Severin de Wit/Serge Vlaar
|
|
- Matthias de Backer
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Noot (arrest Europees Hof van Justitie 14 september 2010 (Lego Juris A/S vs. Bureau voor harmonisatie binnen de interne markt (merken, tekeningen en modellen) (BHIM) en Mega Brands Inc.) De LEGO bouwsteen (van het Deens voor speel goed, LEgGOdt) behoort zonder twijfel tot het bekendste speelgoed aller tijden. Toen in 1934 de Deense timmerman Ole Kirk Christiansen in zijn geboorteplaats Billund zijn houten speelgoed bedrijf omdoopte in LEGO, kon hij niet bevroeden wat een mega succes het innovatieve speelgoed over de gehele wereld zou worden, nog minder hoe lang en doortastend hij zijn succes tegen namaak moest verdedigen. In 1947 verwierf LEGO als eerste een kunststof spuitgiet-machine voor het maken van speelgoed, met als gevolg een commercieel succes dat zijn weerga in de speelgoedindustrie niet kent. En met het succes kwam de kopie. Honderden juridische procedures - van New Jersey tot Beijing, van Australie tot London en van Billund tot Madrid - heeft LEGO moeten voeren om het succesvolle speelgoed exclusief te houden voor LEGO, met overigens wisselend succes. Met dit succes lijkt, althans voor de merkenrechtelijke bescherming in Europa, met dit arrest van de Grote Kamer van het Europese Hof van Justitie een einde te zijn gekomen. Na in de jaren verkregen octrooirechten, later gevolgd door slaafse nabootsing en auteursrecht, is de ultieme poging de fameuze LEGO bouwsteen als (vorm)merk te beschermen, mislukt. Voor de achtergrond van de hier gepubliceerde merkenrechtelijke beslissing is het relevant aandacht te besteden aan de octrooirechtelijke historie van de LEGO kunstof bouwsteen. In de laatste helft van 1940 ontwikkelde en octrooieerde de Britse speelgoed fabrikant Harry Fisher Page zijn "Interlocking Building Cubes", zoals hij ze noemde, een kunstof constructie van een zelfsluitende, aan één zijde holle, rechthoekige constructie met twee longitudinale rijen van cylindervormige kopstukken, aan de onderkant voorzien van holle buisjes, welke zijn ingedeeld in dwarse paren. Zowel in lengte-als in dwarsrichting is de afstand tussen elk paar kopstukken en buisjes gelijk, waardoor niet alleen zijdelingse verplaatsing van de stenen wordt voorkomen, maar vooral wordt bereikt dat de kopstukken worden vergrendeld wanneer zij ingrijpen in elkaars holtes gevormd door de buisjes aan de onderzijde, en de cylindrische kopstukken aan de bovenzijde van de LEGO bouwsteen. Page verkocht zijn octrooi aan LEGO. Toen tegen het eind van de tachtiger jaren de octrooirechten verliepen werd het voor LEGO in de wereldwijde IE procedures een ware intellectuele koorddans bescherming te verwerven tegen concurrenten die op het succes van LEGO voortbouwden en verwisselbare kopie bouwstenen op de markt brachten. Merkenrecht zou voor LEGO de reddende engel kunnen zijn. Het heeft als grote 1
2 voordeel boven octrooi- en auteursrechten dat het oneindig kan worden verlengd. Die oneindigheid legt echter ook meteen de achilleshiel van LEGO s strategie bloot. Het door LEGO gedeponeerde Europese vormmerk struikelt in deze aanloop tot de HvJ uitspraak over de bepaling van artikel 7, lid 1 onder e-ii van de Gemeenschaps Merkenverordening, dat tekens als merk worden geweigerd die uitsluitend bestaan uit de vorm van de waar die noodzakelijk is om een technische uitkomst te verkijgen. De belangrijkste recente uitspraak over de technische bepaaldheid van vormmerken is ongetwijfeld het arrest van het HvJ EG van 18 juni 2002 inzake Philips/Remington (HvJ EG 18 juni 2002, NJ 2003, 481). Het onderhavige arrest is, bezien tegen de achtergrond van Philips/Remington, niet erg verrassend. Het biedt enige verduidelijkingen, maar geen werkelijk nieuwe inzichten. Herhaald wordt dat verhinderd moet worden het merkenrecht een monopolie op technische oplossingen of gebruikskenmerken biedt (r.o. 43). Dat vindt enerzijds zijn grond in de onwenselijkheid om via het merkenrecht uitsluitende rechten op technische oplossingen zonder tijdslimiet te laten voortbestaan (r.o. 45 e.v.). Anderzijds wordt aan het belang van de merkhouder tegemoet gekomen door te stipuleren dat het moet gaan om vormen die louter een technische oplossing belichamen. De vorm van een waar is immers bijna steeds in enige mate functioneel. Daarom worden de termen uitsluitend en noodzakelijk gebezigd. Het moet gaan om vormen waarvan de inschrijving als merk dus werkelijk het gebruik van deze technische oplossing door andere ondernemingen zou hinderen (r.o. 48). Deze hoofdlijnen van het arrest bieden niets nieuws ten opzichte van Philips/Remington. Vervolgens bevestigt het Hof dat het woord uitsluitend impliceert dat alle wezenlijke kenmerken van de vorm beantwoorden aan de technische functie ervan (r.o. 51 en 52). Ook in zoverre is er niets nieuws. Wat wel een welkome verduidelijking is, is de nadere uitleg die aan het begrip noodzakelijk wordt gegeven. Na het arrest Philips/Remington was namelijk nog steeds niet duidelijk of het bestaan van alternatieve wegen naar een technische oplossing er aan in de weg stond dat de betreffende vorm niet langer noodzakelijk was om die technische oplossing te bereiken. Het Hof maakt korte metten met deze redenering. Het bestaan van alternatieven neemt niet weg dat de gebruikte technische oplossing beschikbaar blijft voor de andere marktdeelnemers (r.o. 55). Een rol daarbij speelt het risico dat merkbescherming ook ingeroepen kan worden tegen het gebruik van overeenstemmende vormen, zodat ook andere technische oplossingen geblokkeerd zouden kunnen worden. Het Hof stelt voorts nog vast dat bij selectie van de wezenlijk elementen geen verplichting bestaat om de perceptie van het relevante publiek te volgen. Die perceptie vormt mogelijk een nuttige 2
