t Pompebled Doarpskrante mei it nijs fan Nr.: 20 e jaargang September 2012

Transcriptie

1 t Pompebled 20 e jaargang Nr.: 202 September 2012 Doarpskrante mei it nijs fan Fryske Peallen Sigerswâld

2 Colofon t POMPEBLED verschijnt 10 keer per jaar. Oplage: ±950 exemplaren Redactie en bezorging: Siegerswoude: Pjirkje Idsinga-Vellenga, Bremerweg 28, de Wilp, tel.: Sieta van der Veen, Middenwei 5b Frieschepalen: Trienke van der Wier, Kromhoek 15, tel.: Jelle Jeensma, Lytse Leane 5, tel.: Albert Gjaltema: vormgeving, illustraties & website pompebled.tk Uitgifte volgende nr.: 26 en 27 oktober 2012 Kopij: Kopij voor het volgende nummer uiterlijk inleveren voor zondag 14 oktober 2012 voor 18:00 uur bij de redactie. Op de computer gemaakte teksten (en foto s als JPG-bijlage) kunt u aanleveren per kopij.pompebled@gmail.com of via: Advertenties: Anneke Atsma, Siegerswoude Tel jal.atsma@hetnet.nl Vrijwillige bijdrage t Pompeblêd: Bankrekeningnummer ten name van Stichting t Pompeblêd K.v.k. nr.: 't Pompebledpraatsje De zomer is voorbij en dat betekent dat de routine van het alledaagse leven is opgepakt. De redactie van t Pompeblêd is weer bij elkaar geweest en heeft een dikke stapel kopij aangetroffen. Dit bewijst dat, in dit digitale tijdperk, de dorpskrant nog steeds leeft. Nieuwe redactieleden zijn nog steeds van harte welkom. Onze website (waarop al onze oude nummers staan) heeft technische problemen, maar daar wordt momenteel druk aan gewerkt. Naast het ingezonden nieuws van lezers en onze vaste rubrieken staan er twee lange verhalen in dit Pompeblêd. Jeanne Tanja vertelt over het vluchtelingenwerk en woonzorgboerderij Frondida heeft de deuren opengezet voor kwetsbare bewoners, die daar worden opgevangen. Ook hebben we de verkiezingsuitslagen in deze krant opgenomen. Siegerswoude en Frieschepalen blijven belangrijke bolwerken voor het CDA en de ChristenUnie, ondanks het grote verlies van het CDA overal in het land. Landelijk behaalden de VVD en de PvdA de grootste winst en zij gaan dan ook aan de slag met een kabinetsformatie. Dirk Vis van de gereformeerde kerk De Mande in Bakkeveen belicht de verkiezingen en het politieke gekrakeel vanuit zijn eigen visie. Uiteraard is er ook weer een nieuwe puzzelcompetitie. Deze wordt als vanouds verzorgd door Metje van der Harst uit Frieschepalen. Op de voorpagina staan de winnaars van de vorige puzzelcompetitie. Irma Weening, Antje Jongsma en Boukje van der Harst (afgebeeld met Metje van der Harst) hebben een VVV-bon gekregen met een bos bloemen. Ook Jikke Bouma van de Boerestreek in Ureterp, één van onze trouwe puzzelaars, kreeg als attentie een bos bloemen. 2

3 In de Schijnwerper Door: Pjirkje Idsinga Jeanne Tanja J eanne Tanja, aan De Foarikker in Siegerswoude, is door een oproep van haar kerk, de Bethelkerk in Drachten, in het vluchtelingenwerk beland. Wij vroegen ons af: wie is Jeanne en wat houdt haar vluchtelingenwerk in? Bij de bushalte, op nummer 19, woont Jeanne Tanja met man en kinderen. Zij is geboren in Den Helder en toen zij tien jaar was, zijn haar ouders verhuisd naar Wieringerwerf. Daar is zij verder opgegroeid en daar heeft zij ook haar man leren kennen. Hij werkte in Aalsmeer, bij de bloemenveiling. Tegenwoordig is hij consultant bij een bedrijf in biologische gewas beschermingsmiddelen, dat gevestigd is in Berkel-Rodenrijs, niet ver van Rotterdam. twee jaar later kwamen zij in Siegerswoude wonen. Jeanne is 49 jaar en moeder van vijf kinderen, vier jongens en één meisje. De jongste is nog op de basisschool, één bezoekt de Friese Poort en de anderen studeren logopedie, bouwkunde en technische bedrijfskunde. Behalve het vrijwilligerswerk tuiniert Jeanne graag, vindt ze handwerken erg leuk en houdt ze veel van fietsen. In de vakantie gaat zij er met man en kinderen in de caravan op uit in Nederland. Zij wilden graag naar het noorden en zijn in het jaar 2000 verhuisd naar Marum. Ruim De kerk zocht mensen die mee wilden werken om op een bepaalde manier wat te 3

