Onrechtmatig beslag. Spraakverwarring. 10 september Onrechtmatig beslag 10 september Onrechtmatig beslag Ten onrechte gelegd beslag

Transcriptie

1 Gijs Molkenboer Senior adviseur JZ SNS REAAL Onrechtmatig beslag 10 september 2013 Spraakverwarring. Onrechtmatig beslag Ten onrechte gelegd beslag Academie voor de rechtspraktijk 1

2 Ten onrechte gelegd beslag Beslag eenvoudig Ingrijpend Bescherming beperkt Algemeen Academie voor de rechtspraktijk 2

3 Bescherming beperkt Bescherming beslagene beperkt Drie pijlers Kort geding opheffing? Bewijslast HR 14 juni 1996, NJ 1997, 481, (De Ruiterij/MBO Ruiters,) r.o. 3.3.: Dit brengt mee dat het in de eerste plaats op de weg ligt van degene die de opheffing vordert, met inachtneming van de beperkingen van de kort geding procedure, aannemelijk te maken dat de door de beslaglegger gepretendeerde vordering ondeugdelijk is. Bescherming, kort geding opheffing zelfs na positief vonnis in eerste aanleg > HR 30 juni 2006, NJ 2007, 483, m. nt. H.J. Snijders (Bijl/Van Baalen). Academie voor de rechtspraktijk 3

4 HR 15 april 1965, NJ 1965, 331 Kernarrest Snel/Ter Steege dat daarom een redelijke wetstoepassing er toe leidt om aan te nemen, dat degene die een conservatoir beslag legt, voor eigen risico handelt, met dien verstande dat de door het beslag geleden schade bijzondere omstandigheden daargelaten door hem moet worden vergoed, indien het beslag ten onrechte gelegd blijkt te zijn, en dat het aan zijn aansprakelijkheid voor deze schade niet kan afdoen dat hij, op verdedigbare gronden van het bestaan van zijn vorderingsrecht overtuigd, bij het leggen van beslag niet lichtvaardig heeft gehandeld; Curatoren? HR 21 februari 1992, NJ 1992, 321, Van Gastel en Van de Laar q.q./elink- Schuurman q.q. Rechtvaardiging door functie? Aangetroffen beslag? In privé? Academie voor de rechtspraktijk 4

5 Vonnis vernietigd? HR 13 januari 1995, NJ 1997, 366 (Ontvanger/Bos) Onrechtmatige daad! Geen inhoudelijke beslissing? Gerechtshof Leeuwarden 10 februari 2009, JOR 2009, 148 Vonnis vernietigd? HR 13 januari 1995, NJ 1997, 366 (Ontvanger/Bos) Onrechtmatige daad! Geen inhoudelijke beslissing? Gerechtshof Leeuwarden 10 februari 2009, JOR 2009, 148 Academie voor de rechtspraktijk 5

6 Dus: risico-aansprakelijkheid en onrechtmatige daad Dogmatische problemen Verjaringstermijn? Gerechtshof s-hertogenbosch 30 maart 2010, LJN BQ7702; Rechtbank Rotterdam 9 maart 2011, JA 2011, 90, Rechtbank s-gravenhage 27 juli 2011, LJN BU1270 (na een strafvorderlijk beslag) Rechtbank s-gravenhage 12 januari 2011, LJN BP3081 Processuele aspecten Vordering deels toegewezen? Misbruik van recht, 3:13 BW HR 11 april 2003, NJ 2003, 440 (Hoda/Mondi), zie ook HR 5 december 2003, NJ 2004, 150 bewijspositie Academie voor de rechtspraktijk 6

7 Vexetoir beslag HR 24 november 1995, NJ 1996, 161 ( ) dat de vraag of het leggen van een conservatoir beslag als vexatoir en daarom onrechtmatig moet worden aangemerkt, in beginsel dient te worden beantwoord aan de hand van de concrete omstandigheden ten tijde van de beslaglegging, waaronder de hoogte van de te verhalen vordering, de waarde van de beslagen goederen en de eventueel onevenredig zware wijze waarop de schuldenaar door het beslag op een van die goederen in zijn belangen wordt getroffen. Academie voor de rechtspraktijk 7

8 Ten onrechte gelegd beslag, nader onderzoek Posities beslaglegger en beslagene scherp tegenover elkaar Rechtsbescherming? Bewijs? Processuele posities? Fase voor de beslissing in de hoofdzaak Academie voor de rechtspraktijk 8