3 aanwijzing, maar ook niet meer dan dat. Deze beslissing, die overigens in lijn is met de eerdere rechtspraak van het Hof ( 6 mei 2003, C-104/01 Libertel en 12 februari 2004, C 363/99 KPN), lijkt ons juist. Art 7, lid 3 van de verordening sluit immers inburgering uit bij de beoordeling van een technisch bepaald merk. Indien de perceptie van het in aanmerking komende publiek beslissend zou zijn, dan zou die inburgering via de achterdeur weer binnen kunnen komen. Zowel Philips/Remington als het onderhavige arrest gaan over vormmerken die eerder het voorwerp van octrooibescherming waren. Zou de zaak anders liggen als er geen octrooi was aangevraagd? In principe niet. Het gaat immers om technische bepaaldheid van de vormen zelf en niet om de vraag of daar octrooibescherming voor is aangevraagd. In de praktijk zal het verschil echter vaak groot zijn. Als er immers octrooischriften zijn, dan wordt ook duidelijk welke aspecten naar het oordeel van de aanvrager technisch bepaald zijn. Dat vormt - net als in deze zaak - een sterke aanwijzing, die de aanvrager van merkbescherming zal moeten ontzenuwen. Om in de termen van ons eigen procesrecht te blijven: als er al geen sprake is van een omkering van de bewijslast, dan is er in ieder geval voorshands geleverd bewijs, waartegen de aanvrager tegenbewijs mag leveren. Aan dat (tegen)bewijs zullen waarschijnlijk ook pittige eisen worden gesteld. In zoverre is het bestaan van eerdere octrooibescherming dus wel degelijk van belang. Het Gerecht in Eerste Aanleg was aan de hand van de octrooirechtelijk beschermde onderdelen van de LEGO bouwsteen tot de conclusie gekomen dat alle wezenlijke elementen van de bouwsteen uitsluitend functioneel zijn. Het Hof van Justitie, in rov. 50, bekrachtigt de daaraan te verbinden conclusie dat de LEGO bouwsteen uitsluitend bestaat uit vormen die noodzakelijk zijn om een technische uitkomst te vekrijgen. Dus is het merk nietig. Opvallend en veelzeggend in het arrest is voorts het gebruik van de woorden zonder tijdslimiet in rov. 45 en de verwijzing naar de mogelijkheid met een merk eeuwige bescherming te verkijgen van technische elementen na afloop van de geldigheidsduur van het octrooi. Het is duidelijk dat in de ogen van het Hof, eeuwigdurende IE bescherming voor een gezonde concurrentie bevordering binnen de Europese Gemeenschap, ongewenst is. Zonder twijfel is hier door het Hof een belangrijke rechtspolitieke keuze gemaakt. De uitspraak is een logisch gevolg van het groeiende verzet tegen overlappende IE rechtsgebieden die tot gevolg heeft dat bescherming van in tijdsduur beperkte IE rechten onbeperkt wordt, althans langer duurt dan voor technische bescherming van een innovatief produkt maatschappelijk gewenst is. Daarmee wordt in feite ook een octrooihouder met zijn neus op de feiten gedrukt. Als de rechthebbende van mening is (door het indienen van een octrooiaanvrage) dat een op een technische uitkomst gericht produkt nieuw en inventief is en dus voor octrooibescherming in aanmerking komt, dan moet men daarmee ook accepteren dat de beschermingsduur beperkt is tot 20 jaar na het indienen van de aanvrage. 3
4 Het buitengewone aan de zaak is echter dat de (vorm van) de LEGO bouwsteen als zodanig bijna de status van een cultureel erfgoed heeft gekregen. Het is dus bepaald meer dan uitsluitend een technisch knappe oplossing bedacht om kinderen te voorzien van makkelijk op te bouwen en af te breken onderdelen om fraaie bouwsels te maken. Het geheel is meer dan alleen mar een optelsom van technisch knappe (maar functionele) elementen. In zoverre overstijgt de LEGO bouwsteen de mogelijkheden en beperkingen van de diverse I.E.-regimes. Daar staat echter tegenover dat het de vraag is of het I.E.-recht bedoeld is om een monopolie te handhaven op iets dat onderdeel is gaan uitmaken van het algemene cultuurgoed. Met andere woorden, LEGO heeft een uitstekend product gemaakt, heeft daar jarenlang marketinginspanningen voor gepleegd en is daar ook ruimschoots voor gecompenseerd, maar op enig moment is het afgelopen. In het arrest wordt een duidelijke grens getrokken tussen intellectuele eigendomspretenties die uitsluitend in het octrooirechtelijke domein horen en gericht zijn op het verschaffen van een redelijke termijn om de in het octrooi belichaamde technische vinding door middel van exclusieve exploiatie terug te verdienen en een merkenrechtelijke bescherming die eerder is gericht op behoud van onderscheidend vermogen en beperking van de concurrentie door verwarring te voorkomen. In die zin ligt het arrest in de lijn met wat we ook in Nederland zien met de overlapping van octrooirecht en auteursrecht. In het eindarrest van het Hof Den Haag in de zaak Technip-Mol (Hof Den Haag 29 september 2010, LJN BN8795) was de vraag aan de orde of het kinetisch schema auteursrechtelijk beschermd was, waar het een (louter) technische prestatie betrof, meer dus het domein van het octrooirecht. In Philips/Remington ging het om het raakvlak tussen merkenrecht en octrooirecht in het geval van driedimensionale merken. Het ligt voor de hand om de normen uit beide arresten tevens toe te passen bij collisie tussen modellenrecht en octrooirecht. Dat is ook de uitkomst in het arrest Carmino/Reich van het Hof Den Haag van 24 februari 2009, IER 2009, 49 m.nt HS. Echter in de noot in BIE onder dezelfde zaak, betoogt Huydecoper dat voor het modellenrecht juist een andere uitkomst voor de hand ligt. Een model en een vorm merk lijken in hoge mate op elkaar. Het enige relevante onderscheid is dat modellen, net zoals octrooien, slechts een beperkte beschermingsduur kennen. Maar daar staat tegenover dat techniek, indien niet door een octrooi beschermd, vrij hoort te zijn. In ieder geval lijkt het BHIM uit te gaan van een zeer beperkte rol voor techniek bij de weigering van inschrijvingen. Alleen als er geen enkele andere technische oplossing denkbaar is acht het BHIM een model uitsluitend technisch bepaald. Philips/Remington heeft het BHIM niet op andere gedachten gebracht. Mogelijk doet het onderhavige arrest dat wel. 4
5 Staat LEGO in het vervolg met lege handen? Dat valt nog te bezien. Nu het leerstuk van de slaafse nabootsing terug is van weggeweest kan het ook in de onderhavige casus een rol spelen. Het Hof verwijst in rov. 61 met zoveel woorden naar deze mogelijkheid. Tussen materieel dezelfde partijen is een geschil over slaafse nabootsing van de LEGO bouwsteen gerezen, waarin de Hoge Raad op 20 november 2009 uitspraak heeft gedaan (LJN BJ6999). De Hoge Raad stipuleert dat nabootsing onder omstandigheden (bijv. standaardisatiebehoefte) gerechtvaardigd kan zijn, maar dat ook dan nodeloze verwarring voorkomen moet worden. In het voorliggende geval was het Hof aldus de Hoge Raad - op juiste gronden tot de conclusie gekomen dat er van nodeloze verwarring geen sprake was. De stelplicht bij een slaafse nabootsingactie is zwaarder dan bij een inbreuk op een IE recht. In gevallen als de onderhavige valt te verwachten dat de rechter extra streng naar de vervulling van die stelplicht zal kijken. Severin de Wit/Serge Vlaar 5
VERLEDEN. verleden. heden. toekomst. Vormmerken uit vorm? De toekomst van vormmerken in het merkenrecht
Vormmerken uit vorm? De toekomst van vormmerken in het merkenrecht PFO Merken Masterclass Den Haag 26 november 2015 Erwin Haüer verleden. heden. toekomst. VERLEDEN. WAT IS EEN MERK? Als individuele merken
Nadere informatieHet KitKat vormmerk: Geen chocolade van te maken! - Nadiya Disveld
Het KitKat vormmerk: Geen chocolade van te maken! - Nadiya Disveld 1. Inleiding Op 16 september 2015 heeft het Hof van Justitie van de Europese Unie een uitspraak gedaan over de bovenstaande figuur. Het
Nadere informatieNoot onder Hauck/Stokke
Noot onder Hauck/Stokke Citeerwijze: Charles Gielen, Noot onder HvJ 18 sept 2014 Hauck/Stokke, IEF 15328; eerder in NJ. 1. De bescherming van vormen van producten als merk blijft aanleiding geven tot steeds
Nadere informatieModellenrecht 1. Gekenmerkt door: lijnen, omtrek, vorm, kleuren, textuur en/of materialen, art. 3 onder a GmodV, art. 3.1 lid 3 BVIE.
Modellenrecht 1 (Bescherming van) het uiterlijk van een voortbrengsel (of deel daarvan, NB!), art. 3 onder a GmodV, art. 3.1 lid 2 BVIE. Wat is voortbrengsel?: Board of Appeal OHIM 18 februari 2013, R
Nadere informatieDatum van inontvangstneming : 04/03/2013
Datum van inontvangstneming : 04/03/2013 Vertaling C-49/13 1 Zaak C-49/13 Verzoek om een prejudiciële beslissing Datum van indiening: 29 januari 2013 Verwijzende instantie: Úřad průmyslového vlastnictví
Nadere informatieKoninginnegracht 19, Den Haag Kanaalpad 69, Apeldoorn 070-3105600. patents@vriesendorp.nl www.vriesendorp.nl
1 Het ontwerpen en op de markt brengen van producten in een veelheid van vormen en verschijningen is een wezenlijk kenmerk van onze economie. De ontwikkeling en realisering van een nieuwe uitvoering van
Nadere informatieDe beschrijvende handelsnaam. Joost Becker (Dirkzwager) IE Symposium Zeist Woensdag 15 maart 2017
De beschrijvende handelsnaam Voorzitter: Debaters: Toon Huydecoper Rogier de Vrey (CMS) Joost Becker (Dirkzwager) IE Symposium Zeist Woensdag 15 maart 2017 Handelsnamen: een kijkje terug in de tijd Wetsgeschiedenis
Nadere informatieGeen merkbescherming voor plastic Coca Cola-flesjes D.A. Grobokopatel. 1. Inleiding
Geen merkbescherming voor plastic Coca Cola-flesjes D.A. Grobokopatel 1. Inleiding Onlangs heeft het Gerecht van Eerste Aanleg (hierna: het Gerecht ) geoordeeld dat de vorm van het bovenstaand weergegeven
Nadere informatieFuncties merken. Koninginnegracht 19, Den Haag Kanaalpad 69, Apeldoorn 070-3105600. patents@vriesendorp.nl www.vriesendorp.nl
1 Merken spelen een zeer grote rol in het economische verkeer. Ze zijn onmisbaar en het gebruik ervan is zo vanzelfsprekend, dat ondernemers zich soms onvoldoende realiseren van hoeveel betekenis merken
Nadere informatieEUROPESE UNIE - BESCHERMING VAN GENEESMIDDELEN - Recente ontwikkelingen in de rechtspraak van het Hof van Justitie (december 2013)
EUROPESE UNIE - BESCHERMING VAN GENEESMIDDELEN - Recente ontwikkelingen in de rechtspraak van het Hof van Justitie (december 2013) Informatienota van Simont Braun LLP, Brussel (www.simontbraun.eu) A. Kan
Nadere informatieAPPS & R E C H T. 2014, Ruby Nefkens en Ilham Keip
APPS & R E C H T 2014, Ruby Nefkens en Ilham Keip Apps en recht Het tot stand komen van een app begint altijd met een idee. En tijdens de uitwerking van dit idee tot een concrete app komen veel onderwerpen
Nadere informatieRecente IE rechtspraak (van 1 en 10 dagen geleden) Dirk Visser
Recente IE rechtspraak (van 1 en 10 dagen geleden) Dirk Visser HvJ EG 20 september 2007 Benetton/G-star De vorm die een wezenlijke waarde aan de waar geeft kan geen merk zijn. (art. 3 lid 1 sub e Mrl.
Nadere informatieNoot HvJ 25 juli 2018 C-129/17, Mitsubishi/Duma, NJ 2019/181
Noot HvJ 25 juli 2018 C-129/17, Mitsubishi/Duma, NJ 2019/181 1. Deze zaak draait om de vraag of het zonder toestemming van de merkhouder weghalen van een merk van een product, het zogenaamde debranding,
Nadere informatieRecht in Balans. Mr. Arnoud E.C. Punt.
Recht in Balans Mr. Arnoud E.C. Punt www.aecius.nl De website Intellectueel Eigendom (IP) Intellectuele eigendomsrechten zijn rechten op voortbrengselen van de menselijke geest en behoren tot het privaatrechtelijk
Nadere informatieEen i-depot is een dienst die door het BBIE wordt aangeboden om aan documenten een vaste datum te verlenen.
i-depot 1. Wat is een I-depot? Een i-depot is een dienst die door het BBIE wordt aangeboden om aan documenten een vaste datum te verlenen. Een i-depot is geen intellectueel eigendomsrecht, maar een hulpmiddel
Nadere informatieThe clash of the Bulls. The Bull Dog vs. Red Bull: het begrip geldige reden nader verklaard door HvJ EU. I. Inleiding
The clash of the Bulls The Bull Dog vs. Red Bull: het begrip geldige reden nader verklaard door HvJ EU I. Inleiding Met de uitspraak van het Europese Hof op 6 februari jongstleden is het dan zo ver...
Nadere informatieArrest van 15 december 2003 in de zaak A 2002/2 BENELUX-MERKENBUREAU VLAAMSE TOERISTENBOND. Procestaal : Nederlands
COUR DE JUSTICE BENELUX GERECHTSHOF ~ A 2002/2/6 Arrest van 15 december 2003 in de zaak A 2002/2 Inzake : BENELUX-MERKENBUREAU tegen VLAAMSE TOERISTENBOND Procestaal : Nederlands Arrêt du 15 décembre 2003
Nadere informatieBescherming van techniek in merken- en modellenrecht:
UNIVERSITEIT VAN TILBURG Bescherming van techniek in merken- en modellenrecht: De techniekrestrictie nader bekeken. Monica Leenders S967088 Ter afronding van Master Rechtsgeleerdheid - Universiteit van
Nadere informatieIntellectueel Eigendom & Verpakkingen
Intellectueel Eigendom & Verpakkingen ir. Walter Hart Nederlands & Europees Octrooigemachtigde Expertise o.a.: Verpakkingen, consumentenproducten machinebouw. Packaging Innovation - 24 november 2016 EP&C
Nadere informatieTM Package Overzicht veranderingen. 13 december 2018 Tineke Van Hoey
TM Package Overzicht veranderingen 13 december 2018 Tineke Van Hoey Implementatie NMRI Benelux Approche maximale Herzien structuur en formulering BVIE Omzetting Benelux: gepubliceerd 23 december 2015,
Nadere informatieAIPPI bijeenkomst 25 juni 2015. Daan de Lange. Het wijzigen van octrooiconclusies in een lopende. procedure - NL procedures
AIPPI bijeenkomst 25 juni 2015 Het wijzigen van octrooiconclusies in een lopende procedure - NL procedures Daan de Lange Achtergrond Artikel 138 (3) EOV (2000) Daarvoor: Spiro / Flamco + Wiva/Van Egmond
Nadere informatieBewijslastverdeling bij gestelde uitputting
Cassatiemiddel Schending van het recht inz. artikel 2.23 lid 3 BVIE (art. 13A lid 9 BMW oud), zoals deze bepaling geïnterpreteerd en toegepast dient te worden in het licht van art 7 lid 1 van de Eerste
Nadere informatieZaak A 2005/1 - Bovemij Verzekeringen N.V. / Benelux-Organisatie voor de Intellectuele Eigendom
COUR DE JUSTICE BENELUX GERECHTSHOF ~ Zaak A 2005/1 - Bovemij Verzekeringen N.V. / Benelux-Organisatie voor de Intellectuele Eigendom Nadere conclusie van de Advocaat-Generaal L. Strikwerda (stuk A 2005/1/13)
Nadere informatieSamenwerken & Intellectueel Eigendom
Samenwerken & Intellectueel Eigendom 15 mei 2012 Mecc Maastricht René Janssen octrooiadviseur regio Limburg NL Octrooicentrum (locatie Syntens-Roermond) NL Octrooicentrum Octrooiverlening Nederland (uitvoering
Nadere informatieBrussel, 22 november 2006 112206 Advies Europees beleid intellectuele eigendommen Advies Europees beleid met betrekking tot intellectuele eigendommen
Brussel, 22 november 2006 112206 Advies Europees beleid intellectuele eigendommen Advies Europees beleid met betrekking tot intellectuele eigendommen 1. Inleiding De SERV werd op 3 november 2006 om advies
Nadere informatieVertaling C-125/14-1. Zaak C-125/14. Verzoek om een prejudiciële beslissing. Fővárosi Törvényszék (Hongarije)
Vertaling C-125/14-1 Zaak C-125/14 Verzoek om een prejudiciële beslissing Datum van indiening: 18 maart 2014 Verwijzende rechter: Fővárosi Törvényszék (Hongarije) Datum van de verwijzingsbeslissing: 10
Nadere informatiezaaknummer / rolnummer: / HA ZA Partijen zullen hierna [eiser] en [gedaagde] genoemd worden.
vonnis RECHTBANK 'S-GRAVENHAGE Sector civiel recht zaaknummer / rolnummer: 320582 / HA ZA 08-3222 Vonnis van in de zaak van [Eiser], wonende te [woonplaats], eiser, advocaat mr. M.A. Koot, tegen [Gedaagde],
Nadere informatieNaschrift Artikel 6 ter Verdrag van Parijs
Naschrift Artikel 6 ter Verdrag van Parijs Als schrijver van het artikel in het BMM Bulletin over art. 6 ter VvP waarvoor op 26 maart jl. de Wim Mak Award 2008 werd uitgereikt, meld ik mij graag met een
Nadere informatieZaak C-377/98. Koninkrijk der Nederlanden tegen Europees Parlement en Raad van de Europese Unie
Zaak C-377/98 Koninkrijk der Nederlanden tegen Europees Parlement en Raad van de Europese Unie Nietigverklaring Richtlijn 98/44/EG Rechtsbescherming van biotechnologische uitvindingen Rechtsgrondslag Artikel
Nadere informatieMisleidende (B2B) reclame rgelij kende reclame
MONOGRAFIEËN BW Misleidende (B2B) reclame rgelij kende reclame Mr. D.W.F. Verkade Advocaat-generaal i.b.d. bij de Hoge Raad der Nederlanden Bijzonder hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam (Bregstein-leerstoel)
Nadere informatieActualia Bescherming via het modellenrecht van kenmerken die moeilijk in tekeningen te vatten zijn Geert Philipsen
Actualia Bescherming via het modellenrecht van kenmerken die moeilijk in tekeningen te vatten zijn Geert Philipsen BMM Voorjaarsvergadering 2012 Inhoud A. Inleiding De definitie van een model B. Actualia
Nadere informatieEXAMEN OCTROOIGEMACHTIGDEN. Tentamen Octrooirecht 11 januari Casus I : ± 90 minuten. Casus II : ± 60 minuten. Casus III : ± 30 minuten
EXAMEN OCTROOIGEMACHTIGDEN Tentamen Octrooirecht 11 januari 2010 Casus I : ± 90 minuten Casus II : ± 60 minuten Casus III : ± 30 minuten CASUS I Pharmahappy B.V. sluit een overeenkomst met Prof. Wiskid
Nadere informatieDe geïnformeerde gebruiker in het modellenrecht: wat moet hij vergelijken en hoe moet hij vergelijken?
De geïnformeerde gebruiker in het modellenrecht: wat moet hij vergelijken en hoe moet hij vergelijken? Citeersuggestie: P.G.F.A. Geerts, De geïnformeerde gebruiker in het modellenrecht: wat moet hij vergelijken
Nadere informatieDatum van inontvangstneming : 30/10/2017
Datum van inontvangstneming : 30/10/2017 VERZOEK OM EEN PREJUDICIËLE BESLISSING VAN 21. 9. 2017 ZAAK C-572/17 [OMISSIS] [Or. 2] Voorwerp van het geding Overtreding van de upphovsrättslag (Zweedse wet
Nadere informatieDatum van inontvangstneming : 19/07/2016
Datum van inontvangstneming : 19/07/2016 Vertaling C-341/16-1 Zaak C-341/16 Verzoek om een prejudiciële beslissing Datum van indiening: 16 juni 2016 Verwijzende rechter: Oberlandesgericht Düsseldorf (Duitsland)
Nadere informatieHet verbod bij beschrijvende handelsnamen: - Verwarringsgevaar of meer? -
Het verbod bij beschrijvende handelsnamen: - Verwarringsgevaar of meer? - VIE / AIPPI Ledenbijeenkomst 19 november 2018 Roderick Chalmers Hoynck van Papendrecht Plan van aanpak 1. Bespreking van de nieuwe
Nadere informatieTentamen Octrooirecht 10 januari 2011. Casus I : ± 90 minuten. Casus II : ± 30 minuten. Casus III : ± 30 minuten. Casus IV : ± 30 minuten
Tentamen Octrooirecht 10 januari 2011 Casus I : ± 90 minuten Casus II : ± 30 minuten Casus III : ± 30 minuten Casus IV : ± 30 minuten Casus I Pluto BV, een onderneming met een innovatieve researchafdeling
Nadere informatieDirectoraat-Generaal Rechtspleging en Rechtshandhaving
α Ministerie van Justitie Directoraat-Generaal Rechtspleging en Rechtshandhaving Directie Juridische en Operationele Aangelegenheden Postadres: Postbus 20301, 2500 EH Den Haag An de Voorzitter van de Tweede
Nadere informatiezaaknummer / rolnummer: / HA ZA
vonnis RECHTBANK 'S-GRAVENHAGE Sector civiel recht zaaknummer / rolnummer: 280620 / HA ZA 07-287 Vonnis van in de zaak van de vennootschap naar buitenlands recht MAG INSTRUMENT, INCORPORATED, gevestigd
Nadere informatieOndernemen met IP in de praktijk
Ondernemen met IP in de praktijk Inhoud Wat is IE? Hoe werkt IE? o c t rooien m e rk e n m o d e llen a d v o c a t uu r Waarom IE beschermen? Alternatieven voor het beschermen van IE? Welke verschillende
Nadere informatieHof van Cassatie van België
1 OKTOBER 2010 C.09.0563.N/1 Hof van Cassatie van België Arrest Nr. C.09.0563.N D. W. E., eiser, vertegenwoordigd door mr. Paul Wouters, advocaat bij het Hof van Cassatie, met kantoor te 1050 Brussel,
Nadere informatieAlgemeen. 1. Uitbreiding van de oppositiegronden
Gemeenschappelijke memorie van toelichting bij het Protocol van 16 december 2014 houdende wijziging van het Benelux-verdrag inzake de intellectuele eigendom (merken en tekeningen of modellen), wat betreft
Nadere informatieBeschermen van ideeën, innovatie en design: uw toolbox
Arnhem, 10 oktober 2011 Beschermen van ideeën, innovatie en design: uw toolbox Marijke Van kan Partner / Merken- en modellengemachtigde AOMB octrooi- en merkenbureau Agenda Beschermen van ideeën, innovatie
Nadere informatie1. Inleiding. 1 Verordening (EG) nr. 1383/2003 van de Raad van 22 juli 2003 inzake het optreden van
01-02-2012 Richtlijnen van de Europese Commissie betreffende de handhaving van intellectuele-eigendomsrechten (IER) door de douaneautoriteiten van de EU met betrekking tot goederen, met name geneesmiddelen,
Nadere informatieDate de réception : 02/02/2012
Date de réception : 02/02/2012 Resumé C-661/11-1 Zaak C-661/11 Resumé van het verzoek om een prejudiciële beslissing overeenkomstig artikel 104, lid 1, van het Reglement voor de procesvoering van het Hof
Nadere informatieVoorwoord Afdeling 4. Toegekende rechten... 39
Inhoud Voorwoord... 11 Inleiding... 13 Lijst van Afkortingen Tijdschriften... 15 Lijst van Afkortingen Regelgeving... 17 Titel I. Kort overzicht van de voornaamste intellectuele eigendomsrechten... 25
Nadere informatieP.G.F.A. Geerts, Noot onder HvJ EU 5 juli 2018 (Jägermeister/EUIPO); gepubliceerd in IER 2018/46, p
P.G.F.A. Geerts, Noot onder HvJ EU 5 juli 2018 (Jägermeister/EUIPO); gepubliceerd in IER 2018/46, p. 436-446. 1. De feiten. Op 17 april 2015 heeft Mast-Jägermeister bij het EUIPO een gemeenschapsmodel
Nadere informatieArrest HvJ EG d.d. 2 juli 2009, Bavaria Bayerische Bier
Journaal Warenwet 2009-8 Martin Hemmer AKD Prinsen Van Wijmen Geografische oorsprongsaanduidingen Arrest HvJ EG d.d. 2 juli 2009, Bavaria Bayerische Bier Jurisprudentie Het recht om merken te gebruiken
Nadere informatieStudenten verkoopsvoorwaarden
Details Basiswetteksten inzake het recht van de intellectuele eigendom 7e editie Auteur(s): Hendrik Vanhees boek verschenen 1e druk december 2010 ISBN 978-94-0000-153-4 x + 762 blz. paperback Prijs : 35,00
