Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download ""

Transcriptie

1 Prostaat on tour Curatieve behandeling van prostaatkanker

2 Curatieve behandeling van prostaatkanker Waakzaam afwachten Chirurgie Radiotherapie (Cryotherapie)

3 Behandelingsmodaliteiten De behandeling wordt bepaald door: de TNM stadiering,, Gleason, volume de leeftijd van de patiënt (levensverwachting, >10 jaar: curatief) de voorkeur van de patiënt de ervaring/kunde van de behandelaar

4 Behandelings-stadia Klinisch vier stadia : Primaire tumor: gering gevorderd PSA stijging (biochemisch recidief) Hormoongevoelig, metastasen Hormoonongevoelig, metastasen

5 Trends in behandeling (Cooperberg et al, (2005) JCO, 32,

6 Primaire tumor (uroloog): Gegevens: levensverwachting, andere ziekten, stadium en gradatie,, PSA Watchful waiting-active Surveillance Bij minimale tumoren ; PSA controles T1-T2, T2, Gleason 6, PSA 10 PSA verdubbeling < 1 jaar start behandeling Prognose: : 90% mannen in leven na 10 jaar

7 Primaire tumor (uroloog): Radicale prostatectomie Bij gelocaliseerde tumoren Bij PSA > 20 ng/ml sterke afname radicaliteit

8 Prostatectomie (open) Retro-pubisch Perineaal

9 Prostatectomie Laparoscopisch Da Vinci robot

10 Prostatectomie Laparoscopische versus Open Minder bloedverlies Minder verstoring anatomische structuren Aantal kleine incisies Korte opname Sneller herstel

11 Complicaties prostatectomie Complicatie Incidentie (%) Peri-operatieve dood 0,0-2,1 Ernstige bloeding 1,0-11,5 11,5 Rectum beschadiging 0,0-5,4 Trombose 0,0-8,3 Lymfocele 1,0-3,0 Urine lekkage 0,3-15,4 Lichte stress incontin. 4,0-50,0 Ernstige stress incont ,4 Impotentie 29,0-100,0 Blaashals obstructieo 0,5-14,6 Ureter obstructie 0,0-0,7 0,7 Uretra strictuur 2,0-9,0

12 Prostatectomie Gezondheidsproblemen Mictie afvloedstoornissen Blaasspasmen Katheterzorg in thuissituatie Postoperatieve pijn (schouder, buik) Urine incontinentie Erectiele disfunctie Neurovasculaire bundels

13 Welke patiënten komen in aanmerking voor genezende radiotherapie? 1. Gelokaliseerde gunstige prostaatkanker 2. Gelokaliseerde ongunstige prostaatkanker gunstig=binnen het kapsel ongunstig= microscopische uitbreiding in/door het kapsel 3. Lokaal gevorderde prostaatkanker

14 Gelokaliseerde ongunstige prostaatkanker T1 T2 T1, T2 met kanker in één prostaatkwab PSA > 10 ng/ml Gleasonscore 7-10 T3 T4

15 Lokaal gevorderd prostaatkanker T1 T2 T2 met kanker in beide prostaatkwabben, T3, T4 in beginstadium Uitzaaiingen in de aanliggende lymfeklieren T3 T4

16 Gelokaliseerde ongunstige prostaatkanker Uitwendige radiotherapie alléé één n is de standaard EORTC trial: onderzoekt of toevoegen van een half jaar hormonen naast de radiotherapie meer patiënten geneest Dosisverhoging van 70 naar 78 Gy

17 Lokaal gevorderd prostaatkanker Uitwendige radiotherapie met 3 jaar hormoonbehandeling is de standaard EORTC trial: onderzoekt of een half jaar hormoonbehandeling even veel patiënten doet genezen als 3 jaar hormoonbehandeling naast de radiotherapie met verbetering van kwaliteit van leven voor de patiënt

18 Gelokaliseerde gunstig PCa Radiotherapie Inwendig/ brachytherapie Uitwendig

19 Gelokaliseerde gunstige PCa Inwendige radiotherapie/brachytherapie Prostaatvolume cc Geen TURP Beperkte plasklachten

20 Geschiedenis Memorial Sloan Kettering New-York Abdominale techniek Perineale techniek Whitmore WF, Hilaris BS, Grabstald H : Retropubic implantation of Iodine 125 in the treatment of prostatic cancer. J Urol 1972;108:

21 Verbetering van de techniek 90% controle 5 jaar perineale techniek Rapid strands verharding aan draad Amersham Cygne Losse zaadjes Mick applicator Jodium 125 (6 mnd halwaarde tijd) Pallium 103 (USA) (16 dagen halfwaarde tijd) J.J. Batterman,, B.Y.W. Zeijlmaker Jodium 125 impantatie bij gelokaliseerd prostaatcarcinoom:techniek en resultaten bij 100 patienten in het Academisch Ziekenhuis Utrecht Ned. Tijdschrift Geneeskunde 1998 mei (20)

22 Verbetering van de Techniek Free or stranded seeds

23 Verbetering van de Techniek Free or stranded seeds 3-4 zaadjes aan een streng

24 Pre-operatieve zorg Normale preoperatieve zorg Darmvoorbereiding Ontharen

25 Brachytherapie Pre-operatief: Normale pre- operatieve zorg Darmvoorbereiding Scheren ongeveer 20 naalden

26 Dosisplanning

27 Postoperatieve zorg Wond gebied droog Kans op blauw scrotum/penis Koude kompres Strakke onderbroek Pijnstilling CAD uit na één dag Antibiotica

28 Klachten en symptomen Stralingsveiligheid voorschriften Erectiele disfunctie j. 50% problemen Mictieproblemen tot 6 mnd Na TURP 1-7% 1 (Batterman( 1998) Frequentie Aandrang Brandering gevoel Zwakke straal

29 Leefregels Direct post-operatief operatief plassen via een zeefje bronnen mbv pincet in loodpotje tillen < 10 kg. vocht intake > 2 liter na 4 weken weer geslachtsgemeenschap (LUMC direct) verkleuring sperma Tot 6 weken: niet fietsen (LUMC 2 weken) geen rectaal onderzoek?

