Handreiking digitale leermiddelen taal in het MBO Inleiding
|
|
- Karel Veenstra
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Handreiking digitale leermiddelen taal in het MBO Roos Scharten en Marian Bruggink, Expertisecentrum Nederlands Hanneke Wentink, hogeschool Edith Stein Expertis Inleiding In 2010 constateerde TNS NIPO (TNS NIPO (2010)), in een onderzoek in opdracht van Kennisnet, dat er in het mbo meer digitaal leermateriaal wordt gebruikt dan in po en vo: op het moment van onderzoek (najaar 2009) was het aandeel digitaal leermateriaal in het mbo al 40%. De ondervraagde ictmanagers schatten op dat moment in dat binnen drie jaar (dus in 2012/2013) het aandeel digitaal lesmateriaal zou zijn gestegen tot 58%. Een recente inventarisatie (ITS (2012)), naar gebruikte (ict-)toepassingen voor taal en rekenen in het mbo, onderstreept het beeld dat in het mbo veel gebruik wordt gemaakt van digitaal leermateriaal: 94% van de taaldocenten/-coördinatoren/-coaches geeft aan ten minste één ict-toepassing voor taal te gebruiken. De grote inspanningen die veel instellingen zich de afgelopen jaren getroost hebben om ict te integreren in de organisatie en het onderwijs, hebben op dit vlak tot resultaat geleid. Ondanks deze hoge percentages van gebruik van ict-toepassingen, blijkt uit dezelfde inventarisatie van ITS dat er nog zeer veel vragen leven rondom diezelfde ict-toepassingen: maar liefst 71% van de invullers geeft aan in enige tot grote mate behoefte te hebben aan informatie over de beschikbaarheid van ict-toepassingen om het taal- en/of rekenniveau van studenten op het gewenste niveau te brengen. De vragen variëren in aard van heel praktisch (omgaan met web-based leermaterialen, bijvoorbeeld de werking van een specifiek pakket) tot heel fundamenteel (inpassen van materialen in de eigen situatie; wat werkt, wat niet?). 1
2 Om docenten en coördinatoren op weg te helpen met de zoektocht naar kwalitatief goed digitaal leermateriaal, is deze handreiking opgesteld. De vraag waarmee we op pad zijn gegaan, was ambitieus: zoek naar evidentie, zoek naar wetenschappelijk onderbouwde bewijsvoering over de effectiviteit van digitaal leermateriaal. In de kennispiramide van Kennisnet (zie Kennisnet ( 2011)) gaat het dus om de laatste stap, de top van de piramide. De uitkomst is niet waarop we gehoopt hadden: er bleken in Nederland slechts twee effectstudies rondom digitaal leermateriaal voor taal in het mbo te bestaan. Ook een korte rondgang door Engelstalige literatuur voor het beroepsonderwijs (vocational education) leverde geen aansprekende resultaten op. De onvermijdelijke conclusie is dat er nog veel onderzoek nodig is, willen we taaldocenten en managers in het mbo een antwoord kunnen geven op de vraag wat werkt, wat niet? Een mogelijke opstap naar effectonderzoek zou kunnen zijn om de digitale leermaterialen die docenten gebruiken, te matchen naar de kwaliteitscriteria die ze zelf aanleggen (ontleend aan ITS (2012)): De toepassing maakt een goede foutenanalyse en past het niveau vervolgens aan. De toepassing geeft goede en -voor de deelnemer- begrijpelijke feedback. De toepassing geeft de student ruimte om veel te oefenen (meters te maken) De oefenstof sluit aan bij de inhoud van het centrale examen. De toepassing motiveert de student door punten te geven als beloning bij goede antwoorden. De toepassing geeft een niveau-aanduiding bij de oefeningen. Want zoveel is duidelijk: in het mbo wordt digitaal leermateriaal volop gebruikt, en weten de gebruikers heel goed wat ze van het materiaal verwachten. Ze stellen stevige vakinhoudelijke en functionele eisen; materiaal dat daaraan voldoet, zal naar hun mening bijdragen aan goed taalonderwijs op het mbo. Werkwijze: Voor het achterhalen van effectstudies op het gebied van digitale leermiddelen voor taal in het MBO, hebben we diverse websites geraadpleegd en gezocht met verschillende zoektermen (zie hieronder voor de volledige lijst). Met uitzondering van de site van Kennisnet, leverde geen enkele bron het gewenste resultaat op. We vonden slechts 2 studies waarbij het effect van het gebruik van een digitaal leermiddel op het gebied van taal in het MBO is onderzocht. 2
3 Wel vonden we daarnaast enkele effectstudies naar ICT-middelen die wel in het MBO gebruikt worden, maar waarbij het onderzoek uitgevoerd is bij leerlingen uit het VO. Een volledig overzicht van de gebruikte websites en bronnen vindt u achterin deze Handreiking. (sub)domein Structuur Stijl Woordkennis (Schrijven) Lezen onderzoeksvraag/middel/ werkvorm - Wat is de motivatie en zelfstandigheid van leerlingen voor het werken met ondersteuningslijnen? - Wat zijn de leeropbrengsten bij het werken met de ondersteuningslijnen? resultaat doelgroep publicatie toepassing - Over het algemeen waren leerlingen en docenten positief over het werken met de ondersteuningslijnen, maar klassikale ondersteuning is nodig naast de ondersteuningslijnen. - Het grootste gedeelte van de studenten ging vooruit naar minstens 2F of 3F op de onderdelen structuur en stijl - De enige student die ondersteuning kreeg voor leesvaardigheid ging 1 niveau omhoog - Op het onderdeel woordkennis gingen 4 van de 6 leerlingen vooruit naar 2F maar vooral 3F MBO-leerlingen Specifiek BBL Scheltinga, F.(2012) Experimenteren in het MBO: Onderzoek naar gebruik en effect van digitale ondersteuning. Zoetermeer: Kennisnet. ViaStartTaal 3
