Het bankgeheim in het fiscaal recht

Transcriptie

1 Het bankgeheim in het fiscaal recht Johan Speecke Advocaat

2 A. Algemeen niet strafrechtelijk, enkel discretieplicht specifiek fiscaal kader B. Successierechten artikel 96 ev W.S. (incl bankkluis) (art 97 W.S.) C. BTW artikel 62 en 62 bis W BTW voorwaarde: machtiging door de door de Minister van Financiën aangewezen ambtenaar (MB ) 2

3 D. Directe Belastingen 1. Nationaal a. art 318, 1 WIB 92 (art 224 WIB 64): In afwijking van de bepalingen van artikel 317, en onverminderd de toepassing van de artikelen 315, 315 bis en 316, is de administratie niet gemachtigd in de rekeningen, boeken en documenten van de bank, wissel, krediet- en spaarinstellingen inlichtingen in te zamelen met het oog op het belasten van hun cliënten Cass., : incl. Leasingmaatschappijen dus financiële instellingen in de algemene zin b. Uitzonderingen strafrechtelijk onderzoek wet van 11 januari 1993 (zgn, antiwitwaswetgeving), art. 23: Wanneer de in artikel 2, 1 bedoelde ondernemingen of personen weten of vermoeden dat een uit te voeren verrichtingverband houdt met het witwassen van geld*( ), brengen zij dit, vooraleer de verrichting uit te voeren, schriftelijk of elektronisch ter kennis van de CFI ( ) + eventueel melding aan de Procureur des Konings. * o.a. ernstige en georganiseerde fiscale fraude waarbij bijzondere ingewikkelde mechanismen of procédés van internationale omvang worden aangewend ; art. 5, 3 3

4 art 327, 1 WIB 92: mededeling strafdossier aan fiscus. art 318, 2 WIB 92: concrete elementen die het bestaan of de voorbereiding van een mechanisme van belastingontduiking kunnen doen vermoeden ; voorwaarde: ambtenaar met ten minste de graad van inspecteur, aangesteld door een ambtenaar aangesteld door de Minister van Financiën in hoofde van de financiële instelling art 319 bis WIB 92: ontvangers; zonder de beperkingen t.a.v. de instellingen bedoeld in art 318 art 374, 2 WIB 92: bezwaarambtenaar heeft de bevoegdheden van oa art 318 WIB 92: bovendien kan hij in het kader van dat bezwaarschrift, van de kredietinstellingen onderworpen aan de wet van 22 maart 1993 op het statuut van en het toezicht op de kredietinstellingen alle inlichtingen vorderen waarvan zij kennis hebben en welke nuttig zijn art 335/336 WIB 92: administratieve mededeling wet van 14 april 2011 houdende diverse bepalingen (BS 6 mei 2011; art 55 ev) politiek compromis art 322 WIB 92, dat het stellen van vragen om inlichtingen bij derden regelt, wordt uitgebreid met 3 paragrafen in hoofde van de onderzochte belastingplichtige 4

5 art 322, 2: getrapt systeem van VOI aan financiële instelling: eerst formele VOI aan belastingplichtige met verwijzing naar art322, 2 1 maand antwoordtermijn weigering machtiging door gewestelijk directeur aan ambtenaar met ten minste graad van inspecteur om VOI aan financiële instelling te stellen directeur stelt vast:» het onderzoek heeft één of meer aanwijzingen van belastingontduiking opgeleverd» het onderzoek wijst een eventuele toepassing van art 341 WIB 92 uit» vermoeden dat BP gegevens bij financiële instelling verborgen houdt of weigert deze gegevens te verschaffen» inlichting moet nuttig zijn om het bedrag aan belastbare inkomsten te bepalen art 341: Teken en indiciën in (Rv) (te Rv) uit netto-inkomen o.v. terugbetaling PB L.o. huur lening R/c tekort = = (B)I 5

6 art 322, 3: centraal aanspreekpunt bij de NBB waar financiële instellingen opgave doen van de identiteit van hun cliënten en de nummers van hun rekeningen en contracten; fiscus kan raadplegen igv één of meer aanwijzingen van belastingontduiking; te regelen bij KB art 322, 4: vraag door buitenlandse staat art 338, 5 WIB (gegevensuitwisseling ogv de Bijstands Richtlijn) gegevensuitwisseling bij toepassing van een DBV of TIEA vraag van de buitenlandse staat wordt geacht aanwijzing van belastingontduiking te zijn» machtiging verleend WIB 92 aangevuld naar een art 333/1 WIB 92: schriftelijke notificatie van de aanwijzing(en) van belastingontduiking die een VOI bij de financiële instelling rechtvaardigen, gelijktijd met VOI aan financiële instelling van toepassing op 1 juli 2011 (art 57) verzoek tot vernietiging van 8 november 2011 door vzw s liga van de belastingplichtigen en Idéesfiscales (n 5236) 6

