Fase 1: ASFALTNETWERK. Goederenvervoer / Deelprogramma Nationale Netwerken Fundamenteel onderzoek & Toegepast onderzoek

Transcriptie

1 Projectplan NATIONALE NETWERKEN IN DE BOUW Fase 1: Asfaltnetwerk ( ) Titel projectplan: Cluster: Type onderzoek: NATIONALE NETWERKEN IN DE BOUW Fase 1: ASFALTNETWERK Goederenvervoer / Deelprogramma Nationale Netwerken Fundamenteel onderzoek & Toegepast onderzoek Penvoerder: TNO Business Unit Mobiliteit en Logistiek (1) Participanten: Kennisinstellingen: (2) Universiteit Twente, (3) Technische Universiteit Delft, (4) Hogeschool Arnhem Nijmegen Bedrijfsleven: (5) Heijmans, (6) Bruil, (7) De Bruijn Transport, (8) TLN, (9) AJK Nederland, (10) Hollander Klundert BSIK-bijdrage: 2005: 42,8% van de totale projectkosten, dit is Contactpersonen project: Voorzitter kennisstuurgroep: dr. H. Voordijk (Universiteit Twente) Voorzitter bedrijvengroep: ir. J. Heerkens (Heijmans Infrastructuur) Project management: drs. K. Verweij (TNO) Contactpersoon TRANSUMO: prof. dr. ir. A.J.M. Vermunt Contactpersoon CONNEKT: dhr. G. Alink Status: Versie 2.0 Projectvoorstel Nationale Netwerken in de Asfaltsector pagina 1 Versie 2.0, 19 augustus 2005 Beheer: TNO / Universiteit Twente 05-3N-xxx-00xxx.xx.xx

2 INHOUDSOPGAVE 1. SAMENVATTING PROJECTPLAN NATIONALE NETWERKEN ASFALTSECTOR Aanleiding project Doel project Bedrijfseconomische, maatschappelijke en wetenschappelijke uitdagingen Aanpak van het project Betrokkenheid kennisinstellingen en bedrijven Looptijd en budget Summary TRANSUMO project NATIONAL ASPHALT NETWORKS INBEDDING NNA PROJECT IN TRANSUMO PROBLEEMSTELLING NATIONALE NETWERKEN IN DE ASFALTSECTOR Maatschappelijke en wetenschappelijke uitdaging Bijdrage aan de probleemstelling van het betreffende cluster Inbedding in literatuur en relaties met lopend onderzoek AANPAK, BEOOGDE RESULTATEN EN OUTPUT IN MEETBARE DOELSTELLING Doelstelling project Aanpak van het project Bijdrage project aan TRANSUMO Doelstellingen Versterking van de tripartiete kennisinfrastructuur op mobiliteitsgebied Realisatie projectdoelstellingen ultimo BESCHRIJVING ACTIVITEITEN NATIONALE NETWERKEN Overzicht activiteiten NNA Activiteit 1: Inventarisatie ontwikkelingen in de bouwsector Activiteit 2: Inventarisatie technisch-conceptuele verbetermogelijkheden Activiteit 3: Haalbaarheid inrichting Nationaal Asfaltnetwerk Activiteit 4: Voorbereiding pilot Nationaal Asfalt Netwerk Activiteit 5: Logistieke/technische verbetermogelijkheden, PPS en kennisverspreiding Samenwerking en kruisbestuiving tussen kennis- en voorbeeldprojecten Planning activiteiten Nationale Netwerken VERANTWOORDING VAN HET PROJECT Relatie van dit project met proeftuinen Inzet transitiewetenschappers Noodzaak steun TRANSUMO Samenwerkingsverband participanten Projectorganisatie KENNISVERSPREIDING FINANCIËN ONDERTEKENING...34 pagina 2 Projectvoorstel Nationale Netwerken in de Asfaltsector Beheer: TNO / Universiteit Twente Versie 1.6, 19 augustus N

