Nieuwsbrief 6: Juli 2011

Transcriptie

1 Inhoud. Meditatieve tekst: Uitreksel uit de Bhagavad Gita Yoga op vakantie Bhagavad Gita en Yoga Asana: Savasana Afscheid Katja Lesinformatie september 2011 Nieuwsbrief 6: Juli 2011 Meditatieve tekst: Uitreksel uit de Bhagavad Gita vertaling: school voor filosofie / amsterdam deze vertaling is mede gebaseerd op de Engelse vertaling van Shri Purohit Swami, verschenen bij Faber and Faber Ltd te Londen Deze versie van de Bhagavad Gita is vrij te downloaden en uit te printen vanaf onze website. Hoofdstuk 6: de weg van meditatie. 18. Wanneer de geest volkomen beheerst, geconcentreerd is in het Zelf en vrij is van alle aardse begeerten, dan is die mens waarlijk evenwichtig. 19. De wijze mens die zijn geest overwonnen heeft en verzonken is in het Zelf, is als een lamp die niet flikkert, daar hij beschut staat tegen elke wind. 20. Daar waar de gehele natuur wordt gezien in het licht van het Zelf, waar de mens binnen in zijn Zelf vertoeft en bevredigd is, daar is het dat de geest, wiens functies door zijn vereniging met het Goddelijke beteugeld zijn, rust vindt. 21. Wanneer hij de gelukzaligheid geniet die de zinnen te boven gaat en die alleen door de Zuivere Rede (Buddhi) begrepen kan worden, wanneer hij tot rust komt in zijn eigen hoogste Zelf, dan zal hij nooit meer afdwalen van de werkelijkheid. 22. Wanneer hij DAT gevonden heeft, zal hij zich realiseren dat geen enkel ander bezit zo kostbaar is. En wanneer hij daar eenmaal gevestigd is, kan geen ramp hem meer verstoren. 23. Deze innerlijke afsnijding van gekweld zijn door lijden is Yoga (evenwichtigheid). Men moet zich met vastberadenheid daarin oefenen, met een hart dat weigert neerslachtig te worden gemaakt. 24. Hij moet afstand doen van elke begeerte die de verbeelding kan opvatten en de zinnen op elk punt door geestkracht beheersen. 25. Laat hij dan, geleidelijk, met behulp van zijn door vastberadenheid beheerste rede, vrede bereiken; en laat hij, zijn geest op het Zelf vestigend, niet aan enig ander ding denken. 26. Wanneer de vluchtige, fladderende geest (Manas) wil afdwalen, laat hij hem dan weerhouden en hem terugbrengen naar zijn onderwerping aan het Zelf. 27. Opperste Gelukzaligheid valt ten deel aan de Yogi wiens geest vol Vrede is, wiens hartstochten tot rust komen, die zonder zonde is en die één wordt met het Eeuwige Brahman. 28. Aldus, vrij van smet, vertoeft de Yogi altijd in het Eeuwige en geniet zonder inspanning van de Gelukzaligheid die voortvloeit uit de realisatie van het Eeuwige Brahman.