4 betekenen voor de vluchtelingen in het AZC (asielzoekerscentrum) in Drachten. In Marum had Jeanne zich ook al in verbinding gesteld met het toen pas opgerichte AZC, maar daar zocht men alleen mensen voor het begeleiden van kinderen op hun vrije woensdagmiddag. Jeanne, die de kinderen twaalf jaar geleden nog thuis had op hún vrije woensdagmiddag, kon daar natuurlijk niet aan meewerken. Zij zit nu in een werkgroep die zij de Crea groep noemt. Zij bezoekt het AZC en neemt contact op met (nieuwe) vluchtelingen en na een paar contacten nodigt zij de vrouwen uit de ochtenden, die één keer in de maand worden georganiseerd, bij te wonen en mee te doen met de activiteiten. Er worden eenvoudige voorwerpen gemaakt op zo n ochtend, die de gasten mee kunnen nemen naar huis. Maar behalve het creatieve gedeelte wordt er ook een stukje bijbelkennis gegeven en kunnen vrouwen onderling ervaringen uitwisselen. Zij zijn er een ochtend uit. Want het leven van een vluchteling zal vast niet over rozen gaan. Aan elke vluchteling, elk gezin dat in het AZC woont, hangt een hele geschiedenis vast en is de toekomst erg onzeker zolang er geen verblijfsvergunning is en zij een status hebben ontvangen. Zelf kunnen zij weinig doen om grip op de toekomst te krijgen. Zij wonen onder armoedige omstandigheden en de contacten lopen moeizaam door de verschillende talen. Ook de leden in de werkgroep van Jeanne moeten zich vaak behelpen met handen- en voetenwerk. Deze werkgroep richt zich op de vrouwen. Er zijn ook mannenavonden; om de veertien dagen. Andere werkgroepen helpen de vluchtelingen met praktische dingen zoals de geldmiddelen, het invullen van formulieren en dergelijke. Verschillende culturen komen bij elkaar en natuurlijk ook verschillende godsdiensten. Voor de vrouwen, die weinig naar buiten treden, zal het aanleren van onze taal moeilijk of onbereikbaar zijn. Als er kinderen zijn, die hier een tijdje op school gezeten hebben, treden die vaak als tolk op bij een bezoek van mensen van de werkgroep. Jeanne heeft door haar visites bij de vluchtelingenvrouwen een beeld gekregen van het leven in het AZC. Zij bezoekt het AZC op de maandag vóór de georganiseerde woensdagochtend en op die morgen komen de vluchtelingen bijeen in de kerk de Hoeksteen in Drachten. Sommigen moeten opgehaald worden. De afstand is vrij lang en vervoermiddelen schaars. Met geld van hun budget kunnen zij zich soms veroorloven een fiets aan te schaffen, maar voor luxe is geen geld. Jeanne heeft op de basisschool in Siegerswoude een beroep op de ouders en inwoners van Siegerswoude gedaan, teneinde speelgoed, huishoudelijke artikelen, kleren of wat niet meer gebruikt wordt bij de mensen thuis en nog in goede staat is te verzamelen of af te staan voor het AZC. Als een vluchteling in Nederland aankomt, hebben ze weinig of niets kunnen meenemen. In hun woninkjes in het AZC vinden ze de eerste redmiddelen, maar er is nog veel nodig. Vooral ook babyspullen, kinderwagens en speelgoed voor kleine en grotere kinderen. Het werk dat Jeanne doet voor vluchtelingenhulp is vrijwilligerswerk. Verschillende kerken werken mee en verschaffen financiële middelen waar dat nodig is, bijvoorbeeld voor de te gebruiken materialen. Leden van de werkgroep zelf 4

5 bedenken ideeën voor het knutselwerk. Het omgaan met deze vrouwen van zoveel culturen en talen en verschillende geaardheden, wier leven op de kop staat voor wie de toekomst onbekend is en zeer onzeker, is vast geen gemakkelijke taak. Wij wensen Jeanne veel sterkte, voldoening en succes met haar vluchtelingenwerk. Jeanne vertelde mij dat er plannen zijn om één van de asielzoekerscentra, die in Sint- Annaparochie, Burgum of Drachten gevestigd zijn, te sluiten. Het laatste nieuws is dat het centrum in Sint Annaparochie dicht gaat en de centra in Drachten en Burgum open blijven. P laatselijk Belang Frieschepalen De tweede druk van het boek van Frieschepalen is in juli uitgekomen. De bestelde exemplaren zijn direct bezorgd en afgerekend. Er zijn nu nog ongeveer 40 boeken over, heeft U nog belangstelling, wees er dan snel bij, want op is op. De kosten van het boek zijn 25 en het kan worden afgehaald op de Slûs 1d. Het evenemententerrein is klaar. De jeugd maakt er inmiddels volop gebruik van. Het een en ander is mede mogelijk gemaakt door een gift van de Rabobank uit het fonds Coöperatief Dividend. De bijdrage bedroeg Ook willen wij de vele vrijwilligers bedanken voor hun geweldige inzet. Inmiddels heeft het eerste feest Slûspop plaatsgevonden. Er is voor het eerst van de voorzieningen, elektra, water en riool gebruik gemaakt. Dit naar volle tevredenheid. Ook hebben wij nog een verrassing voor u, mensen die gebruik maken van het wandelpad langs de grenspalen, hebben kunnen zien dat de oude grenspalen in hun oude glorie zijn hersteld. De palen zijn geverfd en de provinciewapens van Groningen en Friesland zijn er weer in geplaatst. De Provincie Friesland heeft hier voor gezorgd. De hele route van de grens, vanaf Zoutkamp tot aan Allardsoog, betreffende 25 grenspalen zijn allemaal op deze manier hersteld. Wij zijn bijzonder blij met dit resultaat, dat natuurlijk weer meer uitstraling geeft aan dit wandelpad. Het Bestuur A fval gedumpt Wist u dat er elke tweede maandag van de maand acht vrijwilligers door Siegerswoude fietsen om afval uit de bermen te halen. Ja, soms is een kar achter de auto noodzakelijk als er grote hoeveelheden liggen, zie foto. Waar dit vandaan komt is niet bekend, maar laten we toch met z n allen hier op letten en een oogje in het zeil houden. Zelfs twee televisietoestellen zijn er gevonden in de vaart nabij de ijsbaan, onbegrijpelijk Nou kunnen deze spullen natuurlijk overal vandaan komen en hopelijk zijn ze niet gedumpt door mensen uit eigen dorp, maar toch. Blijf met z n allen waakzaam en laten we het woonbaar en schoon houden in ons mooie Siegerswoude. 5