4 Lezen Luisteren Welke begeleidingsmethodiek met betrekking tot PTOL (Plaats en TijdOnafhankelijk Leren) leidt tot hoger leerrendement bij studenten met verschillende taalniveaus? - Op het onderdeel structuur bleef 1 leerling steken op 1F, de andere ging vooruit naar 3F - Leerlingen met een laag taalniveau gaan meer vooruit wanneer ze begeleid worden door een docent (niet significant, p=.103) - Bij leerlingen met een hoog taalniveau is er geen effect van begeleiding - Leerlingen en docenten vinden dat de feedback en de uitleg van het programma niet voldoende is, begeleiding door een docent is nodig. Mbo-leerlingen (onderzoek bij BOL 4 ) Nieuwenhuis, L., van der Neut, I., & de Ries, K. (2012) Caseverslag EXMO 1: Rijn IJssel. Taal ook digitaal. Tilburg: IVA. Beschikbaar op: Studiemeter.nl Effectstudies in het VO naar leermiddelen die ook in het MBO gebruikt worden (sub)domein Spelling Lezen onderzoeksvraag/middel/ werkvorm Wat is het effect van de inzet van remediërende ICT software (Muiswerk) op prestaties bij spellen en resultaat doelgroep publicatie toepassing In vergelijking met leerlingen die traditioneel onderwijs kregen gingen leerlingen die met ondersteuning van een Groep 8 PO 1 e klas VO Meijer, J., van Eck, E. & Felix, C. (2008). Leren met meer effect; rapportage van het onderzoek. Amsterdam: SCO-Kohnstamm Muiswerk (spelling en begrijpend lezen) 4
5 Lezen begrijpend lezen? Zorgt de invoering van een extra lesuur Nieuwsbegrip voor beter tekstbegrip? onderwijsassistent aan Muiswerk werkten niet achteruit. - Leerlingen verbeteren zich gemiddeld met 13% - Leerlingen geven aan dat ze het werken met Nieuwsbegrip leuk is, en ervoor zorgt dat ze ook grote lappen tekst kunnen lezen Instituut 1 e klas VO Twickel College Delden. Nieuwsbegrip en rekenen in plaats van Frans. Beschikbaar op: Nieuwsbegrip Lopende/toekomstige onderzoeken Bevorderen van begrijpend lezen (dr. P. de Jong, prof. dr. L. Verhoeven en dr. M. Droop, Radboud Universiteit Nijmegen) De Universiteit van Amsterdam en de Radboud Universiteit Nijmegen doen samen onderzoek naar manieren om de vaardigheid in begrijpend lezen te bevorderen. Het project doet een longitudinale interventiestudie naar de effectiviteit van verschillende soorten interventies. Alle interventies zijn gebaseerd op het programma Nieuwsbegrip. Ook worden de cognitieve en niet-cognitieve factoren onderzocht die van invloed zijn op de ontwikkeling van begrijpend lezen. Tot slot gaan de onderzoekers na in hoeverre de effecten van de verschillende interventies afhankelijk zijn van de leerkracht (kwaliteit van instructie, relatie met leerlingen) en van specifieke kindkenmerken. Conclusies: - Er is weinig onderzoek gedaan naar de effectiviteit van ICT-middelen in het MBO op het gebied van taal. Uit de inventarisatie van ITS blijkt dat de meeste MBO-docenten gebruik maken van tenminste één ICT-toepassing. Ook blijkt dat ze niet altijd tevreden zijn over het effect van de gekozen ict-toepassing. Er is dus zeker behoefte aan informatie over wat werkt (wat effectief is). Uit onze inventarisatie is gebleken dat dergelijke informatie, zeker voor de mbo-docent, nauwelijks beschikbaar is. Meer onderzoek gericht op de effectiviteit van digitale leermiddelen op taal is noodzakelijk. - Begeleiding door de docent is nodig 5
6 Studenten werken vaak zelfstandig met een digitaal leermiddel, maar niet alle leermiddelen geven goede en voor de student- begrijpelijke feedback. De begeleiding door de docent is voor een effectief gebruik dan ook gewenst. 6
7 Advies voor begeleiding van studenten Rol van de docent Diverse onderzoeken tonen het belang aan van de ondersteuning door een docent of onderwijsassistent bij het gebruik van een ict-leermiddel. In het mboexperiment (Scheltinga, 2012), hadden docenten een belangrijke rol. Zij gaven bij hun studenten aan op welk niveau en met welke oefeningen met het digitale leermiddel gewerkt moest worden. Docenten Nederlands baseerden hun keuze hiervoor op handelingsplannen. Ook in de studie van Nieuwenhuis, van der Neut en de Ries (2012) komt naar voren dat de begeleiding door een docent bij het werken met een ict-programma nodig is. De feedback en de uitleg die het programma geeft, werd namelijk als onvoldoende ervaren. Met name de studenten met een laag taalniveau bleken te profiteren van de extra ondersteuning door de docent. De taak van de docent is dus zorgen voor aansluiting van het programma bij het niveau van student. Dit kunnen ze doen door het programma op de juiste manier af te stellen of bij studenten aan te geven welke onderdelen op welk niveau gedaan moeten worden. Als het programma te hoog is afgesteld, werkt dit demotiverend voor de student; bij een te lichte afstelling leert de student er te weinig van, zo stelt Joost Meijer in het artikel Ict is een wondermiddel (Marreveld, 2012). Daarnaast blijft de docent regelmatig nodig om studenten te voorzien van duidelijke feedback. Begeleiding hoeft niet perse fysiek plaats te vinden, maar kan ook op afstand, zo blijkt uit het onderzoek van Scheltinga (2012). Echter, alleen ondersteuning op afstand is niet wenselijk; belangrijk is om dan te zoeken naar een goede balans tussen fysieke contacturen en contact op afstand. De docenten in dit onderzoek waren van mening dat online ondersteuning een meerwaarde kan hebben mits: -er duidelijke regels en afspraken met studenten en studieloopbaanbegeleiders worden gemaakt; -het zelfstandig werken met een digitaal leermiddel gecombineerd wordt met klassikale contactmomenten; -er een realistische planning wordt gemaakt waarin stapsgewijs de vaardigheden in de verschillende vakken kan worden verbeterd. Begeleiden van taalzwakke studenten Uit de inventarisatie van ITS komt naar voren dat in het MBO weinig gedaan wordt met de verzamelde toetsgegevens op het gebied van taal en rekenen. Driekwart van de ondervraagden geeft aan dat er niet of nauwelijks gedifferentieerd wordt op basis van toetsgegevens. Hier valt dus nog winst te behalen. Differentiatie is mogelijk naar tempo en naar inhoud. Belangrijk is dan ook om bij de keuze van een ict-leermiddel goed te letten op de mogelijkheden voor differentiatie. 7
