Ortec Finance Financieel Risicomanagement voor Pensioenfondsen. Sacha van Hoogdalem Loranne van Lieshout Elske van de Burgt Martijn Vos Ton van Welie
|
|
- Oscar Coppens
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Ortec Finance Financieel Risicomanagement voor Pensioenfondsen Sacha van Hoogdalem Loranne van Lieshout Elske van de Burgt Martijn Vos Ton van Welie
2 Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 2 Risicomanagement 3 3 Beleggingsproces 4 4 Risicomanagement van het Beleggingsproces 5 5 Ortec Finance oplossingen Ortec Finance methodologie en modellen 9
3 1. Inleiding Dit document is bedoeld voor iedereen die op enige manier betrokken is bij financieel risicomanagement voor pensioenfondsen. Wij zetten hier de visie van Ortec Finance op financieel risicomanagement voor pensioenfondsen uiteen. Door de financiële crisis en de extra aandacht die er door ontstaan is bij de toezichthouder, staat dit onderwerp volop in de schijnwerpers. De roep om in controle te zijn is gaandeweg aangezweld. Ortec Finance pleit, als het om financiële beslissingen gaat, voor een integrale en consistente aanpak en zo doen wij dat ook als het over risicomanagement gaat. Wij geven hier aan hoe door middel van het hanteren van een cascademodel over en tussen de verschillende lagen van het beleggingsproces, risicomanagement consistent ingericht kan worden. We starten daarbij op strategisch niveau en nemen uitdrukkelijk en expliciet alle relevante details van het dagelijkse vermogensbeheer mee. En andersom wordt het risicomanagement op implementatieniveau zodanig ingericht dat het mogelijk is hier op alle andere niveaus consistent op aan te sluiten. Door de unieke combinatie van het cascademodel met onze Dynamische Scenariogenerator is het mogelijk om consistent op iedere gewenste horizon met iedere relevante frequentie en voor ieder niveau in het beleggingsproces het financieel risicomanagement voor een pensioenfonds in te richten. Het document geeft eerst een algemene inleiding op risicomanagement. Daarna wordt het beleggingsproces voor pensioenfondsen besproken. Vervolgens beschrijven wij hoe aan het risicomanagement van iedere fase in dat beleggingsproces vorm en inhoud moet worden gegeven. Tot slot leggen wij, gegrond in onze visie op risicomanagement, de methodologie die Ortec Finance toepast in haar modellen uit. 2
4 2. Risicomanagement Idealiter bestaat elke financiële beslissing uit het zorgvuldig vaststellen van een strategie met een expliciete risicorendement afweging, het zorgdragen voor een implementatie die in lijn is met de strategie (Doelen en Risicohouding), en een proces van monitoring van zowel de strategie als de implementatie. Risicomanagement wordt gedefinieerd als het onderkennen welke risico s in dit proces relevant zijn (Relevante Risico s Identificeren), en het treffen van beheersmaatregelen (Risico Beheersmaatregelen) in geval dat de verwachte of onverwachte (zwarte zwanen) risico s zich voordoen (Risicomonitoring Terugkoppeling en Bijstelling). Voor institutionele beleggers, en dus ook voor pensioenfondsen, is het van groot belang om in het risicomanagement niet alleen te focussen op de risico s die zoveel mogelijk voorkomen moeten worden (de niet beloonde risico s), maar ook op de risico s die doelbewust worden genomen om de doelstellingen van de eindklanten te kunnen verwezenlijken (de beloonde risico s). 1 Risicomanagement streeft er naar dat de oorspronkelijke doelen die een organisatie zich heeft gesteld daadwerkelijk gehaald worden. Het risicomanagement zoals beschreven in deze notitie richt zich volledig op het beleggingsproces. Zoals elke vorm van risicomanagement, vindt het financieel risicomanagement organisatiebreed plaats. Dit betekent dat risicomanagement een belangrijk onderdeel dient te zijn van de cultuur van een organisatie. Een open en proactieve houding ten aanzien van risico s op elke laag in de organisatie draagt bij aan het tijdig signaleren van risico s en het nemen van de gewenste beheersmaatregelen indien nodig. 1 Zie ook ERM van COSO, en het rapport Integraal Risico Management van de Pensioenfederatie 3
5 3. Beleggingsproces Het uitgangspunt van het beleggingsproces zijn de strategische doelen die een organisatie heeft. Bij een pensioenfonds gaat dit bijvoorbeeld om: het beleggen van ingelegde premies om hiermee op termijn waarde of welvaartsvaste uitkeringen te betalen het doen van pensioenuitkeringen het indexeren van pensioenuitkeringen Het bestuur van een pensioenfonds heeft de taak om een beleidskader te ontwikkelen om deze strategische doelen te realiseren. Hierbij wordt het bestuur echter geconfronteerd met allerlei risico s. Sommige van deze risico s leveren in verwachting rendement op, terwijl andere risico s helemaal geen rendement brengen. Een voorbeeld van een risico dat in verwachting beloond wordt is marktrisico. Besturen nemen bewust marktrisico, met de intentie dat hier rendement mee wordt gemaakt. Een voorbeeld van een risico dat in verwachting niet beloond wordt is concentratierisico. Immers een goede spreiding van de portefeuille over verschillende landen, sectoren of issuers betekent dat het fonds minder gevoelig is voor een specifiek risico en er daarom geen reden is voor de markt om een premie te betalen aan beleggers die dit risico lopen. Bij het bepalen van het beleidskader stelt het pensioenfondsbestuur zijn risico-rendement houding vast. Hierin wordt een centrale rol vervuld door de afweging tussen premie, ambitie en risico. Het bestuur maakt keuzes betreffende het premie-, indexatie- en beleggingsbeleid. Bij het maken van deze keuzes moet in kaart worden gebracht welke risico s relevant zijn, en stelt het bestuur vast in welke mate er een positie ingenomen wordt ten aanzien van de risico s die beloond worden. Bij het vaststellen van de zogenaamde maximale blootstelling ( exposures ) aan deze risico s, maakt het bestuur een afweging hoe risico doorgesluisd wordt naar de stakeholders. In deze fase van het beleggingsproces stelt het bestuur de strategische portefeuille vast. Vervolgens wordt deze strategische portefeuille vertaald in een daadwerkelijke portefeuille. Hierin worden vaak een aantal stappen doorlopen, waarbij in elk van de stappen een verdere beslissing genomen wordt ten aanzien van de invulling en/of verfijning van de beleggingsportefeuille, gegeven de restricties en uitgangspunten van de voorgaande stap. In het linker figuur Investment Process is een voorbeeld gegeven van een dergelijk beleggingsproces. 4