Nadere informatieStellen en bewijzen in procedures over verplichtstelling
Stellen en bewijzen in procedures over verplichtstelling 9 september 2015 Alex Ter Horst Advocaat pensioenrecht Achtergrond Indien verplichtstelling van toepassing is leidt dat voor wg en bpf tot allerlei
Nadere informatieen Bud en wij zijn weer een stukje Weiser
en Bud en wij zijn weer een stukje Weiser Dankzij de Europese regelgeving op het gebied van geografische aanduidingen en oorsprongsbenamingen is de juridische positie van de belanghebbende bij een dergelijke
Nadere informatieTentamen Octrooigemachtigden. Tentamen Overige IE-rechten / Europees recht/mededinging
Tentamen Octrooigemachtigden Tentamen Overige IE-rechten / Europees recht/mededinging 26 mei 2008 09.45 12.45 uur Casus (3x) Korte vragen (3x) Tentamen Octrooigemachtigden Overige IE-rechten / Europees
Nadere informatieNoot onder HvJ 6 maart 2014, IER 2014/50, p. 337-344 (Backaldrin/Pfahnl)
Noot onder HvJ 6 maart 2014, IER 2014/50, p. 337-344 (Backaldrin/Pfahnl) 1. Dit arrest gaat over het leerstuk verwording tot soortnaam. Voordat ik overga tot een bespreking van de (antwoorden op de) prejudiciële
Nadere informatieEnkele tekstfragmenten ten behoeve van de gesprekken over beslissen in IE-zaken
Bijlage 2 Enkele tekstfragmenten ten behoeve van de gesprekken over beslissen in IE-zaken Inhoudsopgave 1. Het marktonderzoek en het dienstmeisje... 1 2. Persoonlijke smaak... 2 3. Is het eigenlijk nog
Nadere informatieChecklist Intellectuele Eigendom
Checklist Intellectuele Eigendom Breng eenvoudig uw intellectuele eigendom in kaart Ontdek snel welke rechten uw werk kunnen beschermen Vind tips over hoe u uw werk kunt vastleggen of beschermen Checklist
Nadere informatieVerwatering: de grote boze wolf qua bewijs?!
Verwatering: de grote boze wolf qua bewijs?! Beschouwing na uitspraak HvJ EU 14 november 2013, C-383/12 P (Environmental Manufacturing vs. OHIM) door Henrike Bongers I. Inleiding Over de bewijsregels bij
Nadere informatieP.G.F.A. Geerts, Noot onder Rechtbank Amsterdam 12 april 2017 (Proplamp/IKEA); eerder gepubliceerd in IER 2017/40.
P.G.F.A. Geerts, Noot onder Rechtbank Amsterdam 12 april 2017 (Proplamp/IKEA); eerder gepubliceerd in IER 2017/40. 1. In de onderhavige vormgevingszaak heeft eiseres uitsluitend een op art. 6:162 BW gebaseerde
Nadere informatieNoot onder Blackstone v. Brainwave
Noot onder Blackstone v. Brainwave Citeersuggestie: P.G.F.A. Geerts, Noot onder Hof Arnhem-Leeuwarden 26 november 2013 (Blackstone/Brainwave), publicatie volgt in IER 2014. 1. Eiser (Blackstone) meent
Nadere informatieNoot bij HR 7 november 2008, Realchemie / Agrar
Noot bij HR 7 november 2008, Realchemie / Agrar Samenvatting: Rechterlijke beslissingen die (a) betrekking hebben op voorlopige of bewarende maatregelen, (b) worden gegeven zonder dat de partij tegen wie
Nadere informatieDatum 17 december 2015 Onderwerp Antwoorden Kamervragen over het beboeten van illegale downloads en de vrijheid van het internet
1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den Haag www.rijksoverheid.nl/venj
Nadere informatieKoninginnegracht 19, Den Haag Kanaalpad 69, Apeldoorn 070-3105600. patents@vriesendorp.nl www.vriesendorp.nl
1 Een octrooi (ook wel patent) is een juridisch document waarin de beschermingsomvang van een technische uitvinding of idee is vastgelegd. Met een octrooi kunt u derden, die daartoe niet gerechtigd zijn,
Nadere informatie3D-printen de technologische mogelijkheden en juridische uitdagingen. 16 maart 2026 3/17/2016
3D-printen de technologische mogelijkheden en juridische uitdagingen IE Symposium Zeist 16 maart 2016 Marjolein Driessen Legaltree 16 maart 2026 LEGO failliet door 3D-printen De ooit succesvolle Deense
Nadere informatieOp 19 juni 2012 deed het Hof uitspraak in zaak C-307/10 IP Translator en gaf daarbij de volgende antwoorden op de prejudiciële vragen:
Gemeenschappelijke mededeling over de tenuitvoerlegging van IP Translator v1.2, 20 februari 2014 1 Op 19 juni 2012 deed het Hof uitspraak in zaak C-307/10 IP Translator en gaf daarbij de volgende antwoorden
Nadere informatieOctrooien: geen BARRICADE maar PARADE. barricade EN parade. Bolletje beschuit. Alfons Laudy
Octrooien: geen BARRICADE maar PARADE Alfons Laudy KiviNiria Ondernemersdag 9 juni 2006 barricade EN parade Octrooibescherming Soorten octrooien Kosten Voordelen / nadelen Octrooi-informatie Bolletje beschuit
Nadere informatieDebat II Schiet het merkenrecht te kort in de economische werkelijkheid?
Debat II Schiet het merkenrecht te kort in de economische werkelijkheid? Gregor Vos 16 maart 2016 Stelling 1 De hogere drempel voor bescherming van vormen, kleuren en andere kenmerken die samenvallen met
Nadere informatieBENELUX COUR DE JUSTICE GERECHTSHOF ~ A 2011/4/10. ARREST van 15 februari 2013 In de zaak A 2011/4. Inzake: tegen: Procestaal: Nederlands
1 COUR DE JUSTICE BENELUX GERECHTSHOF ~ A 2011/4/10 ARREST van 15 februari 2013 In de zaak A 2011/4 Inzake: MAG tegen: EDCO C.S. Procestaal: Nederlands ARRET du 15 février 2013 Dans l affaire A 2011/4
Nadere informatieARREST VAN HET HOF (Tweede kamer) 7 juli 2005 *
NESTLÉ ARREST VAN HET HOF (Tweede kamer) 7 juli 2005 * In zaak C-353/03, betreffende een verzoek om een prejudiciële beslissing krachtens artikel 234 EG, ingediend door de Court of Appeal (England and
Nadere informatieECLI:NL:GHSHE:2014:1211 Gerechtshof 's-hertogenbosch Datum uitspraak Datum publicatie Zaaknummer HD
ECLI:NL:GHSHE:2014:1211 Instantie Gerechtshof 's-hertogenbosch Datum uitspraak 29-04-2014 Datum publicatie 01-05-2014 Zaaknummer HD 200.136.561_01 Rechtsgebieden Civiel recht Bijzondere kenmerken Hoger
Nadere informatieDatum van inontvangstneming : 01/09/2015
Datum van inontvangstneming : 01/09/2015 Vertaling C-419/15-1 Zaak C-419/15 Verzoek om een prejudiciële beslissing Datum van indiening: 30 juli 2015 Verwijzende rechter: Oberlandesgericht Düsseldorf (Duitsland)
Nadere informatiecollegebanken Het grensoverschrijdend GAT/LUK en ROCHE Prof. Willem A. Hoyng
Leiden Revisited: een middag terug in de collegebanken Het grensoverschrijdend verbod in IE zaken na GAT/LUK en ROCHE Prof. Willem A. Hoyng Crossborders Historie Tot 1986 Octrooi (IE recht) is geldig voor
Nadere informatieEen i-depot is een dienst die door het BBIE wordt aangeboden om aan documenten een vaste datum te verlenen.
Een i-depot is een dienst die door het BBIE wordt aangeboden om aan documenten een vaste datum te verlenen. Een i-depot is geen intellectueel eigendomsrecht, maar een hulpmiddel om het bestaan van een
Nadere informatieBENELUX COUR DE JUSTICE GERECHTSHOF. Zaak A 98/2 Campina Melkunie / Benelux-Merkenbureau
COUR DE JUSTICE BENELUX GERECHTSHOF Zaak A 98/2 Campina Melkunie / Benelux-Merkenbureau Nadere conclusie van de Advocaat-Generaal L. Strikwerda (stuk A 98/2/17) GRIFFIE REGENTSCHAPSSTRAAT 39 1000 BRUSSEL
Nadere informatieM ERK EN VERGELIJKENDE RECLAME
145 M ERK EN VERGELIJKENDE RECLAME Charles GIELEN 1 Op vergelijkende reclame rustte lange tijd een stevige merkenrechtelijke vloek. Wie herinnert zich nog de tijd dat het oude artikel 13A lid 2 Benelux
Nadere informatieHoofdstukken Intellectuele Eigendom
Hoofdstukken Intellectuele Eigendom Hoofdstukken Intellectuele Eigendom door Dirk J.G. Visser hoogleraar in Leiden advocaat in Amsterdam delex 2013 2013, D.J.G. Visser, Leiden/Amsterdam Ontwerp omslag
Nadere informatieIs het vormmerk dood?
Is het vormmerk dood? Introductie De debaters: - Laura Fresco, Hoyng Monégier advocaten - Maarten Haak, Hoogenraad & Haak advocaten onder leiding van: Freyke Bus, Rechtbank Den Haag 1 Introductie Drie
Nadere informatieNoot onder HR 17 april 2015, ECLI:NL:HR:2015:1063 (Simba/Hasbro).
Noot onder HR 17 april 2015, ECLI:NL:HR:2015:1063 (Simba/Hasbro). 1. De onderhavige zaak is een typische vormgevingszaak waarin Hasbro concurrent Simba beticht van het nabootsen van haar My Little Pony.
Nadere informatieDatum van inontvangstneming : 31/08/2015
Datum van inontvangstneming : 31/08/2015 Vertaling C-417/15-1 Zaak C-417/15 Verzoek om een prejudiciële beslissing Datum van indiening: 29 juli 2015 Verwijzende rechter: Landesgericht für Zivilrechtssachen
Nadere informatieTurbo-liquidatie en de bestuurder
Turbo-liquidatie en de bestuurder Juni 2012 mr J. Brouwer De auteur heeft grote zorgvuldigheid betracht in het weergeven van delen uit het geldende recht. Evenwel is noch de auteur noch Boers Advocaten
Nadere informatieRapport. Rapport over een klacht over de politiechef van de regionale eenheid Limburg. Datum: 16 oktober 2013. Rapportnummer: 2013/147
Rapport Rapport over een klacht over de politiechef van de regionale eenheid Limburg. Datum: 16 oktober 2013 Rapportnummer: 2013/147 2 Aanleiding Op 7 april 2013 om 16.52 uur komt er bij de regionale eenheid
Nadere informatieProf. mr. drs. M.L. Hendrikse
Amsterdam Centre for Insurance Studies (ACIS) De Brandverzekering en Risicoverzwaring: over primaire dekkingsbepalingen, risicoverzwaringsmededelingsclausules en preventieve garantieclausules Prof. mr.