2 Yoga op vakantie De zomer is ondertussen al weer een maand geleden aangevangen en de vakantietijd is volop aan de gang. Één van de dingen die men dan vaak meeneemt op vakantie is een goed boek om op het strand of voor de caravan of het terras met zicht op zee, in een ligstoel rustig te kunnen lezen. Van de goede voornemens om zeker regelmatig yogahoudingen te doen komt vaak weinig of niets terecht en voor men het weet is het weer september en beginnen de wekelijkse yogalessen weer. Stijf en stram en onszelf verwijtend dat we 'vergeten' zijn om ons eens op een rustig moment over te geven aan een of andere asana vangen we weer aan van voor af aan. Misschien als we op het strand lopen in de zeebries die onze huid streelt herinneren we ons even de pranayama's die tijdens de yogalessen hebben uitgevoerd en worden we ons bewust van onze adem en ervaren we aan den lijve de prana die via onze neusgaten ons lichaam binnenstroomt. Maar asana's en pranayama vormen slechts een klein aspect van het yogapad; en hathayoga waarvan de asana's en pranayama een wezenlijk onderdeel vormen is slechts een zeer beperkt gebied van het grenzeloze terrein dat yoga is. Tijdens de yogalessen wordt er regelmatig een meditatieve tekst voorgelezen of wordt er tussen de houdingen door even iets verteld en/of gemediteerd over meer spirituele onderwerpen die eveneens van essentieel belang zijn voor bewustzijn dat yoga ook is. In plaats van tijdens de vakantiedagen weg te dromen in de avonturen van één of andere pulproman zou ik willen aanraden om in plaats van daarvan eens een boek mee te nemen van geheel andere strekking namelijk de Bhagavad Gita. Hiermee wil ik niet aangeven dat de Bhagavad Gita gelezen kan worden als een kioskroman waarbij men slechts de helft of nog minder van de woorden opneemt en in een sneltreintempo doorheen raast. De Bhagavad Gita is een studieboek waarvan elk woord gewikt en gewogen opgenomen dient te worden. De Bhagavad Gita is één van de meest belangrijke boeken waarop de yogafilosofie gebaseerd is. De aanleiding tot het tweegesprek tussen Arjuna en Krishna is de dreigende oorlog tussen de Pandava's en Kaurava's. Onder beide volkeren bevindt zich familie en vrienden van Arjuna maar als vooraanstaande van de Pandava's en het feit dat hij als Kshatrya geboren is (=in de kaste van koningen, adel en krijgslieden) dient hij als beroepsstrijder zijn plicht te doen door het kwade te bestrijden en zijn volk te beschermen. Dit valt Arjuna zwaar en het liefst zou hij van zijn taak willen afzien. Aryuna vraagt Krishna zijn strijdwagen te plaatsen tussen beide legers en tijdens het tweegesprek dat dan ontstaat onderricht Krishna Arjuna in de verschillende aspecten van Yoga. (De achtergrond van oorlog en geweld stuit mij persoonlijk wat tegen de borst echter de eerste Yama (=eerste stap binnen het achtvoudige yogapad van Patanjali) is Ahimsa hetgeen totale geweldloosheid wil zeggen. Langs de andere kant als men de Bijbel, Koran en vele andere heilige geschriften bekijkt dan schuwt men hierin ook geen oorlogen en geweld.) Van het lied van de Heer kan men niet zeggen dat het sektarisch is, of dat de Bhagavad Gita het Hindoeïstisch vertegenwoordigd. Men kan het werk als een allegorie beschouwen op verschillende vlakken. Arjuna symboliseert dan de mens op het slagveld van het leven, de ernstige mens, die God als zijn leidsman of wagenmenner heeft... Krishna symboliseert

3 ook de goddelijke vonk in de mens, het Atman, dat de menselijke gedachtewereld, Arjuna, onderwijst. Samen zitten ze in de strijdwagen, het lichaam. Zij zijn de eeuwige metgezellen, die de relatie vertegenwoordigen tussen het hogere Zelf en het lagere zelf in de mens. Zo zijn de legers als de goede en slechten eigenschappen van de mens, die strijden met elkaar. Ze zijn 'neven', zoals Arjuna en Duryodhana. Het probleem is: Hoe kan men het hogere Zelf ervaren en tegelijkertijd doorgaan met op het slagveld van het leven de strijd om het bestaan aan te gaan, waarbij men zelfs zijn naasten doodt? De vraag is