pgb SAMENVATTING STICHTING PENSIOENFONDS VOOR DE GRAFISCHE BEDRIJVEN

Transcriptie

1 pgb SAMENVATTING STICHTING PENSIOENFONDS VOOR DE GRAFISCHE BEDRIJVEN

2 pgbstichting Pensioenfonds voor de Grafische Bedrijven Samenvatting Jaarverslag 2008 ZWAANSVLIET AP AMSTERDAM TELEFOON (020) FAX (020) INTERNET

3 Inhoud PENSIOENFONDS PGB 3 Profiel 4 Kerncijfers 6 Vooraf ONZE ORGANISATIE: BELEID EN BESTUUR 8 Bestuurlijke ontwikkelingen 9 Maatschappelijk Verantwoord Beleggen (MVB) 11 Financieel beleid BIJLAGE I: SAMENVATTING CIJFERS Balans 32 Staat van baten en lasten BIJLAGE II: SAMENSTELLING 33 bestuur PGB, deelnemersraad en Verantwoordingsorgaan en commissies ONTWIKKELINGEN IN PENSIOENBEHEER 15 De pensioenregeling 18 ONTWIKKELINGEN IN COMMUNICATIE EN DIENSTVERLENING 21 ONTWIKKELINGEN IN VERMOGENSBEHEER 25 Riskmanagement en Compliance 27 BEDRIJFSVOERING EN KOSTEN 28 VERSLAG VAN HET VERANTWOORDINGSORGAAN 29 TOEKOMSTVERKENNING: HERSTELBELEID Disclaimer: de teksten en de cijfers van het volledige jaarverslag zijn bindend in geval van afwijkingen. De samenvatting is niet gecontroleerd door externe accountants en de externe actuaris. pgb Jaarverslag 2008 pag. 2

4 Pensioenfonds PGB PROFIEL Sinds 1953 verzorgt PGB het pensioen voor deelnemers in de grafimediabranche. Het verplichtgestelde bedrijfstakpensioenfonds is destijds opgericht om werknemers en hun gezinnen te verzekeren van een goed pensioen op 65 jaar of bij overlijden van de deelnemer. Het PGBpensioen is een aanvulling op de wettelijke basisvoorzieningen (AOW/Anw) in Nederland. Sinds 2007 vallen ook uitgeverijen onder de werkingssfeer van het pensioenfonds. Uitgevers kunnen op vrijwillige basis deelnemen. Missie PGB wil voor de branches en ondernemingen in de mediasector waarvoor zij werkt het loket zijn voor pensioen. Werkgevers en werknemers kunnen rekenen op een solide en duurzaam beheer van het vermogen en een effectieve, efficiënte en flexibele uitvoering van de pensioen - administratie. Het fonds stuurt in de uitvoering op betrokkenheid, transparantie, professionaliteit en resultaatgerichtheid waarbij de persoonlijke band met belanghebbenden wordt versterkt, administratief gemak wordt bevorderd en relevante benchmarks worden verslagen. Vanuit de missie zijn kernwaarden geformuleerd waaraan door het pensioenfonds en haar uitvoeringsorganisatie invulling wordt gegeven. Die waarden zijn: Flexibel PGB levert maatwerk. De productlijn van PGB sluit goed aan bij de vraag uit de branches waar zij voor werkt en bij de ontwikkelingen in de samenleving. PGB zorgt er bovendien voor de verschillende klantengroepen, met hun diverse informatiebehoeften, op het juiste moment, begrijpelijk en op de persoonlijke situatie toegesneden krijgen aangeboden. Transparant PGB wil naar deelnemers en werkgevers transparant zijn en in lijn met wetgeving communi - ceren. Het gaat hier om enerzijds de communicatie vanuit het fonds ter verantwoording van haar beleid en bestuur en anderzijds om de communicatie naar de markt aangaande de ontwikkeling van het pensioen en de persoonlijke pensioensituatie. Evenwichtige solidariteit en duurzaamheid Het pensioenfonds wil in haar beleid op een evenwichtige manier rekening houden met de belangen van deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden, van jongere en oudere deelnemers en werknemers en werkgevers. Daarnaast wil het fonds in het beleggingsbeleid ook bijdragen aan een duurzame ontwikkeling van milieu en samenleving. Betrouwbaar en betrokken PGB wil voor de branches waar zij voor werkt een betrouwbare partner zijn. De betrouwbaarheid vertaalt zich in solide vermogensbeheer, een door de jaren heen betaalbaar en waardevast pensioen en een accurate administratie met oog voor service en gemak voor werkgever en deelnemer. Resultaatgericht PGB levert zonder winstoogmerk een compleet pensioenpakket tegen een zo laag mogelijke premie in combinatie met een verantwoord serviceniveau. Voor het vermogensbeheer vormt de outperformance ten opzichte van de vooraf vastgestelde normportefeuille het vertrekpunt. pgb Jaarverslag 2008 pag. 3

5 Pensioenfonds PGB Kerncijfers Kerncijfers Aantal werkgevers Aangesloten werkgevers Aantal verzekerden Premiebetalende verzekerden Verzekerden met toerekening wegens arbeidsongeschiktheid Premievrij verzekerden Vermogenssituatie en solvabiliteit Vrije reserve Vereiste reserve Reservetekort 269 Voorziening pensioenverplichtingen Marktrente in % 3,55 4,85 Aanwezige dekkingsgraad FTK in % Vereiste dekkingsgraad FTK in % Totaal Aantal pensioenen Ingegane ouderdomspensioenen Ingegane partnerpensioenen Ingegane wezenpensioenen Verhoging ingegane pensioenen en aanspraken per 1 januari in % Indexatie actieven 5 2,09 1,50 Indexatie inactieven 2,09 1,50 N.B.: alle bedragen van de kerncijfers zijn afgerond op miljoenen euros. De percentages zijn berekend op basis van de niet afgeronde bedragen. Totaal Pensioenuitvoering Premieloon (pensioengrondslag) Feitelijke premie Pensioenuitvoeringskosten 8 6 Uitkeringen Beleggingen Balanswaarde beleggingen Totale beleggingsopbrengsten Totaal rendement in % 2 20,7 5,5 Z-score 1,02 0,09 Performancetoets 3 1,31 1,77 1. Inclusief derivaten 170 (v.j. 317) die onder de passiva worden verantwoord en - vanaf inclusief vooraankopen, voorverkopen en liquide middelen die zijn aangewend ten behoeve van beleggingen. 2. Vanaf 2006 exclusief intrest rate swaps. Inclusief intrest rate swaps is het totale rendement in 2008: 17,8%, in 2007: 3,0% en in 2006: 6,2% 3. In verband met de nieuwe verplichtgestelde berekeningswijze in 2007 is deze waarde met terugwerkende kracht per 2006 met 1,28 verhoogd, t.b.v. de vergelijkbaarheid. 4. De dekkingsgraad van 2006 is aangepast van 138,2% (gebaseerd op geschatte cijfers) naar 136,6%. 5. Het bestuur heeft besloten per geen toeslag te verlenen. pgb Jaarverslag 2008 pag. 4