3 1. Samenvatting Projectplan NATIONALE NETWERKEN IN DE BOUW 1.1 Aanleiding project Het optimaal besturen en beheersen van nationale logistieke netwerken wordt steeds complexer. Dit geldt ook voor het transport van volumineuze materialen in de bouwsector. Uit recent onderzoek blijkt dat 25% van de binnenlandse transportbewegingen over de weg in Nederland gerelateerd zijn aan de bouwsector. In dit jaarplan wordt gestart met een analyse van de mogelijkheden voor multimodaal vervoer van goederen in een deel van de bouwsector, nl. de wegenbouw. In deze sector staat productie, transport en verwerking van asfalt centraal. Projecten in de wegenbouw worden in het gehele land op steeds wisselende locaties uitgevoerd. Men kan dus spreken over een asfalt transportnetwerk op nationaal niveau. Probleem in dit asfalt transportnetwerk zijn de lange wachttijden van vrachtwagens bij aan- en afvoer van vers asfalt, frees asfalt en asfalt granulaat op de locatie van het project. Naast verwerking van het asfalt op het project leiden ook de productie en transport van asfalt tot maatschappelijke hinder. De locatie van een aantal asfaltcentrales bevindt zich in of bij stedelijk gebied. Het transport tussen deze productielocaties en de verwerkingslocaties (de bouwprojecten) veroorzaakt maatschappelijke hinder en milieu overlast. De weggebruiker is gebaat bij zo min mogelijk vertraging langs de snelweg bij verwerking van het asfalt op locatie. Een aantal mogelijkheden is in deze sector nog onbenut en kunnen een bijdrage leveren aan bovengenoemde problematiek: de inzet van multimodaal vervoer en nieuwe vervoerstechnieken, verhoging van de beladingsgraad van de transportmiddelen door een slimmere planning van de transportbewegingen en het bepalen van de optimale locatie van de asfaltcentrales. 1.2 Doel project Het projectprogramma Nationale Netwerken in de Bouw, Fase 1 Asfaltnetwerken ( ) beoogt met het ontwerpen en invoeren van technische innovaties in de wegenbouw: stappen te kunnen zetten in de daadwerkelijke introductie van multimodaal transport van asfalt met behulp van de inzet van Roadtrains, de binnenvaart (asfaltboot) en het spoor; de verbetering van de afstemming tussen asfaltcentrales, depots en dynamische afgiftepunten (wegenbouwprojecten); efficiëntere logistieke netwerken te bereiken door kans op vertragingen te beperken en logistieke kosten te verlagen; een robuuste samenwerking (die wettelijk toegestaan is volgens de NMA) te bewerkstelligen tussen ketenpartijen in de bouw door een faire verdeling van kosten en baten voor ketenpartijen te bepalen; overlast voor weggebruiker en samenleving te minimaliseren. Met andere woorden, de centrale doelstelling van dit project is het optimaliseren van het ontwerp, de besturing en de beheersing van logistieke asfaltnetwerken in de Nederlandse wegenbouw gegeven: 1. de inzet van multimodaal vervoer en innovatieve technieken; 2. verschillende configuraties van asfaltcentrales, asfalt depots en andere op- en overslagpunten in het netwerk; 3. de dynamische afgiftepunten, d.w.z. de steeds wisselende locaties van wegenbouwprojecten waar de finale verwerking van asfalt plaats vindt In dit TRANSUMO project zullen kennisinstrumenten (modellen, methoden en technieken) ontwikkeld en uitgetest worden om systematisch de kansen voor het optimaliseren van flexibele transport netwerken in de wegenbouw na te gaan en waar mogelijk te implementeren. De centrale Projectvoorstel Nationale Netwerken in de Asfaltsector pagina 3 Versie 2.0, 19 augustus 2005 Beheer: TNO / Universiteit Twente 05-3N-xxx-00xxx.xx.xx