altijd weer:'wie ben ik en wat doe ik hier?' In het Nederlands zijn verschillende versies van de Bhagavad Gita beschikbaar; de ene al meer uitgebreid dan de andere; de ene al wat meer toegankelijk dan de andere. Hieronder volgt een opsomming van een aantal Nederlandstalige versies: 1. Bhagavad Gita; het klassieke boek van yoga en bezinning van Guus en Kuuk Nooteboom (vader en zoon). Dit is een zeer uitgebreide versie, mooi geïllustreerd met de Sanskriet tekst in Devanagari, omgezet in westers schrift, vertaald in metrische vorm in het Nederlands en zeer uitgebreid voorzien van commentaar, voetnoten en glossarium.(uitgeverij Ankh-Hermes bv) 2. De Bhagavad Gita zoals ze is (vertaald uit het Engels); geschreven door A.C. Bhaktivendanta Swami Prabhupada (de oprichter van de Hare Krishna beweging). Zeer uitgebreid mooi geïllustreerd maar sterk Hare Krishna gericht.(uitgeverij the Bhaktivedanta Book Trust) 3. Bhagavad Gita vertaling door dra C. Keus. Dra C. Keus is een autoriteit wanneer het gaat over het omzetten van klassieke werken vanuit het Sanskriet waarbij zij zeer objectief te werk gaat maar toch niet vergeet om de vertalingen goed leesbaar te houden(uitgeverij N.Kluwer) 4. Bhagavad Gita vertaling mede gebaseerd op de Engelse vertaling van Shri Purohit Swami. (uitgeverij de Driehoeken tevens Ars Floreat). Goed leesbare versie in hedendaags Nederlands. Deze versie kan vrij gedownload worden en afgedrukt vanaf onze website (142 pagina's). 5. De Bhagavad Gita (Het Boek van Yoga en Bezinning) vertaald door Philippe L. De Coster, naar het Sanskriet en het boek van Ramananda Prasad, Ph.D. Vrije vertaling en van veel eigen commentaar van de auteur voorzien. Deze versie is eveneens vrij te downloaden vanaf onze website (95 pagina's). (uitgegeven door the American/International Gita Society afdeling België) 6. De Bhagavad Gietaa & Duizend Namen; Dit is een geheel eigen(-wijze in positieve zin) vertaling die voorzien is van toelichting door Sivanarayan (dit is een samentrekking van de namen Siva en Narayan nl. de gebroeders Kiekens) en gebaseerd op de versie van Swami Sivananda. Siva en Narayan gebruiken bepaalde versregels om aanverwante onderwerpen verder uit te diepen en te verklaren; zij hebben zelfs een ruim aantal asana's opgenomen zodat dit boek eerder een compleet yogaboek wordt. Een interessante aanvulling die is opgenomen is de hymne van de duizend namen van Vishnoe. Met andere woorden dit boek is veel meer dan enkel de zoveelste vertaling van de Bhagavad

4 Gita. Uitgegeven onder eigen beheer door Yoga Vedanta VZW The devine life society Aalst. 7. De Bhagavad Gita van Orde vertaald door Anand Aadhar Prabhu. Deze versie is te downloaden van de website van De versies 6, 3 en 4 wil ik ten zeerste aanbevelen. Bronnen: Tijdschrift voor Yoga jaargang 1992 nr 1. Eigen bibliotheek

5 Bhagvad Gita en Yoga De Bhagvad Gita is een spiritueel geschrift met grote diepgang zoals alle andere religieuze geschriften. De Gita heeft die diepgang omdat het de directe expressie is van een verlichte ziel. Het is echter van belang om te zien dat verlichte zielen niet noodzakelijk spirituele geschriften lazen of technieken zoals Yoga beoefenden om verlicht te worden! Men moet zich dan ook niet laten misleiden door te denken dat het lezen van spirituele geschriften en het beoefenen van technieken, verlichting zal brengen. Yoga betekent vereniging. Verenigen is het samenvoegen van twee afzonderlijke entiteiten. Maar de Bhagvad Gita geeft een diepere betekenis aan het woord vereniging. En dat is dat de twee entiteiten, de ziel en de persoon, niet los van elkaar staan om verenigd te worden, maar dat het ego (de persoon) slechts een gedachte is, geprojecteerd door bewustzijn! Daarbij is een individu altijd al één met God. De Bhagvad Gita wordt al vele generaties gelezen en naar de diepere betekenis van de Gita wordt nog steeds gezocht. Er is altijd een sterk verlangen geweest om de wijsheid van de Gita op een praktische wijze in het leven toe te passen. Maar kan dit überhaupt? Waarom