30 Leefregels Tot 8 weken: kinderen < 18 jaar) niet op schoot zwangere/kinderen maximaal 1 uur dichter dan 1 meter naast patiënt Na 8 weken mag dit worden uitgebreid tot 2 uur per dag, Na 16 weken geen beperkingen meer. partner < 50 jaar aantal weken apart slapen (te bepalen door stralingsdeskundige) Tot 16 weken: geslachtsgemeenschap met condoom bron opvangen bij uitplassen of doorspoelen toilet

31 HDR brachytherapie prostaat De Praktijk Verschillende technieken beschreven: 1. Inbrengen afterloadingcatheters in prostaat 2. Image acquisitie 3. Treatmentplanning aan de hand van beelden 4. Behandeling

32 HDR brachytherapie prostaat De Praktijk Aantal Inbrengen van catheters

33 HDR brachytherapie prostaat Patiënt selectie GEC/ESTRO aanbevelingen: Exclusie Volume > 60cc TUR < 6 m Infiltratie van externe sfincter Obstructieklachten Rectum/prostaat afstand op TRUS < 5 mm Lithotomieligging of anesthesie niet mogelijk Vooral intermediate en slechte prognose: > T2a of PSA > 10 of Gleason > 7

34 Uitwendige Radiotherapie Anamnese en lichamelijk onderzoek CT-Plan scan Aanvullende diagnostiek PA

35

36 Uitwendige radiotherapie Voorbereidingstraject Dwarsdoorsnede door de prostaat Lengtedoorsnede door de prostaat Rectum Bladder PTV CTV

37 Uitwendige radiotherapie Uitvoeringstraject bestralingen, 9 bestralingen in 2 weken vanuit bestralingsrichtingen Bestralingsapparaat Fotocontroles

38 DVH s

39 Tijdelijke en blijvende bijwerkingen van radicale uitwendige RTX Bijwerkingen/ Complicatie Incidentie (%) Vermoeidheid ,0 Cystitis 5,0-12,0 Urine-incontinentie incontinentie 1,0-8,0 Diarree 11,0-25,0 Faecale incontinentie 1,0-3,0 Proctitis 0,0-5,0 Erectiele dysfunctie 30,0-50,0 Huidreacties (perineum) 10,0-20,0

40 Intensity Modulated Radiation Therapy Dosis verdeling

41 IMRT bestralingsplan

42

43

44 Hormoon behandeling naast de radiotherapie Casodex 50 mg tablet 1 keer daags 1 tablet te starten één n week voor de radiotherapie voor een periode van 4 weken LHRH-analogen 1 keer in de 3 maanden een onderhuidse injectie in de buikwand

45 Cryotherapie Geen standaard Salvage na RT Necrose weefsel Incontinentie

Wich choice is the right choice de prostaatkankerbehandeling

Wich choice is the right choice de prostaatkankerbehandeling 18 juni 2008 Jaarbeurs Utrecht Wich choice is the right choice de prostaatkankerbehandeling Erik van Muilekom Verpleegkundig Specialist NKI-AVL Prostaatkanker Anatomie Fysiologie Produceren zaadvocht Groei

Nadere informatie

Prostaatkanker, wat nu?

Prostaatkanker, wat nu? Prostate Awareness Day Dinsdag 24 september 2013 In het kader van de Europese week van de Urologie informeert de dienst Urologie van Az Damiaan over prostaataandoeningen. Prostate Awareness Day Dinsdag

Nadere informatie

De gidsbijprostaatkanker -Uroloog Roderick van den Bergh St Antonius Ziekenhuis, Utrecht

De gidsbijprostaatkanker -Uroloog Roderick van den Bergh St Antonius Ziekenhuis, Utrecht De gidsbijprostaatkanker -Uroloog 4-6-2019 Roderick van den Bergh St Antonius Ziekenhuis, Utrecht Inhoud Wat zijn de stappen die de patiënt doorloopt als mogelijk sprake is van prostaatkanker. 1. Incidentie

Nadere informatie

Komt een man bij de dokter

Komt een man bij de dokter Komt een man bij de dokter Over PSA en mictieklachten 11 november 2014 Prostaat Specifiek Antigeen eiwit geproduceerd door prostaatepitheel verhoogd bij afwijkingen van de prostaat prostaatontsteking

Nadere informatie

Urologie. Richard van der Linden Thijn de Vocht

Urologie. Richard van der Linden Thijn de Vocht Urologie Richard van der Linden Thijn de Vocht Qais Niemer Laurens Donkers Richard van der Linden Thijn de Vocht 2 John Verhulst Urologie? Urologie is het vakgebied dat zich bezighoudt met ziekten in de

Nadere informatie

Prostaatkanker. 07 september 2011. De Prostaat

Prostaatkanker. 07 september 2011. De Prostaat Prostaatkanker 07 september 2011 De Prostaat Prostaat Veranderingen aan de prostaat Prostaat wordt groter Soms plasklachten. Goedaardige of kwaadaardig veranderingen. Prostaatvergroting Prostaatkanker

Nadere informatie

BRACHYTHERAPIE Jodiumimplantatie bij de behandeling van prostaatkanker

BRACHYTHERAPIE Jodiumimplantatie bij de behandeling van prostaatkanker BRACHYTHERAPIE Jodiumimplantatie bij de behandeling van prostaatkanker INFORMATIEBROCHURE VOOR PATIËNTEN INHOUD Inleiding...4 Prostaatkanker...5 De prostaat...5 Doel van de behandeling...6 Het vaststellen

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Brachytherapie bij prostaatkanker

Patiënteninformatie. Brachytherapie bij prostaatkanker Patiënteninformatie Brachytherapie bij prostaatkanker Inhoud Inleiding... 3 Wat is brachytherapie?... 3 Hoe verloopt de behandeling?... 3 Bijwerkingen... 4 Regels en richtlijnen na de bestraling... 5 Controles

Nadere informatie

Persoonlijk Informatie Dossier. Prostaatkanker: behandelingen

Persoonlijk Informatie Dossier. Prostaatkanker: behandelingen Persoonlijk Informatie Dossier Prostaatkanker: behandelingen 17358 (2 januari 2016 5. Uw behandeling Actief volgen bij prostaatkanker Operatief verwijderen van de prostaat met behulp van Da Vincirobot

Nadere informatie

Robot geassisteerde laparoscopische radicale prostatectomie (RALP) VUmc

Robot geassisteerde laparoscopische radicale prostatectomie (RALP) VUmc Robot geassisteerde laparoscopische radicale prostatectomie (RALP) VUmc 2010-2012 Prostaatkanker, in welk stadium is de ziekte? T1-2 Lokaal beperkt T3 T4 Groei buiten orgaan Ingroei andere structuur Prostaatkanker,