8 Daarnaast is het van belang om een procedure te hanteren om lees- en spellingsproblemen te screenen (Kleijnen & Goei, 2010).Een geschikt screeningsinstrument specifiek ontwikkeld voor het mbo, is de interactieve dyslexietest Amsterdam-Antwerpen mbo. Het screeningsinstrument geeft aanwijzingen voor dyslexie en andere leerproblemen bij studenten in het mbo. Op basis van de verkregen informatie kan nader diagnostisch onderzoek plaatsvinden en kunnen handelingsgerichte adviezen worden gegeven voor remediërende en ondersteunende mogelijkheden in het mbo, bijvoorbeeld het gebruik van een tekst-naar-spraakprogramma als ClaroRead. Uit NPS NIPO (2010) blijkt dat remediërende software weinig wordt ingezet voor taalzwakke mbo-studenten. Ook hier is winst te behalen. 8
9 Gezocht in: 1. De databank taaluniversum onderzoek taalonderwijs ( ). Gezocht op de zoektermen onderwijsleermateriaal en ICT. Geen artikelen gevonden. (Alleen po, vo, en speciaal onderwijs) Zie 2. In het archief taaluniversum. Gezocht met de zoektermen onderwijsleermateriaal en ICT in volwassenen- en beroepseducatie. Geen artikelen gevonden, vooral artikelen over alfabetisering en Nt2 onderwijs aan volwassenen. 3. Op google naar leermiddelen (studiemeter, nieuwsbegrip, viastarttaal, taal op niveau Nederlands, taalblokken, Nu Nederlands, Vaktraject, Muiswerk, bruuttaal, de slimme nieuwslezer), maar geen effectenstudies in het MBO gevonden. (zoekterm: naam van leermiddel en onderzoek of effect ). Ook op de eigen sites van de leermiddelen gezocht. Artikelen over Nieuwsbegrip en Muiswerk gevonden, als ook de toekomstige onderzoeken. 4. Databank onderzoek van Kennisnet ( 5. Site mbo-raad. Gezocht in publicaties en taal en rekenen, geen artikelen gevonden. 6. Site steunpunt taal en rekenen mbo. Gezocht onder onderwijs bij leermiddelen en onderzoek. Daarnaast ook onder activiteiten en projecten. 7. Site ECBO (expertisecentrum beroepsonderwijs). Gezocht op ict, taal, digitaal of nederlands onder publicaties. 8. Map protocol dyslexie mbo. Gezocht naar naam compenserend hulpmiddel en onderzoek, effect of effectiviteit. Ook op de sites van de hulpmiddelen gezocht. 9. Site Cinop in publicaties gezocht. Ook gezocht op ict, digitaal en taal. 10. Site CPS in beroepsonderwijs publicaties gezocht. 11. Site APS in publicaties gezocht. Ook in beroepsonderwijs mbo gezocht, naar taal, ict, en digitaal. 12. Site gezocht bij projecten. Geen project in het mbo. 13. Site KPC-groep in beroepsonderwijs en publicaties in het beroepsonderwijs gezocht naar ict, taal en digitaal 14. Site CED-groep in middelbaar beroepsonderwijs. 15. Site ETOC, geen beroepsonderwijs 16. Site Sardes in taal en taal en ict. In publicaties gezocht naar ict, taal, digitaal en mbo. 17. Site Oberon: onder thema s en publicaties gezocht in ICT. 18. Site SLO in publicaties naar ict, en onder beroepsonderwijs en taal. 19. Site gezocht onder publicaties en mbo en op ict. 20. Site ITS gezocht onder onderwijs in lopend en afgerond onderzoek. 21. Site Cito in middelbaar beroepsonderwijs en de toetswijzer. 22. Site Marant, geen mbo. 9
10 23. Site SCO-Kohnstam instituut gezocht in publicaties op ict, taal en digitaal. 24. Site ITTA gezocht in publicaties, artikelen en projecten. 25. Site CLU (Expertisecentrum Leermiddelenontwikkeling) in publicaties. 26. Site Bureau ICE bij publicaties over taal en rekenen. 27. Site Wikiwijs. Gezocht op Nederlands binnen mbo en talen. 28. HBO Kennisbank gezocht binnen Taal, Cultuur en Kunsten 29. Google gezocht naar effect digitale leermiddelen taal mbo, onderzoek ict taal mbo, kwaliteit digitale leermiddelen nederlands beroepsonderwijs en combinaties van deze zoektermen. 30. Picarta gezocht op effect digitale leermiddelen taal mbo, onderzoek ict nederlands beroepsonderwijs, kwaliteit digitale leermiddelen nederlands bve en combinaties van deze zoektermen. 31. Picarta, Google Scholar, PsycINFO en Scopus gezocht op IT vocational education language, educational tools language, en combinaties van deze zoektermen. Bronnen: ITS (2012). ICT-toepassingen voor taal en rekenen in het mbo. Nijmegen: ITS Kennisnet (2011). Vier in Balans Monitor Zoetermeer: Kennisnet Kleijnen, R., & Goei, S. L. (red.). (2010). Protocol dyslexie MBO. s-hertogenbosch: Cinop. Marreveld, M. (2012). ICT is een wondermiddel, waar/niet waar. Didactief Special, juni, Nieuwenhuis, L., van der Neut, I., & de Ries, K. (2012). Caseverslag EXMO 1: Rijn IJssel. Taal ook digitaal. Tilburg: IVA. Scheltinga, F. (2012). Experimenteren in het MBO: Onderzoek naar gebruik en effect van digitale ondersteuning. Zoetermeer: Kennisnet. TNS NIPO (2010). ICT op school. Onderzoek onder leerkrachten en ict-managers in primair, voortgezet en beroepsonderwijs. Amsterdam: TNS NIPO. 10
11 11
Vier in balans monitor Kennisnet 2012 docenten. ICT-monitor Kennisnet 2012
Vier in balans monitor Kennisnet 2012 docenten Contents 1 Inleiding 3 2 ict-gebruik 8 3 Opbrengsten ict 42 4 Samenwerking en leiderschap 53 5 Digitaal leermateriaal 58 6 Ambitie en deskundigheid 66 7 Mediawijsheid
Nadere informatieAan het werk voor studenten met dyslexie. Screening en begeleiding van studenten met dyslexie, implementatie van dyslexiebeleid op de mbo-instelling
Aan het werk voor studenten met dyslexie Screening en begeleiding van studenten met dyslexie, implementatie van dyslexiebeleid op de mbo-instelling Hoe kunnen we werken aan goede begeleiding tijdens de
Nadere informatieDe effecten van extra taallessen op de taalvaardigheid van mbo-studenten
3 De effecten van extra taallessen op de taalvaardigheid van mbo-studenten Roos Scharten & Andrea Netten Expertisecentrum Nederlands Sander Gerritsen & Sonny Kuijpers Centraal Planbureau Welke strategieën