6 4. Risicomanagement van het Beleggingsproces Bij de inrichting van de beleggingsorganisatie is het belangrijk dat er voldoende beheersmaatregelen worden getroffen om te garanderen dat de voorgenomen risico s ook daadwerkelijk genomen worden en dat de overige (niet beloonde) risico s zo goed mogelijk beheerst worden. Bij het bepalen van deze beheersmaatregelen zal altijd een kans-impactanalyse en een inschatting van de kosten moeten plaatsvinden om zo te beoordelen of het de moeite waard is om al dan niet een individuele beheersmaatregel te treffen. Onderdeel van de beheersmaatregelen is dat bij de doorvertaling van de strategische doelen in een daadwerkelijke beleggingsportefeuille limieten worden geformuleerd. Het uitzetten van beheersmaatregelen en limieten binnen de organisatie moet een consistent geheel zijn. Dit wil zeggen, dat er altijd gekeken moet worden in hoeverre alle maatregelen goed met elkaar samenhangen en in hoeverre zij bijdragen aan de oorspronkelijke doelstellingen van het pensioenfonds. Risicomanagement ziet er op toe dat alle risico s benoemd zijn, er passende beheersmaatregelen worden vastgesteld en dat er een goede monitoring en bijsturing plaatsvindt. Op elk niveau van het beleggingsproces worden keuzes gemaakt om een verdere invulling te geven aan de beleggingsportefeuille, daarnaast worden er weer restricties of mandaten meegegeven voor het volgende niveau. Zoals uit onderstaand figuur Beleggingsproces & Risicomanagement valt af te lezen moet het risicomanagement aansluiten bij deze gelaagdheid. Op elk niveau dient er risicomanagement plaats te vinden van de eigen beslissingen en moet er een verificatie plaatsvinden dat men zich op het diepere niveau aan de gestelde limieten heeft gehouden. Deze limieten zijn vormgegeven in restricties of mandaten. De risicomanagementmodellen dienen aan te sluiten bij deze gelaagdheid van het beleggingsproces. 5
7 Twee voorbeelden helpen in het toelichten van figuur Beleggingsproces & Risicomanagement. Op het hoogste niveau wordt de risico-rendementsafweging gemaakt. Deze mondt uit in een pensioencontract en een strategische mix. Vervolgens worden er voorwaarden gesteld aan de portefeuilleconstructie om te zorgen dat de implementatie in lijn is met de strategie. Daarnaast kan in deze fase eventueel ook worden vastgelegd hoe wordt bijgestuurd op basis van veranderingen in de dekkingsgraad ofwel in de volatiliteit van de dekkingsgraad. Op het onderste niveau (security selectie) krijgen de asset managers allen een individueel beleggingsmandaat. Een goed beleggingsmandaat bestaat minimaal uit de volgende componenten: een duidelijk gedefinieerde beleggingsstrategie, inclusief het toegestane beleggingsuniversum. Dit wordt vaak vormgegeven door een goed gekozen benchmark die aansluit met het beoogde risicoprofiel van het mandaat; duidelijke en goed meetbare tracking error limieten (of andere risicolimieten); overige limieten, bijvoorbeeld in termen van: minimale en maximale exposures maximale afwijkingen van hedges concentratielimieten landenlimieten kredietwaardigheidslimieten Om te waarborgen dat de asset manager zich aan zijn mandaat kan houden moet de asset management organisatie ook zelf beschikken over een goed risicomanagementproces. Via dit risicomanagementproces wordt onder andere geregeld dat de manager zich aan de afgesproken limieten houdt, dat de ex-ante risico-limieten (zoals bijvoorbeeld tracking error limieten) niet overschreden worden en dat men beschikt over betrouwbare ex-post systemen om de behaalde rendementen te meten en verklaren. Daarnaast moet men binnen de organisatie van de asset manager beschikken over een onafhankelijke risicomanagementfunctie en duidelijke interne en externe escalatieprocedures. De asset manager dient periodiek zijn opdrachtgever te voorzien van relevante informatie waaruit blijkt dat er voldaan is aan de afspraken. De rol van de opdrachtgever is om na te gaan of de asset manager zich aan de gemaakte afspraken houdt en of de asset manager beschikt over robuuste en betrouwbare processen en systemen. Hiertoe kan de opdrachtgever periodiek een audit uitvoeren en eisen stellen met betrekking tot certificering van de processen van de asset manager. De opdrachtgever consolideert de door de asset manager aangeleverde informatie en beoordeelt deze. Deze beoordeling heeft als doel om te verifiëren of aan de gestelde limieten en afspraken is voldaan en of er aanvullende beheersmaateregelen nodig zijn. Daarnaast moet de opdrachtgever monitoren of de beslissingen die hij zelf moet nemen, beantwoorden aan de voor hem geldende randvoorwaarden. Zo moet de opdrachtgever er bijvoorbeeld voor zorgen dat na de managerselectie de som van alle mandaten voldoet aan de limieten die het resultaat zijn van de portefeuilleconstructie. Daarnaast moet een beoordeling plaatsvinden of het ex-ante risico van de som van de mandaten binnen de limieten valt van het toegestane ex-ante risico van de portefeuilleconstructiefase. 6
8 5. Ortec Finance oplossingen De Ortec Finance oplossing met betrekking tot financieel risicomanagement voor pensioenfondsen richt zich op alle lagen in het beleggingsbeslissingsproces, met uitzondering van de Security selectie laag. De solutions hebben als voornaamste taak het risicomanagement van financiële risico s op het niveau van het bestuur en bestuursbureau te ondersteunen. Het risicobeheer op het onderste niveau van het beleggingsproces wordt veelal overgelaten aan de asset manager binnen een helder mandaat. Het bestuur behoudt uiteraard de regie met betrekking tot deze risico s en blijft eindverantwoordelijk. In zijn regierol maakt het bestuur afspraken met de opdrachtnemers (waaronder de asset managers) over welke activiteiten worden uitbesteed, hoe het risicomanagement hierop plaatsvindt en welke informatie-uitwisseling er is tussen bestuur en opdrachtnemers. Het financieel risicomanagement voor pensioenfondsen zoals Ortec Finance dat aanbiedt, bestaat uit de volgende elementen: 1. Overzicht van huidige dekkingsgraden en vermogenspositie, plus een uiteenzetting van de ontwikkeling van deze grootheden over de afgelopen periode. 2. Toets op uitgangspunten: zijn de gerealiseerde risico s en rendementen nog in lijn met de gehanteerde aannames tijdens de vaststelling van de strategie? 3. Toets of lange en korte termijn strategische doelstellingen nog haalbaar zijn en de bijbehorende risico s nog acceptabel zijn (i.e. niet alleen opbrengst- en risicomaatstaven van de dekkingsgraad, maar ook de verwachtingen en risico s ten aanzien van indexaties, kortingen en premies). 4. Monitoren status van belangrijke risicofactoren: a. strategische risico s zoals aandelenrisico, renterisico, valutarisico en kredietrisico; b. uitvoeringsrisico s zoals liquiditeitsrisico, concentratierisico (bijvoorbeeld landen, issuers, valuta en sectoren) en tegenpartijrisico. 7