Nadere informatie

Behandelingen bij prostaatkanker

Behandelingen bij prostaatkanker Behandelingen bij prostaatkanker Deze folder geeft u informatie over mogelijke behandelingen bij prostaatkanker in het Antoni van Leeuwenhoek. Deze folder dient als ondersteuning en aanvulling op mondelinge

Nadere informatie

Behandeling Prostaatkanker

Behandeling Prostaatkanker Behandeling Prostaatkanker - Informatieavond 7 december 2011 VUmc Cancer Center Amsterdam André N. Vis, M.D., Ph.D., uroloog Minimaal Invasieve Urologie en Robot Urologie VUmc Amsterdam Behandeling Prostaatkanker

Nadere informatie

Brachytherapie als minimaal invasieve curatieve therapie voor gelokaliseerd prostaatcarcinoom:

Brachytherapie als minimaal invasieve curatieve therapie voor gelokaliseerd prostaatcarcinoom: Brachytherapie als minimaal invasieve curatieve therapie voor gelokaliseerd prostaatcarcinoom: Resultaten na 3 jaar ervaring in AZ Damiaan Dienst Urologie P. Mattelaer D. Ponette J. Darras prostaatkanker

Nadere informatie

Behandelingen bij prostaatkanker

Behandelingen bij prostaatkanker Behandelingen bij prostaatkanker Deze folder geeft u informatie over mogelijke behandelingen bij prostaatkanker in het Antoni van Leeuwenhoek. Deze informatie dient als ondersteuning en aanvulling op de

Nadere informatie

dr. Bente Felix, huisarts Antoine Engelen, radiotherapeut Jorg Oddens, uroloog

dr. Bente Felix, huisarts Antoine Engelen, radiotherapeut Jorg Oddens, uroloog dr. Bente Felix, huisarts Antoine Engelen, radiotherapeut Jorg Oddens, uroloog Bespreken van prostaatkanker en bijkomende klachten Verschillende stadia van ziekte Invalshoeken van huisarts, uroloog en

Nadere informatie

Prostaatkanker U kreeg van uw uroloog de diagnose van prostaatkanker. De informatie die de arts u mondeling gegeven heeft, wordt in deze brochure herhaald en aangevuld. U vindt hier meer informatie over

Nadere informatie

oorspronkelijk chirurgisch vakgebied M. Lieburg: steensnijders mei 1552 protospecialist

oorspronkelijk chirurgisch vakgebied M. Lieburg: steensnijders mei 1552 protospecialist 340 BC Herophilus : naam prostaat beschreven. Urologie: oorspronkelijk chirurgisch vakgebied M. Lieburg: steensnijders mei 1552 protospecialist 1840 J. Civiale : catheteraanwending i.g.v. pisopstopping

Nadere informatie

MRI spoort prostaatkanker nauwkeurig op

MRI spoort prostaatkanker nauwkeurig op MRI spoort prostaatkanker nauwkeurig op Prostaatkanker is een van de meest voorkomende vormen van kanker bij mannen. Een op de zes mannen krijgt er last van. Maar het is ook een erg lastig op te sporen

Nadere informatie

Brachytherapie bij prostaatkanker

Brachytherapie bij prostaatkanker Urologie Brachytherapie bij prostaatkanker www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Behandeling... 3 Na de behandeling... 4 Mogelijke risico s, complicaties en bijwerkingen... 5 Algemene richtlijnen na uw opname...

Nadere informatie

Keuzehulp voor mannen met gelokaliseerde prostaatkanker

Keuzehulp voor mannen met gelokaliseerde prostaatkanker Keuzehulp voor mannen met gelokaliseerde prostaatkanker In te vullen door de arts Mogelijke behandelingen die voor u geschikt zijn: Actief volgen Operatie Uitwendige bestraling Inwendige bestraling (=brachytherapie)

Nadere informatie

Werkafspraken prostaatkanker, IKNL regionale werkgroep urologische tumoren locatie Amsterdam.

Werkafspraken prostaatkanker, IKNL regionale werkgroep urologische tumoren locatie Amsterdam. Werkafspraken prostaatkanker, IKNL regionale werkgroep urologische tumoren locatie Amsterdam. Uitgangspunt. Vaststellen kernpunten van de richtlijn prostaatcarcinoom (april 2014) en toepasbaar maken voor

Nadere informatie

Radiotherapie voor Gynaecologische tumoren. Dr. Remi A. Nout

Radiotherapie voor Gynaecologische tumoren. Dr. Remi A. Nout Radiotherapie voor Gynaecologische tumoren Dr. Remi A. Nout Radiotherapeut oncoloog LUMC r.a.nout@lumc.nl Overzicht Inleiding radiotherapie Update ontwikkelingen Lopende studies (Na)zorg Focus op cervixcarcinoom

Nadere informatie

Refaja Ziekenhuis Stadskanaal. Radicale prostatectomie

Refaja Ziekenhuis Stadskanaal. Radicale prostatectomie Radicale prostatectomie RADICALE PROSTATECTOMIE INLEIDING Bij u is onlangs kanker in de prostaat geconstateerd. Uw behandelend specialist heeft met u de chirurgische ingreep besproken, waarbij de gehele

Nadere informatie

Brachytherapie bij prostaatkanker

Brachytherapie bij prostaatkanker Radiotherapie Brachytherapie bij prostaatkanker www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Pre-operatieve screening en anesthesie... 3 De opname... 4 De behandeling... 4 Na de behandeling... 5 Controleafspraken...