Nadere informatieRapport. F4371 oktober 2009 Bestemd voor: Kennisnet. Political & Social. Grote Bickersstraat KS Amsterdam. Postbus AE Amsterdam
Grote Bickersstraat 74 1013 KS Amsterdam Postbus 247 1000 AE Amsterdam t 020 522 54 44 f 020 522 53 33 e info@tns-nipo.com www.tns-nipo.com Political & Social Rapport Positiever beeld ict inzet in primair
Nadere informatietoetsresultaten vmbo en mbo in de regio Den Haag oktober 2011
TAAL EN REKENEN VAN BELANG toetsresultaten vmbo en mbo in de regio Den Haag oktober 2011 INHOUD Inleiding... 5 Hoofdstuk 1 Resultaten VMBO in de regio Den Haag... 7 1.1 Totaal overzicht van de afgenomen
Nadere informatieDocenten hebben veel vrijheid in ict-gebruik
Grote Bickersstraat 74 3 KS Amsterdam Postbus 247 00 AE Amsterdam t 0 522 54 44 f 0 522 53 33 e info@tns-nipo.com www.tns-nipo.com Political & Social Rapport Docenten hebben veel vrijheid in ict-gebruik
Nadere informatieKennisdomeinen taal & rekenen
Informatiekaart 05 leren vernieuwen Kennisdomeinen taal & rekenen Taal en rekenen worden in Nederland gezien als kernvakken voor het onderwijs. En hoewel de meningen verschillen over de wijze waarop deze
Nadere informatieWeet waar je staat. Inzicht in didactische ict-bekwaamheid. Maaike Heitink (Universiteit Twente) Alfons ten Brummelhuis (Kennisnet)
Weet waar je staat Inzicht in didactische ict-bekwaamheid Maaike Heitink (Universiteit Twente) Alfons ten Brummelhuis (Kennisnet) Weet waar je staat menselijke randvoorwaarden materiele randvoorwaarden
Nadere informatieDigitaal lesmateriaal zoeken, maken en delen met
Digitaal lesmateriaal zoeken, maken en delen met Trainerscursus deel 1 Open Universiteit / CELSTEC 10-1-2013 1 1 Leermiddelen Taak van private sector of toch (deels) publiek? Wet gratis schoolboeken (scholen
Nadere informatieDe beleidsartikelen (artikel 10)
10. INFORMATIE- EN COMMUNICATIETECHNOLOGIE 10.1 Algemene beleidsdoelstelling De minister is verantwoordelijk voor de kwaliteit van het onderwijs. Informatie- en communicatietechnologie (ict) kan hierbij
Nadere informatieJaapJan Vroom & Erik Mondriaan
Kennisnet: Mieke van Keulen SaMBO ICT: Paul van Uffelen Deltion College: JaapJan Vroom & Erik Mondriaan Er waait een nieuwe wind Mijn visie is dat het primair aan de school is om te bepalen wat goed onderwijs
Nadere informatieBINNENKLASDIFFERENTIATIE IN WISKUNDELESSEN
BINNENKLASDIFFERENTIATIE IN WISKUNDELESSEN - Situering - Lkr over binnenklasdifferentiatie - Binnenklasdifferentiatie? - Leerplannen - Binnenklasdifferentiatie in wiskunde Hilde De Maesschalck 8 oktober
Nadere informatieStudiesucces met dyslexie mbo
Studiesucces met dyslexie mbo Karin Lukassen, APS Marga Kemper, Cinop Oktober 2012 Wat is dyslexie? Wat is dyslexie? Definitie en kenmerken Vaardigheidsniveau Criterium van de didactische resistentie Criterium
Nadere informatieVerleg je grenzen! Waarom kiest ú voor het nieuwe Taalblokken? Taalblokken Nederlands Brochure MBO
Taalblokken Nederlands Brochure MBO Na het doorlopen van de weet ik precies wat ik kan verwachten op het examen Nederlands. Door deze goede voorbereiding zie ik het examen met vertrouwen tegemoet! Toetsing
Nadere informatieDe mediawijze adolescent
De mediawijze adolescent Amber Walraven, 12 november 2014 ITS, Radboud Universiteit Nijmegen 1 Inhoud Wat kunnen adolescenten wel op het gebied van mediawijsheid? Wat kunnen adolescenten niet op het gebied
Nadere informatieSpellingonderwijs: Hoe maak ik het effectief?
Spellingonderwijs: Hoe maak ik het effectief? Thema s Hoe onderzoekt u effectiviteit van instructie? 3 voorbeeldstudies Prof. dr. Anna M.T. Bosman Radboud Universiteit, Nijmegen www.annabosman.eu a.bosman@pwo.ru.nl
Nadere informatieRapport. F1182 maart 2008 Bestemd voor: Kennisnet. Political & Social
Grote Bickersstraat 74 1013 KS Amsterdam Postbus 247 1000 AE Amsterdam t 020 522 54 44 f 020 522 53 33 e info@tns-nipo.com www.tns-nipo.com Political & Social Rapport Meer materiaal en meer kennis over
Nadere informatieOpgesteld door: Denise Bijman (ecbo), Ingrid Christoffels (Kennismakelaar Kennisrotonde) en Sandra Beekhoven (Kennismakelaar Kennisrotonde)
Opgesteld door: Denise Bijman (ecbo), Ingrid Christoffels (Kennismakelaar Kennisrotonde) en Sandra Beekhoven (Kennismakelaar Kennisrotonde) Vraagsteller: Docent mbo Referentie: Kennisrotonde. (2018). Heeft
Nadere informatieRESULTATEN PROPEDEUTISCHE FASE
Beste Frans Peeters, Je hebt met behulp van de pabotool aangegeven hoe jij jouw ict-competenties inschat. Deze resultaten kun je opslaan in je POP/portfolio. Door middel van de handreikingen in de tool
Nadere informatieMeer doen met minder mensen
Meer doen met minder mensen Voor het achtergrondverhaal Meer doen met minder mensen in het Onderwijsblad 14 van 22 september is gebruik gemaakt van verschillende bronnen, cijfers van het ministerie van
Nadere informatieICT toepassen bij zorgleerlingen Anthony van der Zande Onderwijsconsulent
ICT toepassen bij zorgleerlingen Anthony van der Zande Onderwijsconsulent Vier in balans 2 ICT coördinator Beleid Organisatie Deskundigheidsbevordering Begeleiding leerkrachten Communicatie Administratie
Nadere informatieNieuwe didactiek vwo 2 en 3 Connect College: resultaten van een onderzoek. Prof. dr. Perry den Brok
Nieuwe didactiek vwo 2 en 3 Connect College: resultaten van een onderzoek Prof. dr. Perry den Brok Betrokkenen Connect College (opdrachtgever) Kennisnet (subsidie onderzoek) Technische Universiteit Eindhoven
Nadere informatieRegeling ontwikkelen en gebruiken van streaming media in het MBO projectplan Koning
1 / 5 Regeling ontwikkelen en gebruiken van streaming media in het MBO Projectplan Auteur(s) Versienummer Datum Koning Willem 1 College 1.5 31102007 2 / 5 1a NAW-gegevens van de aanvragende onderwijsinstelling
