Epilepsie. en werk. Nationaal Epilepsie Fonds

Transcriptie

1 Epilepsie en werk Nationaal Epilepsie Fonds

2 Wat is epilepsie? Epilepsie is een hersenaandoening die zich uit in de vorm van aanvallen. Deze aanvallen zijn het gevolg van een plotselinge, tijdelijke verstoring van het elektrisch evenwicht in de hersenen. De soort aanvallen verschilt van persoon tot persoon. De één is bewusteloos, valt en gaat schokken met armen en benen. De ander voelt vreemde tintelingen, hoort vreemde geluiden en het bewustzijn daalt. Of iemand staart een korte periode alleen voor zich uit en is niet aanspreekbaar. De verschijnselen bij de aanvallen hangen af van de oorzaak en de plaats in de hersenen waar de elektrische verstoring optreedt. De prognose van epilepsie wordt bepaald door de oorzaak, de soort en de hoeveelheid aanvallen. Een aantal vormen van epilepsie is leeftijdsgebonden. Dat wil zeggen dat de aanvallen in een bepaalde leeftijdsperiode voorkomen en met het ouder worden kunnen verdwijnen. Veel vormen van epilepsie worden echter veroorzaakt door aanleg, een hersenziekte of een hersenbeschadiging. Die aanvallen verdwijnen meestal niet spontaan. Er is pas sprake van epilepsie als iemand meerdere epileptische aanvallen heeft gehad. Een eenmalige epileptische aanval kan bijvoorbeeld zijn uitgelokt door bepaalde omstandigheden. Vaak is het mogelijk om de situatie te vermijden waardoor de aanval werd uitgelokt. Voorbeelden zijn extreem slaaptekort of alcoholgebruik. Een aanval kan ook het gevolg zijn van een andere aandoening. Als die aandoening wordt behandeld, kunnen de aanvallen verdwijnen. Pas als de diagnose 'epilepsie' is gesteld, kan gekeken worden naar de behandeling. De meest gangbare manier om epilepsie te behandelen, is met medicijnen. januari 2011

3 In deze brochure Epilepsie en werk 4 Solliciteren 6 Re-integratie 10 Ontslag 12 Informatiemateriaal en adressen 14 Adressen epilepsie en werk 15 Handige telefoonnummers en sites 18 Inleiding De meeste mensen met epilepsie kunnen blijven werken. Medicijnen tegen epilepsie stellen veel mensen in staat aanvalsvrij door het leven te gaan. Voor mensen die nog regelmatig aanvallen hebben, ligt dat anders. Voor hen is de kans groter dat zij problemen krijgen met het vinden of behouden van werk. Niet elke baan is dan geschikt. Daar komt nog bij dat werkgevers zich soms laten leiden door vooroordelen over epilepsie. Ook wordt wel eens gedacht dat epilepsie gevaarlijk is en risico s op de werkvloer oplevert. Dit is vaak niet terecht. Door het nemen van voorzorgsmaatregelen of door bepaalde aanpassingen zijn eventuele risico s vaak goed op te vangen. Of iemand wel of geen baan heeft, hangt af van veel zaken, waarvan epilepsie er één is. Op een deel van deze zaken hebt u geen invloed, zoals de economie en de werkloosheid in het algemeen. Maar, als u goed met uw epilepsie kunt omgaan, is er veel mogelijk. Deze brochure helpt u bij het zoeken naar of het behouden van werk.

4 Epilepsie en werk 4 De meeste mensen met epilepsie beschikken over dezelfde mogelijkheden om te werken als anderen. Wanneer iemand, ondanks medicijnen, aanvallen blijft houden, veranderen die mogelijkheden. Mogelijkheden en beperkingen Voor iedereen geldt dat de beroepskeuze beperkt is. Talenten, interesses en lichamelijke gesteldheid bepalen welke beroepen kunnen worden uitgeoefend. Een psycholoog kan met een beroepskeuzetest deze mogelijkheden onderzoeken. Het hebben van epilepsie heeft in wisselende mate invloed op de beroepskeuze, afhankelijk van de aard en de frequentie van de aanvallen. Epilepsie heeft in wisselende mate invloed op de beroepskeuze Het is niet mogelijk piloot te worden. Ook beroepen waarbij op ladders of steigers moet worden geklommen, vallen af. Kortom, bepaalde beroepen kunnen voor mensen die geregeld aanvallen hebben, een risico betekenen. Hierbij kunt u denken aan uw eigen gezondheid, maar ook aan de veiligheid van een collega of de kwaliteit van uw werk. Behalve voor beroepen die met transport te maken hebben, is er in ons land geen regelgeving over arbeid en epilepsie. De mogelijkheid tot het werken in onregelmatige diensten kunt u overleggen met de behandelend neuroloog. Onregelmatige diensten hoeven geen problemen op te leveren, mits de diensten niet te snel wisselen. Ook als u nachtdiensten wilt gaan draaien, kunt u dit overleggen met de behandelend arts. Bij onregelmatige diensten of nachtdiensten is het van groot belang dat u uw medicatie regelmatig blijft innemen. Op voorhand is geen enkel beroep uitgesloten, uitgezonderd de eerdergenoemde beroepen in de transport-

5 sector waarvoor regelgeving bestaat. Dit moet individueel worden bekeken, aan de hand van de hoeveelheid en de aard van de aanvallen. Het maakt bijvoorbeeld verschil of iemand zijn aanvallen voelt aankomen en ook hoe die aanvallen verlopen. Arbeidsconsulenten kunnen in overleg met de behandelend neuroloog een onderbouwd advies geven over wat wel en niet mogelijk is. Het is belangrijk om bij de keuze van een opleiding rekening te houden met uw mogelijkheden en beperkingen. Ondersteuning Er zijn verschillende organisaties die u kunnen ondersteunen bij het zoeken naar werk. Informeer hiernaar bij het UWV WERKbedrijf. Arbeidsconsulenten kunnen een onderbouwd advies geven Behalve beroepen in de transportsector is op voorhand geen beroep uitgesloten Wanneer u meer begeleiding nodig hebt om weer aan het werk te gaan, kunt u hulp krijgen van een reintegratiebedrijf. Uw uitkerende instantie kan hiertoe opdracht geven. Voor ondersteuning kunt u ook terecht bij één van de gespecialiseerde instellingen voor epilepsie. De epilepsiecentra Kempenhaeghe in Heeze en de Stichting Epilepsie Instellingen Nederland in Heemstede hebben arbeidsconsulenten in dienst. Deze arbeidsconsulenten zijn gespecialiseerd in het adviseren en begeleiden van mensen met epilepsie die op zoek zijn naar werk of problemen ervaren in de bestaande werksituatie. Kijk voor meer informatie op pagina 15. 5

6 Solliciteren 6 Een sollicitant met epilepsie zit waarschijnlijk met diverse vragen: Vertel ik mijn eventuele nieuwe werkgever over mijn epilepsie? Zo ja, wanneer vertel ik het? Wat zijn mijn rechten? In dit hoofdstuk gaan we hier dieper op in. De sollicitatiebrief Een brief is vaak de eerste kennismaking met een werkgever. Informatie over wie u bent en wat u te bieden hebt voor de functie zijn in dit stadium het belangrijkste. Het thema epilepsie of een eventueel ziekteverleden hoeft u niet aan te snijden. Doet u dit wel, dan daalt de kans om aangenomen te worden meestal aanzienlijk. In het algemeen wordt toch liever gekozen voor iemand zonder kwalen. Een probleem kan zijn dat u een gat in uw cv hebt, bijvoorbeeld omdat u ziek was. Cv staat voor curriculum vitae, een schematisch overzicht van de levensloop. Het verdient aanbeveling om dit gat minder opvallend te maken, door bijvoorbeeld minder precieze data te gebruiken. Het sollicitatiegesprek Tijdens het sollicitatiegesprek mag niet gevraagd worden naar uw gezondheid of ziekteverleden. Dit is uitdrukkelijk verboden in de Wet op de Medische Keuringen. In een sollicitatiegesprek staat u voor de opgave de werkgever te overtuigen van uw kwaliteiten. Vertel wat u zo geschikt maakt voor de functie en waarom u er veel zin in hebt. Wel of niet vertellen Weeg goed af voor uzelf of u iets kwijt wilt over uw epilepsie. De één heeft het gevoel overtuigender te zijn door wel te vertellen over zijn epilepsie, de ander juist niet. Beide keuzes hebben voor- en nadelen. Redenen om het wel te vertellen Volgens de wet bent u verplicht alles te vertellen, wat direct van belang is voor het functioneren in het werk dat u op het oog hebt. De vraag is dus: Is uw epilepsie van belang voor uw functioneren in de werksituatie die u ambieert? Denkt

7 u de functie te kunnen vervullen zonder dat u schade aanricht aan uw eigen gezondheid, de gezondheid van anderen, of aan uw werk? voor het vermijden van het thema gezondheid, dit mogelijk zou kunnen leiden tot een vertrouwensbreuk met uw toekomstige werkgever. Lange tijd niet gewerkt Misschien hebt u een aantal jaren niet gewerkt als gevolg van uw epilepsie. Dan kan het moeilijk zijn om er niet over te praten. Uw cv zal wellicht ook vragen oproepen. U kunt in zo n geval kort iets zeggen over die periode en vervolgens duidelijk maken, dat die achter u ligt. Redenen om het niet te vertellen Als er geen directe relatie is tussen uw epilepsie en uw werk, is er geen reden om uw gezondheid ter sprake Weeg goed af voor uzelf of u iets kwijt wilt over uw epilepsie te brengen. Door er niet over te praten, zal uw epilepsie ook niet meespelen in de overweging bij de selectie. Dat is een belangrijk voordeel. Een nadeel kan zijn, dat als u kiest Als uw gezondheid toch ter sprake komt Hoewel er geen vragen over gezondheid mogen worden gesteld, komen deze vragen toch wel voor. U kunt dan verschillende dingen doen. Hoewel het af te raden valt om te liegen, kunt u ontkennen dat u veel ziek bent geweest of beweren dat u weinig ziek bent geweest. Volgens de wet mag er immers niet naar uw gezondheid worden gevraagd tijdens een sollicitatiegesprek. Uw ontkenning tijdens het gesprek kan ook later geen reden zijn om u te ontslaan. U kunt er ook voor kiezen wel over uw epilepsie te vertellen. Wanneer u hiervoor kiest, is het raadzaam korte en nuchtere informatie te geven. Dat wil zeggen: geef alleen informatie die voor de baan van belang is. Probeer de nadruk te leggen op wat u wél kunt en niet op wat u níet 7

8 Solliciteren 8 kunt. Het gaat er immers om waarom u geschikt bent voor de baan. Vragenlijst of sollicitatieformulier Het komt wel eens voor dat sollicitanten een vragenlijst of sollicitatieformulier in moeten vullen. Op zo n vragenlijst mogen géén gezondheidsvragen staan. Als dit toch het geval is, kunt u geen commentaar of niet van toepassing invullen. Geef dan aan dat zulke vragen niet gesteld mogen worden op grond van de Wet op de Medische Keuringen. U kunt er ook voor kiezen om te verzwijgen, dat u een ziekte hebt (gehad). Aanstellingskeuringen Sinds 1998 zijn aanstellingskeuringen in principe verboden dankzij de Wet op de Medische Keuringen. Voor sommige functies kan nog wél een medische keuring worden gevraagd, namelijk voor functies waar bijzondere medische eisen worden gesteld. Met andere woorden: de aard van de functie bepaalt of er een medische keuring nodig is, niet de vraag of een specifieke sollicitant wel gezond is. Als u solliciteert naar een baan, mag u dus onder bepaalde omstandigheden medisch gekeurd worden. Dit om vast te stellen of u de functie, waarnaar u solliciteert, kunt uitoefenen zonder uw eigen gezondheid of die van anderen in gevaar te brengen. Voor veel functies, zoals de meeste kantoorbanen, zijn aanstellingskeuringen niet nodig en mogen dus ook niet worden uitgevoerd. Het is een werkgever die iemand in dienst wil nemen voor bijvoorbeeld zwaar lichamelijk werk, wel toegestaan de sollicitant te laten keuren. Er mag bij een keuring en/of vragenlijst dus alleen worden gekeken naar zaken die relevant zijn voor het vervullen van de functie. Al bij het begin van de selectieprocedure, dus in de advertentie, moet aangegeven worden dat een aanstellingskeuring deel uitmaakt van de procedure. Als u weet dat er een keuring wordt gedaan, kunt u van tevoren vragen wat de medische functie-eisen zijn. De keuring/vragenlijst dient pas aan het einde van de selectieprocedure plaats te vinden en is niet bedoeld

9 om te selecteren. In principe wordt u dus eerst aangenomen voor de baan, onder voorbehoud van medische goedkeuring. De aanstellingskeuring mag alleen worden verricht door een bedrijfsarts van de arbodienst. Het is verstandig om uw epilepsie te melden bij de keuringsarts. Als de keuringsarts met uw behandelend arts wil overleggen, moet hij daarvoor schriftelijk uw toestemming vragen. Het kan daarom verstandig zijn, om van tevoren uw voorgenomen sollicitatie met uw behandelend arts te bespreken. De uitslag van de keuring gaat als eerste naar de sollicitant. Overigens moet aan u toestemming gevraagd worden voor het doorgeven van de keuringsuitslag aan de werkgever. U kunt namelijk besluiten, u terug te trekken uit de sollicitatieprocedure zonder dat de werkgever de uitslag te horen krijgt. Is de uitslag van de keuring nadelig voor u? Dan hebt u het recht om u te laten herkeuren door een onafhankelijke arts. Voor de kosten van deze herkeuring mag van u een redelijke bijdrage worden verwacht. Als u bent aangenomen Als u bent aangenomen en er is een kans dat u op het werk een aanval krijgt, dan is het aan te raden uw leidinggevende en naaste collega s in te lichten over uw epilepsie kort voor- of nadat u aan het werk bent gegaan. Het blijkt dat hiermee eventuele vooroordelen vaak worden weggenomen. Veel mensen zijn onbekend met epilepsie en vinden aanvallen eng. Bovendien kunnen uw collega s worden voorbereid om hulp te verlenen als u een aanval krijgt. Bij het informeren van uw collega s kunt u gebruik maken van vier vuistregels: Praat alleen over uw eigen epilepsie en uw eigen aanvallen. Breng deze informatie op positieve wijze. Doe niet dramatisch over de epilepsie, maar laat blijken dat u goed met uw epilepsie overweg kunt. Vertel hoe uw aanvallen verlopen. Vertel wat anderen kunnen doen om u tijdens een aanval te helpen. Kijk voor meer informatie over solliciteren op Klik op solliciteren. 9

10 Re-integratie 10 Afhankelijk van het soort werk dat men verricht, kan het krijgen van epilepsie ingrijpende consequenties hebben. Iemand met een kantoorbaan kan bijvoorbeeld gewoon blijven werken, maar een piloot moet omgeschoold worden en re-integreren. Totaal arbeidsongeschikt voor alle beroepen worden mensen met epilepsie vrijwel nooit (voor meer informatie over keuringsprocedures: Het beleid van de overheid is er op gericht om te stimuleren dat mensen met een ziekte of beperkingen toch (weer) aan het werk gaan. Als u vanwege uw epilepsie gedeeltelijk of geheel arbeidsongeschikt wordt voor uw huidige functie en deze niet meer kunt uitoefenen binnen het bedrijf waar u werkt, is de werkgever verplicht passend werk te bieden. De Totaal arbeidsongeschikt worden mensen met epilepsie vrijwel nooit arbodienst speelt hierbij een adviserende rol. Heeft uw werkgever geen passende functie binnen het bedrijf, dan is de werkgever verplicht om buiten het bedrijf een passende baan te zoeken (Wet Verbetering Poortwachter). De werkgever moet dan zelf een re-integratiebedrijf inschakelen, om u te begeleiden naar werk bij een andere werkgever. Het kan zijn dat u er met uw werkgever niet uitkomt en er een conflict ontstaat, omdat hij u liever De werkgever is verplicht passend werk te bieden wil ontslaan dan passende arbeid aanbieden. Of u bent van mening, dat de aangeboden arbeid niet passend is. In dat geval kunt u steun zoeken bij het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV). Het UWV is bevoegd om uw werkgever te wijzen op zijn verplichtingen. Het UWV kunt u ook inschakelen voor een second opinion, wanneer

11 Een werkgever zal er alles aan doen om een werknemer te behouden u vindt dat de werkgever te weinig aan re-integratie doet. Ook kunt u overwegen advies of begeleiding te vragen bij één van de gespecialiseerde arbeidsconsulenten, die werkzaam zijn bij de epilepsiecentra. Zie pagina 15. Een werkgever zal er alles aan doen om een werknemer te behouden. Wanneer hij dit niet doet, wordt hij benadeeld door de Wet Verbetering Poortwachter. Die wet verplicht hem bij ontslag de zieke werknemer nog twee jaar door te betalen. de vorm van korting op WW- en WAO/WIA-premies. Ook is er een noriskpolis. Werkgevers lopen dan geen financieel risico als de werknemer binnen zes jaar (opnieuw) arbeidsongeschikt of ziek wordt. U bent arbeidsongeschikt en wilt weer aan het werk Als u arbeidsongeschikt bent en u wilt weer aan de slag, dan kunt u het beste contact opnemen met een arbeidsconsulent van het UWV, of met één van de arbeidsconsulenten van de epilepsiecentra. Zie pagina Subsidies en stimuleringsmaatregelen Werkgevers kunnen subsidies krijgen als ze chronisch zieken of gehandicapten in dienst houden of nemen. Bijvoorbeeld in

12 Ontslag 12 Een arbeidsovereenkomst kan op verschillende manieren eindigen Als men een arbeidsovereenkomst opzegt, deelt men de andere partij mee het werkverband te willen beëindigen. Voor deze mededeling is geen instemming nodig van de ander. Wel dienen beide partijen zich aan een aantal regels te houden. Voor iedere werknemer, met of zonder epilepsie, kan een arbeidsovereenkomst op verschillende manieren eindigen. Vaak hangt dat af van het soort contract dat iemand heeft. Bijvoorbeeld tijdens de proeftijd, of van rechtswege (tijdelijk contract). Ontbinding kan plaatsvinden via de kantonrechter, zoals ontslag op staande voet, als gevolg van bijvoorbeeld ernstige verwijtbare gedragingen. Ook zonder ontslag op staande voet kan er een verzoek tot ontbinding van de arbeidsovereenkomst worden gedaan bij de kantonrechter. Bijvoorbeeld als er zwaarwegende redenen zijn om het dienstverband te eindigen. Vaak als gevolg van verstoorde arbeidsverhoudingen of reorganisatie. De kantonrechter kan zelfs een contract ontbinden als de werknemer ziek is. Wanneer de kantonrechter de arbeidsovereenkomst ontbindt, zal hij of zij meestal een schadevergoeding toewijzen. In andere gevallen is een ontslagvergunning van het UWV WERKbedrijf nodig om iemand te ontslaan. Het gaat dan meestal om vaste dienstverbanden en sommige verlengde tijdelijke contracten. Maak bij ontslag gebruik van uw recht om te protesteren Ontslag om medische redenen Wanneer u, vanwege uw epilepsie, geconfronteerd wordt met ontslag en in aanmerking wilt komen voor een WW-uitkering, bent u verplicht om te protesteren. Laat binnen 24

13 uur na uw ontslag schriftelijk (aangetekend, met bericht van ontvangst) aan uw werkgever weten, dat u niet ontslagen wilt worden. Maak gebruik van uw recht om tegen uw ontslag te protesteren. Neem een advocaat in de arm en vecht het Wie om medische redenen ontslag neemt, brengt zijn uitkering in gevaar ontslag aan. Een vakbond, Bureau voor rechtshulp of Rechtswinkel kan u daarbij helpen (zorg voor een rechtsbijstandverzekering). Geef aan, dat u in dienst wilt blijven. Als er sprake is van een conflict doet u er verstandig aan argumenten aan te voeren, waaruit blijkt dat u niets te verwijten valt. Als u vindt dat de werkgever iets te verwijten valt, meldt dat dan ook. zeker geen ontslag te nemen. Wie om medische redenen zélf ontslag neemt en vervolgens een uitkering wil krijgen, loopt grote kans dat het UWV de uitkering weigert. De redenering is immers dat de werkgever moet zorgen voor re-integratie van arbeidsgehandicapten, dus voor werkaanpassing of een passende functie moet zorgen. Aangezien wetten aan verandering onderhevig zijn, kunnen aan de tekst in deze brochure geen rechten worden ontleend. Als u meer informatie wilt of vragen hebt, kunt u daarvoor terecht bij de Weldergroep (voorheen Breed Platform Verzekerden en Werk) of het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. 13 Wanneer het onmogelijk wordt om uw werkzaamheden uit te voeren op grond van medische klachten, is het verstandig u ziek te melden, en

14 Informatiemateriaal en adressen 14 Bij het Nationaal Epilepsie Fonds zijn onder meer verkrijgbaar: Boekjes Alles over epilepsie Ons kind heeft epilepsie Schoolkinderen met epilepsie Verstandelijk beperkt en epilepsie Brochures Epilepsie in het kort Epilepsie en medicijnen Epilepsie en rijgeschiktheid Epilepsie, zwemmen en andere sporten Epilepsie, erfelijkheid en zwangerschap Epilepsie op latere leeftijd Epilepsie en werk Nationaal Epilepsie Fonds (NEF) Het NEF geeft voorlichting over epilepsie. Het gaat vooral om (mondelinge) informatie en advies, ondersteund door een groot assortiment folders, brochures, boekjes en filmmateriaal. Daarnaast staat veel informatie op de internetsite Epilepsie Infolijn U kunt de Epilepsie Infolijn voor uiteenlopende zaken bellen, of het nu gaat om algemene inlichtingen of een persoonlijk gesprek. De Epilepsie Infolijn is bereikbaar van maandag tot en met vrijdag van 9.30 tot uur. Het in deze brochure genoemde informatiemateriaal, evenals een overzicht van al het overige materiaal, is te bestellen via de Epilepsie Infolijn. De materialen zijn gratis of tegen geringe kosten verkrijgbaar. Bel (10 cent per minuut). Epilepsie Vereniging Nederland (EVN) De EVN is de landelijke patiëntenbelangenvereniging voor mensen met epilepsie en hun direct betrokkenen. Postbus AC EDE tel Advieslijn

15 Adressen epilepsie en werk Gespecialiseerde epilepsiezorg Epilepsiecentra zijn gespecialiseerde instellingen voor mensen met epilepsie. Deze centra hebben specifieke kennis en ervaring op het gebied van observatie, diagnostiek en medicijninstelling, maar richten zich onder meer ook op problematiek in het leef- school- en werkmilieu als gevolg van epilepsie. De epilepsiecentra bieden ondersteuning aan mensen met epilepsie die moeite hebben met het vinden van een passende werkkring. Stichting Epilepsie Instellingen Nederland (SEIN) Er zijn twee locaties. De hoofdlocatie is gevestigd in Heemstede, de locatie Heemstaete in Zwolle. tel algemeen SEIN heeft speciale arbeidstoeleidingsprojecten. Deze projecten zijn erop gericht mensen met epilepsie aan het werk te helpen, waarbij rekening gehouden wordt met hun specifieke mogelijkheden en beperkingen. In individuele arbeids (re-)integratietrajecten worden de deelnemers intensief begeleid. Gespecialiseerde arbeidsconsulenten begeleiden de deelnemers. Zij werken nauw samen met medewerkers van de reguliere UWV WERKbedrijven, re-integratiebedrijven en arbodiensten. U kunt doorverwezen worden naar een arbeidsconsulent via SEIN of door een neuroloog van een algemeen ziekenhuis, een arts of een arbeidsconsulent van een uitkerings-/uitvoeringsinstantie. tel arbeidsconsulent SEIN /42 15

16 16 Arbeidstoerusting via De Waterlelie Aan SEIN is een school voor speciaal onderwijs aan kinderen met epilepsie verbonden: De Waterlelie. Hier worden leerlingen voorbereid op en toegerust voor een geïntegreerde plaats op de arbeidsmarkt. Binnen het VSO (Voortgezet Speciaal Onderwijs) kunnen leerlingen groepsstages of gerichte individuele stages lopen. Daarnaast kunnen ze een certificaat halen, dat mogelijkheden biedt om te kunnen werken. tel Epilepsiecentrum Kempenhaeghe Er zijn twee locaties. Epilepsiecentrum Kempenhaeghe is gevestigd in Heeze. tel algemeen De tweede locatie de Hans Berger Kliniek is gevestigd in Oosterhout. tel algemeen Kempenhaeghe heeft een speciaal programma epilepsie en arbeid. Het programma richt zich op ondersteuning, advisering en begeleiding van mensen met ingewikkelde arbeidsproblemen, die verweven zijn met epilepsie. Daarnaast is er een advies- en begeleidingstraject dat zich richt op persoonlijke perspectieven, opleidingsperspectieven en arbeidsperspectieven. Een neuroloog, psycholoog of maatschappelijk werker van Kempenhaeghe kan u doorverwijzen naar het hulpverleningsprogramma. Ook een neuroloog van een algemeen ziekenhuis of een arts of arbeidsconsulent van een uitkerings-/uitvoeringsinstantie kan dat doen. Verder biedt Kempenhaeghe mensen met epilepsie die werk zoeken de mogelijkheid om een sollicitatie- en presentatietraining te volgen. Balie Advies & Informatie Maatschappelijk Werk tel Stichting Berkenschutse Arbeidsonderzoek en- Toeleiding (AOT) Aan Kempenhaeghe is een expertisecentrum voor speciaal onderwijs verbonden: De Berkenschutse. Berkenschutse AOT is onderdeel van

17 dit expertisecentrum. Berkenschutse AOT richt zich op arbeidsonderzoek, -training, -toeleiding en -bemiddeling voor mensen die om uiteenlopende redenen moeilijk toegang krijgen tot de arbeidsmarkt. Berkenschutse AOT richt zich op jonge mensen in de leeftijdscategorie van 16 tot 30 jaar. Stichting Berkenschutse AOT is gevestigd op De Geestakkers 3, 5591 RC Heeze. tel

18 Handige telefoonnummers en sites Welder Welder (voorheen Breed Platform Verzekerden en Werk) is een landelijk onafhankelijk kenniscentrum dat zich bezig houdt met werk, uitkeringen en verzekeringen in relatie tot gezondheid en handicap. Advies en informatie kunt u krijgen via Re-integratie U zit in de WAO/WIA en wilt weer aan het werk? UWV Telefoon Werknemers, (lokaal tarief) UWV Telefoon Werkgevers, (lokaal tarief) 18 Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Informatietelefoon (gratis) UWV WERKbedrijf tel Commissie Werkend Perspectief (CWP) Deze commissie heeft onder andere als doel meer mensen met een handicap, chronische ziekte of andere beperking aan het werk te helpen en het aantal mensen in de WAO terug te dringen. tel helpdesk (gratis) (eerste hulp bij werk)

19 Over het Nationaal Epilepsie Fonds H et Nationaal Epilepsie Fonds zet zich in voor de epilepsiebestrijding en een goede behandeling en begeleiding van mensen met epilepsie. De middelen uit fondsenwerving worden gebruikt voor voorlichting, wetenschappelijk onderzoek, de organisatie van aangepaste vakantiereizen, gespecialiseerde epilepsiezorg en individuele hulpverlening. Voor deze activiteiten is veel geld nodig en de overheid geeft hiervoor geen subsidie. Daarom probeert het Nationaal Epilepsie Fonds door het houden van bijvoorbeeld de jaarlijkse collecte zelf geld bijeen te brengen. Ook donateurs dragen hun steentje bij. Het Nationaal Epilepsie Fonds is een van de oudste gezondheidsfondsen in Nederland. Al meer dan honderd jaar richt het fonds zich op de bestrijding van en kennisverbreding over epilepsie. Wilt u het Nationaal Epilepsie Fonds steunen? Stuur dan de actiekaart uit deze brochure ingevuld terug. Voor een minimumbijdrage van 18,50 per jaar bent u al donateur. U ontvangt bovendien - als u dat wenst - het voorlichtingsmagazine 'Episcoop': een gezamenlijke uitgave van het Nationaal Epilepsie Fonds en de patiëntenbelangenvereniging de Epilepsie Vereniging Nederland.

20 Nationaal Epilepsie Fonds De Molen DA HOUTEN Postbus GB HOUTEN tel fax giro informatie over het NEF informatie over epilepsie Epilepsie Infolijn (10 cent per minuut) Nationaal Epilepsie Fonds