Nadere informatie

Infobrochure. Brachytherapie. mensen zorgen voor mensen

Infobrochure. Brachytherapie. mensen zorgen voor mensen Infobrochure Brachytherapie mensen zorgen voor mensen 2 Beste patiënt, U werd op onze afdeling opgenomen voor de behandeling van een prostaataandoening door middel van brachytherapie. In deze brochure

Nadere informatie

Laarbeeklaan 101 1090 Brussel. Oncologisch Handboek. Richtlijnen Urologie. Prostaat

Laarbeeklaan 101 1090 Brussel. Oncologisch Handboek. Richtlijnen Urologie. Prostaat Laarbeeklaan 101 1090 Brussel Oncologisch Handboek Richtlijnen Urologie Prostaat V3.2014 Prostaat ICD-O C61 1 Inleiding Prostaatkanker is de meest voorkomende kanker bij de man boven 50 jaar, maar niet

Nadere informatie

Keuzehulp voor mannen met gelokaliseerde prostaatkanker

Keuzehulp voor mannen met gelokaliseerde prostaatkanker Keuzehulp voor mannen met gelokaliseerde prostaatkanker In te vullen door de arts Mogelijke behandelingen die voor u geschikt zijn: Uw dokter heeft u verteld dat u gelokaliseerde (niet-uitgezaaide) prostaatkanker

Nadere informatie

Prostaatkanker, informatie over de behandeling

Prostaatkanker, informatie over de behandeling Afdeling: Onderwerp: Urologie Prostaatkanker, informatie over de behandeling 1 Informatie over de behandeling van prostaatkanker De meest toegepaste behandelingen bij prostaatkanker zijn: waakzaam wachten;

Nadere informatie

Heeft chirurgie of radiotherapie nog zin bij uitgezaaide prostaatkanker?

Heeft chirurgie of radiotherapie nog zin bij uitgezaaide prostaatkanker? Heeft chirurgie of radiotherapie nog zin bij uitgezaaide prostaatkanker? Wouter Everaerts Dienst urologie, Uzleuven @EveraertsW 16 september 2017 Natuurlijke evolutie van prostaatkanker PIN Gelokaliseerd

Nadere informatie

PROSTAATKANKER. Welke behandeling past het best bij u?

PROSTAATKANKER. Welke behandeling past het best bij u? PROSTAATKANKER Welke behandeling past het best bij u? Inhoud Waarom dit boekje?... 2 1. Wat is lokaal beperkte prostaatkanker?... 3 2. Welke behandelopties zijn er?... 4-8 3. Bijwerkingen en risico s...

Nadere informatie

Prostaatimplantatie met radioactief jodium

Prostaatimplantatie met radioactief jodium Prostaatimplantatie met radioactief jodium RADIOTHERAPEUTISCH INSTITUUT FRIESLAND Inhoudsopgave Inleiding Inleiding 3 De prostaat 4 Het vaststellen van prostaatkanker 6 Prostaatkanker komt vaak voor. In

Nadere informatie

Brachytherapie bij prostaatkanker. Urologie

Brachytherapie bij prostaatkanker. Urologie Brachytherapie bij prostaatkanker Urologie Inleiding Prostaatkanker is, net als andere vormen van kanker, een ziekte van de lichaamscellen. Kanker wordt gekarakteriseerd door de ongecontroleerde groei

Nadere informatie

Brachytherapie bij prostaatkanker

Brachytherapie bij prostaatkanker Brachytherapie bij prostaatkanker In deze folder vindt u informatie over de inwendige bestraling van de prostaat (brachytherapie). Wat is brachytherapie? Bij deze vorm van inwendige bestraling brengt

Nadere informatie

Kwaadaardige prostaatgezwellen

Kwaadaardige prostaatgezwellen Kwaadaardige prostaatgezwellen 1 Wanneer aan denken? Vanaf 50 jaar Vanaf 40 jaar als er familie is met prostaatkanker 2 Wat moet ik doen? Ga jaarlijks op raadpleging wij uw huisarts. Deze zal een prostaatonderzoek

Nadere informatie

Radicale prostatectomie. Maatschap Urologie IJsselland Ziekenhuis

Radicale prostatectomie. Maatschap Urologie IJsselland Ziekenhuis Radicale prostatectomie Maatschap Urologie IJsselland Ziekenhuis Inleiding Na onderzoek door de uroloog is er bij u prostaatkanker geconstateerd. In deze folder geven wij informatie over de prostaat,

Nadere informatie

Blaaskanker 6 november 2017

Blaaskanker 6 november 2017 Martini Ziekenhuis Groningen Blaaskanker 6 november 2017 Dr. L.F.A. Wymenga, uroloog Inhoud Blaaskanker Oppervlakkig/ niet-spierinvasief blaaskanker Spierinvasief blaaskanker Robot cystectomie Functie

Nadere informatie

PATIËNTENINFORMATIE. VERWIJDEREN VAN DE PROSTAAT Laparoscopische prostatectomie met behulp van robotchirurgie

PATIËNTENINFORMATIE. VERWIJDEREN VAN DE PROSTAAT Laparoscopische prostatectomie met behulp van robotchirurgie PATIËNTENINFORMATIE VERWIJDEREN VAN DE PROSTAAT Laparoscopische prostatectomie met behulp van robotchirurgie 2 VERWIJDEREN VAN DE PROSTAAT Laparoscopische prostatectomie met behulp van robotchirurgie Door

Nadere informatie

Robot-geassisteerde radicale laparoscopische

Robot-geassisteerde radicale laparoscopische Robot-geassisteerde radicale laparoscopische prostatectomie (RALP) U bent patiënt bij de afdeling urologie van VU medisch centrum (VUmc). VUmc is een universitair medisch centrum waar medisch specialisten

Nadere informatie

Bijscholing Heelkunde. St-Jozefkliniek 16 oktober 2014

Bijscholing Heelkunde. St-Jozefkliniek 16 oktober 2014 Bijscholing Heelkunde St-Jozefkliniek 16 oktober 2014 Bijscholing Heelkunde Bornem 16 oktober 2014 Prostaatkanker Dr Van Tichelen Philippe-Uroloog Prostaatkanker! Dr.Philippe Van Tichelen Uroloog Okt 2014

Nadere informatie

PROSTAATKANKER.... Hoe nu verder? Alvast wat eerste antwoorden op uw talrijke vragen

PROSTAATKANKER.... Hoe nu verder? Alvast wat eerste antwoorden op uw talrijke vragen PROSTAATKANKER... Hoe nu verder? Alvast wat eerste antwoorden op uw talrijke vragen PROSTAATKANKER Hoe nu verder? Een korte uitleg voor mannen die te horen hebben gekregen dat ze mogelijk prostaatkanker

Nadere informatie

Plaats van bekkenfysiotherapie bij radicale prostatectomie. Jona Beckers Bekkenfysiotherapeut MUMC+ 2 november 2017

