Geen enkele bank nog too big to fail! - Ivan Van de Cloot

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Geen enkele bank nog too big to fail! - Ivan Van de Cloot"

Transcriptie

1 Geen enkele bank nog too big to fail! - Ivan Van de Cloot VRT do 02/10/ :49 Ivan Van de Cloot In het najaar van 2008 verkocht de regering-leterme driekwart van Fortis Bank België aan het Franse BNP Paribas. In 2013 verkocht de regering-di Rupo ook het resterende kwart voor een bedrag van 3,25 miljard euro. Beide transacties gebeurden met het mes op de keel. In 2008 was er de bankencrisis en het feit dat de Belgen overklast werden door een leger Franse technocraten. In 2013 moest België onder druk van de Europese Commissie in zijn voorraadkast op zoek naar verkoopbare bezittingen, kwestie van de overheidsschuld onder 100 procent van het Belgische bruto binnenlands product (bbp) te brengen. De naakte waarheid is uiteraard dat we intussen bijna door onze voorraad kroonjuwelen heen zitten. In internationale vergelijkingen van overheidsbezittingen bengelt ons land helemaal onderaan; het gevolg van jarenlange eenmalige maatregelen om de begrotingen op te smukken. Dat in 2013 betreurd werd dat het beslissingscentrum van BNP Paribas Fortis steeds meer uit ons land verdwijnt, was praat na de vaak. Het genadeschot was immers al in 2008 gevallen. Men moet ook geen verrassing veinzen bij de vaststelling dat de Franse staat de Franse banken feitelijk als zijn verlengstuk beschouwt. Misschien nog meest veelzeggend is dat pas na de mededeling over de verkoop van de resterende kwart van de Fortis-aandelen eind 2013 een debat over de Belgische strategie plaatsvond. Was de verkoop misschien net vanzelfsprekend omdat de Belgische politiek niet in staat blijkt een noemenswaardige strategie te ontwikkelen voor bankbeheer? Wachten op nieuwe bankencrisis? Tussen oktober 2008 en 2011 werd 4,5 biljoen euro staatssteun verleend om de banken overeind te houden. Veronderstel dat morgen opnieuw een bank van het formaat van Fortis over de kop gaat. Zal men de zaak dan anders aanpakken denkt u? Ik voorspel dat de Belgische belastingbetaler dan opnieuw zal moeten bijspringen. Omvallende banken dreigen dus ook morgen nog de controlerende overheden mee in de afgrond te slepen. Er zijn stappen in de richting van een bankenunie gezet, maar die kan je als niet meer dan schuchter omschrijven. Moeten we echt wachten op een nieuwe bankencrisis, die dan de aanleiding moet geven?

2 Het is te gemakkelijk voor een bank om een verlies te boeken van 5 of zelfs 10 procent van de waarde van zijn bezittingen. Wie houden we eigenlijk voor de gek als we niet naar een stuk hogere kapitaalbuffers durven streven? Dat er tot vandaag impliciete subsidies gelden voor too big to fail banken, betekent dat de kapitaaleisen nog fors opgevoerd moeten en kunnen worden. Ook dan zal duidelijk worden of de aarzelende stappen van het bail out regime richting een bail in regime in de praktijk werkelijk uitgevoerd zullen worden. Hierbij moeten volgens een duidelijk resolutiemechanisme eerst de aandeelhouders van de betrokken bank en de achtergestelde obligatiehouders mee in het bad getrokken worden. Gezien de recente ervaringen, heb ik reden om sceptisch te zijn en vraag ik me af om men wel moedig genoeg is om dergelijke principes ooit in de praktijk te brengen. Dit is nochtans essentieel wil men de belofte nakomen dat belastingbetalers niet meer moeten opdraaien voor bankfalingen. Groot en onsuccesvol Zolang banken zowel economisch als politiek als too big to fail beschouwd worden, blijft het bibberen voor de burger. Kijk naar de Verenigde Staten waar voor de kleine banken sinds 2008 maar liefst 400 insolvabele banken ordentelijk geliquideerd werden, met het overdragen van gegarandeerd spaargeld naar levensvatbare concurrenten. Maar ook in het land van het zogenaamde echte kapitalisme, gelden er andere regels voor de grote Wall Street jongens. Net het subsidiëren van zwakke of falende ondernemingen om verdere systemische schade te vermijden, het lemon socialism, bedreigt onze toekomst. Er is geen andere weg dan het verantwoordelijk stellen van alle tegenpartijen van een bank. Wie zijn billen brandt, moet op de blaren zitten. Diegenen die geld leenden aan de ongecontroleerde expansie van Dexia hadden wel twee keer nagedacht indien toen al een duidelijk bail in regime bestond. Je mag er zelfs van uitgaan dat Dexia in zo n omstandigheden nauwelijks of slechts heel dure financiering gevonden had. Het monster had dan nooit zulke absurde omvang gekregen. In 2008 was de voorwaarde voor het ontvangen van publieke steun echter dat het bedrijf groot en onsuccesvol is. Het is moeilijk om je iets voor te stellen dat meer bedreigend is voor innovatie en vooruitgang. Waakzaam zijn De structurele bankenhervorming zoals ze door de regering Di Rupo in een bankenwet gegoten is, gaat verder dan velen dachten. Toch heeft men het niet aangedurfd om depositobanken en investeringsbanken volledig te scheiden, waardoor de bankdeposito s impliciet de andere bankactiviteiten blijven subsidiëren. Het gevoel dat mij bijblijft over deze episode, is dat ik zoveel tegendruk aan de status quo heb gegeven als ik maar enigszins kon. Het ordewoord voor de pleitbezorgers van een echte bankhervorming is nu om waakzaam te zijn voor de uitholling van de bankenwet bij de implementatie ervan (zoals het versoepelen van intra groep-restricties) en om geen elke gelegenheid te laten voorbijgaan om voor een werkelijke hergeboorte van het relatiebankieren te ijveren. Denk opnieuw aan het blijvend toelaten van trading voor derden bij gewone banken in plaats van het af te splitsen naar gespecialiseerde banken. Zelfs als de kritische drempels overschreden worden, laat men wel toe dat de investeringsbank in dezelfde holding opgenomen wordt als de spaarbank. Op die manier blijft de gemeenschap impliciet de risico s subsidiëren die zorgden voor de grootste crisis sinds de jaren 30. Ook wat het reguleren of zelfs verbieden van bepaalde praktijken in de derivatenhandel betreft, groeit er geen enkel besef dat er veel ingrijpende stappen noodzakelijk zijn. Blijkbaar is men de bijna-doodervaring van 2008 snel vergeten. Het goede nieuws is dat men is gaan onderkennen dat men banken vanuit een breder perspectief moet beoordelen, en niet vanuit hun louter corporatistisch belang. We hebben echter van niets meer te vrezen dan van overheden die uit deze grauwe episode alleen zouden onthouden dat het een vergissing was om Lehman failliet te laten gaan. De gedachte dat het beleid als doelstelling heeft om een bank nooit failliet te laten gaan, slaat elke econoom die een greintje gezond verstand heeft met verstomming. Nochtans is dat net wat we met de regelmaat van de klok horen van onze beleidsverantwoordelijken, waarbij ze soms letterlijk zeggen dat er nu geen banken meer failliet kunnen gaan.