7 Gent, 3 april 2012, n 2012/AR/0426, n.g. K. De Gucht: Schenden artikel 55 en artikel 56 van de Wet houdende diverse bepalingen dd 14 april 2011 gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad op 6 mei 2011, het recht op privéleven zoals vervat in artikel 22 van de Belgische Grondwet, eventueel in samenhang met artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en met artikel 16 van het Verdrag op de werking van de Europese Unie, doordat zowel de wettekst van artikel 322, 2 WIB, die ingevoegd wordt middels artikel 55, als de wettekst van artikel 333/1, 1 WIB, die ingevoegd wordt middels artikel 56, onvoldoende precies geformuleerd en onevenredig zijn met hetdaarin nagestreefde doel, in die zin dat de invoeging van de betrokken zinsneden niet noodzakelijk is voor, noch proportioneel is met de legitieme doelstelling van de bestrijding van de fiscale fraude? 7

8 2 Internationaal a. Strafrechtelijk b. Burgerrechtelijk in het kader van de OESO belastingparadijs: geen of enkel nominale belasting op inkomsten; geen transparantie; geen substance-verplichting; gebrek aan informatie-uitwisseling. - substantiële implementatie (witte lijst); - nog geen substantiële implementatie maar wel bereidheid (grijze lijst);» belastingparadijzen» andere financiële centra - geen bereidheid tot implementatie (zwarte lijst); voorwaarde om van de grijze lijst af te geraken: ten minste 12 overeenkomsten m.b.t. uitwisseling van belastinginformatie afsluiten Tax information Exchange Agreement ogv OESO-modelovereenkomst 2002; DBV s met aanpassing in de zin van art 26 OESO-modelverdrag/of aanpassing protocol 8

9 art 26 OESO-modelverdrag, par 5: uitsluiting van het beroep op bankgeheim om gegevensuitwisselingte weigeren: In geen geval mogen de bepalingen van par 3 aldus worden uitgelegd dat ze een overeenkomstsluitende staat toestaan om het verstrekken van inlichtingen te weigeren enkel en alleen omdat de inlichtingen in het bezit zijn van een bank, een andere financiële instelling, een trust, een stichting, een gevolmachtigde of een persoon die werkzaam is in de hoedanigheid van vertegenwoordigerof een zaakwaarnemer of omdat die inlichtingen betrekking hebben op eigendomsbelangen van een persoon Belgiëtrekt bestaande voorbehouden in en wijzigt voldoende overeenkomsten weg van de lijst 1 DBV-USA (WV 03/06/2007) aanpassing van 19 bestaande protocollen: UK, Australië, Bahrein, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Ijsland, Japan, Luxemburg, Maleisië, Malta, Nederland, Noorwegen, Oostenrijk, San Marino, Seychellen, Singapore, Spanje L.W.: geen fishing expedition 9

10 in het kader van de EU Bijstandsrichtlijn 77/799/EG io art 338 WIB 92 <>bankgeheim nieuwe richtlijn n 2011/16/EW inzake administratieve fiscale bijstand tussen lidstaten d.d , om te zetten tegen ruim toepassingsgebied rationae personae (incl trusts e.d.) niet meer via Centrale diensten (cfr. Akkoorden met Nederland en Frankrijk) spontane + automatische gegevensuitwisseling aanwezigheid van ambtenaren van een andere lidstaat + gelijktijdige controles MFN-clausule lidstaten kunnen niet langer weigeren inlichtingen te verstrekken uitsluitend op grond dat deze berusten bij een bank, een andere financiële instelling, een gevolmachtigde of een persoon die als vertegenwoordiger of trustee optreedt, of dat ze betrekking hebben op eigendomsbelangen in een persoon geen fishing expedition spaarrichtlijn nr. 2003/48/EG io art 338 bis WIB 92 automatische gegevensuitwisseling woonplaatsheffing in België sedert vervangen door gegevensuitwisseling beperkt toepassingsgebied 10