Plaats van bekkenfysiotherapie bij radicale prostatectomie. Jona Beckers Bekkenfysiotherapeut MUMC+ 2 november 2017 Plaats van bekkenfysiotherapie bij radicale prostatectomie Jona Beckers Bekkenfysiotherapeut MUMC+ 2 november 2017 Inhoud Inleiding Klachten Literatuur m.b.t. pre- en postoperatieve bekkenfysiotherapie

Nadere informatie

Patiënteninformatiedossier (PID) PROSTAATKANKER. onderdeel RADIOTHERAPIE. Radiotherapie

Patiënteninformatiedossier (PID) PROSTAATKANKER. onderdeel RADIOTHERAPIE. Radiotherapie Patiënteninformatiedossier (PID) PROSTAATKANKER onderdeel RADIOTHERAPIE PROSTAATKANKER INHOUD Wat is radiotherapie eigenlijk?...3 Uitwendige bestraling...3 Inwendige bestraling...5 Gang van zaken...7 Eerste

Nadere informatie

Prostaatkanker: algemene info

Prostaatkanker: algemene info Prostaatkanker: algemene info Vernemen van de diagnose Op het moment dat u deze informatie in handen krijgt heeft je arts je de vermoedelijke diagnose van kanker of een kwaadaardig proces in de prostaat

Nadere informatie

RZ Heilig Hart Leuven Naamsestraat 105 3000 Leuven. Dienst Urologie. Informatie voor patiënten. De brachytherapie

RZ Heilig Hart Leuven Naamsestraat 105 3000 Leuven. Dienst Urologie. Informatie voor patiënten. De brachytherapie RZ Heilig Hart Leuven Naamsestraat 105 3000 Leuven Dienst Urologie Informatie voor patiënten De brachytherapie UROLOGIE De brachytherapie Geachte heer, In deze brochure vindt u informatie over de behandeling

Nadere informatie

KIEZEN VOOR MEER OF MINDER STRALING BIJ DE BEHANDELING VAN PROSTAATKANKER

KIEZEN VOOR MEER OF MINDER STRALING BIJ DE BEHANDELING VAN PROSTAATKANKER KIEZEN VOOR MEER OF MINDER STRALING BIJ DE BEHANDELING VAN PROSTAATKANKER Informatie voor patiënten die betrokken willen worden bij de keuze tussen twee behandelplannen Afweging Bij het bestralen moet

Nadere informatie

PSA Vlaanderen vzw. psavlaanderen@hotmail.com www.psa-vlaanderen.be. Prostaatkanker. Omdat weten belangrijk is!

PSA Vlaanderen vzw. psavlaanderen@hotmail.com www.psa-vlaanderen.be. Prostaatkanker. Omdat weten belangrijk is! PSA Vlaanderen vzw psavlaanderen@hotmail.com www.psa-vlaanderen.be Prostaatkanker Omdat weten belangrijk is! Informatie over de prostaat Informatie over de prostaat Wat is de prostaat? De prostaat is

Nadere informatie

Prostaatkanker Wat zijn de behandelmogelijkheden. Joost de Baaij, verpleegkundig specialist Marikenhuis 3 juni 2019

Prostaatkanker Wat zijn de behandelmogelijkheden. Joost de Baaij, verpleegkundig specialist Marikenhuis 3 juni 2019 Prostaatkanker Wat zijn de behandelmogelijkheden - Joost de Baaij, verpleegkundig specialist Marikenhuis 3 juni 2019 De prostaat Diagnose prostaatkanker PSA-dilemma Reduceert mortaliteit en kans op metastasen

Nadere informatie

Brachytherapie. Jodiumimplantatie voor de behandeling van prostaatkanker. Jessa Ziekenhuis vzw. Dienst kwaliteit

Brachytherapie. Jodiumimplantatie voor de behandeling van prostaatkanker. Jessa Ziekenhuis vzw.  Dienst kwaliteit Brachytherapie Heeft u opmerkingen of suggesties i.v.m. deze brochure? Geef ons gerust een seintje! Dienst kwaliteit E-mail: info@jessazh.be Tel: 011 33 55 11 Jodiumimplantatie voor de behandeling van

Nadere informatie

Behandelwijzer. Brachytherapie bij prostaatkanker

Behandelwijzer. Brachytherapie bij prostaatkanker Behandelwijzer Brachytherapie bij prostaatkanker Onze website: www.mst.nl/radiotherapie PI-012849 versie 1.0 / 15-05-2017 1 Inhoudsopgave Inleiding... 3 Prostaatkanker... 4 De prostaat... 4 Stadium...

Nadere informatie

Brachytherapie. www.urologischcentrum.be

Brachytherapie. www.urologischcentrum.be Brachytherapie www.urologischcentrum.be Geachte heer, In deze brochure vindt u informatie over de behandeling prostaatbrachytherapie : over de procedure, de eventuele bijwerkingen en de maatregelen die

Nadere informatie

Symposium Zorg voor Uitkomst 17 april 2015

Symposium Zorg voor Uitkomst 17 april 2015 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder

Nadere informatie

Ingreep prostaat brachytherapie

Ingreep prostaat brachytherapie Ingreep prostaat brachytherapie Beste patiënt 1 Zopas hebt u van de uroloog vernomen dat u een ingreep aan de prostaat moet ondergaan. In deze brochure vindt u informatie over de behandeling prostaatbrachytherapie,

Nadere informatie

PSA-screening To do or not to do? Dr. Ludo Vanden Bussche uroloog

PSA-screening To do or not to do? Dr. Ludo Vanden Bussche uroloog PSA-screening To do or not to do? Dr. Ludo Vanden Bussche uroloog CIJFERS VLAANDEREN 2010 - MANNEN AANTAL STERFTE OVERLEVING 5 JAAR STERFTE > 80 JAAR PROSTAAT 5651 916 93% 54% LONG 3348 2937 14% 25,6%

Nadere informatie

Patiënteninformatiedossier (PID) PROSTAATKANKER. onderdeel. OPERATIE (het verwijderen van de prostaat) PROSTAATKANKER Operatie

Patiënteninformatiedossier (PID) PROSTAATKANKER. onderdeel. OPERATIE (het verwijderen van de prostaat) PROSTAATKANKER Operatie Patiënteninformatiedossier (PID) PROSTAATKANKER onderdeel OPERATIE (het verwijderen van de prostaat) PROSTAATKANKER 2 INHOUD Inleiding... 4 De operatie... 5 Voor de operatie... 6 Na de operatie... 7 Follow

Nadere informatie

Jodium-125 implantatie bij prostaatkanker

Jodium-125 implantatie bij prostaatkanker Jodium-125 implantatie bij prostaatkanker U bent doorverwezen voor een inwendige bestraling van de prostaat door middel van jodiumzaadjes. De punten die in deze folder beschreven worden, zijn: Wat is een

Nadere informatie

KIEZEN BIJ PROSTAATKANKER

KIEZEN BIJ PROSTAATKANKER KIEZEN BIJ PROSTAATKANKER Resultaten van een wetenschappelijk onderzoek naar lokaal beperkte prostaatkanker. Ervaringen van mannen vanaf diagnose tot een jaar na de behandeling. Inhoud Inleiding...2 1.