9 Ten behoeve van consolidatie en beoordeling van de onderliggende processen is de volgende informatie nodig: 1. Inzicht in werking van beheersmaatregelen: a) compliance-rapportages; b) verslag van de risicomanager over limietoverschrijdingen en ondernomen acties. 2. Performance-rapportages De hierboven genoemde elementen vinden in principe op maandbasis plaats. Maar goed risicomanagement voorziet tevens in het bieden van momentopnames en doorkijkjes in de portefeuille, gebaseerd op de meest actuele ontwikkelingen in de (financiële) wereld. Hieraan verbonden bestaat de mogelijkheid om op elk gewenst moment stresstesten op de actuele portefeuille uit te kunnen voeren, naar aanleiding van recente marktontwikkelingen. 8
10 5.1 Ortec Finance methodologie en modellen Ortec Finance levert modellen en diensten ter ondersteuning van het financieel risicomanagement voor pensioenfondsen zoals beschreven in de voorgaande hoofdstukken. Het Ortec Finance simulatiemodel wordt ingezet voor de ex-ante analyses, terwijl het Ortec Finance performanceevaluatie model wordt gebruikt voor de ex-post analyse. Beide systemen gebruiken de actuele onderliggende, individuele posities op moment van analyse als uitgangspunt. Het ex-post model legt de huidige situatie vast en rapporteert daar vervolgens over. Het bestuursbureau heeft toegang tot een dagelijkse update van de status van de beleggingsportefeuille. Hierdoor kunnen periodiek, maar ook op adhoc basis, verschillende doorkijkjes in de portefeuille worden gemaakt. Op deze manier kan het bestuursbureau snel inspelen op actuele marktontwikkelingen 2. De kern van het ex-post model ligt in het doen van de performance-evaluatie analyse. Het gerealiseerde resultaat kan verklaard worden aan de hand van beslissingen alsmede de bijdrage van de verschillende beleggingscategorieën en/of mandaten. Doordat het model dagelijks gevoed wordt met actuele benchmark- en portefeuillegegevens, is het ook een informatiebron voor de ontwikkeling van de marktsituatie. Denk hierbij aan informatie over huidige marktvolatiliteiten. Deze actuele informatie kan vergeleken worden met de aannames zoals gebruikt in de ex-ante simulatiesystemen. Langdurige of grote afwijkingen tussen de gebruikte aannames en de waargenomen actuele grootheden kan als signaal dienen om de uitgangspunten te heroverwegen, en eventueel als gevolg daarvan een aanpassing te doen op het strategisch beleid. Tenslotte kunnen een groot aantal standaard checks en controles aan het systeem worden toegevoegd, waardoor er dagelijks een actueel overzicht wordt verkregen over het al dan niet schenden van vooraf gestelde limieten. Voor de monitoring wordt het ex-ante simulatie model ingezet. Op het hoogste niveau van het beleggingsproces worden er berekeningen gemaakt om, gegeven de actuele situatie van de dekkingsgraad en het economische klimaat, inzicht te verkrijgen in de mate waarin lange en korte termijn doelstellingen en risico s nog haalbaar en acceptabel zijn. Op de lagere niveaus van het beleggingsproces wordt bekeken of het ex-ante risico van de actuele portefeuille (tot en met managerniveau) in lijn is met de ex-ante risico s van de strategische portefeuille. Risico wordt hier veelal bekeken in termen van dekkingsgraadrisico 3. Ook andere risicogrootheden zijn hier mogelijk. De ex-ante risicomodellen van Ortec Finance hebben de unieke eigenschap dat hierin jarenlang onderzoek is verwerkt om te zorgen dat de karakteristieken van de scenario s per risk driver op verschillende tijdhorizonnen 4 de gewenste eigenschappen bevatten. Belangrijke elementen hierin zijn: termijnstructuur van risico en rendement: risico- en rendementkarakteristieken zoals gemiddelde, volatiliteit en correlaties variëren over de tijd; business cycle gedrag; korte termijn gedrag zoals: staart risico; correlaties nemen toe in de staarten niet-normale verdelingen stochastische volatiliteit 2 Pensioenfondsen kunnen kiezen voor een dagelijkse data feed, maar het is ook mogelijk om te kiezen voor een maandelijkse of tweewekelijkse data feed. 3 Dekkingsgraadrisico is gedefinieerd als standaard deviatie of CVar van de dekkingsgraad groei of dekkingsgraad rendement. Ook wel bekend als geometrische tracking error ten opzichte van de liabilitie benchmark. 4 Denk hierbij aan maandfrequentie, jaarfrequentie en meer-jaarsfrequentie 9
11 De scenario s die gegenereerd worden door het model van Ortec Finance bevatten deze gewenste eigenschappen voor zowel de korte als de lange termijn. In de monitoring van de strategie wordt zowel de lange als korte termijn bekeken. Met lange termijn bedoelen wij dan drie jaar of langer, met korte termijn een maand. In de monitoring van de tussenliggende periode wordt veelal een periode van een jaar bekeken. De actuele portefeuille wordt gemodelleerd door startend bij de individuele posities in de portefeuille deze te aggregeren naar een paar honderd risicocategorieën. Daarnaast wordt de strategische portefeuille gemodelleerd door per manager de in het mandaat opgenomen beleggingsstrategie te modelleren. Dit laatste gebeurt door de benchmark die is meegegeven in het mandaat te gebruiken. Indien deze benchmark geen goede weerspiegeling is van de risico s in de portefeuille 5, kan er gebruik gemaakt worden van een customized benchmark. In dergelijke gevallen zullen wij een alternatieve benchmark samenstellen, die de risico s van de onderliggende portefeuille zo goed mogelijk beschrijft. Denk hierbij bijvoorbeeld aan specifieke landenwegingen binnen een Euro staatsobligatieportefeuille. Verder kan er een budget gemodelleerd worden voor het implementatierisico. Er is gekozen voor een modellering op (customized) benchmarkniveau en niet op basis van individuele titels, omdat in de analyse ook naar de middellange en langere termijn wordt gekeken. Voor een dergelijke periode is het handhaven van de actuele posities niet realistisch, en is met name het risico van de strategische of tactische portefeuille relevant. In een aantal situaties hebben individuele stukken echter een significante impact op het totaalrisico van het pensioenfonds. In dat geval maken wij een uitzondering en worden er wel individuele stukken gemodelleerd in het model. Voorbeelden hiervan zijn het gebruik van (niet lineaire) derivaten of zeer geconcentreerde portefeuilles, zoals grote posities in staatsobligaties van specifieke landen. 5 Een voorbeeld van een niet geschikte benchmark is een absoluut return benchmark. Deze wordt toegepast bij bepaalde hedgefundstijlen waarbij de benchmark bijvoorbeeld gekozen is als een korte rente plus x%. 10