leest de mens de Gita? Kan verlichting ergens afhankelijk van zijn? Mocht dat zo zijn, dan impliceert dit dat geschriften en technieken krachtiger zijn dan verlichting! Zou het dan niet spiritueler zijn om alleen maar de Gita te lezen en technieken te beoefenen dan om verlichting te bereiken? En belangrijker nog, welke reden zou er dan nog zijn om de Gita te lezen of om Yoga te beoefenen? Speelt het ego wel een rol bij het bereiken van verlichting door de Gita te lezen en technieken zoals Yoga te beoefenen? Hoe zou dit mogelijk kunnen zijn, als de Bhagvad Gita verklaart dat het ego niet de doener is? Aangezien het ego (de Ik gedachte) niet de doener is, is het dan wel in staat om te lezen? En aangezien het ego in het verleden of in de toekomst is, kan het dan de ogen de geschreven woorden op papier doen volgen? En als het ego niet de doener is, kan het dan de hand de bladzijden van een boek doen omslaan? En kan het een betekenis toekennen aan de woorden die het denkt te lezen? Als het ego niet de doener is, kan het dan oefeningen doen? Deze primaire vragen dienen eerst te worden gesteld, voordat men begint met het lezen van spirituele geschriften met de allure van de Bhagvad Gita. Elke beweging van het lichaam, inclusief het functioneren van de geest, komt voort uit het Atma of de Ziel. Dit betekent dat alle bewegingen van het lichaam die betrokken zijn bij oefeningen, en het lezen en interpreteren van de woorden, toe te wijzen zijn aan het bewustzijn en niet aan het ego. Aangezien het bewustzijn almachtig is, creëert het net zoveel handelingen en interpretaties van woorden als er mensen zijn! Het doet dit om variatie en kleur aan het leven te geven en om de illusie te creëren van een afgescheiden doener. Het bestaan brengt zichzelf tot uitdrukking in een veelvoud van activiteiten, zowel spirituele als alledaagse, zodat men zich kan realiseren dat het Atma de werkelijke doener is en tot Zelf-Realisatie kan komen. Maar als men doorgaat met zichzelf als de

6 doener te zien, dan schiet men voorbij aan het doel van het lezen van een Heilig geschrift als de Bhagvad Gita. De Bhagvad Gita verklaart dat de hele wereld slechts Maya, illusie is. Daarom is het zoeken naar praktische conclusies uit de Bhagvad Gita die van toepassing zouden kunnen zijn voor het dagelijks leven (spiritueel of alledaags) nog steeds een illusie, ook al lijkt het voor het ego wel mogelijk Dit is de reden dat de mens nog altijd hetzelfde is: boosheid, bezorgdheid, angst en onzekerheid plagen nog steeds onze geest. De paradox is echter dat het ego de gebondenheid blijft versterken door het lezen en door onthechting, in de overtuiging dat de boosheid etc. hierdoor afneemt! Als men zoekt naar de praktische waarde van de Gita, dan zal juist het zoeken een barrière vormen voor de vervulling van alles wat het ego wil bereiken. Vrede en voldaanheid horen dus bij een gedachteloze toestand. Wanneer men in de waaktoestand deze gedachteloze toestand bereikt dan wordt men de Bhagvad Gita oftewel het Atma of Ziel. Hoe moet men dan het lezen van een spiritueel geschrift benaderen? Om dit te begrijpen, moet men zien hoe het proces van lezen zich heeft ontwikkeld. Oorspronkelijk waren er alleen spirituele geschriften. Dit was in de tijd dat de wetenschap nog tot uitdrukking moest komen in het bewustzijn. Terwijl het bewustzijn voortging met het tot uitdrukking brengen van kennis, werd lezen uitgebreid naar onderwerpen als filosofie, wetenschap en in later tijden ook fictie. De geest van de mens raakte dermate verfijnd dat ze ongebreideld kon gaan verbeelden en fantaseren. Vandaar dat in de moderne tijd deze eigenschappen meespelen, ook wanneer iemand een spiritueel geschrift leest. Dit maakt dat het ego de neiging heeft zich spirituele ervaringen in te beelden. Een ervaring is enkel een gedachte of een beeld dat verschijnt in de geest. Men moet begrijpen dat het bestaan van de werkelijkheid afhankelijk is van illusie. Als er niet zoiets zou zijn als illusie, dan zou de werkelijkheid ook niet