Nadere informatie

Laparoscopische pelviene lymfeklierdissectie

Laparoscopische pelviene lymfeklierdissectie Urologie Laparoscopische pelviene lymfeklierdissectie (plkd) Uw behandelend uroloog heeft met u gesproken over deze kijkoperatie (laparoscopische ingreep) met ondersteuning van de operatierobot. In deze

Nadere informatie

Brachytherapie van de prostaat SAP 14881

Brachytherapie van de prostaat SAP 14881 Brachytherapie van de prostaat SAP 14881 Az Damiaan vzw, september 2019. Niets uit deze brochure mag worden overgenomen zonder uitdrukkelijke toestemming. Deze brochure bevat algemene informatie en is

Nadere informatie

KCE Report 194 & 226 Gelokaliseerde prostaatkanker 1 1. ALGORITME

KCE Report 194 & 226 Gelokaliseerde prostaatkanker 1 1. ALGORITME KCE Report 194 & 226 Gelokaliseerde prostaatkanker 1 1. ALGORITME 2 Gelokaliseerde prostaatkanker KCE Report 194 & 226 2. AANBEVELINGEN Het wetenschappelijk rapport met meer achtergrondinformatie en de

Nadere informatie

Laparoscopische pelviene lymfeklierdissectie

Laparoscopische pelviene lymfeklierdissectie Urologie Laparoscopische pelviene lymfeklierdissectie (plkd) Uw behandelend uroloog heeft met u gesproken over deze kijkoperatie (laparoscopische ingreep) met ondersteuning van de operatierobot. In deze

Nadere informatie

Benigne prostaathyperplasie (BPH) LFA Wymenga, uroloog 24-09-2012

Benigne prostaathyperplasie (BPH) LFA Wymenga, uroloog 24-09-2012 Benigne prostaathyperplasie (BPH) LFA Wymenga, uroloog 24-09-2012 Meest voorkomende ziektebeelden bij mannen > 50jr Prostaatcarcinoom Slijmbeursontsteking Zuurbranden Staar Ritmestoornissen 7,8 8,0 8,4

Nadere informatie

PROSTAATKANKER PROSTAATKANKER WELKE BEHANDELING PAST HET BEST BIJ U?

PROSTAATKANKER PROSTAATKANKER WELKE BEHANDELING PAST HET BEST BIJ U? WELKE BEHANDELING PAST HET BEST BIJ U? INHOUDSOPGAVE WAAROM DIT BOEKJE? Waarom dit boekje? 2 1. Wat is lokaal beperkte prostaatkanker? 4 2. Welke behandelopties zijn er? 5 3. Bijwerkingen en risico s 10

Nadere informatie

Brachytherapie. voor prostaatcarcinoom

Brachytherapie. voor prostaatcarcinoom Brachytherapie voor prostaatcarcinoom Inleiding Prostaatkanker is, net als andere vormen van kanker, een ziekte van de lichaamscellen. Kanker wordt gekarakteriseerd door ongecontroleerde groei van abnormale

Nadere informatie

Brachytherapie bij prostaatkanker

Brachytherapie bij prostaatkanker Brachytherapie bij prostaatkanker Inleiding Prostaatkanker is, net als andere vormen van kanker, een ziekte van de lichaamscellen. Kanker wordt gekarakteriseerd door ongecontroleerde groei van abnormale

Nadere informatie

Prostaatoperatie via de buik

Prostaatoperatie via de buik Prostaatoperatie via de buik Albert Schweitzer ziekenhuis februari 2015 pavo 0138 Inleiding Binnenkort wordt u aan uw prostaat geopereerd. In deze folder leest u meer over de voorbereidingen op de operatie,

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Beslissingswijzer. bij niet uitgezaaide prostaatkanker. Urologie Bestemd voor mannen met prostaatkanker

PATIËNTEN INFORMATIE. Beslissingswijzer. bij niet uitgezaaide prostaatkanker. Urologie Bestemd voor mannen met prostaatkanker PATIËNTEN INFORMATIE Beslissingswijzer bij niet uitgezaaide prostaatkanker Urologie Bestemd voor mannen met prostaatkanker Inhoud Inleiding... 5 Algemeen... 5 Hoofdstuk I: Prostaatkanker... 7 1.1 De prostaat...

Nadere informatie

Behandelwijzer Locatie Arnhem/Ede. Bestralingsbehandeling. De inwendige bestraling van de blaas

Behandelwijzer Locatie Arnhem/Ede. Bestralingsbehandeling. De inwendige bestraling van de blaas Behandelwijzer Locatie Arnhem/Ede Bestralingsbehandeling De inwendige bestraling van de blaas Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 De voorbereidingen 6 3 De bestraling 8 4 Bijwerkingen 10 5 Nazorg 11 2 Behandelwijzer

Nadere informatie

Verwijderen niertumor

Verwijderen niertumor Verwijderen niertumor radicale en partiële nefrectomie De uroloog heeft na onderzoek bij u een afwijking aan de nier geconstateerd. In deze folder geven wij informatie over de nier, de operatie (radicale

Nadere informatie

Patiënteninformatie Focal One HIFU Robot. Behandeling van gelokaliseerde prostaatkanker HIFU ROBOT

Patiënteninformatie Focal One HIFU Robot. Behandeling van gelokaliseerde prostaatkanker HIFU ROBOT Patiënteninformatie Focal One HIFU Robot Behandeling van gelokaliseerde prostaatkanker HIFU ROBOT Inhoudsopgave Introductie 3 De prostaat 3 Wat is kanker? 4 Prostaatkanker 5 Onderzoek en diagnose 6 Stadia

Nadere informatie

Verwijderen van de prostaat TUR prostaat Urologie

Verwijderen van de prostaat TUR prostaat Urologie Verwijderen van de prostaat TUR prostaat Urologie Beter voor elkaar Verwijderen van een gedeelte van de prostaat via de plasbuis Transurethrale Resectie van de Prostaat =TUR Prostaat Inleiding Tijdens

Nadere informatie

Robot-geassisteerde radicale prostatectomie (RALP)

Robot-geassisteerde radicale prostatectomie (RALP) Robot-geassisteerde radicale prostatectomie (RALP) U bent patiënt bij de afdeling urologie van VU medisch centrum (VUmc). VUmc is een universitair medisch centrum waar medisch specialisten worden opgeleid.