12 Samengevat kunnen onze methodologie en onze hiermee overeenkomende oplossingen voor risicomanagement voor pensioenfondsen dus als volgt worden gekenmerkt: risicomanagement op de eerste drie niveaus (monitoren van de strategie, de portefeuilleconstructie en de managerselectie) moet worden gebaseerd op geaggregeerde data. Risicomanagement op het vierde niveau daarentegen dient uitgevoerd te worden op dagbasis en gebaseerd op ruwe nietgeaggregeerde data. Dit laatste is primair de verantwoordelijkheid van de (vaak externe) asset managers. Het bestuur moet het risicomanagement van de asset manager(s) consolideren en evalueren, maar niet hun werk opnieuw doen. Het is vanzelfsprekend dat de aggregeerde data in onze methodologie consistent dient te zijn met individuele ruwe data. Dit wordt bereikt door het mappen van de (duizenden) individuele posities naar enkele honderden geaggregeerde niveaus, welke als input dienen voor de simulatie in het ALS for Pensions systeem. Speciale producten, waaronder derivaten, worden exact gemodelleerd. Consistentie wordt bereikt door een adequate modellering van de benchmark portefeuilles welke verstrekt worden aan de portefeuille managers (indien van toepassing inclusief een risicobudget voor de manager). Deze transformatie is volledig geautomatiseerd door ons ex-post systeem PEARL, welke gevuld wordt met data van de custodian. Dit garandeert automatisch dat er een consistente ex-post en ex-ante set-up is. Dit is uniek in de industrie. Om deze methodologie goed te volgen is ons ALS for Pensions systeem uitgebreid in twee dimensies. Allereerst kan het nu honderden asset categorieën modelleren, die voor ALM amper noodzakelijk zijn, maar cruciaal voor ex-ante risicomaatstaven. Ten tweede kan ALS for Pensions nu maandscenario s genereren (hetgeen niet nodig is voor de ondersteuning van strategische beslissingen, maar wel cruciaal voor risicomanagement doeleinden). Tenslotte kan ons ex-post systeem PEARL gebruikt worden voor ex-post risicomaatstaven en voor performance en attributie berekeningen. Dit systeem werkt op de actuele portefeuille op dagbasis. Omdat het PEARL systeem gebruik maakt van dagelijkse niet-geaggreerde data, biedt het de mogelijkheid om doorkijkjes en drill downs te maken. Voor klanten en prospects die ex-ante risico s op individuele posities willen kunnen bekijken, kunnen we desgewenst een gecombineerde oplossing aanbieden met een externe partij. 11
13 Ortec Finance bv Boompjes XB Rotterdam The Netherlands Tel. +31 (0) Fax +31 (0) Ortec Finance bv Barajasweg CP Amsterdam The Netherlands Tel. +31 (0) Fax +31 (0) Ortec Finance Ltd 23 Austin Friars London EC2N 2QP United Kingdom Tel. +44 (0) Fax +44 (0) Ortec Finance AG Poststrasse Pfäffikon SZ Switzerland Tel. +41 (0) Fax +41 (0)
DNB Pensioenseminar. Parallelsessie Beleggingen. 21 september 2011
DNB Pensioenseminar Parallelsessie Beleggingen 21 september 2011 Hoofdvragen I. Wat maakt iemand een goede bestuurder op het gebied van beleggingen? II. Wat verwacht u van de toezichthouder op het gebied
Nadere informatieEvalueren van beleid onder huidige marktomstandigheden
Evalueren van beleid onder huidige marktomstandigheden Introductie Veel pensioenfondsen zullen in de eerste maanden van 2016 een significante daling in de dekkingsgraad hebben ondervonden, die te wijten
Nadere informatieWorkshop Riskmanagement & Governance van beleggen VIIP congres. Amstelveen, 17 april 2012
Workshop Riskmanagement & Governance van beleggen VIIP congres Amstelveen, 17 april 2012 Agenda 1. Ontwikkelingen risicobeheersing beleggingen 2. DNB bevindingen en toezichtthema s 2012 3. Maatregelen
Nadere informatie2. Uitwerking Investment beliefs De investment beliefs zijn onderstaand als volgt uitgewerkt.
1. Inleiding Investment beliefs zijn de overtuigingen waarop Bpf MITT het beleggingsbeleid wil baseren. De investment beliefs zijn voor het pensioenfonds belangrijke uitgangspunten en dienen als kader
Nadere informatieMeer klantwaarde en minder claimrisico door actief risicomanagement
Meer klantwaarde en minder claimrisico door actief risicomanagement Inhoud Introductie Marktontwikkelingen Nederland en buitenland Risico s definiëren, signaleren en communiceren Risicomanagement en toegevoegde
Nadere informatie2. Spreiding verbetert effectief de verhouding tussen rendement en risico.
Beleggingsbeginselen Spoorwegpensioenfonds 1. Rendement wordt behaald door het nemen van risico. Om de ambitie van SPF waar te maken is rendement op het belegd vermogen nodig. Sparen levert onvoldoende
Nadere informatieStrategisch Pensioenmanagement
Strategisch Pensioenmanagement Strategisch Pensioenmanagement is samenbrengen. Strategisch Pensioenmanagement De belangrijkste taak van Strategisch Pensioenmanagement is ervoor te zorgen dat u in control
Nadere informatieOrtec Finance Artikel. Financiële planning. Een integrale benadering van inkomensplanning en vermogensplanning met inzicht in risico.
Ortec Finance Artikel Financiële planning Een integrale benadering van inkomensplanning en vermogensplanning met inzicht in risico Oktober 2014 inleiding In wet en regelgeving wordt steeds meer nadruk
Nadere informatieOnderbouwing Prudent Person regel Bijlage O bij ABTN
Onderbouwing Prudent Person regel Bijlage O bij april 2017 Dit document heeft 5 pagina s Versiebeheer Versie Auteur Datum Revisie V1.0 BAC 11 april 2017 Nieuwe bijlage i Inhoudsopgave Strategisch beleggingsbeleid
Nadere informatievoor de beleggingscommissie van Stichting Pensioenfonds voor Verloskundigen (hierna: SPV).
REGLEMENT BELEGGINGSCOMMISSIE voor de beleggingscommissie van Stichting Pensioenfonds voor Verloskundigen (hierna: SPV). Artikel 1 Vaststelling en reikwijdte Dit reglement geeft, in aanvulling op de statuten,
Nadere informatieEnquête uitslag: Professionalisering portefeuillesturing bij woningcorporaties April 2014
Enquête uitslag: Professionalisering portefeuillesturing bij woningcorporaties April 2014 Enquête uitslag: Professionalisering portefeuillesturing bij woningcorporaties Het professionaliseren van portefeuillesturing
Nadere informatieDe Dynamische Strategie Portefeuille DSP
De Dynamische Strategie Portefeuille DSP Onderdeel van het beleggingsbeleid van Pensioenfonds UWV 1 Inhoudsopgave Waarom beleggen? 4 Beleggen is niet zonder risico s 4 Strategische beleggingsportefeuille
Nadere informatieALM als basis van Zorgvuldig Beleggen
ALM als basis van Zorgvuldig Beleggen Samenhang en voorbeelden Ronald Janssen, Ortec Finance 1 Klant centraal stellen: Doelstelling Managen van de verwachtingen van onze cliënten Hoe kunnen we dat doen?