Nadere informatieRapport. F9094 december 2010 Bestemd voor: Kennisnet. Political & Social. Grote Bickersstraat KS Amsterdam. Postbus AE Amsterdam
Grote Bickersstraat 74 1013 KS Amsterdam Postbus 247 1000 AE Amsterdam t 020 522 54 44 f 020 522 53 33 e info@tnsnipo.com www.tnsnipo.com Political & Social Rapport Positiever beeld ict inzet in primair
Nadere informatieWorkshop scan Studiesucces met dyslexie en dyscalculie in het mbo
Workshop scan Studiesucces met dyslexie en dyscalculie in het mbo Linda Sontag, Zeger van Hoffen 5 en 7 juni 2012 Inhoud workshop Achtergrondinformatie Opbouw en inhoud van de scan Werkwijze voor deelname
Nadere informatieEssay. Is multimedia als leermiddel gunstig voor het leerproces van een kind? Stefan van Rees Studentnummer: 0235938 Opleiding:
Essay Is multimedia als leermiddel gunstig voor het leerproces van een kind? Naam: Studentnummer: 0235938 Opleiding: CMD Docent: Rob van Willigen Modulecode: MEDM0201D Modulenaam: Is multimedia als leermiddel
Nadere informatieNederlands en ict in het mbo
Nederlands en ict in het mbo Op weg naar een scholingskader rond differentiatie in de klas [Geef tekst op] Inhoud 1. INLEIDING; AANLEIDING EN ACHTERGROND... 3 2. WERKWIJZE... 5 3. AFNEMERS VAN SCHOLING;
Nadere informatieNT1 Instroom Begrippenlijst en taalverzorging: Spelling, grammatica, Semantiek en stilistiek: stijl, zinsbouw, woordkennis Lezen en schrijven
TOETSEN TAAL Titel Korte omschrijving Uitgever en jaar Doelgroep Niveau Koppeling Stand. & Eindt. Context Digitaal / Instaptoets NT1 Een instaptoets voor lezen en VanDorp educatief, www. schrijven om de
Nadere informatieInformatie en advies voor de praktijkbegeleider SPECIALE AANDACHT GEVRAAGD VOOR STAGIAIRS MET DYSLEXIE IN DE WERKSITUATIE
Informatie en advies voor de praktijkbegeleider SPECIALE I AANDACHT GEVRAAGD VOOR STAGIAIRS MET DYSLEXIE IN DE WERKSITUATIE II Inzicht, herkennen, handelen Zo n vier tot vijf procent van de studenten in
Nadere informatieInformatie en advies voor docenten SPECIALE AANDACHT GEVRAAGD VOOR STUDENTEN MET DYSLEXIE IN HET MIDDELBAAR BEROEPSONDERWIJS
Informatie en advies voor docenten SPECIALE I AANDACHT GEVRAAGD VOOR STUDENTEN MET DYSLEXIE IN HET MIDDELBAAR BEROEPSONDERWIJS II Inzicht, herkennen, handelen Zo n vier tot vijf procent van de studenten
Nadere informatieWorkshop. Aanleiding van de projectaanvraag Uitgangspunten van de activiteiten Opbouw van de website Ervaringen uit de pilots Aan de slag!
Workshop Aanleiding van de projectaanvraag Uitgangspunten van de activiteiten Opbouw van de website Ervaringen uit de pilots Aan de slag! Aanleiding Passende Perspectieven Rekenen Niet alle leerlingen
Nadere informatieNaar een brede vakinhoudelijke richtlijn dyslexie
INHOUD nieuwsbrief #5 Naar een brede vakinhoudelijke richtlijn dyslexie Invulling zorgniveau 2 en 3 bij vermoeden EED Rekenvoorbeeld bij Handreiking Tariefopbouw Dyslexiezorg Nieuw: Protocol Dyslexie mbo
Nadere informatiePlan van aanpak versnellingsvraag: Versie: 28 09 2015. De versnellingsvraag. Versnellingsvraag Stichting Klasse:
Plan van aanpak versnellingsvraag: Versie: 28 09 2015 De versnellingsvraag Versnellingsvraag Stichting Klasse: Hoe kunnen we met de learning analytics vanuit dashboards, zoals dat van Snappet, in combinatie
Nadere informatieAandeel meisjes in de bètatechniek VMBO
Vrouwen in de bètatechniek Traditioneel kiezen veel meer mannen dan vrouwen voor een bètatechnische opleiding. Toch lijkt hier de afgelopen jaren langzaam verandering in te komen. Deze factsheet geeft
Nadere informatieKennisdomeinen kunstzinnige oriëntatie & beweging en sport
Informatiekaart 07 leren vernieuwen Kennisdomeinen kunstzinnige oriëntatie & beweging en sport Kunstzinnige oriëntatie en bewegingsonderwijs bieden veel meer mogelijkheden voor het gebruik van ict dan
Nadere informatieDe voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA..DEN HAAG
>Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA..DEN HAAG Primair Onderwijs Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag
Nadere informatieWhite Paper. De implementatie van het SMARTboard. binnen Praktijkschool Uithoorn. Dhr. J.M. de Boer
White Paper De implementatie van het SMARTboard binnen Praktijkschool Uithoorn. Dhr. J.M. de Boer Maart 2012 Inhoudsopgave 1. Inleiding Blz. 3 1.1 De wens van de school 1.2 Visie van de school 2. ICT en
Nadere informatieTaal & Rekenen ThiemeMeulenhoff
Taal & Rekenen ThiemeMeulenhoff Aan: ThiemeMeulenhoff Door: MWM2 Onderzoek: Taal & Rekenen volgens MBO-respondenten Versie 1 Het auteursrecht van dit onderzoeksrapport berust bij ThiemeMeulenhoff. Het
Nadere informatieDoorlopende leerlijnen taal: ervaringen met 3 scholen
Ronde 5 Bert de Vos APS, Utrecht Contact: b.devos@aps.nl Doorlopende leerlijnen taal: ervaringen met 3 scholen 1. Over de drempels met taal Het rapport Over de drempels met taal is al ruim een jaar oud.
Nadere informatieNo Big Data on PE Kennisagenda Goed Leren Bewegen KVLO Jo Lucassen VVBN Conferentie 2015 Utrecht
No Big Data on PE Kennisagenda Goed Leren Bewegen KVLO Jo Lucassen VVBN Conferentie 2015 Utrecht Ambitie Naar een betere kennisbasis voor professionals die zich op en rond scholen bezighouden met goed
Nadere informatieVier in balans-monitor 2017: de hoofdlijn. 28 juni 2017
Vier in balans-monitor 2017: de hoofdlijn 28 juni 2017 Inleiding Vier in balans-monitor 2017 Hoe is het gesteld met de inzet van ict in het onderwijs? Kennisnet vraagt scholen hiernaar en bundelt de resultaten
Nadere informatieMbo, toets je taal! Taalvaardigheid Nederlands beoordelen in competentiegericht onderwijs
. Competentieleren Hajer, M. & T. Meestringa (2004). Handboek taalgericht vakonderwijs. Bussum: Coutinho. Ministerie van OC&W (2004). Van A tot Z betrokken. Aanvalsplan Laaggeletterdheid 2006-2010 (http://taalinmbo.kennisnet.nl/bronnen/aanvalsplan).
Nadere informatieERWD. Rekenpiloot 16 december 2011 Freudenthal Instituut
ERWD Rekenpiloot 16 december 2011 Freudenthal Instituut Leidende vragen Wat houdt ERWD in en hoe herken je het? Protocol ERWD Wat kun je zelf doen in de rekenles? Welke hulmiddelen zijn er in de rekenles?
Nadere informatieOnderzoeksopdracht Crossmedialab. Titel Blended Learning & Crossmedia
Onderzoeksopdracht Crossmedialab Titel Blended Learning & Crossmedia Probleemomgeving De Faculteit Communicatie & Journalistiek (FCJ) van de Hogeschool Utrecht (HU) profileert zich als een instituut waar
Nadere informatieDyslexie valt als voldaan wordt aan de criteria onder de zorgverzekeringswet, waardoor kinderen gebruik kunnen maken van de vergoedingsregeling voor
Inhoudsopgave 1 Introductie 4 2 Het belang van psycho-educatie 6 3 Het herkennen van dyslexie 8 4 Diagnose dyslexie 10 5 Vergoedingsregeling 12 6 De dyslexieverklaring 13 7 Dyslexie: herkomst en hersenwerking
Nadere informatieICT-gebruik docenten behoeft brede ondersteuning!
Grote Bickersstraat 74 13 KS Amsterdam Postbus 247 AE Amsterdam t 522 54 44 f 522 53 33 e info@tns-nipo.com www.tns-nipo.com Rapport ICT-gebruik docenten behoeft brede ondersteuning! Onderzoek naar ICT-gebruik
Nadere informatieA. Persoonlijke gegevens
Windesheim, Gesprek op afstand Zelfevalutie/feedbackformulier Beste (aankomende) student, Hartelijk dank voor het invullen en versturen van het Intakeformulier Afstandsleren School of Education. Per e-mail
Nadere informatietoepassing van ict in uw pilot. De deelnemers aan deze sessie die al ervaring hebben hier iets van te laten zien of kort te introduceren.
Onderwijstijdverlening Congrestekst: Kennisuitwisseling OTV en ict Digitale leeromgeving, software voor het oefenen van begrijpend lezen of digitaal portfolio? Er zijn volop mogelijkheden om ict in te
Nadere informatieAanbod O2G2 Academie 2013-2014 www.o2g2.nl
Uren (incl. Voorbereiding /oefenen) Planning Voor wie? 1. Esis voor leerkrachten Trainen van basisvaardigheden Esis op groepsniveau. In een computerlokaal met de gegevens van de eigen groep. 10 uur a.
Nadere informatieAan de slag met leer- en toetsmateriaal voor volwassenen
Aan de slag met leer- en toetsmateriaal voor volwassenen Op weg naar opleidingen VE Wetswijziging per 1-1-2013 Opleidingen Taal en Rekenen 1F Opleidingen Taal en Rekenen 2F Noodzaak aanwezigheid professionele
Nadere informatieBegrijpend lezen van basisschool naar voortgezet onderwijs
Ronde 5 Hilde Hacquebord Rijksuniversiteit Groningen Contact: H.I.Hacquebord@rug.nl Begrijpend lezen van basisschool naar voortgezet onderwijs 1. Inleiding De onderwijsinspectie stelt in haar verslag van
Nadere informatie21ste-eeuwse vaardigheden:
INLEIDING 21ste-eeuwse vaardigheden Het helpen ontwikkelen van 21ste-eeuwse vaardigheden bij studenten vraagt het nodige van docenten. Zowel qua werkvormen als begeleiding. In hoeverre neem je een voorbeeldrol
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2010 2011 32 463 Besluit tot wijziging van het Besluit staatsexamens vwo-havo-mavo 2000 en het Eindexamenbesluit v.w.o.-h.a.v.o.-m.a.v.o.-v.b.o. in verband
Nadere informatieStrategisch lezen voor beroep en studie
Strategisch lezen voor beroep en studie Roos Scharten (Expertisecentrum Nederlands) Georgia Vasilaras (ROC de Leijgraaf) Edith Vissers (KPC Groep) 9 december 2015 Leijgraaf: het uitgangspunt! Elke professional
Nadere informatieCorine Ballering CPS September 2012
Corine Ballering CPS September 2012 Het referentiekader taal en rekenen en Passende Perspectieven Leerlingen voor wie niveau 1F niet haalbaar is op 12-jarige leeftijd Leerroute 3 In gesprek 2 Verschenen
Nadere informatieLeren en lesgeven met ict: wie is het rolmodel? Dana Uerz Senior onderzoeker Leren met ict Marijke Kral Lector Leren met ict
Leren en lesgeven met ict: wie is het rolmodel? Dana Uerz Senior onderzoeker Leren met ict Marijke Kral Lector Leren met ict Leren en lesgeven met ict Wat moet een leraar daarvoor kunnen? Wat kunnen en
Nadere informatieOnderwijs op Lariks - Dyslexie. M. Hurenkamp, RT-er L.A. Smit, orthopedagoog
Onderwijs op Lariks - Dyslexie M. Hurenkamp, RT-er L.A. Smit, orthopedagoog Definitie dyslexie Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door een hardnekkig probleem met het aanleren en het accuraat
Nadere informatieNulmeting leermiddelen laaggeletterdheid
Een inventarisatie van lesmaterialen en toetsen taal, rekenen en digitale vaardigheden voor laaggeletterden. Een inventarisatie van lesmaterialen en toetsen taal, rekenen en digitale vaardigheden voor
Nadere informatieHandelingsgericht werken met taal
Handelingsgericht werken met taal De leergang Handelingsgericht taalonderwijs heeft tot doel leraren en intern begeleiders toe te rusten met kennis, inzichten en vaardigheden op het gebied van lees-/taalonderwijs
Nadere informatieVerleg je grenzen! Compleet vernieuwd! Waarom kiest ú voor de nieuwe Taalblokken? Taalblokken Nederlands Brochure MBO
Taalblokken Nederlands Brochure MBO Verleg je grenzen! Waarom kiest ú voor de nieuwe Taalblokken? U kunt gemakkelijk differentiëren studenten leren wat nodig is Motiverend en uitdagend lesmateriaal voor
Nadere informatieInformatie groep / 2018
Informatie groep 8 2017 / 2018 Afgelopen dinsdag kwamen meneer Spetter en meneer Beene van het voortgezet onderwijs vertellen over de overgang van de basisschool naar het voortgezet onderwijs (VO). Deze
Nadere informatiePersonaliseren van leren
Personaliseren van leren Anne-Marieke van Loon, Associate Lector Leren met ict Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Het leren van morgen is een leven lang gepersonaliseerd leren in een door technologie ondersteunde,
Nadere informatieEen succesvol traject ter voorbereiding op de taaltoets
Tenslotte demonstreren we u de online databank op de website van de Nederlandse Taalunie. U kunt Lezen in het basisonderwijs, evenals Schrijven in het basisonderwijs, downloaden van de volgende websites:
Nadere informatieDyslexiebeleid van Openbare basisschool voor Daltononderwijs. De Meent
DE DE DE DE MEENT MEENT MEENT MEENT MAARN MAARN MAARN MAARN Dyslexiebeleid van Openbare basisschool voor Daltononderwijs De Meent Inhoud 1. Inleiding... 1 2. Wat is dyslexie... 1 3. Van signaleren tot
Nadere informatieGerichte instructie in lezen en spellen voorkomt lees- en spellingproblemen bij (vrijwel) alle leerlingen op Het Kofschip
Prof. dr. Anna M.T. Bosman 1 Gerichte instructie in lezen en spellen voorkomt lees- en spellingproblemen bij (vrijwel) alle leerlingen op Het Kofschip 1 Inleiding Het Kofschip is een reguliere openbare
Nadere informatieInleiding 4. Engels in het basisonderwijs 5. Words&Birds een verrijking van de les, een verbreding van de wereld 6. Wat is Words&Birds?