Nadere informatie

Behandelopties voor incontinentie na een prostaatkankeroperatie. K.C. van Dalen, uroloog 6 oktober 2015

Behandelopties voor incontinentie na een prostaatkankeroperatie. K.C. van Dalen, uroloog 6 oktober 2015 Behandelopties voor incontinentie na een prostaatkankeroperatie K.C. van Dalen, uroloog 6 oktober 2015 Incontinentie = ongewenst urineverlies Soorten incontinentie Stressincontinentie (SUI) Urineverlies

Nadere informatie

Brachytherapie. voor prostaatcarcinoom

Brachytherapie. voor prostaatcarcinoom Brachytherapie voor prostaatcarcinoom Inleiding Prostaatkanker is, net als andere vormen van kanker, een ziekte van de lichaamscellen. Kanker wordt gekarakteriseerd door ongecontroleerde groei van abnormale

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Brachytherapie bij prostaatkanker

Patiënteninformatie. Brachytherapie bij prostaatkanker Patiënteninformatie Brachytherapie bij prostaatkanker Inhoud Inleiding... 4 Wat is brachytherapie?... 4 Hoe verloopt de behandeling?... 4 Bijwerkingen... 6 Regels en richtlijnen na de bestraling... 8

Nadere informatie

PATIËNTENFOLDER Urologie Prostaatoperatie

PATIËNTENFOLDER Urologie Prostaatoperatie PATIËNTENFOLDER Urologie Prostaatoperatie Prostaatoperatie U krijgt binnenkort een operatie aan uw prostaat, ook wel een prostatectomie genoemd. Deze operatie kan op 2 manieren gebeuren: volgens Turp

Nadere informatie

Patiënteninformatie Focal One HIFU Robot. Behandeling van gelokaliseerde prostaatkanker HIFU ROBOT

Patiënteninformatie Focal One HIFU Robot. Behandeling van gelokaliseerde prostaatkanker HIFU ROBOT Patiënteninformatie Focal One HIFU Robot Behandeling van gelokaliseerde prostaatkanker HIFU ROBOT Inhoudsopgave Introductie 3 De prostaat 3 Wat is kanker? 4 Prostaatkanker 5 Onderzoek en diagnose 6 Stadia

Nadere informatie

> Robot-gestuurde precisiechirurgie in de behandeling van prostaatkanker

> Robot-gestuurde precisiechirurgie in de behandeling van prostaatkanker www.azstlucas.be > Robot-gestuurde precisiechirurgie in de behandeling van prostaatkanker Dienst urologie, andrologie en steenkliniek 2007-A5 brochure.1 1 23/08/2007 14:55:43 Robot-gestuurde precisiechirurgie

Nadere informatie

Radiotherapie voor niet-medici. dr Paul Meijnders dr Frederik Van Daele

Radiotherapie voor niet-medici. dr Paul Meijnders dr Frederik Van Daele Radiotherapie voor niet-medici dr Paul Meijnders dr Frederik Van Daele Urologische tumoren nier blaas/urinewegen prostaat penis testis Prostaat - anatomie: Prostaatkanker: meest frequente kanker bij mannen

Nadere informatie

Maatschap Urologie. LKD (lymfeklier dissectie bij prostaatkanker)

Maatschap Urologie. LKD (lymfeklier dissectie bij prostaatkanker) Maatschap Urologie (lymfeklier dissectie bij prostaatkanker) Datum en tijd U wordt (dag), (datum) om uur verwacht. Plaats U meldt zich op de afgesproken tijd bij de receptie van de hoofdingang van het

Nadere informatie

RADICALE PROSTATECTOMIE (VERWIJDERING VAN DE PROSTAAT) FRANCISCUS VLIETLAND

RADICALE PROSTATECTOMIE (VERWIJDERING VAN DE PROSTAAT) FRANCISCUS VLIETLAND RADICALE PROSTATECTOMIE (VERWIJDERING VAN DE PROSTAAT) FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding De uroloog heeft met u besproken dat bij u prostaatkanker is ontdekt. Het vooronderzoek heeft geen afwijkingen getoond

Nadere informatie

prostaatoperatie volgens Turp of Millin

prostaatoperatie volgens Turp of Millin U krijgt binnenkort een operatie aan uw prostaat, ook wel een prostatectomie genoemd. Deze operatie kan op 2 manieren gebeuren: volgens Turp en volgens Millin. Welke operaties zijn dit? Hoe worden de operaties

Nadere informatie

Afdeling: Urologie. Onderwerp: Verwijderen van de prostaat / Millin

Afdeling: Urologie. Onderwerp: Verwijderen van de prostaat / Millin Afdeling: Urologie Onderwerp: Verwijderen van de prostaat / Millin Verwijderen van een gedeelte van de prostaat via open operatie Inleiding Tijdens uw bezoek aan de polikliniek Urologie, heeft uw uroloog

Nadere informatie

Verwijderen van de prostaat met de operatierobot Da Vinci

Verwijderen van de prostaat met de operatierobot Da Vinci Verwijderen van de prostaat met de operatierobot Da Vinci In overleg met uw arts heeft u besloten dat u binnenkort een operatie ondergaat, waarbij de prostaat in zijn geheel wordt verwijderd (radicale

Nadere informatie

Prostaatkanker. - Metastasen en dan? M. Berends Internist-oncoloog Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis

Prostaatkanker. - Metastasen en dan? M. Berends Internist-oncoloog Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis Prostaatkanker - Metastasen en dan? M. Berends Internist-oncoloog Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis Botmetastasen Lymfeklier-en levermetastasen Gemetastaseerd prostaatkanker Hormoongevoelig Hoeksteen van

Nadere informatie

Kijkoperatie voor lymfeklierverwijdering. (Laparoscopische Pelviene Lymfeklierdissectie)

Kijkoperatie voor lymfeklierverwijdering. (Laparoscopische Pelviene Lymfeklierdissectie) Kijkoperatie voor lymfeklierverwijdering bij prostaatkanker (Laparoscopische Pelviene Lymfeklierdissectie) Inhoudsopgave Inleiding... 1 De operatie... 1 Voorbereiding... 1 De operatie... 1 Waarom een kijkoperatie?...