Nadere informatieVerklaring inzake beleggingsbeginselen
STICHTING PENSIOENFONDS RECREATIE Mei 2011 INHOUDSOPGAVE 0. Introductie 3 1. Doelstelling van het beleggingsbeleid 4 2. Organisatie en risicobeheerprocedures 5 3. Beleggingsbeginselen 7 Mei 2011 Pagina
Nadere informatieBeleggingsovertuigingen. Stichting Pensioenfonds Openbare Bibliotheken
Beleggingsovertuigingen Stichting Pensioenfonds Openbare Bibliotheken Beleggingsovertuigingen De missie van het Pensioenfonds Openbare Bibliotheken (POB) is een toekomstbestendig en verantwoord pensioen
Nadere informatieOrtec Finance Private Wealth Management Maart 2015
Ortec Finance Private Wealth Management Maart 2015 Introductie en doel Praktische vertaling van de handreiking inzake beleggingsbeleid Inbedden van het beleggingsbeleid in gehele beleggings(advies)proces
Nadere informatieInformatie over beleggingsbeleid particulier vermogensbeheer. 1) Op welke beleggingsovertuigingen baseert Index People haar dienstverlening?
Informatie over beleggingsbeleid particulier vermogensbeheer 1) Op welke beleggingsovertuigingen baseert Index People haar dienstverlening? Welke principes vormen de basis voor het beleggingsbeleid en
Nadere informatieMemo uitkomsten themaonderzoek Vermogensbeheer Zorgverzekeraars
Memo uitkomsten themaonderzoek Vermogensbeheer Zorgverzekeraars De Nederlandsche Bank (hierna: DNB) heeft in 2013 en 2014 bij meerdere zorgverzekeraars onderzoek gedaan naar het beleid en de beheersomgeving
Nadere informatieIPFOS. Bestuurders Conferentie. Het gebruik van risicomaatstaven in ALM-context Ralph Verhoeks, Toezichthouder Risk & ALM - DNB
IPFOS Bestuurders Conferentie Het gebruik van risicomaatstaven in ALM-context Ralph Verhoeks, Toezichthouder Risk & ALM - DNB Het gebruik van risicomaatstaven in ALM-context Ralph Verhoeks 2 Inhoud 1.
Nadere informatieVerklaring beleggingsbeginselen kring J
Verklaring beleggingsbeginselen kring J Deze verklaring beleggingsbeginselen geeft beknopt de uitgangspunten weer van het beleggingsbeleid van kring J. Deze is vastgesteld door het bestuur op 24 januari
Nadere informatieStichting Pensioenfonds. voor. Verloskundigen
REGLEMENT BELEGGINGSADVIESCOMMISSIE Stichting Pensioenfonds voor Verloskundigen Datum: 8 oktober 2018 REGLEMENT BELEGGINGSADVIESCOMMISSIE BEGRIPSBEPALINGEN Artikel 1 Waar in dit reglement aanduidingen
Nadere informatieInvestment Due Diligence Beleid
Investment Due Diligence Beleid Achmea Investment Management Versie 0.5 INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding...3 2. Doelstellingen...3 3. Definitie en reikwijdte...4 4. Aandachtsgebieden en procesbeschrijving...5
Nadere informatieGLASS als economische scenario integrator
GLASS als economische scenario integrator Maart 2019 1 a.s.r. is de Nederlandse verzekeringsmaatschappij voor alle verzekeringen. Met de merken a.s.r., De Amersfoortse, Ditzo, Europeesche Verzekeringen
Nadere informatieBeleggingsprincipes. Juli 2013
Beleggingsprincipes Juli 2013 1 Inleiding en achtergrond Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Rijn- en Binnenvaart (hierna: ons pensioenfonds) belegt met een lange termijn horizon. Om het beleggingsbeleid
Nadere informatieVan ALM naar beleggingsbeleid
Van ALM naar beleggingsbeleid IIR Seminar Professioneel Risicomanagement voor Pensioenfondsen November 26, 2007 ORTEC bv P.O. Box 4074 3006 AB Rotterdam Tel. 010 498 6660 Fax. 010 498 6667 info@ortec.nl
Nadere informatieInsights. Jaarkalender. Special: Corporate Global Risk Management. Pagina 3. Pagina 9. Ortec Finance Insights voor Pensioenfondsen - Maart 2016
Insights Pagina 3 Pagina 9 Special: Corporate Global Risk Management Welkom Pensioenfondsen hebben de afgelopen jaren belangrijke beslissingen genomen, onder meer over governance, de financiële opzet en
Nadere informatieConsumentenbrief beleggingen van. Tielkemeijer & Partners Vermogensbeheer
Consumentenbrief beleggingen van Tielkemeijer & Partners Vermogensbeheer Introductie Een groot aantal brancheorganisaties waaronder DSI, DUFAS, NVB, VBA en VV&A hebben het initiatief genomen om Consumentenbrief
Nadere informatieVerklaring beleggingsbeginselen kring F
Verklaring beleggingsbeginselen kring F Deze verklaring beleggingsbeginselen geeft beknopt de uitgangspunten weer van het beleggingsbeleid van kring F. Deze is vastgesteld door het bestuur op 24 januari
Nadere informatieVerklaring inzake de beleggingsbeginselen
Verklaring inzake de beleggingsbeginselen 1. Inleiding Ongeveer 2.000 personen hebben pensioenaanspraken opgebouwd bij Stichting Pensioenfonds Avery Dennison (in deze verklaring voortaan verder pensioenfonds
Nadere informatieHet gebruik van benchmarks bij ALM en risicomanagement
Het gebruik van benchmarks bij ALM en risicomanagement Tessa Kuijl, Loranne van Lieshout & Sacha van Hoogdalem INLEIDING Institutionele beleggers zijn veelal lange termijn beleggers met een lange termijn
Nadere informatieVoor een houdbaar en betaalbaar inkomen voor later
Vermogensbeheer Voor een houdbaar en betaalbaar inkomen voor later Een houdbaar en betaalbaar inkomen voor later. Dat is de belofte van uw pensioenfonds aan uw deelnemers. Verder gaan is nu zorgen voor
Nadere informatieAsset & Liability Management
Asset & Liability Management Verder gaan is de juiste balans vinden. ALM: inzicht in risico s Zorgen voor balans tussen pensioenverplichtingen en de opbouw van het pensioenvermogen. Het is een kerntaak
Nadere informatieVerklaring inzake Beleggingsbeginselen
Verklaring inzake Beleggingsbeginselen per 1 januari 2015 TRANSPARANT OVER ELKE FASE Inhoudsopgave Verklaring inzake Beleggingsbeginselen van Stichting ING CDC Pensioenfonds 3 De pensioendoelstellingen,
Nadere informatieBeleggingsovertuigingen
Beleggingsovertuigingen Inhoudsopgave 1 Beleggingsovertuigingen bpfbouw 1.1 Inleiding 1.2 Beleggingsovertuigingen t.a.v. Financiële Markten 1.3 Beleggingsovertuigingen t.a.v. de portefeuille en instrumenten
Nadere informatieVerklaring van beleggingsbeginselen