4 vraag luidt dan ook: Hoe dienen nationale transportnetwerken in de wegenbouw ontworpen en ingericht te worden om in effectief in te kunnen spelen op de steeds kortere venstertijden van wegwerkzaamheden? De integrale benadering van technische innovaties en logistieke optimalisatie van netwerken staat in dit project centraal: logistiek: o.a. multimodaal vervoer, doorlooptijden, cross-dock voorraadpunten, leverfrequenties, netwerkstructuur, omschakeltijden; technisch-conceptueel: o.a. benutting en innoveren van Roadtrain-concepten (ontwerp en realisatie), gecombineerd met laad-, los- en overslaginnovaties, in afstemming met en inzet van andere modaliteiten. 1.3 Bedrijfseconomische, maatschappelijke en wetenschappelijke uitdagingen De uitdaging voor de projectdeelnemers ligt in het vinden van onderbouwde antwoorden op deze kennisvragen. (1) Bedrijfseconomische uitdaging Herkenning en selectie van transportnetwerken waar herinrichting en optimalisatie kansen op kostenreductie en winst biedt. Kosten ontwikkeling en gebruik nieuwe vervoerssystemen. Trade-off kosten uitbreiding productie-capaciteit (nieuwe asfaltcentrales) versus kosten multimodaal transport/nieuwe vervoerssystemen. Inzicht in het marktbereik van bestaande en nieuwe asfaltcentrales gegeven nieuwe kostenstructuren van transport met specifiek aandacht voor: inzicht in het marktbereik van asfaltcentrales die dicht bij de grens liggen voor de Duitse en Belgische markt. (3) Wetenschappelijke uitdaging (2) Maatschappelijke uitdaging Bepalen van effecten hybride logistieke netwerken en samenwerking tussen netwerk partners op leefbaarheid, bereikbaarheid, brandstofgebruik en bestaande infrastructuur. Ontwerp technisch-conceptuele innovaties voor multimodaal transport Uitwerking van de meest geschikte samenwerking in nationale transportnetwerken in de asfaltsector. Optimaliseren inkopen van asfalt tegen marktconforme prijzen bij asfaltcentrales van de concurrenten gegeven de locatie van de asfaltcentrale en wegenbouwproject. Logistieke optimalisatie: analyse logistieke netwerken bij toepassing van multimodaal vervoer en verschillende configuraties van asfaltcentrales: bepaling van de optimale locatie van asfaltcentrales gegeven de herkomst van de grondstoffen en de locaties van de wegenbouwprojecten. Technisch-conceptuele innovaties: nieuwe op- en overslagtechnieken zoals de asfaltboot, asfalttrein (de VAM in Wijster gebruikt treinen voor afvaltransport), Roadtrains, warmhoud depots. Ontwerpen van Roadtrains die meerdere functies kunnen combineren, nl. die van transport, mobiele opslagunit, en overslag (slim modulair gebruik van Roadtrain geledingen). Inzicht in de dynamiek van afgiftepunten: wegenbouwprojecten vinden steeds op andere locaties plaats en daarmee dus ook de finale verwerking van asfalt. Implementatie van verschillende transportmodaliteiten en nieuwe vervoerssystemen betekent een belangrijke transitie van het asfalt transportnetwerk. Technische innovaties en logistieke optimalisatie van netwerken kunnen elkaar wederzijds versterken. Technische innovaties leiden mogelijk tot andere logistieke activiteiten terwijl omgekeerd bepaalde logistieke activiteiten voorwaarden leveren voor nieuwe technische ontwerpen. Dit betekent dat scenario s moeten worden vastgelegd waarin deze wisselwerking tot uiting komt. Deze innovatiespiraal kan bij de implementatie leiden tot synergievoordelen: de inzet van Roadtrains levert een efficiencyslag in het distributienetwerk van asfaltproducten, wat weer pagina 4 Projectvoorstel Nationale Netwerken in de Asfaltsector Beheer: TNO / Universiteit Twente Versie 1.6, 19 augustus N