Nadere informatie

Prostaatoperatie via de buik

Prostaatoperatie via de buik Prostaatoperatie via de buik Inleiding Binnenkort wordt u aan uw prostaat geopereerd. In deze folder leest u meer over de voorbereidingen op de operatie, de opname in het ziekenhuis en de periode na de

Nadere informatie

Verwijderen van de prostaat met de operatierobot Da Vinci

Verwijderen van de prostaat met de operatierobot Da Vinci Verwijderen van de prostaat met de operatierobot Da Vinci In overleg met uw arts heeft u besloten dat u binnenkort een operatie ondergaat, waarbij de prostaat in zijn geheel wordt verwijderd (radicale

Nadere informatie

Prostaat Centrum Brugge. Prostaatbrachytherapie

Prostaat Centrum Brugge. Prostaatbrachytherapie Prostaat Centrum Brugge Prostaatbrachytherapie Geachte patiënt, In deze brochure vindt u informatie over de behandeling van prostaatbrachytherapie, over de procedure ervan en de eventuele bijwerkingen

Nadere informatie

VIKC, definitieve versie juni 2008

VIKC, definitieve versie juni 2008 Evaluatie van het gebruik van de landelijke richtlijn voor diagnostiek en behandeling van prostaatkanker Rapportage Commissie Indicatorontwikkeling van de Werkgroep Richtlijn Prostaatkanker 1. Achtergrond

Nadere informatie

Schildwachtklieronderzoek en -verwijdering bij borstkanker

Schildwachtklieronderzoek en -verwijdering bij borstkanker Schildwachtklieronderzoek en -verwijdering bij borstkanker Uw chirurg heeft met u besproken, dat binnenkort bij u een schildwachtklieronderzoek en -verwijdering (biopsie) plaatsvindt. In deze folder leest

Nadere informatie

Urologie Hematurie en PSA

Urologie Hematurie en PSA Urologie Hematurie en PSA Marina Hovius en George van Andel, urologen Susanne van Laatum, huisarts 15 januari 2016 Casus 1 Vrouw van 63 jaar, blanco VG, 2 vaginale bevallingen heeft recidiverend urineweginfecties

Nadere informatie

Prostaat. Urologische oncologie. 1 Algemeen. 1.1 Incidentie. 1.2 Etiologie en risicofactoren. 1.3 Diagnose

Prostaat. Urologische oncologie. 1 Algemeen. 1.1 Incidentie. 1.2 Etiologie en risicofactoren. 1.3 Diagnose 7.10.4. Prostaat 1 Algemeen 1.1 Incidentie Meest frequente kanker bij de man (life-time risico USA: 1/6, West Europa: 1/10) 95% van de PCa worden ontdekt tussen 45-89j Life-time mortaliteitsrisico t.g.v.

Nadere informatie

prostaatoperatie volgens Turp of Millin patiënteninformatie

prostaatoperatie volgens Turp of Millin patiënteninformatie patiënteninformatie prostaatoperatie volgens Turp of Millin U krijgt binnenkort een operatie aan uw prostaat, ook wel een prostatectomie genoemd. Deze operatie kan op 2 manieren gebeuren: volgens Turp

Nadere informatie

Blaaskanker, informatie over behandeling Urologie

Blaaskanker, informatie over behandeling Urologie Blaaskanker, informatie over behandeling Urologie Beter voor elkaar 2 In Nederland wordt per jaar in totaal bij ongeveer 5.200 mensen blaaskanker vastgesteld. Daarvan hebben circa 2.600 mensen een spierinvasief

Nadere informatie

Verwijderen van prostaatweefsel via de urinebuis (TURP)

Verwijderen van prostaatweefsel via de urinebuis (TURP) Verwijderen van prostaatweefsel via de urinebuis (TURP) Onderzoek heeft aangetoond dat uw prostaat vergroot is. Een vergrote prostaat kan klachten geven bij het plassen. Daarom heeft de arts u een prostaatoperatie

Nadere informatie

Prostaatoperatie via de buik

Prostaatoperatie via de buik Prostaatoperatie via de buik Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding Binnenkort wordt u aan uw prostaat geopereerd. In deze folder leest u meer over de voorbereidingen

Nadere informatie

Tur-prostaat of blaashalsincisie

Tur-prostaat of blaashalsincisie Tur-prostaat of blaashalsincisie Inleiding U wordt binnenkort opgenomen in het Albert Schweitzer ziekenhuis voor een operatie aan uw prostaat. In deze folder informeren wij u over de voor bereiding en

Nadere informatie

Open prostaatoperatie. voor goedaardige prostaatvergroting

Open prostaatoperatie. voor goedaardige prostaatvergroting Open prostaatoperatie voor goedaardige prostaatvergroting Inhoudsopgave Inleiding... 1 De operatie... 1 Voorbereiding... 1 De operatie... 1 Na de operatie... 2 Bloedverdunners... 3 Mogelijke bijwerkingen

Nadere informatie

Beter op alles voorbereid. Diagnose en behandeling van prostaatkanker

Beter op alles voorbereid. Diagnose en behandeling van prostaatkanker BEWUSTCHECKLIST Beter op alles voorbereid Diagnose en behandeling van prostaatkanker Nadat U te horen heeft gekregen dat U prostaatkanker hebt, moeten er keuzes gemaakt worden over hoe het verder moet

Nadere informatie

Verwijderen van prostaatweefsel via de urinebuis (TURP)

Verwijderen van prostaatweefsel via de urinebuis (TURP) Verwijderen van prostaatweefsel via de urinebuis (TURP) Informatie voor patiënten F0309-3415 mei 2014 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus

Nadere informatie