Inleiding 4 Engels in het basisonderwijs 5 Words&Birds een verrijking van de les, een verbreding van de wereld 6 Wat is Words&Birds? 6 Wat zijn de belangrijkste eigenschappen van Words&Birds? 6 Met welk
Nadere informatieBeoordelingsformulier (Les) Voorbereiding Naam student: Krijn Cornelisse. Datum:
A Beoordelingsformulier (Les) Voorbereiding Naam student: Krijn Cornelisse Naam docent: F.Kok Datum: 5-12-2013 Het Lesplan; de student; Omschrijving Bereidt zich voor op de lessen en zorgt ervoor dat alle
Nadere informatieFlipping the classroom: een oplossing? Nov. 2013
Flipping the classroom: een oplossing? Nov. 213 OPZET WORKSHOP 1. Wat is Flipping the classroom? 2. Wat kan dit betekenen voor slimme kinderen in het PO? 3. Voorbeeld voor kleuters bekijken en beoordelen
Nadere informatiePLD de Spindel, bijlage 4
Checklist Onderkenning Dyslexie Edux Beoordeling van de ernst en hardnekkigheid van de lees- en/of spellingproblemen t.b.v. de continuïteit van de zorg in het primair en voortgezet onderwijs Naam leerling
Nadere informatieDe mogelijkheid om te differentiëren: een aansprekend en op maat gesneden leertraject voor iedere leerling!
De mogelijkheid om te differentiëren: een aansprekend en op maat gesneden leertraject voor iedere leerling! Vandaag: Eerste kennismaking met DISK 1 augustus: Aan de slag met DISK! OPBOUW PRESENTATIE Deel
Nadere informatieDe rekenlessen van het ICT College (mbo-3) Een praktijkonderzoek van Laura Martens
De rekenlessen van het ICT College (mbo-3) Een praktijkonderzoek van Laura Martens Onderwerpen Voorstellen Waar speelt het zich af? Startsituatie 2011-2012 Praktijkprobleem en onderzoeksvraag Theorie:
Nadere informatieInformatieavond Byod onderwijs
Informatieavond Byod onderwijs Inhoud De maatschappij, onderwijs, de school, de leerling in 2013 Onderzoek van Kennisnet ICT op Canisius Uitgevers en leermateriaal Canisius en laptopondersteund onderwijs
Nadere informatieAchtergrond:uitgangspunt 11/20/2012. ENW-project Professionaliseringspakket voor ELO s in het secundair onderwijs
1 ENW-project Professionaliseringspakket voor ELO s in het secundair onderwijs Prof. dr. T. Schellens Leen Casier Veerle Lagaert Prof. dr. B. De Wever Prof. dr. M. Valcke 2 ENW-project Professionaliseringspakket
Nadere informatieOntwerponderzoek paper 2 Geografische informatievaardigheden in 5 VWO
Ontwerponderzoek paper 2 Geografische informatievaardigheden in 5 VWO Student: Vincent van der Maaden, MSc Studentnummer: 5783070 Opleiding: Interfacultaire lerarenopleiding, UvA Vakgebied: Aardrijkskunde
Nadere informatie*een inventarisatie van publicaties over empirisch onderzoek naar het volwassenenonderwijs
Het taalonderwijs Nederlands onderzocht Een inventarisatie van onderzoek naar NT2 onderwijs in de volwasseneneducatie in Nederland en Vlaanderen 1 Kader en inhoud van de opdracht De Nederlandse Taalunie
Nadere informatieRTI: een prachtig instrument om zicht te krijgen op het effect van je instructie. Beurs Beter begeleiden, 17 april 2012, 15.15-16.
RTI: een prachtig instrument om zicht te krijgen op het effect van je instructie Beurs Beter begeleiden, 17 april 2012, 15.15-16.00 uur Vragen die beantwoord worden: Wat is RTI, wat zijn het doel en de
Nadere informatieWie is verantwoordelijk voor het Nederlands van de mbo-leerling? Een voorbeeld van teamgericht werken aan woordenschat
Ronde 1 Tiba Bolle ITTA, Universiteit van Amsterdam Contact: e.c.bolle@uva.nl Wie is verantwoordelijk voor het Nederlands van de mbo-leerling? Een voorbeeld van teamgericht werken aan woordenschat 1. Inleiding
Nadere informatieMET MICROSOFT IT ACADEMY. effectiever gebruik van ICT middelen in het onderwijs. kwaliteits- en tijdswinst voor onderwijsprofessionals en leerlingen
kwaliteits- en tijdswinst voor onderwijsprofessionals en leerlingen betere aansluiting op de arbeidsmarkt met wereldwijd erkende certificaten MET MICROSOFT IT ACADEMY effectiever gebruik van ICT middelen
Nadere informatieDyslexie: onderbenutting van talent in MBO en HO? Prof. Dr. Aryan van der Leij
Dyslexie: onderbenutting van talent in MBO en HO? Prof. Dr. Aryan van der Leij Wat is dyslexie? Hoe diagnostiseer je dyslexie? Kan dyslexie zich pas laat manifesteren? Voortraject: vmbo, havo, vwo Welke
Nadere informatieProgramma Studiedag Taalacademie Motivatie voor taalonderwijs Vrijdag 16 mei 2014 Amersfoort
Programma Studiedag Taalacademie Motivatie voor taalonderwijs Vrijdag 16 mei 2014 Amersfoort 9.30 Inloop 10.00 Opening 10.10 Actuele ontwikkelingen rond onderwijs en examinering taal in het mbo Alet van
Nadere informatieWerken aan onderwijskwaliteit. Referentieniveaus Taal. Mienke Droop, Heleen Strating, EN Gert Gelderblom, PO-Raad
Werken aan onderwijskwaliteit met de Referentieniveaus Taal Mienke Droop, Heleen Strating, EN Gert Gelderblom, PO-Raad Taal Invoeren van referentieniveaus leidt tot verlaging van het niveau, omdat men
Nadere informatieVerleg je grenzen! Waarom kiest ú voor de nieuwe Taalblokken? Taalblokken Engels Brochure MBO
Taalblokken Engels Brochure MBO Verleg je grenzen! Met de gedegen examentrainingen weten mijn studenten exact wat ze kunnen verwachten op het COE. En ik ook! Bibliotheek Nieuwe digitale leeromgeving Starten
Nadere informatieLerarenopleider. Coordinator RT-VO. Hoofd Talen APS. Leraar Nederlands. Onderzoeker onlinegeletterdheid. edublogger. jeroenclemens.