9 Voorwaardelijke vordering veiligstellen? Voorzieningenrechter:701 Rv Voorlopig beslag? Hof s-hertogenbosch 7 oktober 2010, LJN: BN 9816 Afdwingen tegengarantie Positief tussenvonnis? Rb Zwolle 17 november 2004, NJF 2005/102 Beslag voor beslag? Schade vs potentiële schade? Vordering onterecht beslag na afwijzen vordering beslaglegger Bijzondere omstandigheden dat daarom een redelijke wetstoepassing er toe leidt om aan te nemen, dat degene die een conservatoir beslag legt, voor eigen risico handelt, met dien verstande dat de door het beslag geleden schade bijzondere omstandigheden daargelaten door hem moet worden vergoed, indien het beslag ten onrechte gelegd blijkt te zijn, en dat het aan zijn aansprakelijkheid voor deze schade niet kan afdoen dat hij, op verdedigbare gronden van het bestaan van zijn vorderingsrecht overtuigd, bij het leggen van beslag niet lichtvaardig heeft gehandeld; Academie voor de rechtspraktijk 9

10 Vordering onterecht beslag na afwijzen vordering beslaglegger Bijzondere omstandigheden Curator? HR 8 februari 2008, NJ 2008, 92 Rechtbank Rotterdam, 27 augustus 2008, ECLI:NL:RBROT:2008:BF2216 Aannemelijk van mogelijke schade Verklaring voor recht/schadestaat Alleen verklaring voor recht? HR 10 september 2010, RvdW 2010, 1015, Academie voor de rechtspraktijk 10

11 Causaliteit en toerekening? Nauwer verband vanwege risico-aansprakelijkheid? 6:98 BW: Voor vergoeding komt slechts in aanmerking schade die in zodanig verband staat met de gebeurtenis waarop de aansprakelijkheid van de schuldenaar berust, dat zij hem, mede gezien de aard van de aansprakelijkheid en van de schade, als een gevolg van deze gebeurtenis kan worden toegerekend. Bewijslast keten gebeurtenissen Omkeringsregel? HR 26 juni 1998, NJ 1998, 778 (Kramer/ABN AMRO) conditio-sine-qua-non Academie voor de rechtspraktijk 11

12 Eigen schuld en schadebeperking aard aansprakelijkheid 1. vordering in de hoofdzaak zelf 2. beslag Eigen schuld en schadebeperking 1. gedragingen die de hoofdzaak zelf betreffen Bijzondere omstandigheden? Academie voor de rechtspraktijk 12

13 Eigen schuld en schadebeperking 2. gedragingen die het beslag betreffen Processuele passiviteit Feitelijke passiviteit Bankgarantie/depot/overeenkomst Ongelukkige keuzes Geen bankgarantie Afslaan aanbod onder voorwaarden Eigen schuld en schadebeperking 2. gedragingen die het beslag betreffen Passitiviteit te kwader trouw? Waarschuwingsplicht? Verlies van aanspraken? Academie voor de rechtspraktijk 13

14 Algemene leerstukken onrechtmatige daad Niet rechtmatig belang HR 22 februari 2013, RvdW 2013, 312 Voordeelsverrekening Gerechtshof Amsterdam 20 september 2011 ECLI:NL:GHAMS:2011:BT2007 Schade HR 8 juli 2011, NJ 2011, 309 Beslag op aandelen, geen overeenkomstige toepassing 6:119 6:119 De schadevergoeding, verschuldigd wegens vertraging in de voldoening van een geldsom, bestaat in de wettelijke rente van die som over de tijd dat de schuldenaar met de voldoening daarvan in verzuim is geweest. Academie voor de rechtspraktijk 14

15 Schade HR: hypothetische schadevergelijking De dientengevolge verschuldigde schadevergoeding moet worden berekend door met elkaar te vergelijken de situatie waarin laatstgenoemde [de beslagene, GM] als gevolg van de beslaglegging daadwerkelijk verkeert, en de situatie waarin zij zou hebben verkeerd als het beslag niet was gelegd en gehandhaafd. Schade door blokkade van een geldsom Rb Utrecht 18 april 2012, ECLI:NL:RBUTR:2012:BW3578 Consistent met HR? 3%? 4% box III? 14,78%! Rb Rotterdam, 28 januari 2009, NJF 2009, 124 Ook bankgarantie! Kosten? Academie voor de rechtspraktijk 15

16 Advocaatkosten Beslaglegger Beslagene Algemeen: - specificeren! - begin with the end in mind Derde Immateriële schade HR 26 juni 1998, rov NJ 1998, 778 (Kramer/ABN AMRO) Causaliteit/toerekenbaarheid Onderbouwing aan de kop Academie voor de rechtspraktijk 16

17 Conclusies mogelijkheden onterecht beslag Academie voor de rechtspraktijk 17

18 Onnodig beslag Verhaal evident mogelijk Beslag ten laste van bank Lijn jurisprudentie Anno 2013? Executoriaal beslag Academie voor de rechtspraktijk 18

19 Executoriaal beslag Dreiging met executie HR 19 februari 1999, NJ 1999, 367 Bankgarantie of executie? Extra voorwaarden stellen? HR 5 december 2003, NJ 2004, 150 Executiegeschillen Geen inhoudelijke behandeling Uitgangspunt: bevoegdheid> 3:13 BW Juridische/feitelijke misslagen Noodtoestand Buitencategorie Hof s- Hertogenbosch 26 juni 2007, JBPr 2008/9 Derden Geen redelijk belang executant vs ernstig duperen geëxecuteerde Bv Rb Groningen 5 augustus 2005, NJF 2005/444 Academie voor de rechtspraktijk 19

20 verwachte opbrengst als maatstaf Vzgnr Rb Maastricht, , LJN:BW 7549 Hof Leeuwarden , JBPr 2010/62 Vzgnr Rb Leeuwarden, , LJN: BV 8311 andersom > Rechtbank Den Bosch , LJN: BY5583 Maar: HR 11 februari 2011, LJN BO7106 (er is meer ) Één zwaluw, of??? Executie onroerende zaken Rechtbank Amsterdam 13 mei 2013 LJN: CA0869, X/Sparck Hypotheken B.V. Verwachte executieopbrengst Hof Leeuwarden , JBPr 2010/62 Academie voor de rechtspraktijk 20

21 Bankgarantie NVB Faillissementsproof? Voldoende zekerheid? 705 lid 2 Rv vs 6:51 BW Vzgnr Rb Amsterdam , JBPr 2012/16 Vzgnr Rb Breda , LJN: BU 7708 Rotterdams Garantieformulier Karakter Hof Amsterdam 26 april 2011, JOR 2011/346 Academie voor de rechtspraktijk 21

22 Voorwerking bankgarantie op het beslag Vzgnr Rb Den Haag 19 april 2012, IEPT nawerking beslag en de bankgarantie 1 alsnog Opheffing 705 Rv? Gerechtshof Arnhem 3 oktober 2006, JOR 2007/22 Gerechtshof Amsterdam 26 april 2011, JOR 2011/346 R&B versus 705 Rv Gerechtshof Amsterdam 23 maart 2006, JOR 2006/167 eenzijdig voorbehoud? Relatie met beslagformaliteiten, Vzngr Zwolle, 18 september 2003, NJF 2004/99 Academie voor de rechtspraktijk 22

23 nawerking beslag op de bankgarantie 2 Ontwikkelingen in de hoofdzaak teruggave? President Rechtbank Zwolle 21 december 1999, KG 2000, 39 (cassatie) processuele keuzes Kosten na afwijzing vordering? Rb Zwolle/Lelystad 17 november 2004, NJF 2005/102 Gerechtshof Arnhem 16 april 2013, LJN: BZ 7461 Gerechtshof Leeuwarden 19 maart 2013, LJN: BZ 4783 Inclusief kosten juridische bijstand Beslag na betaling bankgarantie 1 Nee: Voorzieningenrechter Utrecht 20 mei 2003, KG 2003, 157 Ja: (hoger beroep) Gerechtshof Amsterdam 16 oktober 2003, JOR 2003/291 Opdrachtgever Conservatoir beslag? Onroerende zaak Begunstigde Begunstigde bank Academie voor de rechtspraktijk 23

24 Beslag na betaling 2 Nee: President Rechtbank Rotterdam 16 maart 1993, KG 1993, 222 Opdrachtgever Conservatoir beslag? Bank Begunstigde Begunstigde bank Bestuurdersaansprakelijkheid zie ook S.M. Bartman. Ars Aequi februari 2011, pag Selectieve betaling Reddingsfase Beginsel van betaalautonomie Feitelijke liquidatiefase Paritas creditorum Geen betalingsonwil Betalingsonwil** Geen rechtvaardiging Rechtvaardiging Bestuurder niet aansprakelijk Bestuurder aansprakelijk **HR , NJ 1992, 411 (Van Waning/Van der Vliet) Bestuurder niet aansprakelijk Academie voor de rechtspraktijk 24

25 Bestuurdersaansprakelijkheid, spiegelbeeld Bestuurdersaansprakelijkheid voor door de vennootschap gelegd beslag Gerechtshof s-gravenhage 21 oktober 2008, LJN: BG2694 Onrechtmatige daad bestuurder? Varia Deurwaarder Aansprakelijkheid opdrachtgever? Advocaat Tuchtrecht Beslag onder cliënt Wachttermijnen aanzegging (over)betekening gevoelige documenten Rb Dordrecht 18 juni 2008, JBPR 2009, 5 Academie voor de rechtspraktijk 25

26 Dank voor uw aandacht, vergeet niet de vragen te beantwoorden voor het uitloggen! Academie voor de rechtspraktijk 26