3 Diepere hervorming Er is maar één ultieme toetssteen voor het bepalen van de kwaliteit van een bankenhervorming. En dat is deze: de beleidsmakers houden het volk niet meer de illusie voor dat de reglementering voorkomt dat een bank failliet zal gaan, maar ze zeggen wel dat vanaf nu eender welke bank in faling kan gaan en dat dit de samenleving niet in gevaar zal brengen. De vraag die men aan verantwoordelijken moet stellen is niet of er veel veranderd is. De juiste vraag is of we nog steeds met too big to fail-instellingen opgescheept zitten. Het is een probleem op zich dat de meeste beleidsverantwoordelijken in de eurozone op dergelijke vraag ontwijkend zullen antwoorden. Niet zo in Groot-Brittannië waar men tot de conclusie kwam dat het conformistisch denken al te veel schade berokkend heeft. Daar heeft men als nieuwe voorzitter van de Britse centrale bank iemand met de Canadese nationaliteit aangesteld die bekend staat voor zijn recht voor de raap -attitude. Mark Carney antwoordde openhartig dat het risico van systeembanken die too big to fail zijn nog niet geweken is. In het Global Financial Stability Report van april 2014 schrijft het Internationaal Muntfonds letterlijk: Estimated subsidies (for too big to fail banks) remain more elevated in the euro area than in the US... All-in all, however the expected probability that systematically important banks will be bailed out remains high in all regions. Dit moet enerzijds opgevangen worden door diepere hervormingen dan we nu zien. Anderzijds vraagt dit ook een totaal andere mindset bij de verantwoordelijken; een mindset die omvat dat net het reële belang van het bankwezen voor de economie vereist dat men ook in de praktijk durft overgaan tot het liquideren van welke individuele instelling dan ook. The proof of the pudding is in the eating, weten we. Met de huidige maatregelen is er echter geen einde gemaakt aan het too big to failsyndroom. Was het Einstein aan wie de woorden toegeschreven worden: only a fool does the same thing over and over again expecting different results? Pas als er opnieuw een bank op het rand van het faillissement staat, zullen de ogen opengaan. Als een beleidsverantwoordelijke pretendeert dat het werk wel af is, in tegenstelling tot de Verenigde Staten, vraag haar of hem dan of hoeveel procent van alle activa zich op de balans van een groepje van 15 grootbanken bevindt. Een vruchtbaar bancair ecosysteem wordt niet gekenmerkt door concentratie maar door een grote diversiteit. We moeten dus vaststellen dat een aantal principes die economen aangekaart hebben tijdens de crisis zoals de noodzaak van een bail-in in plaats van bail-out nu voorzien worden, maar dat het werk niet volledig af is waardoor het risico dat geprivilegieerde instellingen de maatschappij blijven gijzelen niet volledig geweken is. (De auteur is hoofdeconoom Itinera Institute, Executive professor Antwerp Management School en auteur van het boek Roekeloos, over banken en politiek dat verschijnt op 2 oktober: * Banken moeten failliet kunnen gaan zonder de maatschappij in gevaar te brengen 5 oktober 2014, De zevende dag *7 vragen aan Ivan Van de Cloot: 'Banken zijn als kerncentrales: op veiligheid bespaar je niet'

4 Patrick Claerhout 04/10/2014 Ivan Van de Cloot, hoofdeconoom van de denktank Itinera, schreef een boek over de financiële crisissen van 2008 en 2011, waarin hij de roekeloosheid van bankiers en politici hekelt. Trends legde hem zeven vragen voor. belga Aan de basis van de financiële crisis lag de opbouw van een schuldenberg. Is daar al iets aan gedaan? Van de Cloot: "Nauwelijks. De schuldenhefboom bestaat nog altijd. Nu zijn er wel pogingen, zoals in Japan, om de schuldenberg te monetiseren. Maar het opkopen van schuldpapier door de overheid blijft een groot experiment. De tweede golf van kwantitatieve versoepeling heeft weinig impact gehad op de reële economie, ze heeft alleen veel lucht in het financiële systeem gepompt. Daardoor zijn de prijzen van bepaalde financiële producten weer flink gestegen, wat sommigen doet concluderen dat de crisis achter de rug ligt. Daar ben ik het niet mee eens. De situatie die we nu meemaken, is niet normaal. De rentespread tussen landen als Griekenland en Italië enerzijds en Duitsland anderzijds is heel klein geworden. Terwijl de kredietwaardigheid van die landen toch fundamenteel verschilt." Is de volgende financiële crisis in de maak? Van de Cloot: "De kiemen zijn in elk geval aanwezig. Welke financiële producten gaat men kopen met de massa's geld die de centrale banken in het systeem pompen? Opnieuw staatsschuld van Griekenland of Italië? Herverpakte kredieten? Mezzanine-tranches met een hoger risico? In bepaalde segmenten van de financiële markten heerst collectieve waanzin. Dat roekeloze gedrag is ons de voorbije jaren heel zuur opgebroken." Zijn de banken veiliger en stabieler dan zes jaar geleden? Van de Cloot: "De essentie is dat banken 'too big to fail' waren, en dat zijn ze nog altijd. Dat probleem is niet opgelost. Integendeel, de Europese grootbanken waarvoor de overheid als reddende engel moet optreden, zijn alomtegenwoordig. 43 procent van alle activa bevindt zich op de balans van 15 Europese grootbanken. Het hele financiële systeem staat gewoon niet meer in verhouding tot de reële economie. Terwijl intussen voldoende is aangetoond dat er in de banksector boven een bepaalde drempel geen schaalvoordelen bestaan. Er is enkel de impliciete subsidie die deze grootbanken genieten in de vorm van lagere financieringskosten,