6 Bij deze nogmaals een oproep voor steun in ons bestuur van Plaatselijk Belang, mensen help ons, want het is een erg belangrijke zaak om ook dorpsbelang in stand te houden. Zij kunnen immers zaken die belangrijk zijn voor het dorp activeren. Help ons! Help Ons! P laatselijk belang in kritische fase Plaatselijk Belang Siegerswoude zoekt nieuwe bestuursleden. Met ingang van oktober heeft Plaatselijk Belang nog drie bestuursleden. Er is behoefte aan ondersteuning in het bestuur, we denken aan verschillende taken in het bestuur. De afgelopen tijd hebben wij vaker een oproep gedaan met de vraag of zij willen plaatsnemen in het Plaatselijk Belang, hierop zijn nog geen reacties gekomen. We zitten in een penibele situatie: de gemeente wil de laatste jaren steeds meer verantwoordelijkheden bij de dorpen zelf neerleggen (via Plaatselijk Belang). Voor veel mensen is het abstract, maar men vergeet dat dankzij organisaties als Plaatselijk Belang, het dorpshuis en de sportvereniging in het dorp Siegerswoude een voorzieningsniveau kan blijven houden waar iedereen wel bij vaart. Wat moeten wij zonder dorpshuis, sportveld of zelfs basisschool? Denk ook aan de WMO die door ons dorpssteunpunt een start heeft gemaakt. Probeer eens verder te denken dan je eigen voortuin. En kijk of Plaatselijk Belang iets voor jou is. Woon eens een vergadering bij en kom er achter dat jij ook invloed kunt hebben op het woonplezier in Siegerswoude. Aanmeldingen kunnen via Jellie Adema gwadema@hetnet.nl Namens plaatselijk belang, Wieger de Bos T oanielferiening Sigerswâld Toanielferiening Sigerswâld ( ) bestiet 55 jier. Dit heuglike feit wolle wy mei jim fiere op saterdei 6 oktober. Middeis hawwe we in spesjaal programma foar de âld leden en leden mei in eksposysje ôfsletten troch in kâld buffet. Fanôf oere ha we in jûnsprogramma mei toaniel, sjow en musyk. In wat oare opset as in jûnfollend toanielstik mar seker de muoite wurdich. Wy binne drok oan it repetearjen om jim wer in moaie jûn te besoargjen. Nei de sketskes, play back en dûns meitsje we romte foar de band Cygnus. Cygnus is in pop/rock coverband werby it fêst drok op de dounsflier wurd. Mei in folle seal meitsje we d r mei syn allen in prachtige jûn fan. Net stinne mar hinne, graach oant sjen. Reuniekommisje toanielferiening Sigerswâld Sietse Bouma V akantie Bijbel Club De vgk en de GKV van Frieschepalen/ Siegerswoude organiseren op woensdag 24 oktober de Vakantie Bijbel Club. Alle kinderen van de basisschool zijn s morgens om half tien van harte welkom in de Iepen Doar in Frieschepalen. We gaan daar samen zingen en luisteren naar een mooi verhaal uit de bijbel. Daarna gaan we in de gebouwen van beide kerken knutselen en spelletjes doen. De afsluiting is om uur in de Iepen Doar. Het thema van dit jaar is écht wel!!! Kom allemaal, neem vriendjes en vriendinnetjes mee! G rinspeal nr 24 op e loop It wie skrikken foar Tseard de Jong, boer oan de Bremerwei mei lân ûnder De Wylp, doe t hy ûntduts dat de ieuwenâlde grinspeal, dy t hy yndertiid lizzend yn syn grûngebiet fûn en mei soarch wer oerein set hie, fuort wie. 6

7 7

8 Grinspeal 14 oan de Hearsterwei-Skieding Hy koe mar amper leauwe, dat it swiere jit izeren gefal út de grûn dolt en meinaam wie en doe t hy by Sijke thús syn ferhaal die, woe dy der ek net oan en tocht, dat hy miskien omfallen wie en ûnder it gers bedobbe as sa. Tseard sette opnij op de fyts nei de plaats delict en socht, mar nee, gjin peal mear. Wannear hienen se de peal foar t lêst stean sjoen? Soe er stellen wêze of oars wat? Je stekke sa n ding net samar yn de bûse. Is jit izer djoer? Soe er miskien al ferkwânsele wêze? Baldiedichheid? Ek yn dizze moaie oarde barre soms frjemde dingen. Sa is it nammeboerd fan Sigerswâld by de provinsjegrins al earder fuort west, fierderop yn de sleat smiten en ek no steane de pealtsjes der wer ferlitten hinne. De namme wie yn t Frysk dan wol ferkeard stavere, de krekte taalstavering wurdt der net better op oer t algemien, mar it boerd heart der te stean. Lykas de grinspeal en no binne se beide fuort. De Jong helle se Willem Dolstra fan Bakkefean der by, de man dy t yndertiid de doarpen oan de grinsstreek bewust makke fan de weardefolle grinsbewarders, mei elk har eigen skiednis troch de jierren hinne. Dizze wie ek knap beskeadige, mar miskien dêrom noch wearde foller, want dizze hie der net allinne stien mar der wie wat mei bard. Skylden wienen fuort, de kop der ôf, hoe is dat kommen en wannear? Dan wurdt men nijsgjirrich. It gemis is opjûn en dat hie wer ta gefolch, dat de media der efter kaam en der fragen oer stelden en der ferslach oer dienen yn de deiblêden. De Jong sels hat noch ferslach útbrocht foar omrop Noard. Mar it riedsel is oplost. Provinsje Fryslân hie de peal ophelle, dy wie de dader, (sa kaam it foar de omrop) sûnder dêroer boer of boarger yn te ljochtsjen en sil de peal opknappe. Dat is mei ferskate oare peallen ek al bard. Opluchting mar ek argewaasje. De peal is noch yntakt, no it nammeboerd wer te plak, dan is de grins wer dúdlik... Pjirkje Idsinga K iezen én delen Een paar jaar geleden bezochten we in de Franse stad Nimes het Colosseum. Een enorm groot amfitheater uit de Romeinse tijd, waarin voor de ogen van tienduizenden mensen gladiatorengevechten op leven en dood werden gehouden. Of waarin mannen, maar soms ook vrouwen in de arena de strijd aangingen met wilde dieren tot de dood er op volgde, van het dier maar nog vaker van de man of vrouw. Onvoorstelbaar hoe wreed het er in die tijd aan toe ging. Daar moest ik aan denken toen de fractieleiders van een paar politieke partijen voor het oog van miljoenen kijkers met elkaar het verkiezingsdebat aangingen. Weken oefenen waren eraan vooraf gegaan. Helemaal opgepoetst en keurig in pak kwamen de gladiatoren binnen en nadat de keizer daarvoor toestemming had gegeven, barstte de strijd los. Met respect voor hun verbale mogelijkheden heb ik er naar zitten kijken, jaloers ook op de manier waarop ze heel adrem op elkaar reageerden. Reacties die bijna onophoudelijk tot applaus van het publiek leidden, dan voor de één, dan voor de ander. Nu kwam er geen bloed aan te pas, maar ik stel me zo voor, dat het publiek dan nog veel enthousiaster gereageerd zou hebben, misschien wel op de stoelen was gaan staan. De volgende dag hoorde ik op de radio wie de winnaar was geworden en ik vroeg me af of dit nu is, wat het Nederlandse kiezersvolk wil. Dat partijen op deze manier de strijd met elkaar aan gaan en zo de 8