bestaan. Door deze illusie te begrijpen zal Werkelijkheid zichzelf onthullen. De illusie zorgt voor een perfect contrast waardoor we het bestaan van de Werkelijkheid kunnen begrijpen! Laten we ons nu eens met een open geest buigen over de volgende twee uitspraken van de Bhagvad Gita, die weliswaar de illusie van een doener oproepen, maar die, zodra de illusie is doorgeprikt, de Werkelijkheid onthullen. Yat karoshi yadashnaashi yajjuhoshi dadaasyat Yat tapasyasi kaunteya tat kurushva mad arpanam Chp 9 V27 Wat je ook doet, wat je ook eet, wat je ook aanbiedt bij het offeren, wat je ook weggeeft, Wat je ook doet aan onthechting, Oh Kaunteya, doe het als offerande aan Mij. Een directe betekenis van dit vers houdt in dat het ego de doener is. De woorden doe het als een offerande aan Mij drukken de betekenis uit dat ook Sri Krishna net als iedereen behoeften en verlangens heeft. Dit is slechts een oppervlakkige

7 betekenis en niet de eigenlijke betekenis die Sri Krishna duidelijk wil maken. De diepere betekenis is nl. dat Sri Krishna weet dat het ego niet de doener is en met het woord Mij bedoelt hij het bewustzijn en niet zijn ego! Dit wordt gezegd om de lezer op een indirecte wijze te laten inzien dat het ego niet de doener is. Uitleg: Wat je ook doet, doe het als offerande aan Mij. Deze woorden duiden op alle activiteiten die zich buiten het lichaam afspelen, zoals landbouw, bouwkunde, geneeskunde etc. Normaal gesproken is de geest puur zakelijk en wil alleen iets doen voor eigen voordeel of belang. Het ego wil nooit iets doen om een ander te bevoordelen. Wanneer het aan de woorden denkt doe het als een offerande aan Mij, dan zal het ego niet enthousiast zijn om ook maar iets te doen, want dit betekent dat de winst of het voordeel ook aan God zal toekomen en niet aan het ego. Het ego zal vervolgens proberen te rationaliseren en concluderen dat het geen zin heeft om iets te doen als er toch geen voordeel aan te behalen is. Deze rationalisatie geldt ook als het om God gaat! De paradox is echter dat het ego met verbijstering zal zien dat de activiteiten toch gebeuren, ook al heeft het niet de wens om iets te ondernemen. Dit zorgt ervoor dat het intellect zal inzien dat niet het ego maar God al die tijd de doener is geweest! Telkens wanneer je yoga beoefent, begrijp dan dat het zich aan je voltrekt. Door dit inzicht zul je in yoga zijn! Wat je ook eet, doe het als offerande aan Mij. Deze woorden horen bij alle activiteiten die zich in het lichaam afspelen. Het omvat zaken als drinken en inhaleren. Het ego doet deze dingen alleen uit verlangen naar smaak. Hierbij is altijd sprake van aandrang of behoefte. Maar als het ego er aan herinnerd wordt dat het deze handelingen moet offeren aan Krishna, dan zal het aarzelen, want dit zou betekenen dat het ego verlangt naar Krishna. Angst zal dan het ego in zijn grip krijgen en de aandrang en behoeften zullen oplossen. Deze inwendige activiteiten gaan echter gewoon door en het zien daarvan zal de overtuiging geven dat het ego geen aandrang of behoefte nodig heeft omdat deze activiteiten toch wel doorgaan. Dat zal het inzicht geven dat het ego niet de doener is! En door dit inzicht zul je in yoga zijn! Wat je ook aanbiedt bij het offeren, doe het als offerande aan Mij. Het offeren is een spirituele handeling in relatie tot God. Het offeren is het vervullen van een gelofte aan God of het vragen om iets wat je graag vervuld wil zien. Ook hier zal het ego, met de woorden doe het als een offerande aan Mij voor ogen, verslagen worden door de logica, want hoe kan God een offer eisen? De diepe behoefte om te offeren zal dan te niet worden gedaan. Maar desondanks zal het ego zien dat omstandigheden ervoor zorgen dat offeren toch plaatsvindt, zelfs zonder dat het ego dit wil en dit zal bewijzen dat God en niet het ego de doener is! Dus als je voortaan iets offert, weet dan dat alles aan God toebehoort en dat jij niets bezit om te kunnen offeren. Door dit inzicht zul je in yoga zijn! Wat je ook weggeeft, doe het als offerande aan Mij.