5 omdat de overheid hen in geval van problemen toch zal redden. Dat is pervers. Je kunt je de vraag stellen of de overheid die subsidie in stand moet houden." U pleit in uw boek om de banken hoge kapitaalbuffers op te leggen. Volstaan de kapitaalvereisten van Bazel III dan niet? Van de Cloot: "Ik zou in de Bazel III-normen kunnen geloven als ze bedoeld zouden zijn als een tussenstap op weg naar kapitaalbuffers van 20 procent. Maar ik denk niet dat dit het geval is. Want wat zien we? Dat de kapitaalvereisten, onder druk van de bankenlobby, uitgehold worden. Men is onvoldoende streng voor de banken, en dat baart me zorgen. Banken zijn als kerncentrales. Op de veiligheid ervan bespaar je niet. En dus zijn kapitaalbuffers van 20 procent noodzakelijk. Enkel op die manier is er een voldoende groot stootkussen om verliezen te absorberen in geval van een ernstige crisis. Dat de banken aanvoeren dat hoge kapitaalbuffers de kredietverstrekking en dus de economische groei drukken, is het meest idiote argument dat ik ooit gehoord heb. Kapitaal is geen zak geld die onaangetast in een kluis ligt. Ook kapitaal wordt gebruikt om kredieten te verstrekken. En hoe meer kapitaal er is, hoe veiliger de bank en hoe meer middelen ze kan ontlenen." U wijst in uw boek ook op de constructiefouten in de Europese muntunie. Gelooft u nog in het project 'Europa'? Van de Cloot: "De politici moeten dringend een onderscheid leren te maken tussen de muntunie en de Europese unie. Helaas is er op dat vlak weinig voortschrijdend inzicht. Landen met een kleine economie als Griekenland en Cyprus brachten de eurozone aan de rand van de afgrond, en toch laat men Letland met zijn zwakke banksector zomaar tot de euro toetreden. Dat bewijst dat men niet geleerd heeft uit de fouten. Met een grondige schuldherschikking voor Griekenland had men dat land en zijn bevolking een hoop ellende kunnen besparen, en hoogstwaarschijnlijk zelfs de eurocrisis voorkomen. Maar men heeft dat vertikt. Ik vind dat bepaalde politici heel lichtzinnig omspringen met de Europese monetaire unie. Zonder aanpassingen heeft deze constructie geen toekomst. Er is nood aan grotere economische integratie als we de eurozone van verder onheil willen behoeden, maar daar wordt geen werk van gemaakt." U noemt Dexia een tikkende tijdbom. Ontploft die bom ooit in het gezicht van de belastingbetaler? Van de Cloot: "Op dit moment creëert men in Europa een comateuze economische toestand, precies opdat zombiebanken als Dexia niet zouden ontploffen. Maar de prijs die we daarvoor met zijn allen betalen is hoog. De Belgische staat is voor Dexia in de bres gesprongen zonder de omvang van de problemen precies te kennen. Een bankbalans is een grote black box. Slechts enkelen weten wat erin zit. Wat de overheid nu doet, is toch een beetje Russische roulette spelen. Men had veel eerder de tegenpartijen van Dexiaschuldpapier mee in het bad moeten trekken. In plaats daarvan heeft men ervoor gekozen de belastingbetaler volledig voor het gelag te laten opdraaien." Wat vindt u van het plan van minister Geens om de Arco-coöperanten gedeeltelijk te vergoeden? Van de Cloot: "Ik blijf het bizar vinden dat aandeelhouders moeten vergoed worden, alsof een bank een verlengstuk van de schatkist is. Als er dan toch beslist wordt om een compensatie toe te kennen waar de belastingbetaler voor opdraait, moet ook de aansprakelijkheid van de personen die voor dit debacle verantwoordelijk zijn aan bod komen. Geen belastinggeld zonder verantwoordelijkheid. Dat is wat ik mijn boek probeer aan te tonen. Zowel bankiers als politici zijn mensen die werken met het geld van anderen. Dat maakt dat hun verantwoordelijkheid groot is. Als democratie moeten we daar bijzonder goed op toekijken. Maar ik vrees die controlefunctie van het parlement voor een stuk verloren gegaan is. Heel het Dexia/Arcoverhaal is in wezen een test voor de sterkte van onze democratie. Als niemand verantwoordelijk is - al dan

6 niet omdat de politieke klasse de vuile potjes gedekt wil houden -, is dat een aantasting van onze democratie." In Trends van deze week kunt u de voorpublicatie van een hoofdstuk uit het boek 'Roekeloos' van Ivan Van de Cloot lezen. Daarin o.a. de aanbevelingen tot strafvervolging van de experts in de parlementaire commissie die nooit het licht zagen.

Ivan Van de Cloot Chief economist Itinera Institute. Executive professor UAMS. Roekeloos

Ivan Van de Cloot Chief economist Itinera Institute. Executive professor UAMS. Roekeloos Ivan Van de Cloot Chief economist Itinera Institute Executive professor UAMS Roekeloos Roekeloosheid bij wie werkt met geld van iedereen Falende banken Gokkende politici De eurocrisis En de democratie?

Nadere informatie

Waarom loopt de economie nog steeds niet echt lekker? Michiel Verbeek, 2 december 2015

Waarom loopt de economie nog steeds niet echt lekker? Michiel Verbeek, 2 december 2015 Waarom loopt de economie nog steeds niet echt lekker? Michiel Verbeek, 2 december 2015 4 Onderwerpen: 1. De financiële crisis van 2008 2. Geldschepping 3. Hoe staan de landen er economisch voor? 4. De

Nadere informatie

Verdieping: Kan een land failliet gaan?

Verdieping: Kan een land failliet gaan? Verdieping: Kan een land failliet gaan? Korte omschrijving werkvorm De leerlingen lezen fragmenten uit artikelen over wat het betekent als Griekenland failliet gaat en maken daar verwerkingsvragen over.

Nadere informatie

mputeer Griekenland om de eurozone te redden FTM

mputeer Griekenland om de eurozone te redden FTM mputeer Griekenland om de eurozone te redden FTM van 6 11-07-17 16:13 ftm.nl Amputeer Griekenland om de eurozone te redden FTM Edin Mujagic 7-9 minuten Vorige week schreef ik waarom het grotendeels kwijtschelden

Nadere informatie

INTERVIEW Jan De Wever met Ivan Van de Cloot Hoofdeconoom Itinera

INTERVIEW Jan De Wever met Ivan Van de Cloot Hoofdeconoom Itinera INTERVIEW Jan De Wever met Ivan Van de Cloot Hoofdeconoom Itinera Jan De Wever CashCow Investments Ivan Van De Cloot Itinera [JAN DE WEVER CASHCOW INVESTMENTS] Beste luisteraars, ik bevind mij vandaag

Nadere informatie

10 JAAR NA DE FINANCIËLE CRISIS

10 JAAR NA DE FINANCIËLE CRISIS 10 JAAR NA DE FINANCIËLE CRISIS Wat is er veranderd? Banken moeten aanzienlijk strengere regels volgen Na de crisis zijn er duizenden pagina s wetgeving gekomen om in de toekomst het risico op een crisis

Nadere informatie

Bonussen in banken: ITINERA INSTITUTE OPINIE. voorzichtigheid geboden 2013/32 07 08 2013

Bonussen in banken: ITINERA INSTITUTE OPINIE. voorzichtigheid geboden 2013/32 07 08 2013 ITINERA INSTITUTE OPINIE Bonussen in banken: voorzichtigheid geboden 2013/32 07 08 2013 MENSEN WELVAART BESCHERMING Ivan Van de Cloot Hoofdeconoom Uit een wetsontwerp van de minister van Financiën blijkt

Nadere informatie

Zorgtaken voor de gemeente

Zorgtaken voor de gemeente De Sociale Databank Nederland presenteert in samenwerking met de gemeente een verbreding van inzicht en kennis over structurele oorzaken van de crisis met het terugeisen van 50,9 miljard aan verdwenen

Nadere informatie

Aan het college van burgemeester en schepenen,

Aan het college van burgemeester en schepenen, Ham, 19 september 2011 Aan het college van burgemeester en schepenen, Betreft: Schriftelijke vraag met schriftelijk antwoord over de Gemeentelijk Holding Geacht college, De Gemeentelijk Holding (verder:

Nadere informatie

Europa en de Euro, een brug te ver. Lezing Jean Frijns Academisch Genootschap 13 maart 2014

Europa en de Euro, een brug te ver. Lezing Jean Frijns Academisch Genootschap 13 maart 2014 Europa en de Euro, een brug te ver Lezing Jean Frijns Academisch Genootschap 13 maart 2014 Opzet Waarom een Europese Gemeenschap? De stap naar een Muntunie: dwaas of wijs? De Eurocrisis van buitenlandse