9 verkiezingen denken te winnen. Hoe het ook zij, het past in ieder geval bij de tijd waarin we leven en misschien ook wel bij de aard van de mens. De mens met zijn competitiedrift, zijn aanleg om de eerste en de beste te willen zijn, als winnaar uit de bus te komen en z n recht van de sterkste te laten gelden. Eigenschappen waar niks mis mee is, omdat wij zonder die eigenschappen waarschijnlijk nog met schapenwollen sokken aan in een hutje op de hei zouden zitten vanwege het gebrek aan strijdlust om in de wereld vooruit te komen. Het strijden naar beter, hoger, groter en luxer kan ook doorslaan. Dit is het geval wanneer deze strijd ten koste gaat van de ander, de medemens, de zieke en de zwakkere in de maatschappij. In de geschiedenis van de mensheid wordt al honderdduizend jaar gezocht naar een goed evenwicht tussen die twee uitersten. Naar het goed hebben voor jezelf, zonder dat dit ten koste gaat van je medemens. De bijbel bevat een hele verzameling verhalen, levenslessen, die dit streven naar vrede en gerechtigheid inzichtelijk proberen te maken. Iets waar de mensheid maar moeilijk aan wil, zo blijkt in de praktijk van alledag. Dat vrede en gerechtigheid uiteindelijk kan zegevieren, werd aan het begin van de jaartelling duidelijk gemaakt door één man, geboren te Nazareth: die niet het recht van de sterkste leerde, maar elkaars dienaar te zijn, de minste willen zijn. Alle wetten en regels die in dat dikke boek, dat bijbel heet, staan vatte hij samen in één zin: Heb de Heer, uw God, lief met heel uw hart en met heel uw ziel en met heel uw verstand. Dat is het grootste en eerste gebod. Het tweede is daaraan gelijk: heb uw naaste lief als uzelf. Profaan vertaald wil dit zeggen, dat het voor de wereld goed is je te richten op: het gemeenschappelijke belang; het hogere belang; op de belangen die het eigen individu overstijgen en dit alles in evenwicht te laten zijn met de eigen belangen en die van de mensen om je heen. Het is een echte nadenker en het valt niet mee tot een dergelijk evenwicht te komen. Maar het is zeker niet onmogelijk dat uiteindelijk iedereen, de totale mensheid tot zijn recht komt. Om die droom waar te maken moeten we kiezen én delen! Dirk Vis (Gereformeerde Kerk De Mande Hervormde Gemeente Opsterland-Noord, in Bakkeveen) A fscheid van school Na meer dan twintig jaar les te hebben gegeven op de Foarikker in Siegerswoude heb ik afscheid genomen van deze prachtige, groene school! Dat de zeventiende juli een dag met vele verrassingen zou worden bleef tot aan die dag voor mij geheim. Dat er een heuse receptie werd gehouden en dat er veel oud-leerlingen en oud-ouders mij de hand kwamen schudden was een geweldige verrassing! Heel veel dank voor dit gebaar en voor de mooie bloemen en cadeaus. Het voelt goed 9

10 om op deze manier afscheid te nemen van een school waar je jarenlang met veel plezier hebt gewerkt en veel mensen hebt leren kennen. Nogmaals dank en wie weet: oant sjen! Jantine Wiersma-Doornbos, Surhuisterveen, N ieuw: BBB/Pilates-lessen Op donderdag 6 september startte het nieuwe sportseizoen van Sport- en dansschool SDM in de brede school van SDM Frieschepalen. Na de druk bezochte Dance-it lessen heeft SDM haar aanbod in Frieschepalen uitgebreid met een speciale BBB/Pilates-les. BBB/Pilates Een les begint met een warming-up op muziek om met name de bedoelde spiergroepen op te warmen. Hierna volgen de speciale spierversterkende oefeningen voor de benen, billen, buik en rug. Na alle inspanning volgt een cooling-down om de spieren weer op te rekken. De les is een zeer afwisselende manier van trainen en pakt voornamelijk de probleemzones van vrouwen aan. Dance it Dance it is de ultieme workout voor vetverbranding zonder dat je in de gaten hebt dat je aan het sporten bent. Niet voor niets kunnen we Dance it ook wel omschrijven als een avondje uit. Dance it is een vijftig minuten durende workout die net als Zumba gebaseerd is op dansen. Je beweegt op swingende Latinmuziek, hits uit de top 40 en oude klassiekers, zoals Grease. Een handige bijkomstigheid: de danspasjes zijn eenvoudig en makkelijk na te doen! Eerst veertig minuten lekker zweten, vervolgens een serie buikspieroefeningen en afsluiten met een ontspannende coolingdown. Een proefles is gratis! Lesrooster: Donderdag uur: Dance it (o.l.v. Kirsten) Donderdag uur BBB/Pilates (o.l.v. Kirsten) De diverse groepslessen op locaties Siegerswoude en Bakkeveen zijn gestart vanaf 3 september. In het aanbod vind je onder andere Yoga, TotalBody, Streetdance volwassenen, BodyPump en de outdoor loopgroep. Kijk voor de roosters en meer informatie op de site: Adres: Multifunctioneel centrum, De Kolk 1, 9249 MC Frieschepalen Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Marieke of Grytsje de Jong via info@s-d-m.nl of of kijken op de website: Tijdens de schoolvakanties zijn er géén lessen. K inderdisco Lekker even helemaal los gaan? Dansen, swingen, muziek, gezelligheid.dat kan allemaal op de discoavonden! Voor iedereen die op de basisschool zit worden spetterende avonden in het dorpshuis in Frieschepalen georganiseerd. De avonden beginnen om uur en zijn om uur afgelopen. De entreeprijs is 1,00 per persoon. De eerste discoavond is op 5 oktober Contactpersoon voor de disco is Albert Havinga: tel E ven voorstellen Woonzorgboerderij Frondida: Bewoners kunnen hier zichzelf zijn Het hart van Siebo en Klaske Mollema ligt bij de zorg. Zij begonnen hun eigen woonzorgboerderij Frondida aan de Kromhoek in Frieschepalen, waar zes bewoners vierentwintig uur per dag kunnen 10

11 worden opgevangen. Een aantal bewoners heeft er inmiddels een plek gevonden. De boerderijdieren en allerlei activiteiten zorgen voor zingeving en variatie. Het interieur van de in hout opgetrokken woonzorgboerderij van Siebo en Klaske, een ontwerp van Bert Baron Vormgevers in Drachten, valt op door grote ramen die veel daglicht toelaten, en wanden en zolders met zachte, rustgevende tinten. De woonomgeving straalt rust en geborgenheid uit. Er is een grote woonkamer en een keuken, waarin de bewoners zelf kunnen meehelpen hun maaltijden te bereiden. De bewoners ondernemen gezamenlijke activiteiten, maar in de zes kamers op de bovenetage hebben ze hun eigen kamer en privacy. De meeste bewoners hebben een geestelijke of lichamelijke beperking. De op te vangen doelgroep is breder dan hen, want ook mensen met bijvoorbeeld een burn-out of psychische problemen zijn welkom. Bewoners kunnen permanent gehuisvest worden in Frondida, maar ook tijdelijk logeren of zorg krijgen in een overbruggingsperiode. Landelijke omgeving De bewoners zijn gebaat bij ritme, rust en structuur. Daarom geeft de familie Mollema ze veel aandacht en wordt voor alle bewoners een zorgbehandelplan gemaakt. We begeleiden ze bij praktische zaken, zoals eten en geldzaken, zegt Siebo. Ontbijten, koffiedrinken en het gebruiken van warme maaltijden gebeuren op vaste tijden. Dat geeft hen houvast, aldus Klaske. De bewoners komen uit verschillende delen van het land. Frondida werkt onder andere samen met MEE, een organisatie die mensen met een beperking ondersteunt. De rustige en landelijke omgeving heeft een positieve invloed op de bewoners. Ze worden niet geconfronteerd met prikkels die er in stad wel zijn of het onrustige gedrag van andere bewoners in grote woongroepen van instellingen. Wonen in een instelling maakt deze mensen niet gelukkig. Bovendien is dat duurder, zegt Klaske. Frondida is aangesloten bij een landelijke organisatie waarop alle Nederlandse zorgboerderijen zich presenteren. 11