8 Deze handeling verbindt het ene ego met het andere. Elke gift is een subtiele manier van omkopen, hoe goed de intenties ook zijn. Een gift wordt gewoonlijk aan een ander gegeven voor een goede verstandhouding of voor persoonlijk belang. Als het ego bij het geven van een gift wordt herinnerd aan de woorden doe het als offerande aan Mij, dan zal het beschaamd zijn omdat dat neerkomt op het omkopen van God! De paradox is echter weer dat de handeling van het geven toch plaatsvindt, zelfs als het ego dit niet wil doen! Dit bewijst alleen maar dat God, in de gedaante van een mens, aan zichzelf geeft! Ook dit versterkt weer de overtuiging dat God en niet het ego de doener is! Als je iets wil geven, besef dan dat alles aan God behoort en dat jij niets bezit om te geven. Door dit inzicht zul je in yoga zijn! Wat je ook doet aan onthechting, doe het als offerande aan Mij. Onthechting is een spirituele handeling in relatie tot God of Zelf-Realisatie. Hiertoe behoren de verschillende soorten van meditatie, rituelen en yoga. Wanneer men bij deze handelingen denkt aan de woorden doe het als offerande aan Mij, dan zou het erg onlogisch zijn om door te gaan met onthechting, omdat het zou betekenen dat het ego probeert om God Zelf-Realisatie te laten bereiken! Deze handelingen voltrekken zich aan de mens, zodat hij kan inzien dat yoga zijn ware aard is en dat Zelf-Realisatie geen handeling is die het ego door onthechting kan bewerkstelligen! De mens zal doorkrijgen dat de mens niet is maar dat alleen God is! Wanneer je mediteert of yoga doet, zie dan dat meditatie en yoga geen handelingen zijn die door het ego moeten worden gedaan, maar dat het zich aan je voltrekt. Door dit inzicht zul je in yoga zijn! Waar het uiteindelijk op neer komt is het begrip dat het leven een spontaan gebeuren is. Dit gebeuren dat we leven noemen, omvat alle handelingen van lichaam en geest. Het ego is slechts een claimer en niet een doener. De overtuiging zal groeien dat er eerst de daad is en dan pas de doener. Deze overtuiging zal iemand laten transcenderen van mens tot Godheid! Dat is de essentie van de Bhagvad Gita! Copyright V. S. Shankar, 2003 Bron: Dr. Vijai S Shankar MD.PhD. India Herald Houston, USA 28 Maart 2008

9 Afscheid Katja. Zeer tot onze spijt heeft Katja besloten om geen yogalessen meer te verzorgen. De reden hiervoor is dat de dagelijkse beroepsmatige activiteiten en gezinsleven moeilijk te combineren zijn met de energie die het voorbereiden en verzorgen van de yogalessen vergen. Katja is een zeer fijne persoon die Yoga diep in haar hart draagt en dit ook tentoon spreidt. Wij zijn ervan overtuigd dat ook haar leerlingen haar beslissing ten zeerste zullen betreuren. Gelukkig heeft op ons aandringen Katja toegezegd om toch achter de schermen actief betrokken te blijven bij de activiteiten van de Sadhana yoga kring en o.a. de yogadagen en weekenden mee te blijven verzorgen. Niettegenstaande dat wij haar beslissing ten zeerste betreuren respecteren wij Katja haar keuze en hopen van ganser harte dat er een moment komt waarop de situatie het toelaat om opnieuw yogalessen voor ons te verzorgen. Katja Om shanti shanti shanti Om Namasté Namens de Sadhana Yogakring Wim Smeekens