Nadere informatie

Financiële repressie: twee sleutelwoorden voor elke financieel intermediair in dit decennium. FiDiB, Vught, 17 september 2012

Financiële repressie: twee sleutelwoorden voor elke financieel intermediair in dit decennium. FiDiB, Vught, 17 september 2012 Financiële repressie: twee sleutelwoorden voor elke financieel intermediair in dit decennium FiDiB, Vught, 17 september 2012 Agenda Waar hebben we mee te maken? Structurele gevolgen deze crisis Financiële

Nadere informatie

Michiel Verbeek, januari 2013

Michiel Verbeek, januari 2013 Michiel Verbeek, januari 2013 1 2 Eens of oneens? De bankiers zijn schuldig aan de kredietcrisis. De huidige economische crisis is het gevolg van de kredietcrisis van 2008. Als een beurshandelaar voor

Nadere informatie

Het nieuwe toezicht op de financiële sector. Brussel, 28 september 2011. Freddy Van den Spiegel Professor VUB Economisch Adviseur BNP Paribas Fortis

Het nieuwe toezicht op de financiële sector. Brussel, 28 september 2011. Freddy Van den Spiegel Professor VUB Economisch Adviseur BNP Paribas Fortis Het nieuwe toezicht op de financiële sector Brussel, 28 september 2011. Freddy Van den Spiegel Professor VUB Economisch Adviseur BNP Paribas Fortis 1 1 Het nieuwe toezicht op de financiële sector. Het

Nadere informatie

Ministerie van Financiële Alternatieven plechtig geopend in...

Ministerie van Financiële Alternatieven plechtig geopend in... 1 sur 6 20/12/12 14:40 Gepubliceerd op DeWereldMorgen.be (http://www.dewereldmorgen.be) Ministerie van Financiële Alternatieven plechtig geopend in Brussel door Daphne van den Blink wo, 2012-12-19 17:46

Nadere informatie

Naslagwerk Economie van Duitsland. Hoofdstuk 8: Financiële stelsel. 8.1 Overzicht

Naslagwerk Economie van Duitsland. Hoofdstuk 8: Financiële stelsel. 8.1 Overzicht Naslagwerk Economie van Duitsland 8.1 Overzicht Het Duitse bankenstelsel is anders georganiseerd dan in de meeste andere landen. Naast een centrale bank, de Bundesbank, de reguliere zaken en retailbanken

Nadere informatie

Eindexamen vwo maatschappijwetenschappen 2013-I

Eindexamen vwo maatschappijwetenschappen 2013-I Opgave De eurocrisis Bij deze opgave horen de teksten 9 en. Inleiding De situatie rond de gemeenschappelijke munt, de euro, is tien jaar na de introductie verre van stabiel (mei 2012). In tekst 9 beschrijft

Nadere informatie

1 140 miljard euro bij

1 140 miljard euro bij PRIVATE S.A. Page: 1+2 3 Circulation: 330835 92b4f4 1390 De Nieuwe Gazet No. of publications: 2 ECB drukt 1 140 miljard euro bij Met die som in 50 euro biljetten kan je de negen bollen van het Atomium

Nadere informatie

Voorontwerp van Wet tot verdere versterking van de stabiliteit van de Belgische banksector. Bankenwet - Minister van Financiën Koen Geens

Voorontwerp van Wet tot verdere versterking van de stabiliteit van de Belgische banksector. Bankenwet - Minister van Financiën Koen Geens Voorontwerp van Wet tot verdere versterking van de stabiliteit van de Belgische banksector Bankenwet - Minister van Financiën Koen Geens Overzicht Wat voorafging Europese achtergrond Doelstellingen: stabiliteit

Nadere informatie

Wie beslist wat? Duur: 30 45 minuten. Wat doet u?

Wie beslist wat? Duur: 30 45 minuten. Wat doet u? Wie beslist wat? Korte omschrijving werkvorm: De werkvorm Wie-Beslist-Wat is een variant op het spel Ren je rot. De leerlingen worden ingedeeld in teams. Elk team strijdt om de meeste punten. Er zijn kennisvragen

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug, want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

Een wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is.

Een wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is. Een wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is. Goedendag! Als ik even de aandacht mag, ja! Dank u. Dan geef ik nu het woord aan mezelf. Als ik mij eerst eens even mag introduceren.

Nadere informatie

Twaalf grafieken over de ernst van de crisis

Twaalf grafieken over de ernst van de crisis Twaalf grafieken over de ernst van de crisis 1 Frank Knopers 26-04-2012 1x aanbevolen Voeg toe aan leesplank We hebben een aantal grafieken verzameld die duidelijk maken hoe ernstig de huidige crisis is.

Nadere informatie

30 januari 2015. Onderzoek: Griekenland en de EU

30 januari 2015. Onderzoek: Griekenland en de EU 30 januari 2015 Onderzoek: Griekenland en de EU Over het EenVandaag Opiniepanel Het EenVandaag Opiniepanel bestaat uit ruim 45.000 mensen. Zij beantwoorden vragenlijsten op basis van een online onderzoek.

Nadere informatie

Wat doen centrale banken eigenlijk? Finale sessie: The big Picture. Brussel, 21 oktober 2015

Wat doen centrale banken eigenlijk? Finale sessie: The big Picture. Brussel, 21 oktober 2015 Wat doen centrale banken eigenlijk? Finale sessie: The big Picture Brussel, 21 oktober 2015 The big picture: het Eurosysteem, een ééngemaakt monetair beleid voor 19 lidstaten Overzicht Een globale crisis

Nadere informatie

Makers van biodiesel en bioethanol

Makers van biodiesel en bioethanol De Standaard Makers van biodiesel en bioethanol verzuipen donderdag 12 maart 2009 Auteur: BRUSSEL - Verscheidene biodiesel- en bioethanolbedrijven dreigen over de kop te gaan. Hun installaties draaien

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

Onderzoek: Crisis Griekenland'

Onderzoek: Crisis Griekenland' 30 juni 2015 Onderzoek: ' Over het EenVandaag Opiniepanel Het EenVandaag Opiniepanel bestaat uit ruim 45.000 mensen. Zij beantwoorden vragenlijsten op basis van een online onderzoek. De uitslag van de

Nadere informatie

Staatsbank: gruwel of noodzakelijk kwaad?