Nadere informatieTeam IE & ICT. www.dehaanlaw.nl
Team IE & ICT www.dehaanlaw.nl De Haan team intellectuele eigendom, internet, E-commerce en ICT-recht Intellectuele eigendom, internet, E-commerce en ICT-recht zijn verwante rechtsgebieden met een heel
Nadere informatieTentamen Octrooigemachtigden
0 Tentamen Octrooigemachtigden Tentamen Praktische Vaardigheden: Schrijven van een advies 27 november 2006 09.30 17.45 uur 1 Opgave Inbreuk-Nietigheid 2006. Achtergrondinformatie. U wordt benaderd door
Nadere informatiehttp://zoeken.rechtspraak.nl/detailpage.aspx?ljn=bx5433
pagina 1 van 5 LJN: BX5433, Rechtbank Utrecht, 320331 / HA ZA 12-317 Datum uitspraak:22-08-2012 Datum 04-09-2012 publicatie: Rechtsgebied: Handelszaak Soort procedure: Eerste aanleg - meervoudig Inhoudsindicatie:Merkenrecht;
Nadere informatiei-depot : een zorg minder
i-depot : een zorg minder Door Brigitte Dauwe, advocaat en partner bij Stibbe Brussel Een inventaris maken van alle gevallen waarin een i-depot nuttig kan zijn, is niet mogelijk. Er doen zich zoveel individuele
Nadere informatieNoot Gielen HR 5 febr. 2016, NJ 2016/496 BAYER / SANDOZ
Noot Gielen HR 5 febr. 2016, NJ 2016/496 BAYER / SANDOZ 1. Bayer verwijt Sandoz inbreuk op twee Europese octrooien verleend voor werkwijzen om drospirenon te maken dat een van de werkzame stoffen in door
Nadere informatieDe techniekrestrictie in het modellenrecht. Een kritische beschouwing over de juiste interpretatie van artikel 8 Gemeenschapsmodellenverordening
De techniekrestrictie in het modellenrecht Een kritische beschouwing over de juiste interpretatie van artikel 8 Gemeenschapsmodellenverordening Masterscriptie Privaatrecht Naam: D.C. Windeij Studentnummer:
Nadere informatieDigitale uitputting ook in het auteursrecht
Digitale uitputting ook in het auteursrecht Hendrik Struik Vereniging voor Auteursrecht Amsterdam 3 juni 2016 onderwerp: Gelijke behandeling offline en online gebruik? oftewel wat u in wezen wenst te vernemen
Nadere informatieBENELUX COUR DE JUSTICE GERECHTSHOF. Zaak A 2005/1 - Bovémij Verzekeringen N.V. / Benelux-Merkenbureau
COUR DE JUSTICE BENELUX GERECHTSHOF ~ Zaak A 2005/1 - Bovémij Verzekeringen N.V. / Benelux-Merkenbureau Conclusie van de Avocaat-Generaal L. Strikwerda (stuk A 2005/1/6) GRIFFIE REGENTSCHAPSSTRAAT 39 1000
Nadere informatieDatum van inontvangstneming : 19/06/2015
Datum van inontvangstneming : 19/06/2015 Vertaling C-222/15-1 Zaak C-222/15 Verzoek om een prejudiciële beslissing Datum van indiening: 15 mei 2015 Verwijzende rechter: Pécsi Törvényszék (Hongarije) Datum
Nadere informatieBENELUX-BUREAU VOOR DE INTELLECTUELE EIGENDOM BESLISSING inzake OPPOSITIE van 26 juni 2008 Nº
BENELUX-BUREAU VOOR DE INTELLECTUELE EIGENDOM BESLISSING inzake OPPOSITIE van 26 juni 2008 Nº 2002174 Opposant: Frigor A/S Holstebrovej 101 8800 Viborg Denemarken Gemachtigde: Novagraaf Belgium S.A./N.V.
Nadere informatieKorte bespreking van arresten van de Hoge Raad en het Europese Hof van Justitie over artikel 1019h Rv / 14 Handhavingsrichtlijn 1
Arresten over de volledige proceskostenveroordeling in IE-zaken Korte bespreking van arresten van de Hoge Raad en het Europese Hof van Justitie over artikel 1019h Rv / 14 Handhavingsrichtlijn 1 1. Desgevorderd
Nadere informatieSamenvatting C-215/14-1. Zaak C-215/14
Samenvatting C-215/14-1 Zaak C-215/14 Samenvatting van het verzoek om een prejudiciële beslissing overeenkomstig artikel 98, lid 1, van het Reglement voor de procesvoering van het Hof van Justitie Datum
Nadere informatievan Nice v1.2, 28 oktober 2015
Gemeenschappelijke mededeling over de gemeenschappelijke praktijk inzake de algemene benamingen van de hoofdklassen van de classificatie 1 van Nice v1.2, 28 oktober 2015 Op 19 juni 2012 deed het Hof uitspraak
Nadere informatieVR DOC.0975/3
VR 2016 1609 DOC.0975/3 Bijlage 1. De CC0-verklaring, vermeld in artikel 7, 1 De CC0-verklaring De instantie mag overeenkomstig de voorwaarden van artikel 7 gebruikmaken van de Nederlandstalige tekst van
Nadere informatie10374/15 ADD 1 mou/dau/hh 1 DG G 3 B
Raad van de Europese Unie Brussel, 28 oktober 2015 (OR. en) Interinstitutioneel dossier: 2013/0089 (COD) 10374/15 ADD 1 PI 43 CODEC 950 ONTWERP-MOTIVERING VAN DE RAAD Betreft: Standpunt van de Raad in
Nadere informatieDatum van inontvangstneming : 13/02/2018
Datum van inontvangstneming : 13/02/2018 Vertaling C-21/18-1 Datum van indiening: Zaak C-21/18 Verzoek om een prejudiciële beslissing 11 januari 2018 Verwijzende rechter: Patent- och marknadsöverdomstolen
Nadere informatieHoe bescherm ik mijn naam en product?
3 Hoe bescherm ik mijn naam en product? Over auteursrechten, merkbescherming, registratie van uw domeinnaam en patenten MICHIEL VERHAMME TIMOTHY VAN DE GEHUCHTE 4 Hebt u nog vragen, neem dan contact op
Nadere informatieSoftware en continuïteit
Software en continuïteit Jaarvergadering Orde van Advocaten 25 september 2009 Presentatie van de Vereniging Informaticarecht Advocaten (VIRA) Polo G. van der Putt, voorzitter VIRA Agenda VIRA Wat is (de
Nadere informatieGenerieke versus merkgeneesmiddelen terminologie, grenzen en spanningen. Prof. Mr Marie-Hélène Schutjens 7 juni 2007 NVTAG, Rotterdam
Generieke versus merkgeneesmiddelen terminologie, grenzen en spanningen Prof. Mr Marie-Hélène Schutjens 7 juni 2007 NVTAG, Rotterdam geneesmiddel = geneesmiddel Juridische definitie: aangediend of gepresenteerd
Nadere informatieWaterwoningen en woonschepen roerend of onroerend
Regelingen en voorzieningen CODE 4.3.6.76 Waterwoningen en woonschepen roerend of onroerend jurisprudentie bronnen Helpdesk WaterWonen, Toelichting op juridische status uitgave juli 2010 Brief van de Landelijke
Nadere informatie