12 Op het twee hectare grote terrein van Frondida lopen dieren rond, zoals pony s, geiten, ganzen, kippen, konijnen en parelhoenders. Een stabij is de lieveling van de bewoners. Sommige bewoners maken met de hond een wandelingetje in de omgeving. De dieren zorgen voor afleiding. We krijgen er ook nog twee Galloway-koeien bij, zegt Siebo. Er zijn veel activiteiten om de bewoners bezig te houden: het verzorgen van de beesten en schoonhouden van de dierenverblijven, bewerken van het land, groenten verbouwen, binnenhalen van hooi, hout kloven, houten voorwerpen maken en knutselen. Timmeren en schilderen kan ook. We stimuleren al deze activiteiten, zegt Siebo. Het is niet de bedoeling dat de bewoners de hele dag televisie kijken, laat Klaske weten. De bewoners hebben ook contacten met de mensen uit het dorp. Ze maken regelmatig een praatje met elkaar. Idealistische zorgvisie Siebo en Klaske hebben twaalf jaar in Assen gewoond, maar zijn neergestreken in Frieschepalen, waar ze ook vandaan komen. Dit is voor ons de ideale plek een zorgboerderij te beginnen. Nadat ze trouwden, woonden ze drie jaar aan de Slûs en daarna elf jaar aan de Boskdobbe, waar Klaske een naaiatelier had. Daarna verhuisden ze naar Assen. Klaske volgde de opleiding als verpleegkundige en ging werken in het Wilhelmina Ziekenhuis in Assen. Nu doe ik daar alleen nog oproepwerk. Siebo is ambulancemedewerker en heeft als standplaats Assen. Ik heb elke week een 24- uursdienst en kan daardoor tijd vrijmaken voor de woonzorgboerderij, zegt Siebo, die ook een agrarische opleiding heeft gevolgd. Werken in het keurslijf van reguliere zorginstellingen is niet datgene wat Siebo en Klaske voor ogen hadden en daarom investeerden ze in hun eigen woonzorgboerderij. Nu kunnen ze hun visie op de zorg in de praktijk brengen. In het ziekenhuis draait het vooral om productie en bedbezetting. Voor de patiënt is er niet veel tijd en aandacht, zegt Klaske. Ze vindt het jammer dat de persoonlijke aandacht door de rationele benadering steeds meer ondergesneeuwd raakt. Achter ieder mens en achter elk leven zit een verhaal. We willen geen stempels plakken op mensen en zorgen dat de bewoners hier zichzelf kunnen zijn en zin in het leven hebben. Ieder mens is waardevol en die bevestiging krijgen ze hier. Deze mensen horen niet op een eilandje te leven, ze maken deel uit van de maatschappij, vult Siebo aan. Ze werken vanuit de christelijke levensovertuiging. Bewoners hoeven die niet te onderschrijven, maar moeten die wel respecteren, zegt Siebo. Voordat een bewoner definitief in de woonzorgboerderij gehuisvest wordt, is er een proefperiode. De bewoners moeten bij elkaar passen, als een nieuwe bewoner voor teveel onrust zorgt, merken we dat in de proeftijd. Meer aanvragen Wonen combineren met dagactiviteiten, zoals Frondida doet, is een vrij unieke combinatie. De meeste zorgboerderijen richten zich op dagopvang. De grote zorginstellingen, die zorg en wonen meestal gescheiden houden, hebben een monopoliepositie, maar er komen steeds meer kleinschalige en particuliere initiatieven, zoals Thomashuizen en woonzorgboerderijen, zoals Frondida. Met een persoonsgebonden budget kunnen de bewoners zorg inkopen bij Frondida. Er is veel behoefte aan woonplekken, zegt Klaske. 12

13 De bouw van de woonzorgboerderij is in 2010 gestart en eind vorig jaar voltooid. In februari dit jaar is de eerste bewoner met 24- uurszorg erin getrokken. Er komen steeds meer aanvragen binnen. Siebo en Klaske wonen nu zelf nog in de woonzorgboerderij, maar als hun nieuwe huis, dat momenteel in aanbouw is, klaar is, kan de maximale opvangcapaciteit worden benut en worden meer bewoners verwacht. Siebo en Klaske moeten aan veel eisen voldoen, want de zorg is bureaucratisch geregeld. Een kwaliteitskeurmerk is een voorwaarde. Het runnen van deze woonzorgboerderij kost veel energie, maar geeft ook veel voldoening, vertelt Siebo. Het verdienen van geld staat bij ons niet voorop, verwoordt hij de filosofie van het echtpaar en de beide dochters. Geïnteresseerd geraakt in de woonzorgboerderij? Op de website staat meer informatie. Frondida wil volgend jaar een open dag houden. Jelle Jeensma D e Sjofaar en Brassband Opsterland We hebben het vorige seizoen afgesloten met een concert op de Brink bij Bakkeveen en daarna de traditionele barbecue, dit keer bij Teade. Het was weer prima in orde. Na een welverdiende vakantie zijn we op 3 september weer begonnen met repeteren. En we kunnen gelijk flink aan de bak, want op 13 oktober is ons eerste concert al. Samen met de welbekende Spijkerpakkenband treden we op in de Gereformeerde Kerk de Mande in Bakkeveen. Het begint om uur en de toegangsprijs is vier euro. We spelen onder andere de Concert March from 1941, filmmuziek uit de film Robin Hood (met Kevin Costner) waarin onder andere Bryan Adams Everything I do, I do it for you in is verwerkt. Daarnaast spelen we Hello Dolly, van de jazztrompettist Louis Armstrong. We hopen op veel toeschouwers. Op zondag 7 oktober zullen we in Frieschepalen de morgendienst begeleiden Deze begint om 9.30 uur. Hebt u onze website al eens bezocht? Neem maar eens een kijkje op of volg ons op twitter: twitter.com/ BBOpsterland. Hebt u ook zin om (weer) muziek te gaan maken? Neem eens contact op, of kom een keer op een maandagavond langs tijdens de repetitie in de Mande in Bakkeveen. Samen met mensen van verschillende achtergronden en leeftijden muziek maken en uitvoeren is heel gezellig en leerzaam en bevordert de gemeenschapszin. Muziek is het sausje van het leven. In de algemene ontwikkeling mag muziek niet ontbreken. We repeteren elke maandagavond in De Mande in Bakkeveen, voor de Gereformeerde Kerk, onder leiding van Gerk Huisman. Mocht u altijd al eens muziek hebben willen maken, neem dan contact op met de Sjofaar/Brassband Opsterland: bel met Johan Talman: of of stuur eens een mailtje naar sjofaar@gmail.com. Graag tot ziens. K lún en Knoffelhakke Dit mag je niet missen! Op zaterdag 20 oktober lekker een avondje uit in eigen dorp. 13