5 bijdraagt aan de kritische massa van het vervoerde volume, waardoor weer meer Roadtrains kunnen worden ingezet, etc. Het ontstaan en stimuleren van deze innovatiespiraal vormt een belangrijk uitgangspunt in dit TRANSUMO voorstel. Samenvattend zou deze transitie van het transport van asfaltstromen rondom grote onderhoudsprojecten in de wegenbouw de volgende voordelen opleveren: logistiek: optimaliseren van de transportbewegingen rondom asfaltstromen en ontlasting van het wegennet bij vervoer over water of spoor; milieu: grote milieu winst doordat minder CO 2 uitstoot door inzet van multimodaal vervoer en een grotere efficiency in de organisatie van het transport; bedrijfseconomisch: besparing op personele kosten, investeringskosten (minder asfaltcentrales) en transport kosten. De bijdrage van dit project aan de probleemstelling in het cluster Goederenvervoer ligt in het helder krijgen van de voordelen van een verbeterd ontwerp, besturing en beheersing van nationale transport netwerken in de bouw. Met een goede samenwerking tussen betrokken partijen lijken er relatief eenvoudige quick wins te behalen in de effectiviteit en efficiency van nationale transportnetwerken in de asfaltsector. De meerwaarde van de onderzoeksresultaten is dat zij ook relevant is voor andere goederenstromen in de bouw en bulkstromen in het algemeen. Hierbij wordt met name gedacht aan bouw en sloopafval, hout en afbouwmaterialen. Tevens kan het onderzoek resultaten op leveren voor aan aan- en afvoer bij bouwprojecten in stedelijke omgeving en stadsdistributie op basis van binnenvaart en Roadtrains. 1.4 Aanpak van het project De activiteiten zijn in de tijd gezien in twee fasen opgedeeld: Fase 1 Asfaltnetwerken: september 2005 t/m december Fase 2 Integrale netwerken in de bouw: vanaf eind 2006 t/m eind Een overzicht van de activiteiten in deze twee fasen staat in de volgende figuur. Fase 1: Ontwerp logistieke netwerken en technische innovaties voor asfaltsector Vraag Asfaltnetwerk Aanbod Pilotvoorwerk Fase 2: Toepassing logistieke strategieën en technische innovaties in pilots Kennis & techniek logistiek netwerk en besturing Pilot A Pilot B Pilot C Doel fase 1: Ontwerp logistieke netwerken en technische innovaties voor de asfaltsector - In kaart brengen van logistieke ontwikkelingen in bouw- en specifiek de asfaltsector in binnen- en buitenland. - Bepalen van de impact van deze ontwikkelingen op de inrichting van onderhoudswerkzaamheden. - Ontwikkeling van logistieke strategie om flexibeler en efficiënter te kunnen werken. Projectvoorstel Nationale Netwerken in de Asfaltsector pagina 5 Versie 2.0, 19 augustus 2005 Beheer: TNO / Universiteit Twente 05-3N-xxx-00xxx.xx.xx

6 - Definitie en selectie van technisch-conceptuele innovaties in vervoersmodaliteiten, geïntegreerd met de organisatie van op- en overslag. Doel fase 2: Toepassing logistieke strategieën en technische innovaties in pilots - Uitvoeren van meerdere pilots met bedrijven in bouw- en asfaltsector. - Ontwikkelen van generieke kennis en tools. 1.5 Betrokkenheid kennisinstellingen en bedrijven In dit project werken kennisinstellingen en bedrijven samen om via de ontwikkeling en inzet van kennisinstrumenten de inrichting van nationale transport netwerken in de wegenbouw in de praktijk te optimaliseren. Belangrijk is dat in dit TRANSUMO project de belangrijkste bedrijven van een asfaltnetwerk meedoen: de producenten en verwerkers van asfalt (de wegenbouwbedrijven), hun transporteurs en een carrosseriebouwer voor het te gebruiken materieel. Deze bedrijven streven ernaar de ontwikkelde inzichten en technieken direct in hun eigen bedrijfssituatie toe te passen. Met ander woorden, de betrokken bedrijven zijn tegelijkertijd de belangrijkste gebruikers van de ontwikkelde inzichten, tools en technieken. Uniek voor dit TRANSUMO project is de bijzondere samenwerking tussen de wereld van de wegenbouw, het transport en de carrosseriebouw. De overheid wordt gedurende het project betrokken in de rol van voornaamste opdrachtgever van de wegenbouw. Hierbij wordt gedacht aan vertegenwoordigers vanuit de Hoofddirectie van Rijkswaterstaat, een of meerdere provincies en gemeentes. De volgende partners nemen deel in aan fase 1 van het project Nationale Netwerken in de Bouw: Kennisinstellingen 1. TNO Business Unit Mobiliteit en Logistiek 2. Universiteit Twente 3. TU Delft 4. Hogeschool Arnhem-Nijmegen (HAN) Bedrijfsleven 5. Heijmans Infrastructuur 6. Bruil 7. De Bruijn Transport 8. TLN 9. AJK Nederland 10. Hollander Klundert Daarnaast zullen gemeentelijke en provinciale overheden in hun rol als belangrijke opdrachtgever in de bouw en de rijksoverheid in haar rol als regelgever als deelnemer van de klankbordgroep betrokken worden in fase 1 van dit project. De volgende buitenlandse onderzoeksinstituten worden bij dit project betrokken: Imperial College Built Environment and Innovation Centre, London. Technical University of Denmark Department of Civil Engineering, Copenhagen. Internationale kennis overdracht naar buitenlandse kennisinstellingen kan plaats vinden via Sintef (Noorwegen), Erabuild en de Nordic Research School (onderzoeksschool bestaande uit onderzoekers uit Noorwegen, Zweden en Finland). 1.6 Looptijd en budget De looptijd van fase 1 van het project is 12 maanden, terwijl het budget Euro bedraagt. pagina 6 Projectvoorstel Nationale Netwerken in de Asfaltsector Beheer: TNO / Universiteit Twente Versie 1.6, 19 augustus N