6 Ruud Degenhardt, bestuursvoorzitter PGB PGB is een langetermijnbelegger en heeft dus de tijd om een crisis als deze uit te zetten. Het fonds heeft vanaf 1970 tot 2008 ruim 90% van de prijsontwikkeling aan toeslagen verleend. pgb Jaarverslag 2008 pag. 5

7 Pensioenfonds PGB VOORAF Deze samenvatting geeft de belangrijkste ontwikkelingen en cijfers van het Pensioenfonds voor de Grafische Bedrijven (PGB) weer over De informatie is ontleend aan de jaarrekening PGB Voor een verantwoord beeld over de financiële positie en resultaten van PGB dient de samenvatting gelezen te worden in samenhang met de volledige jaarrekening. De jaarrekening is door KPMG Accountants gecontroleerd en van een goedkeurende verkla - ring voorzien. Watson Wyatt B.V. heeft de actuariële verklaring op de jaarrekening afgegeven. Financiële positie PGB en de ontwikkeling van pensioenen Voor pensioenfondsen was 2008 één van de zwaarste jaren uit hun bestaan. De kredietcrisis heeft in alle hevigheid zijn sporen achtergelaten. De meeste pensioenfondsen in Nederland hebben hun reserves in nog geen jaar tijd zien verdampen. Ook PGB heeft zich niet aan de gevolgen van de financiële crisis kunnen onttrekken. Als gevolg van de combinatie van een dalende rente en afname van het fondsvermogen is de financiële positie van het fonds hard geraakt. De dekkingsgraad, dat is de verhouding tussen het vermogen en de verplichtingen, daalde van 148% eind 2007 naar 97% eind Daarmee is het fonds vanuit een solide vermogenspositie terechtgekomen in een situatie van onderdekking. Pensioenfondsen zijn wettelijk verplicht om reserves aan te houden. Boven de 100% een reserve van ongeveer 5% voor algemene risicos en daarnaast een buffer om schommelingen in de beleggingen op te kunnen vangen. De minimale dekkingsgraad voor PGB zou in het verslagjaar ongeveer 120% moeten zijn. Onder die grens moet een herstelplan worden opgesteld. Daarin wordt aangegeven hoe het fonds denkt weer op het vereiste niveau te komen. Binnen 3 jaar boven de 105% en binnen 15 jaar boven de 120%. Inmiddels is het herstelplan bij De Nederlandsche Bank (DNB) ingediend en goedgekeurd. Het pensioenvermogen nam in 2008 door de beleggingsresultaten (een rendement van 17,8%) af van miljoen naar miljoen ( miljoen). De voorziening voor de pensioenverplichtingen liep als gevolg van de dalende marktrente op van miljoen naar miljoen. Als de rente daalt, worden de toekomstige pensioenen duurder. Er moet dan meer geld voor opzij worden gezet. Als gevolg van deze ontwikkelingen daalde de dekkingsgraad van 148% naar 97%. Tussentijdse maatregelen PGB ziet zichzelf als langetermijnbelegger en houdt daarom ook vast aan een aandelenportefeuille. Het fonds accepteert dat het daardoor misschien op nog lagere niveaus terecht kan komen. In 2008 zijn wel maatregelen genomen om de financiële positie te verbeteren. Zo is besloten om per geen verhoging van de pensioenuitkeringen en de opgebouwde aanspraken te laten plaatsvinden en de basispremie voor deelname aan de pensioenregeling te verhogen van 17% naar 19,5%. Om minder kwetsbaar te worden voor schommelingen van de aandelenkoersen is PGB in de loop van 2008 gestart met het verminderen van haar aandelenbezit en het verwerven en uitbreiden van deelnemingen in infrastructuur en water- en energievoorziening. De beleggingen in aandelen worden afgebouwd van 43% naar 35%. Het renterisico, voortkomend uit het verschil van de rentegevoeligheid tussen de beleggingen en de verplichtingen, is verder afgedekt van 50% naar ongeveer 75% en het beleid om vreemde valuta volledig af te dekken wordt gecontinueerd. Het fonds beschikt zo over een beleggingsportefeuille waarin enerzijds meer zekerheid is ingebouwd maar waarin anderzijds ook voldoende opwaarts potentieel aanwezig blijft om te kunnen profiteren van zich herstellende markten. Ontwikkeling klanten PGB, van oudsher actief voor de grafische markt, wil in overleg met sociale partners en in samenwerking met ondernemings- en bedrijfstakpensioenfondsen in de keten uiteindelijk komen tot één overkoepelend pensioenfonds voor de mediasector. Om de onderscheidende prijs/kwaliteitverhouding voor deelnemers en werkgevers te kunnen continueren en een verantwoorde invulling te kunnen geven aan goed pensioenfondsbestuur, wordt schaalgrootte steeds belangrijker. Als eerste stap is, in overleg met de werkgevers- en werknemersorga - nisaties, overeengekomen dat uitgevers op vrijwillige basis voor hun pensioen bij PGB terecht kunnen. Inmiddels kozen meerdere uitgevers voor aansluiting bij PGB. Het aantal deelnemers steeg mede daardoor met ongeveer 5%. Bij PGB neemt ongeveer 15% van de werknemers op vrijwillige basis deel. pgb Jaarverslag 2008 pag. 6

