Spiegel o Theoretisch kader over cultuur en cultureel (zelf)bewustzijn o Profielen: cognitieve ontwikkeling van leerlingen (4 tot 18+) 2 Cultuuronderwijs in de maak! o Ontwerprichtlijnen (criteria en denkvragen) voor cultuuronderwijs o Handreikingen 3 Hoe ziet cultuuronderwijs eruit? o Voorbeelden en illustraties 4 Het maken van leerlijnen cultuuronderwijs o Exemplarische leerlijnen 24

25 Het CiS-project: - Uitwerkingen (spin-off): - analyse en verbetering van samenwerking scholen instellingen (Fianne Konings); - evaluatie en beoordeling van cultuuronderwijs (Anne Sasbrink); - leergang Cultuuronderwijs (Eelco van Es); - Handboek voor lerarenopleidingen (Van Heusden, Rass, Tans); - Cultuureducatie met Kwaliteit-projecten werken met CiS (adviseurs)

26 Cultuur is kunst Dank voor uw aandacht 26