7 Activiteit 0: Projectmanagement Ca. 10% budget Activiteit 1: Activiteit 3: Activiteit 5: Inventarisatie ontwikkelingen Haalbaarheid inrichting Verbeter wegenbouwsector Logistiek netwerk Asfaltering Bouw Mogelijkheden Logistieke Ca. 10% budget Ca. 10% budget Netwerken Wegenbouw Activiteit 2: Activiteit 4: Inventarisatie technisch Voorbereiding pilot Ca. 15% conceptuele Nationaal netwerk Asfaltering Bouw budget Verbeterkansen Ca. 25% budget Ca. 20% budget 4 maanden 6 maanden 2 maanden Summary TRANSUMO project NATIONAL NETWORKS IN BUILDING SECTOR The optimal design and control of national logistics networks is becoming more complex. This is also the case for the transport of bulk materials in the construction industry. Data from recent research shows that in the Netherlands 25% of the domestic transport movements over the road are related to activities in the construction sector. This TRANSUMO project aims to optimize the transportation networks of building materials. Therefore, the project starts with analyzing the possibilities for multimodal transport in one sub sector of the construction industry: the sub sector of road construction. Road construction projects are executed all over the Netherlands on changing locations. The major input for these projects in terms of bulk materials is asphalt. Asphalt is produced at asphalt installations are over the country. From these installations, asphalt is transported by road to the location of the construction projects. A major problem at construction sites are the long waiting times when delivering fresh and taking milled asphalt. Furthermore, there are possibilities to increase the average payload of the transport fleet, to improve the planning of transport and to use other transport modes instead road transport (the dominant mode for transporting asphalt) The project NATIONAL NETWORKS IN BUILDING SECTOR, PHASE 1 ASPHALT NETWORKS ( ) aims at designing and implementing technological innovations in road construction by: - more efficient logistics networks decreasing the risks of delays and decreasing the logistics costs of transport of asphalt; - optimal use of the existing production capacity of asphalt by implementing multimodal transport; - improved coordination between asphalt installations, asphalt depots and construction sites; - improved cooperation between the parties involved the supply chain of asphalt; - preparing the introduction of technological innovation (Roadtrains, asphalt boats); Projectvoorstel Nationale Netwerken in de Asfaltsector pagina 7 Versie 2.0, 19 augustus 2005 Beheer: TNO / Universiteit Twente 05-3N-xxx-00xxx.xx.xx

8 - minimizing the inconvenience of road users and society in general related to road construction. In this TRANSUMO project different models, methods and techniques will be developed and tested in order to optimize the transport networks in road construction. The major question is: What is the optimal design and control of national transport network in road construction in order to deal with the strict time schedules in which road construction activities can take place. The focus is on two aspects: - logistics: multimodal transport, throughput times, cross-docking, frequency of delivery, and network structures; - technological: design and realization of alternative transport modes (besides road), such as Roadtrains, the asphalt boat and the asphalt train, and new (un-)loading concepts; Implementing multimodal transport and related systems in the transport networks of asphalt means an important transition. This transition has the following advantages: - logistics: optimizing transport of asphalt and relieving roads by using other modes of transport; - environment: less CO 2 emission by a more efficient organization of transport and the use of multimodal transport; - business: saving personnel costs, lower investment costs (more efficient use of existing production capacity through higher market reach) and lower transport costs. The confirmed partners in the project are: Universities and institutions: (1) TNO, (2) Twente University, (3) HAN, (4) Technical University Delft Companies: (5) Heijmans, (6) Bruil, (7) De Bruijn Transport, (8) Transport and Logistics Netherlands, (9) AJK Nederland, (10) Hollander Klundert. Besides, also government bodies will be involved in the project through participation in the steering group. The firms committed to this project are the most important actors in an asphalt network: manufacturers and users of asphalt (road construction firms), their transport firms and a manufacturer of the bodywork of trucks transporting asphalt. The following international academic institutes will be involved in this project: Imperial college Built Environment and Innovation Centre, London. Technical University of Denmark Department of Civil Engineering, Copenhagen. Knowledge transfer can take place via Sintef (Norway), Erabuild and the Nordic Research School (a school consisting of researchers from Norway, Sweden and Finland). In addition, several other parties are interested to participate in the project, including the government and companies in the building sector. pagina 8 Projectvoorstel Nationale Netwerken in de Asfaltsector Beheer: TNO / Universiteit Twente Versie 1.6, 19 augustus N