8 Wim Dubbeling, voorzitter Deelnemersraad Gelukkig kan PGB de pensioen gewoon blijven uitbetalen. De pijn van het herstelplan moet zo eerlijk mogelijk worden verdeeld. PGB moet er alles aan doen om te voorkomen dat de pensioenen moeten worden verlaagd. pgb Jaarverslag 2008 pag. 7

9 Onze organisatie: bestuur en beleid De Pensioenwet eist van pensioenfondsen dat zij aantonen dat het bestuur bij hen in goede handen is. Er zijn principes opgesteld voor verantwoording en toezicht, zorgvuldig pensioen - bestuur en openheid en communicatie. In het verslagjaar heeft PGB goed pensioenfondsbestuur verder vormgegeven. Commissie voor Beleggingen en Risicomanagement Op het gebied van beleggingen en risicomanagement laat het bestuur zich adviseren door de Commissie voor Beleggingen en Risicomanagement. De Commissie vergadert ten minste zes keer per jaar. BESTUURLIJKE ONTWIKKELINGEN Het bestuur is verantwoordelijk voor de uitvoering van de pensioenregeling. Het stelt de hoogte van de premie, de inhoud van de regeling en het beleggings- en communicatiebeleid vast. PGB werkt volgens een model waarin een kernbestuur van vier leden belast is met de dagelijkse gang van zaken. Dit kernbestuur wordt aangeduid als het dagelijks bestuur. Het vergadert één keer per drie weken om de lopende zaken te bespreken. Daarnaast is er een algemeen bestuur (acht leden) dat meer op afstand staat. Het algemeen bestuur komt in de praktijk tenminste zes keer per jaar bij elkaar. Bij deze vergaderingen is de directie van de uitvoeringsorganisatie aanwezig. Bestuur en deskundigheid Voor het garanderen van de deskundigheid en integriteit van het bestuur zijn een deskundigheidsplan en een gedragscode ontwikkeld. De beleidsaandachtsgebieden van het fonds zijn in het verslagjaar geclusterd (pensioenbeleid, beleggingen, bedrijfsvoering en communicatie) en op basis van kennis en ervaring tussen de bestuurders verdeeld. De deskundigheidseisen zijn aangescherpt en er is een procedure voor de evaluatie van het functioneren van de bestuursleden. Het bestuur heeft het pensioen- en vermogensbeheer voor de uitvoering van de pensioenregeling uitbesteed bij een uitvoeringsorganisatie. Voor PGB is de Grafische Bedrijfsfondsen (GBF) de uitvoerder. Deelnemersraad De werknemers die pensioen opbouwen en de gepensioneerden zijn in de Deelnemersraad evenredig op basis van onderlinge getalsverhoudingen vertegenwoordigd. De leden worden voorgedragen door de werknemersorganisaties in de branche. Tevens is een afgevaardigde van de Centrale Samenwerkende Ouderenorganisaties (CSO) lid van de Raad. De Deel - nemers raad beschikt over een advies- en beroepsrecht. Bestuur en deelnemersraad overleggen minimaal twee maal per jaar. Verantwoordingsorgaan Over het gevoerde beleid en de naleving van de principes van goed pensioenfondsbestuur wordt door het bestuur verantwoording afgelegd aan het Verantwoordingsorgaan. In dit nieuwe orgaan zijn de deelnemers, de gepensioneerden en de werkgevers vertegenwoordigd. Het Verantwoordingsorgaan heeft de bevoegdheid een oordeel te geven over het handelen van het bestuur, over het gevoerde beleid en over de beleidskeuzes voor de toekomst. De leden worden voorgedragen door werknemers-, werkgevers- en ouderenorganisaties (CSO). Bestuur en Verantwoordingsorgaan hebben in 2008 tweemaal overlegd. Vanaf 2009 worden er jaarlijks minimaal twee vergaderingen van de Deelnemersraad en het Verantwoordingsorgaan gepland, waarvoor ook het dagelijks bestuur en de directie van de uitvoeringsorganisatie worden uitgenodigd. De samenstelling van de Deelnemersraad en Verantwoordingorgaan, de agenda voor de vergadering met het bestuur en de notulen worden via de website van het fonds gepubliceerd. pgb Jaarverslag 2008 pag. 8

10 Onze organisatie: bestuur en beleid Visitatiecommissie Naast het Verantwoordingsorgaan heeft PGB voor instelling van een zogenaamde Visitatie - commissie gekozen als vorm van extra toezicht op de bedrijfsvoering. Onafhankelijke pensioendeskundigen houden in deze visitatiecommissie toezicht op het functioneren van het bestuur. De commissie beoordeelt met ingang van 2009 vooralsnog één keer per jaar de beleids- en bestuursprocedures, de aansturing van het pensioenfonds en de keuzes in het hanteren van de risicos op langere termijn. Klachten Met klachten over de dienstverlening kan men zich in eerste instantie wenden tot de directie van de uitvoeringsorganisatie GBF. Wanneer men het niet eens is met de gekozen oplossing, kunnen klachten met ingang van 2008 worden voorgelegd aan de Klachtencommissie PGB. In de klachtencommissie zitten twee leden van het bestuur van het pensioenfonds: een werknemersbestuurslid en een werkgeversbestuurslid. De commissie neemt binnen twee maanden na ontvangst van de klacht een bindende beslissing. In 2008 zijn 16 klachten door de uitvoeringsorganisatie in ontvangst genomen. Er zijn geen klachten voorgelegd aan de commissie. Klantenpanel De begrijpelijkheid van de pensioencommunicatie wordt kwalitatief getoetst via het PGB klantenpanel. In 2008 is daarmee een start gemaakt. Het doel van het klantenpanel is om als pensioenfonds zicht te krijgen op de kwaliteit van de communicatie. Door meer rekening te houden met het taalniveau en de vorm van de boodschap kan de begrijpelijkheid van de pensioencommunicatie worden vergroot. Het klantenpanel bij PGB bestaat uit een panel voor werknemers (15) en een panel voor (aanstaande) pensioengerechtigden (10). Organisatie De organisatie van en het speelveld rond PGB ziet er schematisch als volgt uit: Toelichting: Het bestuur van het pensioenfonds pleegt overleg met de directie van de uitvoeringsorganisatie, Commissie voor Beleggingen en risicomanagement, Verantwoordingsorgaan, Visitatiecommissie en Deel - nemersraad. Het pensioenfonds staat onder financieel toezicht van De Nederlandsche Bank. De Autoriteit Financiële Markten houdt toezicht op de communicatie-uitingen. Het klantenpanel toetst en adviseert over de begrijpelijkheid van de pensioencommunicatie. Compliance PGB hecht veel waarde aan de naleving van wet- en regelgeving. Professionaliteit, betrouwbaarheid en transparantie zijn voor het fonds belangrijke kernwaarden. Daarom ziet het fonds ook toe op de naleving van de relevante wet- en regelgeving. Mede naar aanleiding van de door de DNB aan de uitvoeringsorganisatie opgelegde bestuurlijke boete voor communicatie is het toezicht op naleving geïntensiveerd. MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD BELEGGEN (MVB) PGB had eind 2007 de invulling van haar maatschappelijke verantwoordelijkheid met betrekking tot haar beleggingen aangescherpt. In 2008 is dit beleid verder uitgevoerd. pgb Jaarverslag 2008 pag. 9