14 Het theaterduo Klún en Knoffelhakke zorgt voor een hilarische avond. De voorstelling in het dorpshuis in Frieschepalen begint om uur. Entree voor deze avond is 5,- per persoon. Kaarten zijn vooraf verkrijgbaar bij Corrie van der Velde, tel Om alvast in de stemming te komen: Z o was de maand In een woning aan de Scheiding in Frieschepalen werd ingebroken en sieraden, een camera en een gps gestolen. De daders kwamen de woning binnen via een schuifpui. De politie heeft een onderzoek ingesteld. Bij een frontale aanrijding op de Bremerwei in Siegerswoude vielen twee gewonden. De bestuurders van een Audi en een Mazda raakten elkaar frontaal. De bestuurders van beide auto s werden met nek- en rugklachten naar het ziekenhuis gebracht. De Bremerwei was enige tijd afgesloten voor verkeer. De markante gietijzeren grenspalen aan de Skieding tussen Frieschepalen en Surhuisterveen werden terugplaatst naar hun originele plek. Grenspaal 13, de Puntpaal, werd opgeknapt en staat nu bij de dikke Stien op het vijfgemeentenpunt van Achtkarspelen, Grootegast, Marum, Opsterland en Smallingerland. Amateurhistoricus Willem Dolstra uit Bakkeveen en hoofdredacteur en archeoloog Meindert Schroor uit Leeuwarden hebben onderzoek gedaan naar de achtergrond van de 25 grenspalen. De Woudklank repte over het zestigjarig huwelijksjubileum van Theun Varwijk en Mien Varwijk-van Haaster uit Siegerswoude. Ze leerden elkaar kennen in Argentinië en hadden daar een bedrijf. In 1990 keerden ze terug naar Nederland. Beiden zijn nog behoorlijk vitaal en stappen regelmatig op de fiets. Mien Varwijk zwemt nog steeds haar baantjes in het openluchtzwembad in Marum. Samenstelling: Jelle Jeensma A lderein Frieschepalen/ Siegerswoude In het vorige Pompeblêd heeft u kunnen lezen dat de Soos van bovengenoemde dorpen is opgeheven. Van de Soos van Bakkeveen kregen we het voorstel om diegenen die er belang in stellen de middagen in Bakkeveen te komen bezoeken. De kosten hiervoor zijn als volgt: Als u lid wilt worden: 40 per jaar. Dit bedrag kunt u in één keer betalen, of twee maal 20. Wilt u echter slechts één of meerdere middagen bijwonen dan zijn de kosten 6 per persoon per middag. Voor vervoer dient u zelf te zorgen. Het programma voor dit seizoen ziet er als volgt uit: 19 september: middaguitstapje: Struisvogelboerderij in Boerakker; 17 oktober: bingo; 14 november: Knilles en Afke (cabaret); 19 december: kerstmiddag (en broodmaaltijd). Voor niet-leden zijn de kosten voor de middag 6 en voor de broodmaaltijd circa 14 per persoon. Programma in het nieuwe jaar: 9 januari: Hans Baron met dia s over Nieuw-Guinea. Datum nog niet bekend: toneelmiddag, toneelvereniging Nij Bigjin. 13 maart: accordeonorkest. 17 april: Daddy and the Mamma s. In mei is onze jaarlijkse busreis, eventueel in samenwerking met Frieschepalen en Siegerswoude, zoals besproken. Alle middagen worden in Dúndelle gehouden en de aanvang is uur. Nadere informatie bij: Mevrouw R. van den Bos, of bij de heer E. Rusken, 14

15 (of indien nodig bij de heer S. Roelsma, of mevrouw E.Veenstra, , De commissie O ud ijzeractie Van 8 tot 13 oktober. is er weer een oud ijzer- en andere metalenactie. U kunt die brengen bij Ri-Ja, Weinterp 22a, Wijnjewoude (openingstijden: van 9.00 tot uur en op zaterdag tot uur), met vermelding dat het voor het Pinksterwerk is, dan worden de goederen daar verzameld. U kunt ook contact opnemen met de heer K. Postma, tel en wij halen het in overleg met u op. Wij wachten op uw reactie! De actiegroep Stichting Pinksterfeest Wijnjewoude e.o. F lessenactie It Boartersplak Om door te kunnen gaan met het vernieuwen van de speeltoestellen, organiseert Speeltuinvereniging It Boartersplak uit Frieschepalen weer een flessenactie. Op donderdagavond 25 oktober of vrijdagavond 26 oktober komen we bij u langs om uw lege flessen op te halen. Wij halen Spaart u vast? Bestuur It Boartersplak G ezondheidseffecten taiji (tai chi) onderzocht Op 2, 3, en 4 oktober zijn er gratis open lessen taiji en Wudang fitness in het dorpshuis in Siegerswoude en bij Sportschool Ebert Zuidkade 53 in Drachten. De lessen worden verzorgd door Rieky Takken. Zij werkt onder supervisie van het 15 Oriental College in Amsterdam en van meervoudig wereldkampioene in taiji Qiuping Lin. De effecten van taiji op de gezondheid zijn dit jaar onderzocht in verschillende Westerse studies. Onderzoekers concluderen dat deze bewegingsmethode positief uitwerkt voor mensen met onder andere hoge bloeddruk, hartklachten en COPD. Daarnaast kan taiji de balans en het geheugen verbeteren. Men vermoedt ook dat taiji het proces van dementie kan vertragen. Verder onderzoek zal moeten uitwijzen of deze conclusies juist zijn. In China, de bakermat van taiji, wordt deze bewegingsmethode van oudsher beoefend voor een betere gezondheid. Taiji is een kalme, gecontroleerde manier van bewegen, die is ontstaan in het Chinese Wudang gebergte. In de loop der jaren zijn verschillende stijlen en vormen ontwikkeld. Rieky Takken is instructeur in de Wudang taiji 13-vorm en in de 24-vorm van de moderne yangstijl. Haar lessen zijn niet gericht op specifieke gezondheidsproblemen, maar zijn bedoeld voor iedereen die de concentratie, coördinatie, balans, behendigheid en algehele conditie wil verbeteren. Mensen leren om aandachtig en functioneel te bewegen, vanuit een goede, ontspannen houding. Wudang fitness komt ook uit het Chinese Wudang gebergte en is eveneens bedoeld om de gezondheid te verbeteren. De bewegingen zijn eenvoudiger dan bij taiji, maar men traint hier balans, coördinatie en flexibiliteit in combinatie met snelheid. In principe kan iedereen meedoen, ongeacht leeftijd en ervaring. Mensen met gezondheidsproblemen wordt aangeraden