Staatsbank: gruwel of noodzakelijk kwaad? Staatsbank: gruwel of noodzakelijk kwaad? We zitten intussen aan de derde golf van interventies om banken te stutten en weg te houden van dreigende faillissementen. Zelfs in de VS, waar het woord 'nationalisering'

Nadere informatie

Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie

Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie Ervaringen, belevenissen, vragen in woorden gevangen om die woorden weer vrij te laten in nieuwe ervaringen, belevenissen, vragen. Marcel Zagers www.meerstemmig.nl

Nadere informatie

leren omgaan met Diversiteit In je gemeente

leren omgaan met Diversiteit In je gemeente Bijbelstudie 1 Korintiërs Diversiteit in de kerk is van alle tijden. En nu onze cultuur en de kerk minder goed op elkaar aansluiten dan wel eens gedacht, worden we vaker bepaald bij de verschillen tussen

Nadere informatie

Schrijver: KAT Coverontwerp: MTH ISBN: 9 789402 123678 <Katelyne>

Schrijver: KAT Coverontwerp: MTH ISBN: 9 789402 123678 <Katelyne> Schrijver: KAT Coverontwerp: MTH ISBN: 9 789402 123678 Inleiding Timo is een ander mens geworden door zijn grote vriend Tommy. Toch was het niet altijd zo geweest, Timo had Tommy gekregen voor

Nadere informatie

Vraag aan de zee. Vraag aan de tijd. wk 3. wk 2

Vraag aan de zee. Vraag aan de tijd. wk 3. wk 2 Bladzijde negen, Bladzijde tien, Krijg ik het wel ooit te zien? Ander hoofdstuk, Nieuw begin.. Maar niets, Weer dicht, Het heeft geen zin. Dan probeer ik achterin dat dikke boek. Dat ik daar niet vaker

Nadere informatie

Bij de voorstelling van het Jaarverslag van het Kinderrechtencommissariaat

Bij de voorstelling van het Jaarverslag van het Kinderrechtencommissariaat Toespraak van Sven Gatz Minister van Cultuur, Jeugd, Media en Brussel Bij de voorstelling van het Jaarverslag van het Kinderrechtencommissariaat Brussel, Vlaams Parlement, 19 november 2014 Geachte voorzitter,

Nadere informatie

1. Met andere ogen. Wetenschap en levensbeschouwing. De wereld achter de feiten

1. Met andere ogen. Wetenschap en levensbeschouwing. De wereld achter de feiten 1. Met andere ogen Wetenschap en levensbeschouwing De wereld achter de feiten Dit boek gaat over economie. Dat is de wetenschap die mensen bestudeert in hun streven naar welvaart. Het lijkt wel of economie

Nadere informatie

Help Mij, Jezus R. Brinkman, Stg. BTO Yarah/EBG Noordhoorn 2015

Help Mij, Jezus R. Brinkman, Stg. BTO Yarah/EBG Noordhoorn 2015 Help Mij, Jezus R. Brinkman, Stg. BTO Yarah/EBG Noordhoorn 2015 Eén van de weinige liedjes met een prachtige, diepe, geestelijke betekenis die ooit in de Top40 heeft gestaan in Nederland is van de componist

Nadere informatie

Je krijgt er ook wat van, futures ietjes minder en ze dumpen met zweet op de knie gelijk...de engelen...

Je krijgt er ook wat van, futures ietjes minder en ze dumpen met zweet op de knie gelijk...de engelen... 19 mei 10 Eurowin 17 nov 09 Dollarwin 12 nov 09 Eurowin 21 okt 09 Cintwin 9 okt 09 Bugsy Eurowin - 21 mei 10, 10:16 noobienoob schreef: eurowin zo naar de 4,72 wat ga je doen? Gewoon houden noobie, ik

Nadere informatie

HET VERHAAL VAN KATRIN

HET VERHAAL VAN KATRIN HET VERHAAL VAN KATRIN Katrin begon heroïne te gebruiken toen ze ongeveer 12 was. In het begin deed ze dat nog af en toe. We hadden er niet genoeg geld voor. Door een ingrijpende gebeurtenis ging ze steeds

Nadere informatie

Bankfaillissementen in historisch en internationaal perspectief

Bankfaillissementen in historisch en internationaal perspectief Bankfaillissementen in historisch en internationaal perspectief Sinds het begin van de kredietcrisis zijn in Nederland drie bancaire instellingen omgevallen. Faillissementen in het bankwezen komen echter

Nadere informatie

De ijnmanager. Cartoons januari 2015. Luc Timmers

De ijnmanager. Cartoons januari 2015. Luc Timmers De ijnmanager Cartoons januari 2015 Luc Timmers Gezelligheid kent geen tijd Is het alweer 2015? Wat vliegt de tijd hé? Logisch toch? Ooit spaghetti de kop boven het maaiveld uit zien steken? Nou dan!

Nadere informatie

Financieel Forum Leuven 11 oktober 2010. Herman Daems

Financieel Forum Leuven 11 oktober 2010. Herman Daems Financieel Forum Leuven 11 oktober 2010 Banken en ondernemingen Op zoek naar een nieuwe relatie Herman Daems Deze presentatie is onvolledig zonder de mondelinge toelichting van de auteur. Gelieve dit document

Nadere informatie

Apostolische rondzendbrief

Apostolische rondzendbrief oktober 9, 2011 Jaargang 1, nummer 1 Lieve mensen, Zo bent u een voorbeeld voor alle gelovigen in Macedonië en Achaje geworden. Wij zijn nu al weer een tijdje hier in het zuiden van Griekenland, in de

Nadere informatie

TITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven.

TITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven. TITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven. Beginsituatie: De lln doen als inleiding op het project rond geloven en de kerkwandeling, een filosofisch gesprek. Er komen verschillende

Nadere informatie

U in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren

U in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren Welzijn op recept Welkom bij SWOA. Uw huisarts heeft u met ons in contact gebracht. De dokter kan u op dit moment geen passende behandeling (meer) bieden. Toch voelt u zich niet lekker, of heeft u pijn.

Nadere informatie

Op weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon

Op weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon Op weg met Jezus eerste communieproject H. Theobaldusparochie, Overloon Hoofdstuk 5 Bidden Eerste communieproject "Op weg met Jezus" hoofdstuk 5 blz. 1 Joris is vader aan het helpen in de tuin. Ze zijn

Nadere informatie

Boek en workshop over het verlies van een broer of zus. Een broertje dood. Door Corine van Zuthem

Boek en workshop over het verlies van een broer of zus. Een broertje dood. Door Corine van Zuthem Het overlijden van een broer of zus is een ingrijpende gebeurtenis. Toch wordt het onderwerp in de rouwliteratuur doodgezwegen. Tot verbazing van Minke Weggemans. De pastoraal therapeute schreef er daarom

Nadere informatie

Factsheet 1 WAAROM EEN INVESTERINGSPLAN VOOR DE EU?

Factsheet 1 WAAROM EEN INVESTERINGSPLAN VOOR DE EU? Factsheet 1 WAAROM EEN INVESTERINGSPLAN VOOR DE EU? Als gevolg van de wereldwijde economische en financiële crisis heeft de EU met een laag investeringsniveau te kampen. Alleen met gezamenlijke gecoördineerde

Nadere informatie

Hoe voorkom je diefstal op reis.

Hoe voorkom je diefstal op reis. Hoe voorkom je diefstal op reis. Diefstal op reis, dit is iets wat we liever niet willen overkomen wanneer we in het buitenland zitten. Toch gebeurt het. Ik kan me nog goed herinneren dat ik een jaar geleden

Nadere informatie

Deel 3. Wat doet de Europese Unie? 75

Deel 3. Wat doet de Europese Unie? 75 DEEL 3.4 DE EURO Deel 3. Wat doet de Europese Unie? 75 3.4. DE EURO DOEL - De leerlingen/cursisten ontdekken de voordelen van het gebruik van de eenheidsmunt: wisselen van geld is niet meer nodig, je spaart

Nadere informatie

Financieel Forum West-Vlaanderen Kortrijk 4 mei Herman Daems

Financieel Forum West-Vlaanderen Kortrijk 4 mei Herman Daems Financieel Forum West-Vlaanderen Kortrijk 4 mei 2010 Na de financiële storm Hoe gaan we verder? Herman Daems Deze presentatie is onvolledig zonder de mondelinge toelichting. Gelieve niet te citeren zonder

Nadere informatie

Ervaringen Voorbeeld jouw ervaring delen? formulier

Ervaringen Voorbeeld jouw ervaring delen? formulier Ervaringen Voorbeeld jouw ervaring delen? formulier Vraag 1 Hoe heb je zielsliefde ontdekt, en ontdekte je zielsliefde het ook op dat moment? Ik ontmoette haar op mijn werk in de rookruimte. We konden

Nadere informatie

Centraal Planbureau 1 Europa in crisis

Centraal Planbureau 1 Europa in crisis 1 Europa in crisis Waarom dit boek? Vergelijkbaar met De Grote Recessie van 2 jaar geleden qua vorm en stijl qua beoogde doelgroep Euro-crisis ingrijpend voor ons dagelijkse leven / welvaart oplossing

Nadere informatie

Hans van der Beek. over schrijven en alles

Hans van der Beek. over schrijven en alles Hans van der Beek over schrijven en alles Hijschrijftcolumns,boekenennogveelmeer, behoorttotde KunstenMedia redactievanhet Parool,isvadervantweejongensenisbezigte halveren.juist,afvallen.hansvanderbeekschrijft.

Nadere informatie

Eurobarometer Standaard 82. DE PUBLIEKE OPINIE IN DE EUROPESE UNIE Najaar 2014 NATIONAAL RAPPORT BELGIË

Eurobarometer Standaard 82. DE PUBLIEKE OPINIE IN DE EUROPESE UNIE Najaar 2014 NATIONAAL RAPPORT BELGIË Eurobarometer Standaard 82 DE PUBLIEKE OPINIE IN DE EUROPESE UNIE Najaar 2014 NATIONAAL RAPPORT BELGIË Opiniepeiling besteld en gecoördineerd door de Europese Commissie, Directoraat-generaal Communicatie.

Nadere informatie

1 Korintiërs 12 : 27. dia 1

1 Korintiërs 12 : 27. dia 1 1 Korintiërs 12 : 27 kerk in deze (21 e ) eeuw een lastige combinatie? want juist in deze tijd hoor je veel mensen zeggen: ik geloof wel in God maar niet in de kerk kerk zijn lijkt niet meer van deze tijd

Nadere informatie

Europa in crisis. George Gelauff. Rijksacademie voor Financiën, Economie en Bedrijfsvoering

Europa in crisis. George Gelauff. Rijksacademie voor Financiën, Economie en Bedrijfsvoering Europa in crisis George Gelauff Rijksacademie voor Financiën, Economie en Bedrijfsvoering Opzet Baten en kosten van Europa Banken en overheden Muntunie en schulden Conclusie 2 Europa in crisis Europa veruit

Nadere informatie

Wat is mis met onze banken? Presentatie 15 juni - Bank to Basics

Wat is mis met onze banken? Presentatie 15 juni - Bank to Basics Wat is mis met onze banken? Presentatie 15 juni - Bank to Basics 1 Voorbeeld debat Wat is mis? Oorzaken financiële crisis Foute evaluatie van het risico door banksector Massale investeringen in VS-rommelhypotheken

Nadere informatie

Geloof tegenover gevoelens

Geloof tegenover gevoelens Kenneth Hagins Geloofsles nr. 7 Geloof tegenover gevoelens Centrale waarheid: Een formule voor geloof is: 1) Zoek in Gods Woord naar een belofte die betrekking heeft op wat u nodig heeft, 2) Geloof Gods

Nadere informatie

Kees de Lange Bourgogne, 26 november 2011 www.50pluspartij.nl

Kees de Lange Bourgogne, 26 november 2011 www.50pluspartij.nl Op de bres voor ons pensioen Kees de Lange Bourgogne, 26 november 2011 Stand van zaken in 2011 Economische crisis Heeft de financiële wereld iets geleerd? (banken, pensioenfondsen, verzekeraars) Politiek

Nadere informatie

18 juli 2015. Onderzoek: Toekomst van Europa

18 juli 2015. Onderzoek: Toekomst van Europa 18 juli 2015 Onderzoek: Over het EenVandaag Opiniepanel Het EenVandaag Opiniepanel bestaat uit ruim 50.000 mensen. Zij beantwoorden vragenlijsten op basis van een online onderzoek. De uitslag van de peilingen

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Postbus 20018 2500 DE Den Haag

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Postbus 20018 2500 DE Den Haag > Retouradres Postbus 20201 2500 EE Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Postbus 20018 2500 DE Den Haag Korte Voorhout 7 2511 CW Den Haag Postbus 20201 2500 EE Den Haag www.rijksoverheid.nl

Nadere informatie

Inhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197

Inhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197 Inhoud Aan jou de keuze 7 D/2012/45/239 - isbn 978 94 014 0183 8 - nur 248 Tweede druk Vormgeving omslag en binnenwerk: Nanja Toebak, s-hertogenbosch Illustraties omslag en binnenwerk: Marcel Jurriëns,

Nadere informatie

Samen eenzaam. Frida den Hollander

Samen eenzaam. Frida den Hollander Samen eenzaam Samen eenzaam Frida den Hollander Tweede editie Schrijver: Frida den Hollander Coverontwerp: Koos den Hollander Correctie: Koos den Hollander ISBN:9789402122442 Inhoud Inleiding 1 Ik ben

Nadere informatie

Verkiezingen Tweede Kamer 2012

Verkiezingen Tweede Kamer 2012 Verkiezingen Tweede Kamer 2012 Nederlandse politieke partijen langs de Europese meetlat Financiën dr. Edwin van Rooyen Update: 6-9-2012 Tussen de politieke partijen in Nederland bestaat aanzienlijke verdeeldheid

Nadere informatie

Met het Kinderrechtenverdrag

Met het Kinderrechtenverdrag Met het Kinderrechtenverdrag Met het Kinderrechtenverdrag Voor kinderen die meer willen weten over kinderrechten Wat is het Kinderrechtenverdrag? Welke rechten heb ik? Zijn Kinderrechten er voor alle kinderen?

Nadere informatie

Leren parafraseren & synthetiseren

Leren parafraseren & synthetiseren Leren parafraseren & synthetiseren Inhoud 1. Standpunt / conclusie (vs) argumenten / onderzoek 2. Een samenhangend betoog schrijven 3. Verwijzen naar andere auteurs 4. Taal in wetenschappelijke teksten

Nadere informatie

Liederen solozang Prijs: 7,= euro per stuk

Liederen solozang Prijs: 7,= euro per stuk Liederen solozang Prijs: 7,= euro per stuk GEWASSEN IN WATER Inhoud: Vanuit de dopeling gezien een statement dat hij in het watergraf alles wat oud is achter zich laat. Hij weet niet alles, kent nog niet

Nadere informatie

HC zd. 42 nr. 31. dia 1

HC zd. 42 nr. 31. dia 1 HC zd. 42 nr. 31 weinig mensen zullen zeggen dat ze leven voor het geld geld maakt niet gelukkig toch zeggen we er graag achteraan: wel handig als je het hebt want waar leef ik voor? een christen mag zeggen:

Nadere informatie

Verschuiving van lasten op arbeid naar btw is beste scenario

Verschuiving van lasten op arbeid naar btw is beste scenario De Standaard 13 november 2013 Opinies Verschuiving van lasten op arbeid naar btw is beste scenario 1. 15.000 jobs, gratis en voor niks Dat de relancediscussie nu nog niet beslecht is, Gert Peersman en

Nadere informatie

Ik ben Steenkool. Nooit meer oorlog groep 7-8. De Steenkool, een beetje Limburg is hem niet vreemd. En hij is niet zo goed in Engels.

Ik ben Steenkool. Nooit meer oorlog groep 7-8. De Steenkool, een beetje Limburg is hem niet vreemd. En hij is niet zo goed in Engels. De Steenkool, een beetje Limburg is hem niet vreemd. En hij is niet zo goed in Engels. Hi! I am de steenkool. De cole of de stone. I am black, zwart. And I kan fire geven. Jongens, dat is wat die Europese

Nadere informatie

Slechts 1 antwoord is juist, alle andere zijn fout (en bevatten heel vaak onzin)!

Slechts 1 antwoord is juist, alle andere zijn fout (en bevatten heel vaak onzin)! Slechts 1 antwoord is juist, alle andere zijn fout (en bevatten heel vaak onzin)! Vragen aangeduid met een * toetsen in het bijzonder het inzicht en toepassingsvermogen. Deze vragenreeksen zijn vrij beschikbaar.

Nadere informatie

De vrouw van vroeger (Die Frau von früher)

De vrouw van vroeger (Die Frau von früher) Roland Schimmelpfennig De vrouw van vroeger (Die Frau von früher) Vertaling Tom Kleijn Personen FRANK, midden veertig CLAUDIA, zijn vrouw ROMY VOGTLÄNDER ANDI, zoon van Frank en Claudia TINA, Andi's vriendin

Nadere informatie

Aan de Schrans in Leeuwarden is één van de meest opvallende orthodontiepraktijken. van Noord-Nederland gevestigd. Daarin werkt

Aan de Schrans in Leeuwarden is één van de meest opvallende orthodontiepraktijken. van Noord-Nederland gevestigd. Daarin werkt Aan de Schrans in Leeuwarden is één van de meest opvallende orthodontiepraktijken van Noord-Nederland gevestigd. Daarin werkt orthodontist Daniël van der Meulen samen met veertien assistentes intensief

Nadere informatie

ITINERA INSTITUTE PERSBERICHT

ITINERA INSTITUTE PERSBERICHT ITINERA INSTITUTE PERSBERICHT België WK VOETBAL is een immigratienatie 2018, 2012/11 15 05 2012 MENSEN WELVAART BESCHERMING België is een immigratienatie: 25% van de bevolking is van oorsprong migrant.

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Inleiding 3. Mijn artfiact 3. Proces 4. Mijn beoordelingsblad en presentatie 5. Autotic Selfie eindproduct (ware grootte) 6

Inhoudsopgave. Inleiding 3. Mijn artfiact 3. Proces 4. Mijn beoordelingsblad en presentatie 5. Autotic Selfie eindproduct (ware grootte) 6 1 Inhoudsopgave Inleiding 3 Mijn artfiact 3 Proces 4 Mijn beoordelingsblad en presentatie 5 Autotic Selfie eindproduct (ware grootte) 6 2 Autobiotic Selfie Inleiding De autobiotic selfie heeft mij heel

Nadere informatie

Een Europese democratie: utopie of noodzaak?

Een Europese democratie: utopie of noodzaak? Een Europese democratie: utopie of noodzaak? Prof. Stefan Rummens Hoger Instituut voor Wijsbegeerte 14 november 2016 Europa in crisis? Europa in crisis de EU verliest slagkracht de EU verliest legitimiteit

Nadere informatie

Het verhaal van Europa

Het verhaal van Europa Het verhaal van Europa 2010 Uitgeverij Manteau / Standaard Uitgeverij en Rob Heirbaut & Hendrik Vos Standaard Uitgeverij nv, Mechelsesteenweg 203, B-2018 Antwerpen www.manteau.be info@manteau.be Deze reeks

Nadere informatie

Verslag van een ervaringsdeskundige. Nu GAP-deskundige.

Verslag van een ervaringsdeskundige. Nu GAP-deskundige. Burn out Verslag van een ervaringsdeskundige. Nu GAP-deskundige. Ik was al een tijd druk met mijn werk en mijn gezin. Het viel mij zwaar, maar ik moest dit van mezelf doen om aan de omgeving te laten zien

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis en staatsinrichting vmbo gl/tl 2005 - II

Eindexamen geschiedenis en staatsinrichting vmbo gl/tl 2005 - II Meerkeuzevragen Schrijf alleen de hoofdletter van het goede antwoord op. DE KOUDE OORLOG + NEDERLAND EN DE VERENIGDE STATEN NA DE TWEEDE WERELDOORLOG Gebruik bron 1. 1p 1 De bron maakt duidelijk dat de

Nadere informatie

Kenneth Wyffels 2L2 19 JAARTAAK SEI 2011-2012

Kenneth Wyffels 2L2 19 JAARTAAK SEI 2011-2012 Kenneth Wyffels 2L2 19 JAARTAAK SEI 2011-2012 April- 30/04/ 12 Artikel 1. Jean-Luc Dehaene van de CD&V kan bijna 3 miljoen euro opstrijken. Door een aantal jaar geleden een pakket aandelenopties te kopen

Nadere informatie

Er was eens een Kleine Ziel die tegen God zei: Ik weet wie ik ben, ik ben het licht net als alle andere zielen.

Er was eens een Kleine Ziel die tegen God zei: Ik weet wie ik ben, ik ben het licht net als alle andere zielen. Een klein gesprekje met God Er was eens een Kleine Ziel die tegen God zei: Ik weet wie ik ben, ik ben het licht net als alle andere zielen. God lachte breed. Dat is waar!, zei God. Jij bent ook het licht.

Nadere informatie

Van belang. Het verhaal van de Nederlandse Vereniging van Banken

Van belang. Het verhaal van de Nederlandse Vereniging van Banken Van belang Het verhaal van de Nederlandse Vereniging van Banken De som der delen De uitdagingen van de sector Door de NVB Van belang De nieuwe realiteit In Nederland zijn ruim tachtig Nederlandse en buitenlandse

Nadere informatie

Toespraak van Anouchka van Miltenburg, Voorzitter van de Tweede Kamer, bij de bijeenkomst van de Stichting Herdenking 15 augustus 1945, op 14 augustus 2015 in de Tweede Kamer We dachten dat we na de capitulatie

Nadere informatie

Aantekeningen die je moet leren voor het SE Leesvaardig voor Eldeweek 2 en je eindexamen!! Goed bewaren dus!!!! Naam: Leesvaardig Blok 1

Aantekeningen die je moet leren voor het SE Leesvaardig voor Eldeweek 2 en je eindexamen!! Goed bewaren dus!!!! Naam: Leesvaardig Blok 1 Aantekeningen die je moet leren voor het SE Leesvaardig voor Eldeweek 2 en je eindexamen!! Goed bewaren dus!!!! Naam: Leesvaardig Blok 1 Tekstverband Signaalwoord Voorbeeld Reden Omdat, want, daarom Ik

Nadere informatie

Geld zonder schuld. Op weg naar een nieuw geldsysteem en een einde aan de crisis

Geld zonder schuld. Op weg naar een nieuw geldsysteem en een einde aan de crisis Geld zonder schuld Op weg naar een nieuw geldsysteem en een einde aan de crisis www.onsgeld.nu februari 2015 Intro We leven tijdens de grootste crisis ooit. Het vertrouwen in banken is nog nooit zo laag

Nadere informatie

meest geweldige beslissing de basis van je hele business speels avontuur

meest geweldige beslissing de basis van je hele business speels avontuur Proficiat! Dit is de meest geweldige beslissing die je kon nemen om jouw business te doen uitgroeien van een zaadje (lees: passie) naar een tuin vol bloemen (lees : fulltime inkomen). Echt waar. Dit wordt

Nadere informatie

Vijf redenen waarom dit waar is

Vijf redenen waarom dit waar is Les 14 Eeuwige zekerheid Vijf redenen waarom dit waar is In deze bijbelstudies wordt gebruik gemaakt van de NBG-vertaling Dag 1 Is de echte (ware) gelovige voor eeuwig veilig en geborgen in Christus? Voor

Nadere informatie

De financiële crisis en de reële economie. Het belang van instituties en waarden. Prof. Wim MOESEN Departement Economie Katholieke Universiteit Leuven

De financiële crisis en de reële economie. Het belang van instituties en waarden. Prof. Wim MOESEN Departement Economie Katholieke Universiteit Leuven De financiële crisis en de reële economie Het belang van instituties en waarden Prof. Wim MOESEN Departement Economie Katholieke Universiteit Leuven Studiedag voor leerkrachten Economie 22 april 2010 Twee

Nadere informatie

Ideeën presenteren aan sceptische mensen. Inleiding. Enkele begrippen vooraf

Ideeën presenteren aan sceptische mensen. Inleiding. Enkele begrippen vooraf Ideeën presenteren aan sceptische mensen Inleiding Iedereen heeft wel eens meegemaakt dat het moeilijk kan zijn om gehoor te vinden voor informatie of een voorstel. Sommige mensen lijken er uisluitend

Nadere informatie

U schrijft ook dat wij Belgen bang zijn voor elkaar. Hoezo?

U schrijft ook dat wij Belgen bang zijn voor elkaar. Hoezo? Wablieft praat met Paul Verhaeghe De maatschappij maakt mensen ziek Materieel hebben we het nog nooit zo goed gehad. De meesten van ons hebben een inkomen, een dak boven ons hoofd Toch voelen veel mensen

Nadere informatie

Toespraak voorzitter Boele Staal bij Nieuwjaarsreceptie. Nederlandse Vereniging van Banken, 14 januari 2013

Toespraak voorzitter Boele Staal bij Nieuwjaarsreceptie. Nederlandse Vereniging van Banken, 14 januari 2013 1 Toespraak voorzitter Boele Staal bij Nieuwjaarsreceptie Nederlandse Vereniging van Banken, 14 januari 2013 Dames en heren, 2013 wordt bepaald geen gemakkelijk jaar voor de bancaire sector en de Nederlandse

Nadere informatie

Elke middag loopt Fogg van zijn huis naar de Club. Om een spelletje kaart te spelen. Er wordt altijd om geld gespeeld. En als Fogg wint, geeft hij

Elke middag loopt Fogg van zijn huis naar de Club. Om een spelletje kaart te spelen. Er wordt altijd om geld gespeeld. En als Fogg wint, geeft hij Rijk Phileas Fogg is een vreemde man. Hij is erg rijk. Maar niemand weet hoe hij aan zijn geld komt. Een baan heeft hij namelijk niet. Toch woont hij in een groot huis, midden in Londen. In zijn eentje.

Nadere informatie

Dit boekje is van... Mijn naam is: Mijn gezinsvoogd heet: Het telefoonnummer van de gezinsvoogd is:

Dit boekje is van... Mijn naam is: Mijn gezinsvoogd heet: Het telefoonnummer van de gezinsvoogd is: Dit boekje is van... Mijn naam is: Mijn gezinsvoogd heet: Het telefoonnummer van de gezinsvoogd is: Mijn gezinsvoogd werkt bij de William Schrikker Jeugdbescherming. Wat een toestand, zeg! Wat gebeurt

Nadere informatie

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis.

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis. Weer naar school Kim en Pieter lopen het schoolplein op. Het is de eerste schooldag na de zomervakantie. Ik ben benieuwd wie onze mentor * is, zegt Pieter. Kim knikt. Ik hoop een man, zegt ze. Pieter kijkt

Nadere informatie

Mijnheer de voorzitter van VOKA, Mijnheer de gedelegeerd bestuurder van VOKA, Dames en heren,

Mijnheer de voorzitter van VOKA, Mijnheer de gedelegeerd bestuurder van VOKA, Dames en heren, TOESPRAAK DOOR KRIS PEETERS VLAAMS MINISTER-PRESIDENT EN VLAAMS MINISTER VAN ECONOMIE, BUITENLANDS BELEID, LANDBOUW EN PLATTELANDSBELEID VOKA De Rentree 4 september 2012 Mijnheer de voorzitter van VOKA,

Nadere informatie

Belangen: Nederland en de Europese Unie

Belangen: Nederland en de Europese Unie Belangen: Nederland en de Europese Unie Korte omschrijving werkvorm: De docent vertelt iets over de achtergrond van de Europese samenwerking. Door samen te werken in Europa konden we grote problemen oplossen.

Nadere informatie

Johannes 20, 1-18 20 april Pasen 2014 Wehl. (ds. A. Oude Kotte-de Boon) Thema: 'Het verhaal van Maria van Magdala ' Gemeente,

Johannes 20, 1-18 20 april Pasen 2014 Wehl. (ds. A. Oude Kotte-de Boon) Thema: 'Het verhaal van Maria van Magdala ' Gemeente, Johannes 20, 1-18 20 april Pasen 2014 Wehl (ds. A. Oude Kotte-de Boon) Thema: 'Het verhaal van Maria van Magdala ' Gemeente, We zijn er doorheen gegaan, Veertig dagen en nachten, Tijd van voorbereiding...

Nadere informatie

Beursdagboek 24 Mei 2013.

Beursdagboek 24 Mei 2013. Beursdagboek 24 Mei 2013. Loopt Abenomics nu al op zijn laatste benen! Tijd 10:30 uur. Het was afgelopen nacht in Japan een angstige sessie voor de handelaren. Na eerst een winst van drie procent vlogen

Nadere informatie

Voorwoord Met oprechte blijdschap schrijf ik het voorwoord voor dit boek. Ik ken Henk Rothuizen al vele jaren en heb hem zien opgroeien tot een man van God, met een bediening die verder reikt dan zijn

Nadere informatie

MODULE III BESLISSINGEN NEMEN IN EUROPA? BEST LASTIG!!!

MODULE III BESLISSINGEN NEMEN IN EUROPA? BEST LASTIG!!! MODULE III BESLISSINGEN NEMEN IN EUROPA? BEST LASTIG!!! De Europese Unie bestaat uit 27 lidstaten. Deze lidstaten hebben allemaal op dezelfde gebieden een aantal taken en macht overgedragen aan de Europese

Nadere informatie