10 Asana: Savasana (Shah-VAHS-anna) Sava = lijk Deze houding wordt ook wel Mrtasana (spreek uit mrit-tahs-anna, MRTA = dood) Stap voor stap Zorg in eerste instantie voor een goed verwarmde kamer met voldoende verse lucht. Gebruik een niet te harde ondergrond en voldoende kleding zodat je tijdens de ontspanning niet afkoeld. Je kan eventueel ook een dekentje gebruiken. (Gebruik geen bed of slaapzak het is niet de bedoeling dat je gaat slapen, maar wel een vaste vlakke horizontale ondergrond). Zet eventueel een zacht aangenaam muziekje op, dim het licht wat en maak ook gebruik van geuren. 1)In Savasana is het essentieel dat het lichaam in een neutrale positie wordt geplaatst. Ga op de grond zitten met je knieën gebogen, voeten op de grond, en leun achterover op uw onderarmen. Til je bekken een beetje van de vloer, en druk met je handen op de achterkant van het bekken in de richting van het staartbeen, leg dan het bekken terug op de vloer. Adem langzaam in en uit en strek het rechterbeen, daarna het linker, door de hielen weg te duwen. Laat beide benen los en ontspan de liezen, en let op dat de benen een gelijkmatige hoek vormen ten opzichte van de middenlijn van de romp, en dat de voeten even ver naar buiten hangen. Kantel de onderkant van het bekken iets naar voren en verzacht de holling (maar niet helemaal plat) van de onderrug. 2)Met je handen hef je de basis van de schedel op, weg van de achterkant van de nek en strek de achterkant van de nek naar beneden richting het staartbeen. Als u problemen hebt om dit te doen, ondersteun dan de achterkant van het hoofd en hals door middel van een opgevouwen dekentje of laag kussentje. Zorg ervoor dat uw oren op gelijke afstand zijn van je schouders en de neus ontspannen naar het plafond is gericht. 3) Reik je armen naar het plafond, loodrecht ten opzichte van de vloer. Rol lichtjes van links naar rechts en verbreed de achterkant van de ribben en strek de schouderbladen weg van de wervelkolom. Laat vervolgens de armen naar de grond zakken en zorg dat deze ook in een gelijkmatige hoek komen te liggen ten opzichte van de romp. Draai de armen met de ellebogen naar de grond en strek ze weg uit de ruimte tussen de schouderbladen. Laat de rug van de handen op de grond rusten met de handpalmen naar het plafond gericht en de vingers comfortabel gekromd. Zorg ervoor dat de schouderbladen gelijkmatig op de vloer rusten. Stel je voor dat de onderste uiteinden van de schouderbladen gedragen worden, gericht naar de bovenkant van het borstbeen, waardoor de borst wat ruimer wordt. Spreid de sleutelbeenderen. 4)Wanneer het fysieke lichaam roerloos ligt in Savasana, is het ook noodzakelijk om de zintuigen tot bedaren te brengen. Maak de hersenen los van de zintuigen; als er nog signalen vanuit de zintuigen binnenkomen ga dan daar niet op in met je gedachten. Laat de wortel van de tong zacht worden, daarna de vleugels van de neus enz. de kanalen van de innerlijke oren, en de huid van het voorhoofd, vooral rond de brug van de neus tussen de wenkbrauwen. Zorg ervoor dat de neusgaten goed ontspannen zijn en de lucht onbelemmerd gelijkmatig door de