25 sept. 2015 1 Lerarenopleider Coordinator RT-VO Hoofd Talen APS Leraar Nederlands Onderzoeker onlinegeletterdheid edublogger Jeroen Clemens Digital natives zijn leerlingen digital natives of moet het
Nadere informatieVerslag onderzoek rekencursus Online of Boek. Stefan Akkerman Joep Lagrand Ron Leuven
Verslag onderzoek rekencursus 2016 Online of Boek Stefan Akkerman Joep Lagrand Ron Leuven september 2015 - maart 2016 Inleiding Binnen het Nova College hanteren wij de Methode Start rekenen van Deviant.
Nadere informatieUitkomsten BPV Monitor 2017
Uitkomsten BPV Monitor 2017 Landelijke rapportage Publicatie maart 2018 SBB, Zoetermeer Inleiding Iedere mbo-student volgt een deel van de beroepsopleiding in één van de 250.000 erkende leerbedrijven.
Nadere informatieSchoolondersteuningsprofiel: is onze school de passende plek voor uw kind?
Schoolondersteuningsprofiel: is onze school de passende plek voor uw kind? Wat is het schoolondersteuningsprofiel en waar dient het voor? Het schoolondersteuningsprofiel beschrijft welke ondersteuning
Nadere informatieIn de brugklas ziet het signaleringstraject er als volgt uit:
Dyslexieprotocol 2018-2019 Inleiding Dit protocol geeft informatie over het dyslexiebeleid op Graaf Engelbrecht. Wij schetsen geven hierin de afspraken, procedures, begeleiding en officiële regelingen
Nadere informatieOok een rivier begint met de eerste druppel
Ook een rivier begint met de eerste druppel Update Afstemmingsdocument Ernstige lees- en/of spellingproblemen en/of dyslexie Onderwijs aan leerlingen van 4 tot 18 jaar op Walcheren juni 2011 Inleiding
Nadere informatieLeermiddelenmonitor 13/14
13/14 Beleid, gebruik, digitalisering en ontwikkeling van leermiddelen SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling n- en same e is e v a g. Deze uit n de publicatie a v g in vatt Leraar en schoolleider
Nadere informatieHoogbegaafdheid in de praktijk
Hoogbegaafdheid in de praktijk De ervaringen en meningen van ruim 2600 leraren basis en voortgezet onderwijs Paulien Bakker Talent Nico van Kessel ITS Nijmegen Robert Sikkes Het Onderwijsblad Februari
Nadere informatieToelichtingen op de lessenserie
Toelichtingen op de lessenserie Inhoud Introductie op ICT vaardigheden... 2 Inleiding... 2 Computervaardigheden... 2 Opdracht 1... 3 Internetvaardigheden... 5 Opdracht 2... 6 Lessenserie informatievaardigheden...
Nadere informatieToezicht op taal/lezen en hulp aan zwakke leerlingen
Toezicht op taal/lezen en hulp aan zwakke leerlingen Presentatie mini-seminar Dedicon 3 oktober 2013 Herman Franssen Inspecteur primair onderwijs INLEIDING Context van inspectieonderzoeken taal/lezen in
Nadere informatieStuderen met een Functiebeperking
STUDEREN Studeren met een Functiebeperking BESPREEK DE MOGELIJKHEDEN Maak een afspraak met de studentendecaan Windesheim zet kennis in werking Informatie voor ouders Een goede start is belangrijk om te
Nadere informatieWat vraagt lesgeven met en over ict van leraren? Aanknopingspunten voor professionalisering van leraren in het PO, VO en MBO
Wat vraagt lesgeven met en over ict van leraren? Aanknopingspunten voor professionalisering van leraren in het PO, VO en MBO Marjoke Bakker, Rianne Kooi, Marijke Kral, Carolien van Rens & Dana Uerz Leren
Nadere informatie2. In functie van implementatie van onderzoekscompetenties in de lerarenopleiding
Gebruikswijzer P- Reviews: Hoe kunnen de Reviews op een nuttige manier geïntegreerd worden in de lerarenopleiding? In deze gebruikswijzer bekijken we eerst een aantal mogelijkheden tot implementatie van
Nadere informatieErkenning: Stichting Post HBO. Omvang: 252 SBU, 9 EC
Taalexpert De post-hbo opleiding Taalexpert heeft tot doel leraren en intern begeleiders toe te rusten met kennis, inzichten en vaardigheden op het gebied van lees-/taalonderwijs op expertniveau. Alle
Nadere informatieBeperkte zelfkennis. Beperkte kennis sterke en zwakke kanten. Overzicht. Waarom speciale aandacht voor het kiezen van een vervolgopleiding?
Kiezen van een vervolgopleiding voor VO-leerlingen (met psychische problemen) Evaluatieonderzoek Overzicht Waarom speciale aandacht voor het kiezen van een vervolgopleiding? Het kiezen-traject met oefening
Nadere informatieZelfgestuurd leren kun je niet zelfgestuurd leren. Emmy Vrieling
Zelfgestuurd leren kun je niet zelfgestuurd leren Emmy Vrieling Overzicht presentatie Wat is zelfgestuurd leren? Aanleiding Doelen Zeven ontwerpprincipes Diagnostisch instrument Interventies op basis van
Nadere informatieDyslectici in het referentiekader Koude douche of warm bad?
Dyslectici in het referentiekader Koude douche of warm bad? Nationale Dyslexie Conferentie, 18 januari 2012 Sebastián Aravena IWAL Instituten voor Dyslexie Universiteit van Amsterdam Vragen Wat zijn de
Nadere informatie