11 Onze organisatie: bestuur en beleid Het fonds streeft ernaar om met een netwerk van gespecialiseerde partners een zo optimaal mogelijk rendement op het gebied van MVB te creëren. Het beleid wordt over alle beleggingscategorieën uitgewerkt. Alleen beleggingsfondsen en futurecontracten zijn uitgezonderd omdat het fonds daar geen invloed op kan uitoefenen. Het MVB-beleid zien belanghebbenden bij PGB terug in het uitsluitingsbeleid, best-in-class-beleid, duurzaamheidsfinanciering, het stemgedrag en engagement. Uitsluitingsbeleid Het fonds beoordeelt ieder kwartaal haar beleggingsportefeuille vanuit het perspectief van maatschappelijk verantwoord beleggen. In dat kader worden de tien Global Compact Principles van de Verenigde Naties (VN) gehanteerd. En PGB belegt niet in bedrijven die zich bezighouden met de productie van en handel in controversiële wapens. De principes van de VN hebben betrekking op de naleving van internationaal erkende mensenrechten, de ondersteuning van arbeidsstandaarden, de aandacht voor het milieu en de bestrijding van corruptie. Bij de controversiële wapens gaat het om de inzet van oorlogsmaterieel waarbij veel burgerslachtoffers vallen, zoals anti-persoonsmijnen, clusterbommen en chemische en biologische wapens. Best-in-class Ondernemingen die goed scoren op duurzaamheidscriteria zullen naar verwachting op de langere termijn beter presteren dan ondernemingen die dat niet doen. Daarom heeft PGB in miljoen ondergebracht bij een vermogensbeheerder met een speciaal wereldwijd aandelenmandaat waar de analyse van en controle op de manier waarop bedrijven worden geleid, inclusief maatschappelijk en ethisch beleid, een essentieel onderdeel vormt van de besluitvorming. Bedrijven die op deze punten goed scoren worden in de portefeuille opgenomen en bedrijven met een slechte score worden gemeden. Duurzaamheidsinvesteringen Duurzaamheidsinvesteringen zijn themabeleggingen zoals groene beleggingen in wind- en zonne-energie, technologieën voor optimale energiebenutting of energiebesparing en beleggingen met een sterke maatschappelijke focus zoals investeringen in ouderenwoningen of microfinanciering. Het fonds investeerde in miljoen in een vermogensbeheerder dat beleggers de mogelijkheid biedt om risicodragend kapitaal te investeren in duurzame energieprojecten. Stemmen Er is een Nederlandse code voor corporate governance (CG) opgesteld. In deze code zijn kwaliteitseisen geformuleerd voor deugdelijk ondernemingsbestuur. Onderdeel van de code is dat pensioenfondsen gebruikmaken van hun rechten als aandeelhouder en dat ze daarvan verslag doen. Voor uitvoering van het corporate governance beleid heeft PGB aansluiting gezocht bij Eumedion, dat de belangen van institutionele beleggers op het gebied van CG behartigt. Eumedion wil bijdragen aan de ontwikkeling van een goede corporate governance en de naleving van de afgesproken codes bevorderen. Stemgedrag PGB heeft voor het stemmen op aandeelhoudersvergaderingen stembeleid en richtlijnen opgesteld. Er zijn twee manieren van stemmen tijdens aandeelhoudersvergaderingen. Door persoonlijke deelname aan de vergadering of door bij volmacht de stem uit te laten brengen. Dat laatste is nodig omdat PGB wereldwijd belegt. Het bijwonen van alle vergaderingen van aandeelhouders is gezien de omvang van de beleggingsorganisatie onmogelijk. Stemgedrag Nederland In 2008 heeft het fonds aandeelhoudersvergaderingen bezocht van Nederlandse bedrijven. Wanneer PGB in Nederland niet zelf deelneemt aan een aandeelhoudersvergadering, geeft zij een volmacht aan een andere institutionele belegger met wie ze samenwerkt. In overleg wordt het stembeleid bepaald. PGB heeft in 2008 op 15 aandeelhoudersvergaderingen zelf (5) of via volmacht (10) gestemd. pgb Jaarverslag 2008 pag. 10

12 Onze organisatie: bestuur en beleid Stemgedrag Europa Voor het stemmen in de vergaderingen van aandeelhouders van Europese bedrijven maakt PGB gebruik van de diensten van RiskMetrics/ISS. Dit gebeurt volgens een standaard stembeleid dat RiskMetrics heeft opgesteld op basis van de belangen van institutionele beleggers. PGB heeft in 2008 via een volmacht op 541 aandeelhoudersvergaderingen van Europese bedrijven gestemd. Via de website van PGB kunt u volgen hoe er is gestemd. Veranderingen door Pensioenwet Daarnaast heeft de nieuwe Pensioenwet geleid tot een toename van het toezicht en een strakkere regulering van zowel het financieel beleid als de informatieverplichtingen. Er worden ook hoge eisen gesteld aan goed pensioenfondsbestuur en de wijze waarop toezicht wordt gehouden en verantwoording wordt afgelegd. De kosten voor de pensioenuitvoering lopen daardoor op. Dit effect wordt versterkt door de krimpende branche. Engagement In specifieke gevallen kan PGB de dialoog aangaan met ondernemingen. PGB heeft hiervoor ook aansluiting gezocht bij de Stichting Het Governance Platform. Het Platform vertegenwoordigt pensioenfondsen bij hun streven om ondernemingen de principes van goed bestuur te laten naleven. Via het platform laat PGB samen met andere deelnemers haar stem horen in een directe dialoog met Nederlandse beursgenoteerde ondernemingen. PGB heeft in 2008 via het Platform de dialoog gezocht met negen Nederlandse beursgenoteerde ondernemingen. In 2009 zal PGB dit beleid uitbreiden met Europese bedrijven. Als praten niet meer helpt, kan tot slot over worden gegaan tot een juridische procedure. In de Verenigde Staten zijn dit bijvoorbeeld de class actions en de procedures van de Amerikaanse beurswaakhond SEC, in Europa bestaan vergelijkbare juridische procedures. Waar PGB in het bezit is van de betreffende aandelen worden claims ingediend om het haar toekomende deel van de te verdelen gelden te ontvangen. Schaalgrootte belangrijk Om de onderscheidende prijs/kwaliteitverhouding voor deelnemers en werkgevers minimaal te kunnen continueren en een verantwoorde invulling te kunnen geven aan goed pensioenfondsbestuur, wordt schaalgrootte belangrijker. De optimale omvang van een pensioenfonds lag in 2007 rond de deelnemers (bron: CEM benchmarkonderzoek 2008) en zal naar verwachting jaarlijks met 10% oplopen. Overkoepelend pensioenfonds voor media PGB wil in het kader van verdere verbreding van haar draagvlak, in overleg met sociale partners en in samenwerking met ondernemings- en bedrijfstakfondsen, uiteindelijk komen tot één overkoepelend pensioenfonds voor de mediasector. Op dit moment beweegt PGB zich op twee deelmarkten binnen die media sector: het grafimedia- en het uitgeverijbedrijf. FINANCIEEL BELEID Strategische oriëntatie De grafimediasector is aan sterke verandering onderhevig. De sector krimpt niet alleen, zij verandert ook sterk onder invloed van technologische ontwikkelingen. Deze ontwikkelingen brengen met zich mee dat er een steeds sterker accent op Informatie en Communicatie Technologie komt te liggen in de bedrijfsactiviteiten van de bij PGB aangesloten bedrijven. Dat leidt een geringere personele bezetting. In 2007 werd in het jaarverslag de verwachting uitgesproken dat de crisis tot een groeivertraging van de economie zal leiden waarbij een systeemrisico niet werd uitgesloten. Nu, een jaar verder, is duidelijk geworden welke impact de crisis heeft op de reële economie en de financiële positie van pensioenfondsen. Het pensioenvermogen van PGB nam in 2008 door de beleggingsresultaten (een rendement van 17,8%) af met miljoen van miljoen naar miljoen. De voorziening voor de pensioenverplichtingen liep als gevolg van de dalende marktrente op van miljoen naar miljoen. Door deze ontwikkelingen daalde de dekkingsgraad van 148% naar 97%. pgb Jaarverslag 2008 pag. 11

13 Onze organisatie: bestuur en beleid Financieel Toetsingskader discontering tegen de rentetermijnstructuur van DNB (bedragen in euro s) Ultimo 2008 Ultimo 2007 Totaal vermogen Pensioenverplichtingen Reserves Dekkingsgraad 97% 148% Vereiste dekkingsgraad 114% 118% Dekkingsgraad en financieel beleid Sociale partners in de grafimediasector hebben de ambitie om een pensioenregeling te verzorgen waarbij toeslagverlening op basis van de prijsontwikkeling mogelijk is. Het premie-, toeslag- en beleggingsbeleid van PGB wordt zo ingezet dat de streefdekkingsgraad van 150% die voor toeslagverlening nodig is binnen 15 jaar bereikt zou kunnen worden. Toeslagverlening PGB probeert ieder jaar de (opgebouwde) pensioenen te verhogen met de prijsindex. Deze toeslagen worden voorwaardelijk gegeven. Er is dus geen recht op toeslagverlening en het is niet zeker of en in hoeverre in de toekomst toeslagen zullen kunnen worden gegeven. Er is geen geld voor gereserveerd of extra premie voor gevraagd. De toekomstige verhogingen worden betaald uit het beleggingsrendement. Dat brengt met zich mee dat de pensioenen alleen dan kunnen worden aangepast als het bestuur vindt dat de financiële middelen van het fonds daarvoor toereikend zijn. Voor het antwoord op de vraag of er voldoende middelen beschikbaar zijn om een toeslag te verlenen en in welke mate, toetst het bestuur jaarlijks de dekkingsgraad aan de afgesproken Richtlijn besluitvorming toeslagverlening. Het bestuur besloot eind 2007, na een positief advies van de deelnemersraad, om de tot en met 2007 opgebouwde pensioenaanspraken en ingegane uitkeringen met ingang van 1 januari 2008 te verhogen met 1%. Daarnaast is besloten om een inhaaltoeslag te verlenen van 1,09%. De dekkingsgraad bevond zich op het moment van de besluitvorming iets onder de 150%. Geen toeslagverlening Vanaf de tweede helft van 2008 is de dekkingsgraad in een sterk neergaande spiraal terechtgekomen. Met name in het laatste kwartaal van 2008 was sprake van een sterke daling. Naar aanleiding van de verslechterde financiële positie van het fonds heeft het bestuur na een positief advies van de deelnemersraad besloten om de toeslag per 1 januari 2009 niet te verlenen. Premiebeleid De premie voor 2008 voor deelname aan de basispensioenregeling was ten opzichte van 2007 verlaagd van 17,5% naar 17% waarvan 6,50% voor de werknemer. De daling hield verband met de hoogte van de dekkingsgraad van het fonds op het moment dat de premie voor 2008 werd vastgesteld. Conform het advies van de Richtlijn werd besloten de premie te verlagen. Premieverhoging Ultimo 2008 is besloten om gezien de financiële positie van het fonds de basispremie in 2009 conform het advies van de Richtlijn te verhogen van 17% naar 19,5%. Het werknemersdeel stijgt van 6,50% naar 7,75% en de werkgeverspremie van 10,5% naar 11,75%. Beleggingsbeleid Op basis van een ALM-studie, die om de drie jaar door het fonds wordt uitgevoerd, is voor het vermogensbeheer een strategie uitgezet en een beleggingsmix bepaald, voorzien van bandbreedten voor tactisch beleid. Het gaat hierbij om de verdeling tussen vastrentende waarden, aandelen, vastgoed en alternatieve beleggingen en de mate waarin van deze vastgestelde verdeling kan worden afgeweken. Daarnaast is in het strategisch beleid opgenomen om valutarisico af te dekken en tevens via het afsluiten van renteswaps het renterisico, voortkomend uit het verschil in rentegevoeligheid van de beleggingen en verplichtingen, voor een deel af te dekken. pgb Jaarverslag 2008 pag. 12

14 Onze organisatie: bestuur en beleid Beleggingsplan en normportefeuille Jaarlijks wordt een beleggingsplan opgesteld waarin het te voeren tactische beleid, binnen het strategisch beleid, voor het komend jaar wordt geformuleerd op basis van de rendementsverwachtingen en risico-inschattingen. In het beleggingsplan 2008 was het vermogen over de verschillende categorieën in procenten als volgt verdeeld: Vermogenscomponent Mix normportefeuille Portefeuille 2008 ultimo 2007 Vastrentende waarden Aandelen Vastgoed 8 8 Alternatieve beleggingen 9 3 In het beleggingsplan 2009 is in procenten over de verschillende categorieën als volgt verdeeld: Vermogenscomponent Mix normportefeuille Mix normportefeuille Vastrentende waarden Aandelen Vastgoed 10 8 Alternatieve beleggingen 10 9 Extra zekerheid is ook gecreëerd door het renterisico af te dekken en de valuta afdekking te continueren. Onder invloed van de kredietcrisis is het beleggingsbeleid in de loop van 2008 bijgesteld. PGB heeft gestuurd op vermindering van het risico en op behoud van de dekkingsgraad. Om minder kwetsbaar te worden voor schommelingen van de aandelenkoersen was het fonds in de loop van 2008 gestart met het verminderen van haar aandelenbezit en het verwerven van uitbreiden van deelnemingen in infrastructuur en water en energievoorzieningen. De beleggingen in aandelen zijn afgebouwd van 43% naar 35%. Het fonds ziet zich als langetermijnbelegger en wil daarom weliswaar zekerheid en stabiliteit in de portefeuille inbouwen maar ook zorgen voor voldoende opwaarts potentieel om te kunnen profiteren van zich herstellende markten. Continuïteitsanalyse Bij de continuïteitsanalyse worden de verschillende beleidsinstrumenten beoordeeld op effectiviteit. Op basis van de uitkomsten wordt een beeld verkregen van de verwachtingen en risicos van het beleid bij een horizon van 15 jaar. Deze toets is vooral bedoeld om inzicht te krijgen in de financiële opzet van het fonds. In 2008/2009 zijn twee continuïteitsanalyses uitgevoerd en gerapporteerd aan de toezichthouder DNB. In de eerste analyse die medio 2008 werd uitgevoerd op basis van de gegevens van 31 december 2007 en een dekkingsgraad van 148%, kwam het pensioenresultaat inclusief de voorwaardelijke toeslagverlening op basis van de prijsindex bij een gelijkmatige ontwikkeling van de economie uit op circa 95% van de ambitie (een pensioen met volledige toeslagverlening op basis van de prijsindex). In de tweede analyse op basis van de bestandgegevens van 31 december 2008 en een dekkingsgraad van 97%, is opnieuw gekeken naar de kans op realisatie. Het pensioen - resultaat inclusief voorwaardelijke toeslagverlening kwam toen uit op 45% van de ambitie. De resultaten van de uitgevoerde analyses zijn ook gebruikt voor het herstelplan dat het fonds in maart 2009 heeft ingediend bij DNB. pgb Jaarverslag 2008 pag. 13

15 Niels Brands (31), drukker Geen toeslag. Van de financiële crisis hebben we allemaal last. We moeten de rit uitzitten. Met alle bezuinigingen wordt het leven er niet leuker op. Ik hoop dat de zaken snel weer zo worden zoals ze waren. pgb Jaarverslag 2008 pag. 14

16 Ontwikkelingen in pensioenbeheer DE PENSIOENREGELING Kenmerken van de basispensioenregeling bij PGB zijn: Pensioensysteem Middelloon Pensioenleeftijd 65 jaar Pensioengevend salaris Brutoloon gemaximeerd op Franchise Pensioengrondslag Brutoloon minus franchise Vakantietoeslag Wordt meegenomen in het brutoloon Opbouwpercentage vast salaris 1,75% Opbouwpercentage ploegentoeslag Niet van toepassing Nabestaandenpensioen 35% van het ouderdomspensioen Eigen bijdrage 6,5% van de totale premie De toeslagverlening op pensioenaanspraken en pensioenrechten wordt jaarlijks vastgesteld door het bestuur van het fonds na overleg met de deelnemersraad. De toeslagverlening vindt voorwaardelijk plaats conform D1 van de wettelijk voorgeschreven toeslagenmatrix (finan- ciering uit overrendement). PGB streeft ernaar om de pensioenaanspraken en pensioenuit - keringen waardevast te houden. Het fonds heeft de ambitie om de pensioenen jaarlijks aan te passen aan de consumentenprijsindex van augustus (cpi-afgeleid) zoals die wordt vastgesteld door het CBS. In het verslagjaar heeft het bestuur besloten met ingang van 1 januari 2010 nieuwe uitbeta - lingsvarianten toe te voegen aan de bestaande keuzemogelijkheden bij PGB. Naast het standaardpensioen, uitruil pensioen, getrapt pensioen en gelijk overlevingspensioen worden vervroegd/uitstel pensioen en deeltijdpensioen geïntroduceerd. Flexibele uittreding Deelnemers kunnen met ingang van 2010 zelf hun pensioendatum vast stellen. Dat moment kan liggen tussen 55 en 70 jaar. De spilleeftijd blijft 65 jaar. Eerder of later stoppen met werken kan ook in deeltijd. Omdat pensioengerechtigden voor het 65e jaar nog niet kunnen beschikken over de AOW wordt de mogelijkheid geboden om een gedeelte van het levens - lange ouderdomspensioen hiervoor in te zetten. Als beperking geldt dat maximaal 50% van het oorspronkelijke pensioenrecht voor vervroeging mag worden gebruikt. Entreeleeftijd vervallen Met ingang van 2008 is de minimum leeftijd voor deelname aan de pensioenregeling van 21 jaar komen te vervallen. Voor werknemers die jonger zijn, betekent dit dat zij vanaf 1 januari 2008 pensioen opbouwen en premie betalen. Inlooprisico bij arbeidsongeschiktheid PGB heeft in lijn met het advies van de Vereniging van Bedrijfstakpensioenfondsen besloten het inlooprisico bij arbeidsongeschiktheid met ingang van 2009 te verzekeren en het uitlooprisico te laten vervallen. De gedachte achter het advies is dat als alle fondsen het inloop - risico dekken, de reïntegrerende deelnemer geen opbouw kan mislopen. De verzekering wordt overgenomen door het nieuwe fonds. Uitruil van ouderdomspensioen Met ingang van 1 januari 2008 is de mogelijkheid geboden een deel van het ouderdoms - pensioen uit te ruilen voor extra partnerpensioen. Uitruilen is mogelijk bij Vut, pensioneren en bij vertrek uit de branche waarbij het pensioen niet wordt meegenomen. Het pensioen wordt bij uitruil zo herschikt dat de partner bij overlijden van de deelnemer kan rekenen op 70% van het ouderdomspensioen. Ontwikkeling bij werkgevers en deelnemers In het verslagjaar nam het aantal aangesloten werkgevers met 1,5% af. De afname van de werkgelegenheid houdt verband met de economische situatie in de bedrijfstak. pgb Jaarverslag 2008 pag. 15

17 Ontwikkelingen in pensioenbeheer Sectoren Onderverdeeld naar de verschillende categorieën zijn de aantallen deelnemers ultimo 2008: Grafische bedrijven Zeefdrukbedrijven Grafimedia cao Reprografische bedrijven Aan het grafisch bedrijf verwante bedrijven die uitsluitend op vrijwillige basis deelnemen Groep Premiebetalende deelnemers Deelnemers met toerekening wegens arbeidsongeschiktheid Actieve deelnemers Premievrije deelnemers De toename in de deelname van verwante bedrijven van 134 naar 157 wordt veroorzaakt door de uitbreiding van de werkingssfeer van het fonds voor het uitgeverijbedrijf. Meerdere uitgevers kozen voor aansluiting bij PGB. Bij de werkgevers waren aan het einde van het verslagjaar werknemers voor hun pensioen bij PGB verzekerd. Eind 2007 waren dat er De stijging van het aantal deel - nemers als gevolg van nieuwe aansluitingen en het loslaten van de entreeleeftijd overtreft de daling van het deelnemers in de grafimediasector. Loon- en premievaststelling In het verslagjaar is in totaal 172 miljoen (v.j. 153 miljoen) aan premies en koopsommen in rekening gebracht. De stijging wordt veroorzaakt door uitbreiding van de klantenkring. Het totale brutoloon waarover, onder aftrek van de franchise, naar verwachting premie in rekening zal worden gebracht bedraagt miljoen (v.j miljoen). De premie bedroeg in % (v.j. 17,5%) van de pensioengrondslag, zijnde het brutoloon minus de franchise. Het premieloon bedraagt over miljoen (v.j. 815 miljoen). Uitkeringen In 2008 werd voor een bedrag van 276 miljoen (v.j. 247 miljoen) uitgekeerd. Ten opzichte van 2007 betekent dit een stijging van 11,8% (v.j. een stijging van 7,4%). De stijging wordt veroorzaakt door de toename van het aantal gepensioneerden en de gemiddeld hogere opbouw van het pensioen van de nieuwe pensioengerechtigden. pgb Jaarverslag 2008 pag. 16

18 Ontwikkelingen in pensioenbeheer In 2008 werd uitgekeerd in miljoenen euros: Pensioengerechtigden kozen als volgt: Uitkeringen Ouderdomspensioenen Partnerpensioenen Wezenpensioenen 1 1 Premierestitutie/afkoopsommen 2 2 Vervroegd pensioen 11 7 Ten laste van de rekening van baten en lasten Keuzepensioen Iedere actieve deelnemer is tot zijn 65e jaar verzekerd voor partnerpensioen. Bij het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd kan worden gekozen om het partnerpensioen uit te ruilen voor extra ouderdomspensioen. Naast de mogelijkheid het partnerpensioen uit te ruilen, kunnen deelnemers kiezen voor een getrapt pensioen of een gelijk overlevingspensioen. Om een verantwoorde keuze te kunnen maken wordt veel aandacht besteed aan de communicatie. Deelnemers ontvangen onder meer een persoonlijk pensioenoverzicht. Daarin worden alle relevante keuzeopties op basis van het persoonlijk opgebouwde pensioen in beeld gebracht. Bovendien kan voor persoonlijk maatwerk gebruik gemaakt worden van een internetapplicatie. Ter voorbereiding van het keuzeproces worden ook pensioeninformatiedagen georganiseerd. Het ontwikkeling van de ingegane pensioenen is weergegeven in tabel 1: Tabel 1: verloop van pensioenen Overzicht aantallen ingegane pensioenen Ouderdoms- Partner- Wezen- Totaal pensioen pensioen pensioen Stand per Toekenningen Beëindigingen Stand per Stand per in % van stand per ,7% 102,2% 97,3% 105,0% pgb Jaarverslag 2008 pag. 17