11 beide neusgaten stroomt. Laat de ogen zinken naar de achterkant van het hoofd, richt ze in gedachten naar beneden met de blik in je geest naar je hart. Laat je hersenen aan de achterkant van het hoofd leeg worden. 5)Blijf in deze houding gedurende 5 minuten voor elke 30 minuten van de praktijk. Om af te sluiten, draai je eerst zachtjes met een uitademing op een zijde, bij voorkeur de rechtse. Neem 2 of 3 ademhalingen. Met een volgende uitademing druk met uw handen tegen de grond en duw je bovenlichaam met je armen van de grond. Laat hierbij het hoofd langzaam volgen;het hoofd moet altijd als laatste komen. Deze houding dient dusdanig uitgevoerd te kunnen worden dat de houding geen belemmering mag zijn voor de ontspanning. Is dit niet mogelijk dan dient de houding hierop aangepast te worden. De ontspanning heeft niet tot doel om in slaap te vallen maar om het lichaam volledig bewust te ontspannen met een lege geest, zonder gedachten, oordelen, analyses maar toch met aandacht. Indien je moeite hebt om ontspannen op je rug te liggen (door bvb. Rugproblemen) ondersteun dan je benen door een opgerold deken of kussen in de holte van je knieën te leggen. Kan je helemaal niet ontspannen op je rug dan kan je ook een houding aannemen in buiklig. Aangezien de adem zonder belemmering dient te kunnen plaats vinden is het belangrijk dat je niet ten volle op de voorkant van je romp licht maar de buik en borstkas de ruimte geeft om vrij met het ademen te bewegen. Dit kan je doen door langs één kant van je lichaam (voorkeur links) het been zijwaarts op te trekken zodat het bovenbeen in een hoek van bijna 90 graden licht t.o.v. de romp en het onderbeen een hoek van bijna 90 graden vormt met het bovenbeen. De rechterarm ligt naast de romp op de grond. De linkerarm omhoog en is eveneens gebogen in een hoek van 90 graden t.o.v. het lichaam en hierbij vormt de onderarm een hoek van 90 graden met de bovenarm. Het hoofd is naar links gedraaid. Als de houding correct is merk je dat de linkervoorkant van de romp hierdoor niet volledig op de grond rust. Savasana ruglig Savasana buiklig Kijk voor enkele varianten naar de foto op de eerste pagina

12 Lessenschema De eerste lessen vangen aan op maandag 5 september. Maandag 13:15 tot 14:30 Liliane Cleynhens Maandag 14:45 tot 16:00 Liliane Cleynhens Maandag 20:00 tot 21:15 Wim Smeekens Dinsdag 19:00 tot 20:15 Liliane Cleynhens Dinsdag 20:30 tot 21:45 Liliane Cleynhens Woensdag 14:00 tot 15:00 Gwenda Dispersyn Kinderyoga 4 tot en met 7 jaar Woensdag 15:15 tot 16:15 Gwenda Dispersyn Kinderyoga 8 tot met 12 jaar Woensdag 20:00 tot 21:15 Wim Smeekens Donderdag 19:30 tot 21:00 Roel Hofkens Ervaring vereist Door het afscheid van Katja is de indeling ten opzichte van vorig jaar aangepast. Hierbij is er toch naar gestreefd om op dezelfde avonden als de voorgaande jaren lessen te verzorgen zodat wanneer iemand verhinderd is om op zijn of haar 'vaste' avond te komen op een andere avond van dezelfde week deze in te halen. De bijdrage voor een volledig semester (15 weken) is 75 (dit is 5 per les). Wanneer per losse les betaald wordt is de bijdrage hiervoor 7. Met sociale omstandigheden wordt uiteraard rekening gehouden. Wij verzoeken iedereen om zich vóór 5 september aan te melden met vermelding bij welke les uw wilt deelnemen, ofwel via sadhanayogakring@gmail.com of telefonisch: 0479/ (Gusta Gijs) Voor de allerlaatste informatie ga naar onze website