16 om deelname ook te bespreken met de behandelend arts. Overzicht van open lessen: dinsdag 2 oktober, uur, dorpshuis Uthôf (Wudang fitness) dinsdag 2 oktober, uur, dorpshuis Uthôf (taiji - Wudang stijl) woensdag 3 oktober, uur, dorpshuis Uthôf (Wudang fitness) woensdag 3 oktober, uur, dorpshuis Uthôf (taiji - moderne yangstijl) donderdag 4 oktober, uur, Sportschool Ebert (Wudang fitness) donderdag 4 oktober, uur, Sportschool Ebert (taiji - Wudang stijl) Aanmelden voor de open lessen kan via de mail: info@riekytakken.nl. Bellen kan ook: Meer informatie is te vinden op C hristenunie en CDA grootste De christelijke partijen zijn in Frieschepalen en Siegerswoude, ondanks het grote verlies van het CDA in ons land, de grootste gebleven tijdens de verkiezingen voor de Tweede Kamer. In Frieschepalen behaalde de ChristenUnie 26,51 procent van de stemmen. Dat was het hoogste percentage in de gemeente Opsterland. Ook het CDA (19,30 procent) bleef het goed doen, maar het CDA werd wel voorbij gestreefd door de PvdA (20,97 procent). Overige percentages Frieschepalen: VVD 10,57 procent, PVV 5,03 procent, SP 6,38 procent. D66 3,02 procent, GroenLinks 0,67 procent, SGP 6,04 procent, Partij voor de Dieren 0,17 procent, Democratie Politiek Keerpunt (DPK) 0,17, 50PLUS 1,01 procent en Partij voor de Toekomst (PvdT) 0,17 procent. In het dorpshuis in Siegerswoude maakten de kiezers het CDA tot de grootste partij met 22,81 procent. Het CDA werd op de voet gevolgd door de PvdA met 21,38 procent. Overige percentages Siegerswoude: VVD 15,27 procent, PVV 3,87 procent, SP 6,72 procent, D66 3,87 procent, GroenLinks 2,24 procent, ChristenUnie 14,46 procent, SPG 4,48 procent, Partij voor de Dieren 2,04 procent, Partij voor Mens en Spirit 0,20 procent, Libertarische Partij (LP) 0,20 procent, 50PLUS 0,61 procent, Souverein Onafhankelijke Pioniers Nederland (SOPN) 1,02 procent en Partij voor de Toekomst (PvdT) 0,81 procent. S preekuur in Ureterp Het Steunpunt Uitkeringsgerechtigden en Gehandicapten Opsterland (SUGO) startte met ingang van 3 september met een spreekuur in Ureterp. Dit naast het al jarenlang bestaande spreekuur in Gorredijk. Het doel erachter is om de dienstverlening van het SUGO gemakkelijker toegankelijker te maken voor de mensen uit Opsterland. Het gebruik maken van de diensten van het SUGO is gratis. De dienstverlening wordt verzorgd door zeer kundige (ervarings) deskundigen. Het spreekuur zal wekelijks plaatsvinden op maandagen van 9.00 tot uur in de ruimte van het ouderenwerk in MFC de Wier. De medewerkers van het SUGO kunnen u helpen bij het invullen van formulieren, het aanvragen van een uitkering, steun bieden bij contacten met instanties en voorlichting geven over onder andere de uitkeringsprocedure van het UWV. Ook kunnen mensen ondersteund worden wanneer er dingen mis gaan en kan geholpen om eventueel bezwaar of beroep aan te tekenen. Bij eventuele bezwaar- of beroepsbegeleiding kan er een eigen bijdrage 16

17 vanwege gemaakte (reis)kosten gevraagd worden. Het spreekt vanzelf dat er uiterst discreet met uw verhaal wordt omgegaan! Het SUGO is tijdens de spreekuren bereikbaar via gulle gevers hartelijk dank, maar vooral dank aan alle collectanten die zich weer belangeloos ingezet hebben om ook dit jaar de collecte weer tot een groot succes te maken. Namens de Plaatselijke organisator collecte Maag Lever en Darm: Griet Visser D iscipelschapcursus In het najaar zal Stichting Unite in Christ uit Ureterp in samenwerking met Kees de Vlieger van Stichting Kerygma uit Voorthuizen opnieuw de interkerkelijke discipelschapcursus Leren leven in de kracht van Jezus verzorgen. Beide stichtingen willen gelovigen aanmoedigen en toerusten in het daadwerkelijk volgen van de Here Jezus. Het doel van deze bijbelgetrouwe cursus is tweeledig: ten eerste gaat het om persoonlijke geloofsverdieping, maar daarnaast ook over hoe je datgene wat jezelf in geloof ontvangen hebt, mag doorgeven. De cursus start op dinsdagavond 16 oktober 2012 en vindt plaats in De Lantearne, Jan Binneslaan 49 in Surhuisterveen. Voorafgaand aan de cursus wordt er een informatieavond georganiseerd op dinsdag 2 oktober om uur, eveneens in De Lantearne. Voor meer informatie en/of opgave kunt u bellen met H. Hilvers, of G. Boeve, of terecht op de website trainingen. C ollecte MLD-stichting In de week van 13 tot en met 18 juni vond de landelijke collecte van de Maag Lever Darm Stichting plaats. In Siegerswoude heeft dit het fantastische bedrag van 460,20 opgeleverd. Alle K WF Kankerbestrijding De collecte voor KWF Kankerbestrijding in Frieschepalen heeft 859,36 opgebracht. Met het geld dat de collectanten hebben opgehaald kan KWF Kankerbestrijding haar missie waarmaken: minder kanker, meer genezing en een betere kwaliteit van leven voor kankerpatiënten. De KWF-afdeling Frieschepalen dankt iedereen voor zijn of haar bijdrage aan de collecte. Voor meer informatie over KWF Kankerbestrijding kunt u kijken op of bellen naar Gereformeerde kerk Vrijgemaakt Frieschepalen/Siegerswoude 30 september uur ds. G. Bruinsma uur ds. P. Groen, Heerenveen 7 oktober uur ds. G. Bruinsma uur ds. C.C. den Hertog, Surhuisterveen 14 oktober uur ds. G. Bruinsma uur ds. M. de Meij, Drogeham 21 oktober uur ds. W.B. van der Wal, Oosterwolde uur student M.K. van Rijswijk 17