Verklaring van beleggingsbeginselen Inleiding Stichting Pensioenfonds APF (APF) voert de pensioenregeling uit voor de (voormalige) werknemers van AkzoNobel. Om de pensioenen te kunnen uitkeren, ontvangt
Nadere informatieConsumentenbrief inzake beleggingsbeleid van LG Partners BV De vragen èn antwoorden op een rijtje
Consumentenbrief inzake beleggingsbeleid van LG Partners BV De vragen èn antwoorden op een rijtje Januari 2018 2 Consumentenbrief beleggingsbeleid vragen en antwoorden Introductie In 2014 is een groot
Nadere informatievan Stichting Achmea Algemeen Pensioen Fonds
Verklaring inzake de beleggingsbeginselen van de Kring Bavaria van Stichting Achmea Algemeen Pensioen Fonds Datum: 12-4-2017 Versie: 1 Centraal Beheer Algemeen Pensioenfonds is een handelsnaam van de Stichting
Nadere informatieVERKLARING BELEGGINGSBEGINSELEN STICHTING PENSIOENFONDS AVEBE 19 APRIL 2011
VERKLARING BELEGGINGSBEGINSELEN STICHTING PENSIOENFONDS AVEBE 19 APRIL 2011 VERKLARING BELEGGINGSBEGINSELEN STICHTING PENSIOENFONDS AVEBE 1.1 Het beleggingsproces Het beleggingsproces vormt de randvoorwaarden
Nadere informatieVerklaring Beleggingsbeginselen
Verklaring Beleggingsbeginselen Deze verklaring beschrijft de beginselen van het beleggingsbeleid van Pensioenfonds Metaal en Techniek (PMT). Deze verklaring is opgesteld, omdat het beleggings- en risicobeleid
Nadere informatieVerklaring beleggingsbeginselen
Verklaring beleggingsbeginselen Inleiding Deze Verklaring beleggingsbeginselen (verklaring) beschrijft de uitgangspunten van het beleggingsbeleid van de Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Betonproductenindustrie
Nadere informatieVerklaring inzake beleggingsbeginselen 2015-2017
Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Zuivel en aanverwante industrie (BPZ) Verklaring inzake beleggingsbeginselen 2015-2017 Inleiding Deze verklaring inzake de beleggingsbeginselen geeft de uitgangspunten
Nadere informatieCase study: voorbeeld van een strategisch risicomanagementproces bij Philips Pensioenfonds
Case study: voorbeeld van een strategisch risicomanagementproces bij Philips Pensioenfonds VBA ALM congres 6 november 2014 Philips Pensioenfonds Philips Pensioenfonds in een notedop Beleggingen Verplichtingen
Nadere informatieBeleggingsovertuigingen
Beleggingsovertuigingen Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Drankindustrie 13 januari 2015 Beleggingsovertuigingen Een beleggingsovertuiging is kortweg de perceptie van het pensioenfonds van de
Nadere informatieVerklaring Beleggingsbeginselen
03-03-2014 Verklaring Beleggingsbeginselen Strategische normportefeuille De strategische normportefeuille wordt jaarlijks geëvalueerd en is begin 2016 gewijzigd. Indien het Pensioenfonds gedurende het
Nadere informatieS&V Reflector. Financieel Raamwerk Pensioenfondsen. Sturing geven aan het beleggingsbeleid. J a n u a r i
S&V Reflector Financieel Raamwerk Pensioenfondsen Sturing geven aan het beleggingsbeleid J a n u a r i 2 0 1 9 Opmerkingen vooraf Ervaring 1: Het valt ons op dat besluiten nogal eens worden genomen zonder
Nadere informatieBeleggingsbeleid Pensioenfonds PGB. 29 april 2016
Beleggingsbeleid Pensioenfonds PGB 29 april 2016 1 Uw pensioen bij PGB in 2016 3 september 2015 Pensioenfonds balans 50% 50% Bezittingen Matching portefeuille Staatsobligaties Bedrijfsobligaties Hypotheken
Nadere informatieBeleggingsbeslissingen. Wat kan particuliere markt leren van de institutionele markt? Ton van Welie, CEO Ortec Finance
Beleggingsbeslissingen Wat kan particuliere markt leren van de institutionele markt? Ton van Welie, CEO Ortec Finance Inhoud Analyse vanuit decision support perspectief Schets institutionele markt Vergelijking
Nadere informatieGeacht bestuur, Toezicht pensioenfondsen en beleggingsondernemingen Divisiedirecteur Amsterdam Postbus 98 1000 AB Amsterdam. Datum 26 april 2011
Toezicht pensioenfondsen en beleggingsondernemingen Divisiedirecteur Amsterdam Postbus 98 1000 AB Amsterdam Datum Uw kenmerk Behandeld door Doorkiesnummer Bijlage(n) 1 Onderwerp Resultaten beleggingsonderzoeken
Nadere informatieHet beleggingsbeleid van Berben s Effectenkantoor
Het beleggingsbeleid van Berben s Effectenkantoor Waarschijnlijk baseert u uw keuze voor een vermogensbeheerder op diverse gronden. Mogelijk heeft u binnen uw netwerk al goede berichten over ons vernomen.
Nadere informatieVerklaring inzake beleggingsbeginselen pagina 1 van 7
pagina 1 van 7 *Stichting Pensioenfonds Unilever Nederland Progress is een ondernemingspensioenfonds als bedoeld in artikel 1 van de Pensioenwet. Inleiding Dit document ( Verklaring ) beschrijft de uitgangspunten
Nadere informatieVereniging van Vermogensbeheerders & - Adviseurs. 23 september 2014. Alex Poel. Beleggingsbeleid
Vereniging van Vermogensbeheerders & - Adviseurs 23 september 2014 Alex Poel Beleggingsbeleid 1 Achtergrond 2 Dienstverleningsproces 3 Beleggingsbeleid 4 VBA Discussion Paper 5 Kanttekeningen discussion
Nadere informatieVerder gaan is elke stap zorgvuldig zetten.
Integrale aanpak Verder gaan is elke stap zorgvuldig zetten. Integrale aanpak Risicobeheersing staat aan de basis van elk beleggingsbeleid. Omdat het renterisico het belangrijkste risico voor pensioenfondsen
Nadere informatieVerklaring beleggingsbeginselen
Verklaring beleggingsbeginselen Inleiding Het beleggingsbeleid van de Stichting Cappital Premiepensioeninstelling (Cappital) is voor zowel de zekerheid als de betaalbaarheid van het pensioen van cruciaal
Nadere informatieGeacht bestuur, Toezicht pensioenfondsen en beleggingsondernemingen. Postbus AB Amsterdam. Datum 29 augustus 2013.
Toezicht pensioenfondsen en beleggingsondernemingen Postbus 98 1000 AB Amsterdam Datum Uw kenmerk Behandeld door Doorkiesnummer Bijlage(n) 1 Onderwerp Resultaten DNB themaonderzoek beheersing renterisico
Nadere informatieWHITEPAPER INRICHTING EN GOVERNANCE VAN VERMOGENSBEHEER
WHITEPAPER INRICHTING EN GOVERNANCE VAN VERMOGENSBEHEER 6 juni 2017 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Beleggingsbeleid... 4 3. Governance bestuur... 4 3.1. Samenhang met de keuze voor een bestuursmodel...
Nadere informatieNEA Paper De techniek van ALM modellen. 17 December 2010 Theo Nijman, Bart Oldenkamp en Hens Steehouwer
NEA Paper De techniek van ALM modellen 17 December 2010 Theo Nijman, Bart Oldenkamp en Hens Steehouwer Inhoud Doel paper en presentatie Outline paper Strategisch risico management Liquiditeitsrisico en
Nadere informatieBrochure. Beleggingsbeleid
Brochure Beleggingsbeleid van SPF Beleggingsbeleid van SPF Waarom belegt SPF? Werkgever en werknemers betalen iedere maand pensioenbijdrage. Met dat geld wordt later het pensioen van de werknemer betaald.
Nadere informatieOktober 2015 Ortec Finance. Algemeen pensioenfonds
Algemeen Pensioenfonds Oktober 2015 Ortec Finance 1 / 7 Wat is een Algemeen Pensioenfonds? Een Algemeen Pensioenfonds (APF) onderscheidt zich van de bestaande pensioenuitvoerders door de mogelijkheid om
Nadere informatieInvestment beliefs. Vastgesteld door het Bestuur op 14 juni Juni 2018 Investment beliefs MPF Pagina 1 van 11
Investment beliefs Vastgesteld door het Bestuur op 14 juni 2018 Juni 2018 Investment beliefs MPF Pagina 1 van 11 Inleiding In een workshop van 23 februari 2018 hebben het bestuur van het Metro Pensioenfonds
Nadere informatieVerklaring beleggingsbeginselen collectiviteitkring E-DC
Verklaring beleggingsbeginselen collectiviteitkring E-DC 1. Introductie 1.1 Inleiding Deze beleggingsbeginselen geven beknopt de uitgangspunten weer van het beleggingsbeleid van collectiviteitkring E-DC.
Nadere informatieVerklaring beleggingsbeginselen
Verklaring beleggingsbeginselen 1. Inleiding Op grond van de Europese pensioenfondsenrichtlijn zijn Nederlandse pensioenfondsen sinds 8 februari 2006 verplicht om een verklaring inzake de beleggingsbeginselen
Nadere informatieVerklaring inzake beleggingsbeginselen Pensioenfonds Vervoer versie april Verklaring inzake beleggingsbeginselen
1. Verklaring inzake beleggingsbeginselen 1 1. Introductie 1.1 Inleiding De Verklaring inzake de beleggingsbeginselen beschrijft in het kort de uitgangspunten van het beleggingsbeleid van Pensioenfonds
Nadere informatieSTICHTING PENSIOENFONDS SAGITTARIUS BELEGGINGSBEGINSELEN
STICHTING PENSIOENFONDS SAGITTARIUS BELEGGINGSBEGINSELEN 22 september 2016 Beleggingsbeginselen De beleggingsbeginselen van het pensioenfonds zijn de uitgangspunten ten aanzien van beleid en uitvoering,
Nadere informatieDuurzaam Vermogensbeheer
Duurzaam Vermogensbeheer Een keuzeafweging Keuze maken, afwegingscriteria Wat zijn de mogelijke afwegingscriteria bij het maken van een keuze uit de mogelijke oplossingen binnen het beleggingsbeleid. Versie:2001-11-02
Nadere informatieVERKLARING INZAKE BELEGGINGSBEGINSELEN STICHTING BEDRIJFSTAKPENSIOENFONDS VOOR HET BEROEPSVERVOER OVER DE WEG
VERKLARING INZAKE BELEGGINGSBEGINSELEN STICHTING BEDRIJFSTAKPENSIOENFONDS VOOR HET BEROEPSVERVOER OVER DE WEG 1. Introductie 1.1. Inleiding De Verklaring inzake de beleggingsbeginselen ( Verklaring ) beschrijft
Nadere informatieVerklaring inzake de beleggingsbeginselen van Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Baksteenindustrie
1. Introductie Verklaring inzake de beleggingsbeginselen van Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Baksteenindustrie Doelstelling en basis voor dit document Dit document ("de Verklaring") beschrijft
Nadere informatieKlant. Pensioen life cycle indicators
Pensioen life cycle indicators Klant Rapport om een gefundeerde keuze te maken tussen verschillende premiepensioenproducten. Gebaseerd op analyses op het gebied van beleggingsbeleid, duurzaamheid, rendement
Nadere informatiePopulair beleggingsplan
Populair beleggingsplan versie 22 november 2013 1 Inhoudsopgave Wat belegt het pensioenfonds? 4 Wat is het doel van beleggen? 4 Wat levert beleggen op? 4 Er gaan toch ook risico s gepaard met beleggen?
Nadere informatieVerklaring Beleggingsbeginselen
Verklaring Beleggingsbeginselen Stichting Pensioenfonds Trespa April 2014 1 Inhoudsopgave Inhoudsopgave...2 Inleiding...3 Doelstellingen...5 Risicobereidheid...5 Beleggingsovertuigingen...6 Uitbesteding
Nadere informatieBeleggings overtuigingen. Oktober 2016
Beleggings overtuigingen Oktober 2016 Inhoudsopgave 1 bpfbouw 1 bpfbouw 1.1 Inleiding 1.2 t.a.v. de normen en ambitie van het pensioenfonds 1.3 t.a.v. Financiële Markten 1.4 t.a.v. de beleggingscategorieën
Nadere informatieInvestment beliefs. Uitgangspunten vermogensbeheer. bpfhibin.nl. stichting bedrijfstakpensioenfonds voor de handel in bouwmaterialen
Investment beliefs bpfhibin.nl stichting bedrijfstakpensioenfonds voor de handel in bouwmaterialen Uitgangspunten vermogensbeheer Milieu, maatschappij en corporate governance zijn belangrijk Inhoudsopgave
Nadere informatiePensioen Een nieuwe wijze van rapporteren voor pensioenfondsen. Een nieuwe wijze van rapporteren voor pensioenfondsen
Een nieuwe wijze van rapporteren voor pensioenfondsen 14 De lijsten van pensioenfondsen met de hoogste en de laagste vermogensbeheerkosten die onder andere door Pensioen Pro en De Nederlandsche Bank (hierna:
Nadere informatieInvestment beliefs Stichting Pensioenfonds van de KAS BANK
Investment beliefs 2017 Stichting Pensioenfonds van de KAS BANK Mei 2017 Inhoudsopgave 1. Inleiding...3 2. Investment beliefs 2014...4 3. Investment beliefs 2017...6 2 1. Inleiding Tijdens de strategiedag
Nadere informatieStichting Pensioenfonds Huntsman Rozenburg Beleggingsplan 2011
Stichting Pensioenfonds Huntsman Rozenburg Beleggingsplan 2011 April 2011 ING Investment Management / ICS Inleiding Jaarlijks stelt het Bestuur van de Stichting Pensioenfonds Huntsman Rozenburg (Huntsman)
Nadere informatieGovernance Vermogensbeheer: anders denken Robert van der Meer & Martin Mlynár
Governance Vermogensbeheer: anders denken Robert van der Meer & Martin Mlynár Jaarcongres Pensioenfederatie 16 mei 2017 14:30-15:15 15:20-16:05 Martin Mlynár 06 2113 8933 +41 76 397 4200 martin.mlynar@robeco.nl
Nadere informatieBijlage 1 - Verklaring inzake beleggingsbeginselen
Bijlage 1 - Verklaring inzake beleggingsbeginselen 1. Inleiding Deze Verklaring inzake de beleggingsbeginselen ( Verklaring ) beschrijft de uitgangspunten van het beleggingsbeleid van het pensioenfonds.
Nadere informatieBeleggingsovertuigingen
Beleggingsovertuigingen Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Drankindustrie december 2016 Beleggingsovertuigingen Een beleggingsovertuiging is kortweg de perceptie van het pensioenfonds van de financiële
Nadere informatieRisico s identificeren. Drs P.A.M. (Patrick) Kremers RC 20 juni 2012
Risico s identificeren Drs P.A.M. (Patrick) Kremers RC 20 juni 2012 Integraal risicomanagement 2 Integraal risicomanagement 3 Risicomanagement proces 4 Risicomanagement proces 5 6 Risico identificatie
Nadere informatieVerklaring inzake de beleggingsbeginselen van de Kring Pensioenfondsenkring 1
Verklaring inzake de beleggingsbeginselen van de Kring Pensioenfondsenkring 1 Datum: 28 februari 2019 Versie: 1 Centraal Beheer Algemeen Pensioenfonds is een handelsnaam van de Stichting Achmea Algemeen
Nadere informatieVerklaring beleggingsbeginselen
Verklaring beleggingsbeginselen Deze verklaring inzake de beleggingsbeginselen geeft een samenvatting van de uitgangspunten van het beleggingsbeleid van Stichting Pensioenfonds Hoogovens (het fonds). Deze
Nadere informatieBELEGGEN? BEREID U GOED VOOR
BELEGGEN? BEREID U GOED VOOR Heeft u plannen om te gaan beleggen? En overweegt u daarvoor een afspraak te maken met een vermogensbeheerder of heeft u dit al gedaan? Dan worden u bij het eerste gesprek
Nadere informatieVerklaring inzake beleggingsbeginselen. Stichting Personeelspensioenfonds APG
Verklaring inzake beleggingsbeginselen Stichting Personeelspensioenfonds APG PPF APG Verklaring inzake beleggingsbeginselen versie: juni 2015 1. Inleiding De verklaring beschrijft de door het bestuur vastgestelde
Nadere informatieVerslag bijeenkomst SVG 9 maart 2016
Verslag bijeenkomst SVG 9 maart 2016 Op woensdagmiddag 9 maart, aansluitend aan de jaarbijeenkomst van de Vereniging Gepensioneerden Getronics (VGG), organiseerde Stichting Voorzieningsfonds Getronics
Nadere informatieOp welke beleggingsstrategie baseert de beleggingsonderneming haar dienstverlening? Antwoord:
Om beleggingsondernemingen goed met elkaar te vergelijken is o.a. inzicht in het beleggingsproces een belangrijke maatstaf. Door vragen te stellen over het beleggingsbeleid krijgt u een goed beeld van
Nadere informatieHet bestuur onderbouwt dat het strategisch beleggingsbeleid en het beleggingsplan passen binnen de prudent person regel.
4.4 Beleggingsbeleid Beleggingsdoelstelling In de Verklaring Beleggingsbeginselen van het pensioenfonds zijn de doelstellingen, beleggingsovertuigingen, risicotolerantie en beperkingen gedefinieerd waarop
Nadere informatieVERKLARING BELEGGINGSBEGINSELEN
VERKLARING BELEGGINGSBEGINSELEN 1 januari 2018 (Enkel tekstueel gewijzigd ten opzichte van versie 1 april 2016 ) 1. Inleiding De Stichting Philips Pensioenfonds ( het Fonds ) is belast met de uitvoering
Nadere informatieGevolgen voor pensioenfondsen van Advies Commissie
INVESTMENT SOLUTIONS & RESEARCH UPDATE 31 maart 2014 Voor professionele adviseursbeleggers Gevolgen voor pensioenfondsen van Advies Commissie Jaap Hoek en Roderick Molenaar Portfolio Strategy Parameters
Nadere informatie1. Organisatie BIJLAGE I: VERKLARING BELEGGINGSBEGINSELEN STICHTING PENSIOENFONDS ACHMEA. ABTN 2014 versie 21-3-2014 1. Stichting Pensioenfonds Achmea
BIJLAGE I: VERKLARING BELEGGINGSBEGINSELEN Introductie Deze Verklaring inzake beleggingsbeginselen (hierna: Verklaring) beschrijft op beknopte wijze de uitgangspunten van het beleggingsbeleid van SPA.
Nadere informatieWHITE PAPER INRICHTING EN GOVERNANCE VAN VERMOGENSBEHEER
WHITE PAPER INRICHTING EN GOVERNANCE VAN VERMOGENSBEHEER 14 september 2017 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Beleggingsbeleid... 4 3. Governance bestuur... 4 3.1. Bestuur... 4 3.2. Taken- en rolverdeling...
Nadere informatieBeleggingsbeginselen
Beleggingsbeginselen Stichting Pensioenfonds voor de Architectenbureaus Versie april 2015 Deze Verklaring beleggingsbeginselen maakt onderdeel uit van het beleggingsbeleid van het pensioenfonds en is aangepast
Nadere informatieVerklaring inzake beleggingsbeginselen. 1 Introductie
Verklaring inzake beleggingsbeginselen 1 Introductie 1.1. Inleiding Dit document ( de Verklaring ) beschrijft de uitgangspunten van het beleggingsbeleid van de Stichting Pensioenfonds Pensura (het fonds).
Nadere informatieVerklaring Beleggingsbeginselen. Stichting Pensioenfonds KPN
Verklaring Beleggingsbeginselen Stichting Pensioenfonds KPN 1 Inleiding Deze Verklaring over de Beleggingsbeginselen beschrijft de uitgangspunten van het beleggingsbeleid van Stichting Pensioenfonds KPN
Nadere informatieAmsterdam, 9 oktober Verklaring inzake de beleggingsbeginselen
Amsterdam, 9 oktober 2018 Verklaring inzake de beleggingsbeginselen Inleiding Achtergrond en doelstelling Pensioenfonds UWV heeft deze Verklaring inzake de beleggingsbeginselen ( Verklaring ) opgesteld
Nadere informatieConsumentenbrief inzake beleggingsbeleid DoubleDividend Management B.V.
Consumentenbrief inzake beleggingsbeleid DoubleDividend Management B.V. Amsterdam, februari 2018 DoubleDividend Management B.V. Herengracht 320 1016 CE Amsterdam Telefoon: +31 20 5207660 contact@doubledividend.
Nadere informatieStrategisch Risicomanagement
Commitment without understanding is a liability Strategisch Risicomanagement Auteur Drs. Carla van der Weerdt RA Accent Organisatie Advies Effectief en efficiënt risicomanagement op bestuursniveau Risicomanagement
Nadere informatieStichting Pensioenfonds Ballast Nedam. Reglement beleggingscommissie
Stichting Pensioenfonds Ballast Nedam Reglement beleggingscommissie Watson Wyatt Brans & Co. Investment Consulting April 2005 versie 7 juli 2005 Reglement beleggingscommissie Pf Ballast Nedam Hoofdstuk
Nadere informatie