19 Ontwikkelingen in communicatie en dienstverlening ONTWIKKELINGEN IN COMMUNICATIE EN DIENSTVERLENING De Pensioenwet vraagt van pensioenfondsen dat zij het communicatiebeleid expliciet formuleren. Jaarlijks moet een communicatieplan worden opgesteld dat inzage geeft in de voorgenomen communicatieactiviteiten naar alle belanghebbenden. Het gaat de wetgever erom dat systematisch en planmatig aandacht wordt besteed aan de governance waartoe informatieverstrekking over beleid, bestuur en organisatie (corporate communicatie) wordt gerekend en dat het pensioenbewustzijn van deelnemers wordt verhoogd (marktcommunicatie). PGB heeft voor 2008 een communicatieplan opgesteld met een uitvoeringsprogramma. Het programma bevat een kalender met daarin opgenomen alle bestaande en voorgenomen activiteiten. Uitgangspositie voor communicatie Het fonds zet momenteel een evenwichtige mix van massa- en persoonlijke communicatiemiddelen in. Het fonds streeft ernaar om, rekening houdend met de behoefte aan persoonlijk contact, de elektronische informatie-uitwisseling via website, worksites en te optimaliseren. PGB kan zo een accurate administratie koppelen aan een effectieve geïndividualiseerde communicatie en haar informatiekosten beperken. Voor 2008 waren in het communicatieplan een drietal strategische aandachtsvelden benoemd: (1) compliance, (2) verantwoord beleggen en transparantie en (3) corporate communicatie. Aandachtsveld compliance Aan de communicatiemiddelen zijn in het verslagjaar naast het uniforme pensioenoverzicht de overige verplichte overzichten ( bij het begin en einde van de deelname, bij scheiding en arbeidsongeschiktheid en bij en na pensioneren) toegevoegd. De begrijpelijkheid van de pensioencommunicatie is getoetst via kwantitatief (marktonderzoek) en kwalitatief onderzoek (klantenpanel). Ook de verantwoording over het financiële beleid en daarbinnen over het beleggingsbeleid, het bestuur, de organisatie en de verantwoording kregen in 2008 extra aandacht. Via website en relatiebladen naar werkgevers en deelnemers is hier uitgebreid op ingegaan. Aandachtsveld verantwoord beleggen en transparantie PGB heeft haar beleid inzake maatschappelijk verantwoord beleggen in 2008 aangescherpt. De communicatie speelt met name een rol bij de verantwoording van het beleid. Daarvoor zijn als middelen de website, jaarverslagen en relatiebladen ingezet. Aandachtsveld corporate communicatie De doorgevoerde scheiding tussen beleid en uitvoering leidt ertoe dat de communicatie van het fonds niet langer onder de huisstijl van de uitvoeringsorganisatie kon worden gepubliceerd. In 2008 zijn daarom het uniforme pensioenoverzicht, de pensioenoverzichten, het jaarverslag en de brochures op naam van PGB uitgebracht. De verdere correspondentie vindt plaats op briefpapier van GBF waarop is aangegeven dat zij de uitvoeringsorganisatie voor PGB is. Over de voortgang in de communicatieactiviteiten is ieder kwartaal gerapporteerd. Toetsen communicatie De AFM toetst de communicatie van pensioenfondsen. Ieder fonds moet beschikken over een communicatieplan met een overzicht van de ingezette middelen. In het plan dienen tevens meetbare doelen te zijn opgenomen waarbij het fonds jaarlijks nagaat of de doelen zijn bereikt en de informatie is overgekomen. PGB is PW proof PGB voldoet aan de formele communicatievereisten van de Pensioenwet. Het beschikt over een plan waarin een uitvoeringsprogramma en een communicatiemonitor zijn opgenomen. In de monitor zijn meetbare doelen opgenomen. Het fonds is ook nagegaan of de verstrekte informatie overkwam: het in 2008 opgerichte klantenpanel heeft de pensioencommunicatie op begrijpelijkheid beoordeeld en er is onderzoek onder deelnemers, pensioengerechtigden en pgb Jaarverslag 2008 pag. 18

20 Ontwikkelingen in communicatie en dienstverlening werkgevers uitgevoerd waarbij onder meer navraag is gedaan naar de waardering voor en het effect van de communicatie. Over de gehele linie liggen de resultaten van de communicatie in lijn met de beoogde doelen van het fonds. Mede naar aanleiding van de opmerkingen van het klantenpanel en de resultaten van het klanttevredenheidsonderzoek zal de communicatie op onderdelen worden aangescherpt. Communicatie offline en online Via de relatiebladen GBF-Direct voor werkgevers, GBF-Nieuws voor deelnemers en de website worden deelnemers en werkgevers op de hoogte gebracht van relevante ontwikkelingen op pensioengebied. In 2008 is daar als extra communicatiekanaal de elektronische nieuwsbrief aan toegevoegd. In de eerste editie werd onder meer ingegaan op de gevolgen van de financiële crisis voor PGB. Via kunnen werkgevers en deelnemers zich voor de nieuwsbrief aanmelden. Pensioeninformatiedagen Deelnemers van PGB worden in het jaar voorafgaand aan hun pensioneren samen met hun eventuele partner uitgenodigd voor het bijwonen van een pensioeninformatiedag. In 2008 hebben (v.j ) deelnemers/partners een voorlichtingsdag bijgewoond. Pensioenworkshops voor werkgevers Voor werkgevers en hun P&O-medewerkers organiseert PGB met enige regelmaat een korte pensioencursus. Deelnemers aan de workshop krijgen zo meer inzicht in pensioenen in het algemeen en in de regelingen bij PGB in het bijzonder. In 2008 is bovendien gestart met een pilot van pensioenspreekuren voor deelnemers bij werkgevers. Het fonds heeft in het verslagjaar naast haar reguliere financiële jaarverslag ook een Engelse samenvatting en een populaire Nederlandstalige samenvatting uitgebracht. Gebruik website/worksite PGB communiceert via haar website transparant over beleid, bestuur, organisatie bij het pensioenfonds, de pensioenregeling en de ontwikkelingen daarbinnen. De actualiteit speelt daarbij een belangrijke rol. Via een beveiligde worksite zijn persoonlijke pensioengegevens en bedrijfsgegevens beschikbaar. De website werd in 2008 circa 600 keer per dag bezocht en de Reken Zelf-modules circa 150 keer. Het aantal gebruikers van de worksite ( kwam uit op gemiddeld 282 per dag waarvan ongeveer 75% deelnemer is en 25% werkgever. Het aantal deelnemers dat een account heeft aangemaakt voor mijngbf bedraagt eind 2008 ruim pgb Jaarverslag 2008 pag. 19