18 28 oktober uur ds. H. de Vries, Hattem uur ds. Jac. Ophoff, Zwolle-Noord 04 november uur ds. G. Bruinsma (viering Heilig Avondmaal) uur ds. W.B. van der Wal, Oosterwolde Preekrooster van de VGKN Frieschepalen -Siegerswoude 30 september uur ds. Sijtsma-van Oeveren, Kampen 30 september uur br. B.Smedes, Drachten 7 oktober uur ds. J.J.Doumav.d.Molen, Leek 7 oktober uur ds. Schreurs, Hogebeintum 14 oktober uur ds. A.van Harten- Tip, Smilde 14 oktober uur ds. B.Bloemendal 21 oktober uur ds. R.Pasterkamp, Urk 21 oktober uur. ds. A.van Harten- Tip, Smilde 28 oktober uur ds. A.van Harten- Tip, Smilde (afsluiting vakantie-bijbelclub) 28 oktober uur ds. B.Bloemendal (zending- en evangelisatiedienst m.m.v. SJEM) Protestantse Gemeente Siegerswoude-De Wilp i.w. 30 september uur ds. Van de Wiel (Plantsoenkerk) 07 oktober uur ds. Jurjens (Oosterkerk) 14 oktober uur ds. A. de Vries Ev. Dienst (Oosterkerk) 21 oktober uur da. D. v.d. Leij, Rottevalle m.v.v. Koperquintet (Oosterkerk) 28 oktober uur ds. A. de Vries (Oosterkerk) Christelijk Gereformeerde kerk Siegerswoude 30 september uur ds. H.K. Sok uur ds. H.K. Sok 07 oktober uur ds. D.J.T. Hoogenboom uur ds. D.J.T.Hoogenboom 14 oktober uur ds. W.N. Middelkoop uur ds. D.J.T. Hoogenboom 21 oktober uur ds. D.J.T. Hoogenboom uur ds. D.J.T. Hoogenboom 28 oktober uur Dienst des Woords uur ds. Korving I nzameling oud papier Op de volgende datum wordt het oud papier binnen de bebouwde kom weer ingezameld: Donderdag 11 oktober 2012 c.b.s. De Foarikker Donderdag 8 november 2012 o.d.s. De Skans Donderdag 6 december 2012 Orgelfonds geref. Kerk 18

19 Peuterspeelzaal Frieschepalen De Krobbedobbe Kinderen kunnen worden ingeschreven vanaf 1.5 jaar bij de leidster, of via: Plaatsing vanaf 2 jaar. Adres: De Kolk 1 tel. nr: Geopend op: ma-, di-, woe-, en vrijdag ochtend van 8.30 tot Tarief: nog geen 2,30 per uur Leidster: Ineke Geertsma D orpshuis de Dobber Overzicht activiteiten seizoen Disco Soos; thema Ik hou van Holland Kaarten Klún en Knoffelhakke Soos; knutselmiddag basisschooljeugd Disco D orpshuis Uthôf Siegerswoude september Cursus AB Fryslan 06 oktober Toneelvereniging 18 oktober eenakters Toneelverenigingen Telefoon: dorpshuisuthof@gmail.com P uzzel 1 Beste puzzelaars, Het nieuwe puzzelseizoen staat weer voor de deur. Ik hoop dat ik voor iedereen weer een puzzel kan maken die u leuk vindt. Puzzelaars die de puzzel wel maken maar nooit inleveren probeer ook eens een seizoen mee te doen, het is erg leuk. Traditiegetrouw beginnen we met een gemakkelijke puzzel. Wat moet u doen om de oplossing te vinden. Van iedere regel streept u zoals aangegeven een aantal letters weg, de letters die overblijven vormen een zin. Voor de tweede puzzel heeft u het Pompebled van deze keer nodig, bewaar deze dus goed. Allemaal weer veel plezier bij het puzzelen. U kunt uw oplossing inleveren tot zaterdag 13 oktober bij Metje van der Harst, Lytse Dobbe 7 te Frieschepalen. Ook kunt u de puzzel per inleveren. adres: metjevanderharst@hotmail.com H ulpnetwerk Frieschepalen Telefonisch spreekuur iedere maandag van uur (anders voic en SMS) 19

20 1 b q a l d o e x e d f n 2 r e r e d s u a c l c w 3 o v b m a t l p s h i q 4 i r z e o l n m v y o v 5 x v o n v p s q i c s h 6 r h s c i q a p v n o v 7 o e r b n c k w z n u i 8 c h a a r t x t u t c t 9 j o i p c o t m v y n t 10 p m p e m m q p r e s m 11 l r b a e o u i y b l h 12 m t r q b e e d d n t s 13 w g j e s b s n i k o n 14 p b u v s v y n e t t r 15 o p p u e g l g r e v s 16 q v m q d r i h x a q t 17 t p u d l y o d g e t e 18 y z b z i e i n r z e f 19 s m z d b r z t i e p l 20 h l s r i e d o y c g o 21 u r e k o f i t e z a y 22 o b a o r t l e k u e l 23 k i u e w h s n u n v q 24 w h i l s e t s e f t l 25 m e o v b e i a e l k e 26 o s l e s m g e t e p y 27 p y l u n r t f e z z r 28 w n m e s e z l a s h m 29 y c p v n l n e x e i g 30 i z e i a i e z e s u r regel 1: regel 2: regel 3: 5-6 regel 4: 2-8 regel 5: 4-7 regel 6: 6-5 regel 7: 4-7 regel 8: 7-4 regel 9: regel 10: regel 11: regel 12: regel 13: regel 14: regel 15:3-8 regel 16: regel 17:1-9 regel 18:3-8 regel 19: regel 20: regel 21: regel 22: 6-4 regel 23: 9-2 regel 24: regel 25: regel 26: 2-9 regel 27: regel 28: regel29: regel 30: