Jaarverslag Stichting Habion

Transcriptie

1 Jaarverslag Stichting Habion

2 Jaarverslag Stichting Habion 2013 Missie Habion Alle kwetsbare senioren een veilig en comfortabel thuis! Op de voorpagina: Burgemeester Van Ee (zittend in rolstoel) van de gemeente Zederik juicht samen met bewoners en andere belangstellenden vanwege de feestelijke opening van Hof van Leerbroek op 13 december Habion realiseerde er 30 nieuwe huurappartementen, speciaal geschikt voor ouderen. Bijzonder is ook dat diverse voorzieningen voor de hele omgeving een plek kregen. Zo is er een huisarts, een fysiotherapeut, apotheek, een zorgpost van zorg organisatie Huis ter Leede en een trefpunt voor ontmoeting voor bewoners. 2

3 Jaarverslag Stichting Habion

4 Jaarverslag Stichting Habion 2013 Inhoudsopgave 1 Habion in t kort 5 2 Bestuursverslag Nieuwe tijden Bejaardenhuis een 2e jeugd Rode draad: bewoners aan het roer De relatie met zorgpartners Prestaties in Tenslotte: de overgang verzachten 8 3 Verslag raad van commissarissen Inleiding Terugblik en vooruitblik Advies en toezicht Governance De raad van commissarissen in Stakeholders Toezicht op verbindingen Onafhankelijkheid Relatie met accountant Voorzittersoverleg Commissies raad van commissarissen Nevenfuncties directeur Deskundigheid, scholing en zelfevaluatie Samenstelling (Neven)functies leden raad van commissarissen Bezoldiging raad van commissarissen en directeur Tot slot 20 4 Volkshuisvestingsverslag Inleiding Beleggersfunctie habion Beheer en verhuurfunctie habion Samenstelling vastgoedportefeuille Kwaliteit van het vastgoed Woningtoewijzing Huurprijsontwikkeling Ontwikkelfunctie habion Betrekken van bewoners, zorgpartners en andere stakeholders Bewoners Gemeenten en rijksoverheid Stakeholderbijeenkomsten Leefbaarheid Financiële continuïteit Verbindingen Governance De organisatie 42 5 Experimenten bejaardenhuis een 2e jeugd 43 6 Verklaring van het bestuur 45 7 Verslag klachtencommissie 46 8 Lijst van gebruikte afkortingen 47 4

5 1 Habion in t kort Kerncijfers (op basis van geconsolideerde gegevens): Aantal zelfstandige woningen Aantal onzelfstandige eenheden (eenheden in verzorgings- en verpleegtehuizen) Overige eenheden (parkeerplaatsen etc.) Totaal aantal eenheden Huuromzet 68,2 miljoen 65,8 miljoen Onderhoudsuitgaven 13,8 miljoen 14,1 miljoen Aantal opgeleverde woningen Aantal opgeleverde zorgeenheden Eigen vermogen 145,0 miljoen 130,9 miljoen Jaarresultaat (na belasting) 14,3 miljoen 0,5 miljoen Solvabiliteit (eigen vermogen/totaal vermogen) 25% 24% Enkele hoogtepunten Bewoners waardeerden de woning waar zij wonen op basis van het in 2013 gehouden klanttevredenheidsonderzoek met gemiddeld een 8,0. We startten onder de noemer Bejaardenhuis een 2e jeugd in De Benring in Voorst een experiment. Voor meer informatie: zie hoofdstuk 5. In maart 2013 vierden we met het Lentebal bij De Gouden Leeuw in Zelhem de overwinning van de eerste Energiestrijd. De Energiestrijd is een wedstrijd tussen zorg huizen op het gebied van energiebesparing. We besloten tot nieuwbouw van woningen op de locaties Oostpoort en Jeruzalem, beide in Amsterdam. Daarmee zijn we voor het eerst actief in deze gemeente. Habion beschikt dankzij tijdig anticiperen op marktontwikkelingen en overheidsmaat regelen over een gezonde financiële positie en een gezond financieel perspectief. 5

6 Jaarverslag Stichting Habion Bestuursverslag 2.1 Nieuwe tijden Nieuwe tijden. Met die woorden zijn we vol goede moed het jaar 2013 ingestapt. Nieuwe tijden, omdat de manier waarop we in Nederland naar ouderenhuisvesting kijken drastisch verandert. Nieuwe adagia zijn langer thuis wonen en zelfredzaamheid in een participatiesamenleving. De verzorgingsstaat met het verzorgingshuis lijken we in hoog tempo achter ons te laten. Voor de meeste ouderen is het verzorgingshuis echter helemaal geen wenkend perspectief. Het betekent immers dat je de regie over je leven kwijt aan het raken bent. Habion is specialist in het huisvesten van ouderen. En we zijn eigenaar van een groot aantal verzorgingshuizen. We moeten daarom adequaat inspelen op die nieuwe tijden. Dat doen we onder de noemers Bejaardenhuis een 2e jeugd en bewoners aan het roer, door overleg met zorgpartners en door het verzachten van de transitie tussen het zelfstandig wonen en het creëren van nieuwe woonconcepten waar ouderen collectief veilig en gezellig samenred zaam zijn. Dat lichten we graag toe. 2.2 Bejaardenhuis een 2e jeugd Onze (groot)ouders schreven zich al vóór hun AOW-gerechtigde leeftijd in voor het bejaardenhuis. Daar had je na een leven lang werken recht op. En het was er gezellig! Bovendien kwam door naar het bejaardenhuis te verhuizen, een woning vrij voor een gezin. Daar was vanwege de woningnood grote behoefte aan. In de veertig jaar die volgden is het bejaardenhuis verworden tot verzorgingshuizen waar de nadruk steeds meer is komen te liggen op niet zelfredzame ouderen en hospitaliseren. De gebouwen moesten daar steeds aan de functionaliteit van het leveren van zorg worden aangepast. Dat droeg niet altijd bij aan het woonplezier. Ouderen en hun naasten ervaren de vaak min of meer door omstandigheden gedwongen verhuizing naar een verzorgingshuis nu niet meer als een wenkend perspectief. Eind 2012 zijn wij samen met de Amsterdamse Academie van Bouwkunst het project Bejaardenhuis een 2e jeugd gestart. Vraag aan de betrokken studenten daarbij was hoe we de bestaande gebouwen zo kunnen aanpassen dat ouderen er veilig en gezellig kunnen wonen. Omdat we de gebruikelijke sloop na veertig jaar kapitaalvernietiging vinden. Dat doe je met je eigen huis ook niet! De studenten keken naar de gebouwen, spraken met bewoners en sliepen op locatie. Vlak voor de zomer van 2013 presenteerden ze hun bevindingen. Hun conclusie: met de gebouwen is niet zoveel mis, maar je zou ze anders moeten gebruiken. Zoek meer de verbinding van het gebouw en de activiteiten die erin plaats vinden met de buurt. Maak van het bejaardenhuis een publiek gebouw. En geef meer verantwoordelijkheid aan bewoners voor de activiteiten die er plaats vinden. Op die manier is een 2e jeugd in en van het bejaardenhuis! mogelijk. Dat sluit erg aan bij onze analyse dat er geen vastgoedprobleem is, maar een maatschappelijke wens om te komen tot andere financiering van de zorgvraag en de vraag naar nieuwe aantrekkelijke en veilige woonomgevingen waar kwetsbare ouderen zich thuis voelen. Na de zomer van 2013 hebben we een aantal verzorgingshuizen geselecteerd waar we met (buurt-)bewoners, zorgpartners, gemeenten en andere lokale partijen een experiment zijn gestart. Deze verzorgingshuizen willen we samen met bewoners, zorgpartners en andere relevante betrokkenen aanpassen tot betaalbare, veilige en gezellige woongebouwen voor ouderen. 6

7 De opgedane ervaringen gebruiken we om ook op andere plekken aantrekkelijke woningen voor ouderen te creëren. Meer informatie over de experimenten is opgenomen in hoofdstuk Rode draad: bewoners aan het roer Habion houdt jaarlijks één of meer stakeholdersbijeenkomsten. Tijdens één van die bijeenkomsten in het voorjaar van 2013 spraken we met ouderen en hun kinderen in Amsterdam. Het grote schrik beeld was ooit om verplicht naar het verzorgings huis te moeten. In diezelfde tijd liepen we aan tegen het Engelse fenomeen social enterprise. Het Verenigd Koninkrijk wordt niet gehinderd door de remmende voorsprong van een verzorgings staat. Burgerinitiatieven die soms worden geformaliseerd in een social enterprise komen hierdoor sneller van de grond. Dat gekoppeld aan de uitkomsten van een andere stakeholderbijeen komst van ons met bestuurders en vrije denkers op het gebied van het wonen voor ouderen, heeft ertoe geleid dat we het experiment zijn gestart: bewoners aan het roer! Doel van het experiment is ervoor te zorgen dat bewoners de regie over hun woon- en zorgsituatie in eigen hand krijgen. De gedachte is om nieuwe gemeenschappen te creëren, waarbij mensen elkaar helpen en zorg zaam zijn voor elkaar: samenredzaamheid. Dit sluit ook perfect aan bij onze analyse in onze strategie dat in de toekomst steeds vaker de bewoners in plaats van de zorgpartner onze huurder/klant zullen zijn. Om het idee van bewoners aan het roer ook echt mogelijk te maken, is een noodzakelijke voor waarde dat onze (toekomstige) bewoners ook over de kennis, capaciteiten en middelen beschikken om dat roer zelf vast te houden en te sturen. We noemen dat het empoweren van onze bewoners en hun naasten. 2.4 De relatie met zorgpartners Nieuwe tijden brengen nieuwe rollen en posities met zich mee. De rol van gespecialiseerde corporaties zoals Habion was die van vastgoedleverancier aan de zorg. Met een laag risicoprofiel, omdat de overheid zowel de financiering van de zorg als het specifieke vastgoed garandeerde. Dat leek een beetje op u vraagt en wij draaien. Nu de overheid onder de noemer van het scheiden van wonen en zorg de spelregels wijzigt, zoeken zorgpartners en wij naar een nieuwe verhouding tot elkaar. Voor Habion is die nieuwe verhouding nadrukkelijk gebaseerd op partnerschap, het praten met (en niet over) elkaar en het vinden van een gedeelde visie op wonen van ouderen. Zodat we samen de oudere bewoners optimaal kunnen huisvesten en verzorgen. Wij zorgen voor warm en droog en onze zorgpartners voor veilig en gezellig. Het partnerschap houdt onder meer in dat we goed willen begrijpen wat er bij zorgorganisaties speelt. Voor welke vraagstukken staan zij? Maar ook dat onze partners begrijpen wat er bij onze organisatie speelt. Zodat we samen kunnen nagaan of en op welke wijze we samen kunnen inspelen op de lokale opgave. Partnerschap houdt niet in het u vraagt wij draaien van vroeger. Het opvangen van de (financiële-) gevolgen bij zorgpartners van die andere wijze van financiering van de zorg past niet in het partnerschap. De vragen daarover van onze zorgpartners vinden wij begrijpelijk onredelijk. 7

8 Jaarverslag Stichting Habion Prestaties in 2013 In deze nieuwe tijden steekt Habion veel energie in innovatie naar een woonproduct dat voor ouderen aantrekkelijk is en blijft. Dat is een stevige uitdaging in een tijd waarin de maatregelen elkaar in hoog tempo opvolgen en de overheid het corporatievermogen afroomt. Zo zal de totale overheidsbijdrage van Habion de komende jaren bijna verdubbelen en groeien naar circa 18 miljoen per jaar. Dat is een bijna een kwart van onze omzet. In het licht van de discussie over de staatssteun voelt dit toch echt meer als het steun de staat dossier. Desondanks zijn we in 2013 druk bezig geweest de goede dingen te doen. Een greep daaruit: Bewoners waardeerden de woning waar zij wonen op basis van het in 2013 gehouden klanttevredenheidsonderzoek met gemiddeld een 8,0. Een mooi resultaat! Tegelijkertijd zien we aanknopingspunten voor verbetering. Samen met toekomstige bewoners, de Amsterdamse corporaties Rochdale en Stadgenoot, zorgorganisatie Amstelring en stadsdeel Oost zijn we in Amsterdam twee innovatieve ouderenhuisvestingsprojecten met ruim 200 woningen gestart. De oplevering van de woningen vindt in 2014 en 2015 plaats. We realiseerden voor ouderen in het afgelopen jaar 97 nieuwe woningen en 32 nieuwe zorgeenheden in Leerbroek, Gorssel en Kudelstaart. In 2014 verwachten we ruim 250 nieuwe woningen op te leveren. Een deel van de in 2013 opgeleverde en in 2014 op te leveren woningen en zorgeenheden neemt de zorg partner na oplevering als zorgeenheid in gebruik. In maart 2013 vierden we met het Lentebal bij woonzorgvoorziening De Gouden Leeuw in Zelhem de overwinning van de eerste Energiestrijd. De Energiestrijd is een wedstrijd tussen zorghuizen op het gebied van energiebesparing. De Gouden Leeuw realiseerde een besparing van maar liefst 16 procent op gas. Op 21 december 2013, de eerste winterdag, barstte de Energiestrijd opnieuw los, nu met zestien deelnemers. Wij zijn benieuwd welke besparing zij weten te bereiken. Het resultaat dat Habion jaarlijks behaalt keren wij ten dele uit in de vorm van maatschappelijk dividend. Dit doen wij door bijvoorbeeld minder huur te vragen aan onze bewoners dan op grond van marktomstandigheden zou kunnen. Jaarlijks laten wij dat via IPD/aeDex berekenen. Uit het meest recent gepubliceerde onderzoek, over 2012, blijkt dat ons rendement op de verhuur van woningen 0,9% hoger had kunnen zijn wanneer we markthuren hadden gevraagd in plaats van sociale huren. Het jaarverslag gaat verder in op onze activiteiten in 2013 om ouderen adequaat te blijven huisvesten. 2.6 Tenslotte: de overgang verzachten Nieuwe tijden betekenen ook dat we als ouderenhuisvester nog eens goed hebben nagedacht over onze eigen rol. Toen we in 1952 als categorale landelijk werkende woningcorporatie begonnen realiseerden we samen met onze zorgpartners en gemeenten vooral gespecialiseerd zorgvastgoed. Het wordt steeds duidelijker dat door het scheiden van wonen en zorg en de vurige wens van ouderen om vanuit het wonen zo lang mogelijk de regie te houden Habion meer dan ooit zal inzetten op het realiseren van nieuwe woonconcepten voor kwetsbare ouderen met een kleine beurs. 8

9 Een thuis waar het veilig en gezellig is. Want van stenen alleen worden mensen niet gelukkiger. Mensen die eenzaam zijn merken het verschil niet tussen oude of nieuwe stenen. Samen met ouderen, hun kinderen, het dorp of de buurt, de gemeente en onze zorgpartners gaan we kijken hoe onze bestaande en nieuwe gebouwen in de toekomst gebruikt worden. Het bejaardenhuis een tweede jeugd en een tweede jeugd in het bejaardenhuis. Zodat het aantrekkelijker wordt om op tijd te verhuizen door de beperkingen die het ouder worden onvermijdelijk met zich meebrengt. Op die manier willen we er aan bijdragen om de overgang voor ouderen en hun naasten van het zelfstandig wonen naar een nieuwe collectieve woonomgeving waar het veilig en gezellig is te verzachten. Daar zijn we van, daar staan we voor. Onverveerd! Peter Boerenfijn, directeur bestuurder Houten, 17 april

10 Jaarverslag Stichting Habion Verslag raad van commissarissen 3.1 Inleiding De raad van commissarissen vindt het belangrijk verantwoording af te leggen over de wijze waarop de raad zijn taken vervult. Dat doet de raad via dit verslag. 3.2 Terugblik en vooruitblik De raad van commissarissen kijkt op 2013 terug als een positief jaar. Habion slaagt er in -ook tijdens de financiële crisis- voor de doelgroep ouderen te blijven presteren, hetgeen onder meer blijkt uit de realisatie van een aantal nieuwbouwprojecten. De financiële positie is ook op termijn gezond, ondanks diverse belastingen en heffingen die de afgelopen jaren zijn ingevoerd. De governance bij Habion is op orde gebracht door actualisering van statuten en reglementen. De raad van commissarissen constateert met genoegen dat Habion blijkens de AeDex/IPD corporatie vastgoedindex geringe beheer- en verhuurkosten maakt ten opzichte van andere woningcorporaties Hoewel 2013 een positief jaar was, heeft Habion veel te doen. Het beleid van de rijksoverheid om wonen en zorg te scheiden, beïnvloedt de keuzen die ouderen maken op het gebied van het wonen. Habion speelt op deze veranderingen in. Voor 2014 kijkt de raad dan ook uit naar de resultaten van de experimenten die Habion in het kader van Bejaardenhuis een 2e jeugd en Bewoners aan het roer uitvoert, waarover meer in hoofdstuk 5. De resultaten geven belangrijke indicaties voor de koers van Habion in de komende jaren. In 2014 zullen waarschijnlijk de resultaten van de parlementaire enquête naar de opzet en het functioneren van het stelsel van woningcorporaties bekend worden. Er zullen parlementaire besluiten genomen worden over de Herzienings wet toegelaten instellingen volkshuisvesting. Beide trajecten vragen van Habion, en dus ook van de raad van commissarissen, om tijdige en adequate respons en voortvarende besluitvorming. Tegelijkertijd geldt dat de raad van commissa rissen zich ernstig zorgen maakt over de omvang van de belastingen en heffingen die in de afgelopen jaren aan woningcorporaties zijn opgelegd, zoals de verhuurdersheffing, de saneringsheffing en vennootschapsbelasting. De forse bedragen die hiermee voor Habion thans en op termijn gemoeid zijn, kunnen niet ingezet worden voor de huisvesting van kwets bare ouderen. Vanwege de vergrijzing is daar wel behoefte aan. De toename van de belastingen en heffingen vraagt van Habion om uiterst scherpe keuzes waar wel en waar niet te investeren, met nog meer aandacht voor een efficiënte bedrijfsvoering. In dit kader is ook de financiering van de activiteiten van Habion een zeer belangrijk aandachtspunt van de raad in Advies en toezicht De raad van commissarissen heeft tot taak toezicht te houden op het bestuur en op de algemene gang van zaken in de stichting en de met haar verbonden onderneming, en staat het bestuur met raad terzijde. De raad van commissarissen richt zich bij de vervulling van zijn taak naar het belang van de stichting en de met haar verbonden onderneming en weegt daartoe de in aanmerking komende belangen van de bij de stichting betrokkenen af. Binnen het raam van deze algemene taakomschrijving houdt de raad onder andere toezicht op: de aard en de totstandkoming van de volkshuisvestelijke, maatschappelijke, operationele en financiële doelstellingen van Habion 10

11 de realisatie van de doelstellingen van Habion de strategie en de risico s verbonden aan de activiteiten van Habion de opzet en werking van de interne risicobeheersings- en controlesystemen het kwaliteitsbeleid de kwaliteit van de maatschappelijke verantwoording als voorzien in hoofdstuk V van de Governance Code Woningcorporaties het financiële verslaggevingsproces de naleving van toepasselijke wet- en regelgeving. 3.4 Governance De raad van commissarissen vindt goed ondernemingsbestuur (good governance) van groot belang. De raad van commissarissen en de directeur vinden dit een onderwerp dat behoort tot hun gezamenlijke verantwoordelijkheid. Kortheidshalve wordt verwezen naar paragraaf 4.9, dat meer informatie biedt over de inrichting van de governance van Habion. In aanvulling daarop geldt specifiek ten aanzien van de raad van commissarissen het volgende. De samenstelling, taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de raad van commissa rissen zijn omschreven in de wet, de statuten en het reglement van de raad van commissarissen. De geldende statuten en het geldende reglement zijn te vinden op 1. De raad van commissarissen buigt zich regel matig over de realisatie van de beoogde resul taten. Dat gebeurt onder meer op basis van kwartaalrapportages. Daarin is informatie opgenomen over de ontwikkeling van de financiële positie, risicomanagement, rende mentsontwikkeling, de verhuur van ons zorgvast goed en de voortgang van ontwikkelprojecten. De raad van commissa rissen spreekt ook met de directeur over relevante externe ontwikkelingen, vooral op het gebied van wonen en zorg, de contacten met huurders en andere stakeholders. In de vergaderingen van de raad van commissarissen zijn de directeur, de adjunct-directeur Financiën & Bedrijfsvoering en de bestuurssecretaris aanwezig en op verzoek van de raad zijn soms ook andere deskundigen. In de ver gadering waarin de jaarstukken ter goed keuring voorliggen, is de externe accountant aanwezig voor toelichting en overleg. De jaar lijkse zelf evaluatie van de raad alsmede het jaargesprek met de directeur worden besproken in een besloten raadsvergadering. Governancecode Woningcorporaties De raad van commissarissen onderschrijft, met de directeur, de bepalingen van de Governance code Woningcorporaties. Deze code geeft onder meer aan dat de maximale zittingsduur van een commissaris ten hoogste twee zittingstermijnen van vier jaar bedraagt. Bij Habion waren maxi maal drie termijnen van drie jaar de statutaire regel. Om deze reden heeft de raad van commissarissen in 2012 het rooster van aftreden aangepast aan de Governancecode. Onverkorte toepassing van de benoemings termijnen zoals de Governancecode aangeeft, zou er echter toe leiden dat drie leden van de raad gelijktijdig op 1 juli 2017 zouden aftreden. De raad van commissarissen acht dat vanuit continuïteits overwegingen niet wenselijk en heeft daarom in het rooster van aftreden opgenomen dat de raad van commissarissen in 2015 kan besluiten de heer mr. T. Vroon voor een derde periode van drie jaar te benoemen, een jaar langer dan de Governancecode aangeeft. Integriteit Habion beschikt over de integriteitscode Helder handelen bij Habion. De integriteitscode is door de leden van de raad van commissarissen ondertekend. De leden van de raad hebben in 2013 in overeenstemming met deze code gehandeld. 1 De statuten en het reglement van de raad van commissarissen zijn begin 2014 gewijzigd. De statuten en het reglement die in 2013 van kracht waren liggen ter inzage ten kantore van Habion. 11

12 Jaarverslag Stichting Habion 2013 De raad van commissarissen heeft eerder al een klokkenluidersregeling goed gekeurd. Deze regeling beschrijft hoe een werknemer om moet gaan met een vermoeden van een misstand. De integriteitscode en klokkenluidersregeling staan op de website. Toezichtskader De raad van commissarissen hanteert bij zijn werkzaamheden het volgende toezichtskader: het Besluit Beheer Sociale Huursector en overige wet- en regelgeving de Governancecode Woningcorporaties de statuten en reglementen van stichting Habion de strategie Nieuwe tijden de geldende meerjarenbegroting de geldende begroting het treasurystatuut. De raad van commissarissen heeft diverse beleidsdocumenten goedgekeurd, met betrekking tot de activiteiten van Habion. Voorbeelden hiervan zijn de strategie Nieuwe tijden en het standaard programma van eisen voor nieuwbouw van woningen. Ook deze documenten ziet de raad als behorend tot het toezichtskader. 3.5 De raad van commissarissen in 2013 De raad van commissarissen in 2013 De raad van commissarissen vergaderde in 2013 zes keer. Daarnaast kwam de raad van commissarissen voor drie thema-bijeenkomsten bij elkaar. De onderwerpen van deze thema bijeenkomsten betroffen onder meer de toekomst van de corporatiesector, perspectieven in financiële sturing en het experiment Bejaarden huis een 2e jeugd. De themabijeenkomsten werden deels ook gecombineerd met een bezoek aan verzorgingshuizen. Alle leden van de raad vervulden een actieve rol in de bijeenkomsten van de raad; geen van de leden was in 2013 frequent afwezig. In 2013 nam de raad van commissarissen onder meer besluiten over: De (her)benoeming van enkele commissa rissen (zie rooster van aftreden in paragraaf 3.14) De benoeming van BDO tot accountant voor de jaarrekeningcontrole 2013 Het vaststellen van een wijziging van het reglement raad van commissarissen Het vaststellen van de beoordeling van de bestuurder over het jaar 2012 Het vaststellen van de resultaten van de jaarlijkse zelfevaluatie. In het afgelopen boekjaar keurde de raad van commissarissen onder meer goed: Wijziging statuten en bestuursreglement De meerjarenbegroting , waarin opgenomen de begroting 2014 Het treasurystatuut en het treasuryjaarplan 2014 Het jaarverslag 2012 en de jaarrekening 2012 (inclusief deelnemingen) Het dispositiebeleid De beleidsnotitie twee-kamerwoning Het verstrekken van een volmacht aan WSW ten behoeve van het vestigen van een hypotheek op het onderpand van door WSW geborgde leningen. In 2013 heeft de raad van commissarissen verder met de directeur onder meer over de volgende onderwerpen gesproken: De kwartaalrapportages Q en Q1 tot en met Q3 over 2013 De managementletter en het accountantsverslag Een aantal beleidsonderwerpen, zoals duurzaamheidsbeleid, de scheiding van wonen en zorg en de experimenten bejaardenhuis een 2e jeugd. 12

13 De toprisico s van Habion De resultaten van de AeDex/IPD over 2012 De evaluatie van het jaarrekeningproces. 3.6 Stakeholders De raad van commissarissen vindt het van belang dat de koers en de activiteiten van Habion mede zijn gebaseerd op de inbreng van stakeholders. De raad van commissarissen neemt ook rechtstreeks kennis van de opvattingen van stakeholders, door bijvoorbeeld aanwezig te zijn bij het huurdersoverleg dat Habion met haar zorg partners heeft. De raad van commissarissen krijgt verder inzicht in de belangen van stakeholders via diverse bezoeken aan zorgpartners en ontmoetingen met bewoners gedurende het jaar. Een vertegenwoordiging van de raad was eveneens gesprekspartner tijdens de stakeholderbijeenkomsten die Habion in 2013 organiseerde. Voor meer informatie over de stakeholdersbijeenkomsten zie paragraaf Toezicht op verbindingen Een deel van de activiteiten van Habion vindt niet plaats binnen stichting Habion. Deze activiteiten vinden om fiscale redenen en vanuit het oogpunt van risicomanagement plaats in dochterondernemingen, waarvan Habion steeds 100% aandeelhouder is. Wanneer er sprake is van een samenwerkingsconstructie met een andere partner, te denken valt hierbij aan de cv/bvconstructie, is Habion gedeeltelijk eigenaar. De raad van commissarissen ziet als volgt toe op deze entiteiten: goedkeuring oprichting rechtspersonen of het aangaan van samenwerkingsverbanden; consolidatie en accountantscontrole van alle afzonderlijke jaarstukken; verantwoording over de entiteiten in financiële rapportages; besluiten die de directeur neemt in die gevallen waarin stichting Habion optreedt als aandeelhouder van een entiteit, dienen ter goedkeuring te worden voorgelegd aan de raad van commissarissen. De indirecte toezichtsrol van de raad van commissarissen is in de statuten van Habion geborgd. 3.8 Onafhankelijkheid De onafhankelijkheid van de leden van de raad van commissarissen is in overeenstemming met de geldende wet- en regelgeving op het gebied van good governance, zoals de Governancecode Woningcorporaties. In 2013 zijn geen (transacties met) tegenstrijdige belangen aan de orde geweest waarbij leden van de raad van commissarissen dan wel de directeur of medewerkers betrokken waren. 3.9 Relatie met accountant De raad van commissarissen besloot in 2013 na de controle van de jaarstukken over het jaar 2012 door KPMG, afscheid te nemen van KPMG als accountant. De raad van commissarissen heeft op basis van een selectieprocedure waarbij een aantal offrerende accountants-organisaties waren betrokken, BDO aangewezen als nieuwe accountant. 13

14 Jaarverslag Stichting Habion Voorzittersoverleg De voorzitter en vice-voorzitter van de raad van commissarissen bereidden periodiek samen met de directeur de vergaderingen van de raad van commissarissen voor. De functie van vicevoorzitter van de raad rouleert per jaar. Ingaande 1 juli 2013 is deze functie overgegaan van de heer mr. T. Vroon naar mevrouw drs. M.J.A. Visser. Het voorzittersoverleg kwam in 2013 zes keer bij elkaar, en besprak onder meer de volgende onderwerpen: Concept-agenda s voor diverse vergaderingen en bijeenkomsten van de raad van commissarissen Wijziging statuten, bestuursstatuut en reglement raad van commissarissen Eigen functioneren raad van commissarissen Jaargesprek met en beoordeling van de directeur. Hierover heeft afstemming met en terugkoppeling aan de andere leden van de raad plaats gevonden tijdens een besloten deel van een vergadering van de raad. Onderverhuur van bedrijfsmatig onroerend goed door zorginstelling als woonruimte. Het voorzittersoverleg heeft een voorbereidende taak en beschikt niet over enige besluitvormende bevoegdheid Commissies raad van commissarissen De raad van commissarissen kent de volgende commissies: 1. Selectie- en remuneratiecommissie 2. Auditcommissie De samenstelling van deze commissies is als volgt: Naam Voorzitter Lid Selectie- en remuneratiecommissie Auditcommissie Voorzitter raad van commissarissen: de heer dr. E.P. de Jong Tot : de heer drs. J.S. Hesp Vanaf : de heer F.A.H. van der Heijden Vice-voorzitter raad van commissarissen: Tot : de heer mr. T. Vroon Vanaf mevrouw drs. M.J.A. Visser Tot : de heer F.A.H. van der Heijden Van tot : de heer drs. J.S. Hesp Van tot : mevrouw drs. T. van den Hurk Vanaf : de heer drs. A.T.W.M. Oostvogel Selectie- en remuneratiecommissie De selectie- en remuneratiecommissie richt zich onder meer op het doen van een voorstel aangaande selectiecriteria en benoemingsprocedure voor benoeming van commissarissen en de directeur. Ook bereidt ze de profielschets voor de raad van commissarissen voor en doet ze een voorstel voor de bezoldiging van de directeur en de raad van commissarissen. De selectie- en remuneratiecommissie handelt op basis van het reglement van de selectie- en remuneratiecommissie. De selectie- en remuneratiecommissie beschikt niet over besluitvormende bevoegd heden. De directeur en de bestuurssecretaris zijn bij vergaderingen van de selectie- en remuneratiecommissie aanwezig. Selectie- en remuneratiecommissie in 2013 De selectie- en remuneratiecommissie kwam in 2013 zes keer bij elkaar, en bereidde daarbij onder meer de volgende onderwerpen voor: 14

15 Herbenoeming van de heer drs. J.S. Hesp Wervingsprocedure voor een nieuwe commissaris Benoeming van de heer drs. A.T.W.M. Oostvogel Wisseling van het vice-voorzitterschap per 1 juli 2013 De toepassing van de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT). Auditcommissie De auditcommissie handelt op basis van het reglement van de auditcommissie. De auditcommissie bereidt besluitvorming van de raad van commissarissen voor en adviseert met betrekking tot onder meer het interne beheer singen risico management systeem, begrotingen, jaar stukken, het treasuryjaarplan en kwartaalrapportages. Verslagen van de vergaderingen van de auditcommissie komen in de raadsvergaderingen aan de orde. De auditcommissie beschikt niet over besluitvormende bevoegdheden. De directeur, adjunct-directeur Financiën & Bedrijfsvoering en de bestuurssecretaris zijn bij vergaderingen van de auditcommissie aanwezig. De commissie laat zich op onderdelen adviseren door de externe accountant en door een extern bureau over acties op het gebied van financiering. De auditcommissie in 2013 De auditcommissie vergaderde in 2013 vijf maal. De auditcommissie besprak in 2013 onder meer de volgende onderwerpen: Q4-rapportage 2012 en Q1 tot en met Q3-rapportage 2013 Managementletter 2012 en accountantsverslag 2012 Het jaarverslag en de jaarrekening 2012 Evaluatie jaarrekeningproces Fiscale positie Habion Treasurystatutuut en treasuryjaarplan 2013 en 2014 Meerjarenbegroting , waarin opgenomen de begroting 2014 Inrichting risico-beheersing projectontwikkeling Kredietwaardigheid zorgpartners Selectie accountant 3.12 Nevenfuncties directeur Naast zijn functie als directeur vervulde de heer mr. P. Boerenfijn MRE een onbezoldigde bestuursfunctie bij de Stichting A.W. Sijthoff en een onbezoldigde bestuursfunctie bij het Platform Maatschappelijk Ondernemen te Houten. Ook is hij directeur-bestuurder van stichting Habion vastgoed zorgsector. Daarvoor ontvangt hij geen separate beloning Deskundigheid, scholing en zelfevaluatie De raad van commissarissen werkt voor de gewenste deskundigheid en achtergrond van de leden van de raad met een profielschets. Deze is gepubliceerd op De raad heeft in het verslagjaar de ontwikkelingen in de wet geving en het overheidsbeleid op het gebied van de (sociale) volkshuisvesting in het algemeen en de huisvesting van ouderen met zorgbehoefte in het bijzonder op de voet gevolgd. Om hun deskundigheid op peil te houden volgen de leden van de raad van commissarissen nauw keurig de ontwikkelingen op het gebied van volkshuisvesting en zorg; 15

16 Jaarverslag Stichting Habion 2013 zij ontvangen onder meer informatie uit de organisatie zelf, informatie afkomstig van de Vereniging van Toezichthouders in Woningcorporaties (VTW), het Centraal Fonds Volkshuisvesting (CFV) en van Aedes vereniging van woningcorporaties. Verschillende commissarissen namen in 2013 deel aan bijeenkomsten, vergaderingen en cursussen om hun kennis op peil te houden. Vanzelfsprekend volgen de leden van de raad ook de actualiteiten in de media. Zelfevaluatie De raad van commissarissen bespreekt jaarlijks zijn eigen functioneren. De raad heeft afgesproken deze om het jaar uit te voeren onder leiding van een externe deskundige. In tussenliggende jaren, zoals in 2013, voert de voorzitter een evaluatie uit via individuele gesprekken met de leden van de raad; een beknopt verslag daarvan legt hij ter bespreking aan de raad voor. De raad beoordeelde het eigen functioneren over 2013 positief. Daarbij formuleerde de raad aan aantal aandachtspunten: behalve aandacht voor de financiën de aandacht voor de dienstverlening - het huisvesten van kwetsbare ouderen - en de primaire processen van Habion verstevigen, meer aandacht voor de dialoog in de raad en met de directeur en in verband hiermee voor de adviesfunctie van de raad. Ook vindt de raad het van belang een brede blik op stakeholders en externe relaties te houden. Om deze redenen onderneemt de raad van commissarissen in 2014 onder meer een property-tour, waarbij de raad van commissarissen diverse locaties en de daar woonachtige ouderen en betrokken zorgpartners bezoekt Samenstelling De samenstelling van de raad van commissa rissen per 31 december 2013 is in onderstaand rooster van aftreden aangegeven: Rooster van aftreden raad van commissa rissen Habion ( ) Naam De heer dr. De heer mr. De heer De heer drs. Mevrouw Mevrouw Mevrouw drs. E.P. de Jong T. Vroon F.A.H. van der Heijden A.T.W.M. Oostvogel drs. T. van den Hurk drs. M.J.A. Visser F.J. Zijlstra MRE Geboorte jaar Functie Voorzitter Van tot : vice-voorzitter Vanaf : lid Benoemd op voordracht van (Her)benoemd per lid lid lid Vicevoorzitter vanaf tot Huurdersorganisatie Huurdersorganisatie Benoemd tot Periode bij Niet her 3 jaar 2 jaar 4 jaar 2 jaar 4 jaar 4 jaar her benoeming benoembaar Indien herbenoemd n.v.t lid 16

17 De raad van commissarissen heeft in 2011 besloten bij (her)benoemingen uit te gaan van een maximale zittingsduur van 8 jaar. Ook heeft de raad van commissarissen in 2013 uitgesproken de (her)benoemingen bij voorkeur per 1 januari en 1 juli te laten ingaan. Dit betekent dat de heer De Jong per 1 januari 2015 (en niet per 1 april 2015) aftreedt. Dit is reeds in het rooster van aftreden verwerkt. De raad van commissarissen heeft geconstateerd dat met het besluit de maximale benoemingstermijn van commissarissen te beperken tot 8 jaar er drie commissarissen tegelijkertijd per 1 juli 2017 zouden aftreden. De raad van commissarissen vindt dit in het kader van de continuïteit van het toezicht onwenselijk. Daarom heeft de raad van commissarissen besloten de heer Vroon bij een besluit tot herbenoeming per 1 juli 2015 te benoemen voor een nieuwe en laatste periode van drie jaar. Herbenoeming en afscheid de heer drs. J.S. Hesp De heer drs. J.S. Hesp heeft per 1 juli 2013 afscheid genomen van de raad van commissarissen vanwege het bereiken van zijn maximale benoemingstermijn. Hij is sinds 1 juni 2004 lid geweest van de raad van commissarissen. De raad bedankt de heer Hesp voor zijn deskundige inzet in het belang van de stichting Habion en zijn hartelijke betrokkenheid. De benoemingstermijn van heer Hesp liep in 2013 per 1 juni 2013 af. De raad van commissarissen heeft hem per die datum voor de periode van één maand herbenoemd. Op deze manier kon de heer Hesp zijn bijdrage blijven geven aan de afronding van de besluitvorming over de jaarstukken, die in juni 2013 plaats vond. Nieuwe commissaris Vanwege het vertrek van de heer Hesp is de raad van commissarissen in 2013 de werving gestart van een nieuwe commissaris. De werving en selectie resulteerde in de benoeming van de heer drs. A.T.W.M. Oostvogel als commissaris, in wie de raad van commissarissen een deskundig en betrokken toezichthouder meent te hebben gevonden. De commissie werd bij de werving ondersteund door een extern bureau. De werving vond onder meer plaats op basis van publieke bekendmaking van de vacature in verschillende media (Neven)functies leden raad van commissarissen De leden van de raad van commissarissen vervulden in 2013 de volgende (neven)functies: De heer dr. E.P. de Jong De heer De Jong heeft bij wijze van hoofdfunctie achtereenvolgens functies vervuld in de wetenschappelijke wereld en op het terrein van de sociale zekerheid. Zijn laatste hoofdfunctie vervulde hij als lid van de raad van bestuur van Achmea Holding NV. In 2013 vervulde hij de volgende nevenfuncties: voorzitter raad van toezicht GGz Centraal voorzitter raad van toezicht NCRV voorzitter bestuur Stichting Achmea Slachtoffer en Samenleving vice-voorzitter bestuur Stichting Instituut Gak vice-voorzitter raad van toezicht Stichting Vilans lid raad van advies Vereniging Reliëf voorzitter bestuur Stichting Franciscaans Studiecentrum aan de Universiteit van Tilburg 17

18 Jaarverslag Stichting Habion 2013 voorzitter bestuur CDA Nunspeet plaatsvervangend voorzitter Klachtencommissie Stichting Zorggroep Almere voorzitter raad van commissarissen Stichting Habion vastgoed zorgsector. De heer F.A.H. van der Heijden De laatste hoofdfunctie van de heer Van der Heijden was CEO van ABN AMRO Hypotheken Groep. In 2013 vervulde hij de volgende nevenfuncties: lid raad van commissarissen Waarborgfonds Eigen Woning lid en vanaf november 2013 waarnemend voorzitter raad van commissarissen De Alliantie lid raad van commissarissen Blauw Trust Groep BV lid van het bestuur Stichting Vrienden van Amerpoort lid raad van toezicht Hypotheekfondsen Syntrus Achmea executive consultant Calcasa BV. lid raad van commissarissen Stichting Habion vastgoed zorgsector De heer drs. J.S. Hesp De heer Hesp heeft als hoofdfunctie diverse functies vervuld in de bancaire wereld, waaronder lid van de Raad van Bestuur van Achmea en directeur Nederland van Van Lanschot bankiers. Tegenwoordig is de heer Hesp zelfstandig adviseur. Daarnaast vervulde hij de volgende nevenfuncties: lid van de raad van toezicht van Stichting Vilans voorzitter raad van commissarissen Thegra Holding commissaris Zorgbalans Kennemerland/ Velzen bestuurslid Stichting Gerrit Theeuwes voorzitter Stichting Weeskinderen in Nepal voorzitter Ondernemersplatform Zandvoort lid raad van commissarissen Stichting Habion vastgoed zorgsector (tot 1 juli 2013) Mevrouw drs. T. van den Hurk Mevrouw van den Hurk heeft diverse bestuurlijke functies bekleed in de zorg, tot 1 juni 2013 als voorzitter van de Raad van Bestuur van zorginstelling Pieter van Foreest. Daarnaast vervulde zij in 2013 de volgende nevenfuncties: lid bestuur Stichting Bedrijf en Samenleving Delft e.o. lid Raad van Toezicht Stichting Altra lid raad van toezicht bij Stichting Amerpoort associé Krüger & Partners (per 19 augustus 2013) lid raad van commissarissen Stichting Habion vastgoed zorgsector De heer drs. A.T.W.M. Oostvogel De heer Oostvogel heeft diverse directie- en managementfuncties bekleed, waaronder die van directievoorzitter van P&C Groep NV, lid van de Raad van Bestuur van Endemol BV en lid van de Raad van Bestuur van energiebedrijf EWT Holdings NV. De heer Oostvogel vervulde in 2013 de volgende nevenfuncties: lid raad van commissarissen Ploeger/Oxbo Groep BV lid raad van commissarissen Stichting Habion vastgoed zorgsector (per 1 juli 2013). Mevrouw drs. M.J.A. Visser Mevrouw Visser heeft bij wijze van hoofdfunctie diverse functies vervuld bij de gemeente Amsterdam en in de volkshuisvesting, laatstelijk als directeur-bestuurder van De Sleutels. Tegenwoordig is zij werkzaam als zelfstandig organisatie-adviseur en visitator. Daarnaast vervulde zij in 2013 de volgende nevenfuncties: raadslid gemeente Amsterdam voor D66 lid regioraad SRA 18

19 lid raad van commissarissen OFW te Dronten lid raad van commissarissen SSW te De Bilt lid raad van commissarissen Stichting Habion vastgoed zorgsector. De heer mr. T. Vroon De heer Vroon is bestuurder van het College Bouw Zorginstellingen. In 2013 vervulde hij een aantal nevenfuncties: lid kenniskring Lectoraat Architecture in Health (tot 1 mei 2013) voorzitter Raad van Toezicht Stichting Cardia voorzitter bezwaaradviescommissie College Sanering Zorginstellingen co-voorzitter bezwaaradviescommissie FGzP voorzitter bezwaaradviescommissie KNMG voorzitter Geschillencommissie KNMP voorzitter Commissie voor Bezwaar en Beroep V&VN voorzitter Commissie voor Advies en Geschilbeslechting NMT voorzitter Commissie Integriteitszaken Voortgezet Onderwijs Gooi en Eemland voorzitter Raad van Advies BOB advies diverse kerkelijke functies lid raad van commissarissen Stichting Habion vastgoed zorgsector. Mevrouw drs. F.J. Zijlstra MRE Mevrouw Zijlstra heeft bij wijze van hoofdfunctie diverse directie- en managementfuncties bekleed bij vastgoedbeleggers en financiële instellingen, laatstelijk als Chief Operating Officer en lid van de Management Board van Corio N.V. Thans is zij werkzaam als directeur van Noet-Maät, interim management en consultancy m.b.t. vastgoed, strategie en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Daarnaast vervulde zij in 2013 de volgende nevenfuncties: lid Raad van Toezicht Apollo Zorgvastgoed; lid Raad van Advies Wind Share Fund; Ambassadeur Dutch Dream Foundation; lid raad van commissarissen Stichting Habion vastgoed zorgsector Bezoldiging raad van commissarissen en directeur Het bezoldigingsbeleid en de bezoldiging van de raad van commissarissen en directeur is weergegeven in de jaarrekening van stichting Habion. De jaarrekening is te vinden op Tot slot Verklaring bestede middelen De raad van commissarissen heeft in de vergadering van de raad van commissarissen van 17 april 2014 de jaarrekening en het jaarverslag (tevens volkshuisvestingsverslag) van Habion in aanwezigheid van de accountant besproken. De raad van commissarissen heeft nadat is kennisgenomen van de controleverklaring van de accountant op 17 april 2014 de jaarrekening en het jaarverslag 2013 goedgekeurd en dit verslag van de raad van commissarissen over 2013 vast gesteld. 19

20 Jaarverslag Stichting Habion 2013 Tot slot De raad van commissarissen ziet de toekomst van Habion met vertrouwen tegemoet. De raad spreekt dank en waardering uit voor de verrichte werkzaamheden. Er is door de directeur en de medewerkers van Habion vastgoed zorgsector met deskundigheid en enthousiasme gewerkt aan de huisvesting van kwetsbare ouderen. Gegeven belangrijke ontwikkelingen van demografische en technische, politieke en maatschappelijke aard werken zij met grote inzet aan de toekomst van Habion op basis van solide prestaties in het verleden. Houten, 17 april 2014 raad van commissarissen stichting Habion dr. E.P. de Jong Voorzitter raad van commissarissen drs. M.J.A. Visser Vice-voorzitter raad van commissarissen F.A.H. van der Heijden Lid van de raad van commissarissen drs. T. van den Hurk Lid van de raad van commissarissen drs. A.T.W.M. Oostvogel Lid van de raad van commissarissen mr. T. Vroon Lid van de raad van commissarissen drs. F.J. Zijlstra MRE Lid van de raad van commissarissen 20

21 4 Volkshuisvestingsverslag 4.1 Inleiding Alle kwetsbare ouderen een veilig en comfortabel thuis! Dat is de missie van Habion. Habion zien wij als is een maatschappelijke belegger in duurzame huisvesting voor kwetsbare ouderen met een laag inkomen. Door het actief managen van onze vastgoedportefeuille zorgen we voor een optimaal rendement, waarmee we de kwali teit, leefbaarheid en betaalbaarheid van ons vastgoed kunnen garanderen. Strategie Habion De strategie van Habion om in te kunnen spelen op nieuwe tijden op het gebied van de huisvesting van ouderen is gebaseerd op: Klantoriëntatie: de kwetsbare oudere is onze klant. Vastgoedoriëntatie: we denken als maatschappelijk belegger. We realiseren woningen voor ouderen. Dat zijn woningen die eenvoudig aan te passen zijn voor het bieden van zorg. En woningen waar comfort, veiligheid en gezelligheid gegarandeerd zijn. Vastgoedmanagers verzorgen het beheer van de woningen. Maatschappelijke functie: wij richten ons op betaalbaarheid van het wonen, leefbaarheid en duurzaamheid. Om onze missie te kunnen realiseren, onderscheidt Habion de volgende kernfuncties: Beleggersfunctie Verhuur- en beheerfunctie (asset & klantmanagement) Ontwikkelfunctie De beleggersfunctie binnen Habion stuurt op de financiële en maatschappelijke prestaties van het vastgoed. De ontwikkelfunctie (her)ontwikkelt dit vastgoed. Via de beheersfunctie dragen we zorg voor een optimale exploitatie binnen de kaders van het geldende portefeuillebeleid. In de volgende paragrafen worden de diverse functies nader toegelicht. 4.2 Beleggersfunctie Habion De beleggersfunctie binnen Habion zorgt voor een gerichte sturing op de financiële en maatschappelijke prestaties van de vastgoedportefeuille. Dat doet zij door kaders en richtlijnen voor de ontwikkelaar en assetmanager te stellen. De belegger bereidt de strategie van de corporatie voor, formuleert rendementseisen en ontwikkelt beleidsinstrumenten zoals een programma van eisen, taxatierichtlijnen, huurbeleid, acquisitiestrategie en duurzaamheidsdoelstellingen. Zij maakt de prestaties van Habion inzichtelijk door te rapporteren over direct rendement, indirect rendement, maatschappelijk dividend en klanttevredenheid. Hierdoor zijn we in staat onze vastgoed porte feuille actief te managen. Op deze manier verbetert het risico-rendementsprofiel en realiseren we een optimale portefeuille samenstelling. Daarmee waarborgen we de kwaliteit, leefbaarheid en betaalbaarheid van ons vastgoed. Sturen op waarde Om op een goede manier invulling te geven aan de beleggersrol is de sturing op de waardeontwikkeling van ons vastgoed van essentieel belang. De focus op waardesturing binnen Habion zorgt voor inzicht in de waarde van ons bezit en resulteert in een bruikbaar afwegingskader om verantwoorde investeringsbeslissingen te nemen. Het zorgt ervoor dat we de juiste balans vinden tussen financieel en maat schappe lijk rendement van investeringen. Bij investe ringen in bestaande gebouwen stelt het ons bovendien in staat de waarde vast te stellen voor en na gedane investeringen. Door waardesturing worden onze keuzes transparant. 21

22 Jaarverslag Stichting Habion 2013 De beleggingscommissie Wanneer Habion wil investeren in de (her) ontwikkeling, acquisitie of verkoop van vastgoed leggen we de plannen hiervoor ter advisering voor aan onze beleggingscommissie. Deze commissies staat onder leiding van een externe voorzitter, de heer ir. C. de Reus. De directeur beslist uiteindelijk op basis van het advies van de beleggingscommissie en legt daar verantwoording over af aan de raad van commissarissen. Op deze wijze borgen we zorgvuldige besluitvorming. Leren van anderen Habion wil de prestaties ten aanzien van het vastgoed graag vergelijken met die van andere partijen. Om daarmee inzicht te krijgen en de prestaties verder te verbeteren. De effecten van ons investeringsbeleid benchmarken we daarom via de aedex/ipd corporatie vastgoedindex. AeDex/IPD analyseert de bijdrage van de verschillende vastgoedobjecten aan het behaalde financiële en maatschappelijke resultaat, vergelijkt de resultaten tussen corporaties onderling en maakt vergelijking met andere spelers in de vastgoedmarkt mogelijk. Uit de benchmark resultaten van 2012 die in 2013 werden gepubliceerd, bleek dat het rendement van de investeringen van Habion in % beter was dan het rendement van de benchmark. Uit de benchmark bleek verder dat Habion in ,4% van de waarde van haar vastgoed aan de transformatie van de portefeuille besteedde. De benchmark ligt op 4,5%. De benchmark wees verder uit dat bij Habion de totale exploitatiekosten (bestaande uit onderhoudskosten, verhuurkosten en vaste kosten) 27,1% van de huuropbrengsten bedroegen. De corporaties in de benchmark besteedde 43,8% van elke euro huuropbrengst aan exploitatiekosten. 4.3 Beheer en verhuurfunctie Habion Samenstelling vastgoedportefeuille Habion biedt in Nederland op 151 locaties woningen, op 65 locaties zorgeenheden en op 19 locaties verpleegeenheden aan. Habion heeft als strategie het aantal woningen uit te breiden ten opzichte van het aantal zorgeenheden. Onderstaande tabel over de ontwikkeling van de samenstelling van de vastgoedportefeuille illustreert dit. Vastgoedportefeuille Habion per (inclusief eenheden in verbindingen) Eenheden Aantal % Aantal % Aantal % Zelfstandige % % % woningen Zorgeenheden % % % Overige 142 1% 135 1% 134 1% eenheden Totaal % % % De zorgeenheden zijn onzelfstandige woningen en betreffen appartementen en kamers voor verzorging (4.459 eenheden) en verpleging (684). Bij de zelfstandige woningen gaat het grotendeels om aanleunwoningen in de nabijheid van een zorgcentrum. Enkele woningen zijn zelfstandige seniorenwoningen in de wijk. De overige eenheden betreffen vooral garages en winkelruimte. Habion heeft goedkope, betaalbare en dure huurwoningen in haar portefeuille. Het grootste deel van de woningen van Habion is, met een huur tussen circa 374 en 575, betaalbaar. 22

23 Indeling zelfstandige woningen naar huurklasse Huurklasse aantal in% aantal in % aantal in % Goedkoop (tot en met 374,44) 215 4% 256 5% 281 6% Betaalbaar (van 374,44 tot en met 574,35) % % % Duur (vanaf 574,35 tot en met 681,02) % % % Duur: boven liberalisatiegrens (> 681,02) % % Niet 0% bekend Totaal % % % Kwaliteit van het vastgoed Nieuwe woningen en zorgvastgoed Habion stelde in 2012 een nieuw Programma van Eisen op voor twee kamerwoningen. De definitieve besluitvorming hierover werd in 2013 afgerond. Kern van dit programma is dat we betaalbare woningen realiseren, voor alle beperkingen die het ouder worden met zich brengt en waar zorgpartners alle vormen van zorg kunnen leveren, op locaties waar ouderen graag willen wonen, nu en in de toekomst. Habion hanteert sinds 2011 als beleid om alle nieuwe woningen behalve aan het eigen Programma van Eisen ook aan het landelijk label WoonKeur te laten voldoen. WoonKeur is het certificaat voor woontechnische kwaliteit. Het certificaat wordt afgegeven aan woningen die een voldoende niveau aan gebruikskwaliteit, toegankelijkheid, flexibiliteit en aanpasbaarheid bezitten. Een belangrijk aspect is dat een WoonKeur-woning levensloopbestendig is. Onderhoud bestaande woningen en zorgvastgoed Habion heeft de ervaring dat bewoners van de woningen en het zorgvastgoed van Habion deze woningen en gebouwen, eventueel met beperkte aanpassingen, als goed bruikbaar ervaren. Veel bewoners willen wel graag naar buiten en meer contact hebben met de buurt. Habion heeft daarom als beleid het bestaande vastgoed in overleg met bewoners en zorgpartners door te exploiteren. Vanzelfsprekend is het dan ook van belang het vastgoed goed te onderhouden. Habion kent vier soorten onderhoud: planmatig onderhoud, contractonderhoud, klachtonderhoud en doelgroeponderhoud. Planmatig onderhoud betreft onderhoudswerkzaamheden op basis van de meerjaren onderhoudsplanning, bijvoorbeeld schilderwerk. Preventief contractonderhoud betreft jaarlijks terugkerend onderhoud van de technische installaties waarvoor Habion onderhoudscontracten heeft afgesloten. Klachtonderhoud betreft het niet geplande dagelijkse onder houd op verzoek van de klant. Bij doelgroeponderhoud gaat het om het verbeteren van de woonkwaliteit en duurzaamheid van het bezit, met het oog op de kwetsbaarheid en specifieke behoeften van onze doelgroep. Zo n 90% van het doelgroeponderhoud betreft voorzieningen voor brandveiligheid. Ook voorzieningen voor legionellabestrijding vallen er onder. In 2013 besteedde Habion in totaal 13,8 miljoen (2012: 14,1 miljoen) aan het onderhoud van haar woningen en zorgvastgoed. 23