9 2. Inbedding NATIONALE NETWERKEN IN DE BOUW in TRANSUMO Het project Nationale Netwerken in de Bouw wordt uitgevoerd binnen het cluster Goederenvervoer van TRANSUMO. Het doel van het project is het optimaliseren van het ontwerp, de besturing en beheersing van asfalt transport netwerken in de Nederlandse wegenbouw gegeven: 1. de inzet van multimodaal transport en daaraan gerelateerde innovatieve technieken; 2. de verschillende configuraties van asfaltcentrales, asfalt depots en andere op- en overslagpunten in het netwerk; 3. de dynamische afgiftepunten, d.w.z. de steeds wisselende locaties van wegenbouwprojecten waar de finale verwerking van asfalt plaats vindt. Er wordt getracht een transitie te bewerkstelligen waarmee het aanwezige kennispotentieel wordt aangewend om de huidige logistieke organisatie rond asfalteringswerkzaamheden te optimaliseren, en het praktische gebruik van deze verbeterde netwerken zal moeten leiden tot positieve effecten voor: het Nederlandse bedrijfsleven (kortere duur wegwerkzaamheden, lagere kosten en hogere service, verbeterde concurrentiepositie), bijdrage aan de PROFIT-doelstelling; de Nederlandse burgers (verminderde opstoppingen door wegwerkzaamheden en beperking geluids- en emissieoverlast (met name van asfaltcentrale gesitueerd dichtbij stedelijk gebied)), bijdrage aan de PEOPLE-doelstelling; de Nederlandse samenleving (minder geluids- en emissie-overlast door produktie, transport en verwerking van asfalt), bijdrage aan de PLANET-doelstelling. Verschillende kennisinstellingen, bedrijven, brancheorganisaties en overheden werken samen om het doel van het project te bereiken. Hierbij speelt het ontstaan van samenwerking en kruisbestuiving tussen deze partijen een cruciale rol. Praktische Kennistools: Methodieken, modellen, stappenplannen Kennis instellingen Bedrijven Business case resultaten: Validatie van kennistoepassing Faciliterende rol Wegnemen knelpunten Kennisoverdracht- en -verspreiding Overheden Brancheorganisaties Projectvoorstel Nationale Netwerken in de Asfaltsector pagina 9 Versie 2.0, 19 augustus 2005 Beheer: TNO / Universiteit Twente 05-3N-xxx-00xxx.xx.xx

10 De rollen van de verschillende partijen: Kennisinstellingen: verrichten wetenschappelijk-toegepast onderzoek op het gebied van het slim en innovatief verbeteren van logistieke netwerken rondom asfalteringswerkzaamheden. Er doen vier kennisinstellingen mee in fase 1 van dit project. Bedrijfsleven: gebruiken kennisinstrumenten en andere resultaten om daadwerkelijke verbeteringen in logistieke netwerken rondom asfalteringswerkzaamheden te realiseren, en geven hun ervaringen als business cases terug aan de kennisinstellingen. Er doen vier bedrijven mee in fase 1 van dit project. Overheden en brancheorganisaties: stimuleren, faciliteren en ondersteunen de mogelijke verbeteringen in logistieke netwerken rondom asfalteringswerkzaamheden. Er doet één brancheorganisatie, namelijk TLN, mee in deze fase van het project, terwijl met de branche organisatie Bouwend Nederland gedurende het project afstemming plaats zal vinden. Er zijn binnen het cluster Goederenvervoer en Logistiek vier kennisvelden onderscheiden. Nationale Netwerken in de Bouw, Fase 1 Asfaltnetwerken levert een bijdrage aan elk van deze vier velden. Kennisveld 1. Ketenontwerp (Chain Design) 2. Ketenbesturing en beheersing (Chain control/ Collaborative planning and scheduling) 3. Technisch- institutioneel ontwerp Bijdrage Nationale Netwerken in de Bouw, fase 1 Asfaltnetwerken aan TRANSUMO Het optimaliseren van logistieke netwerken rond aan- en afvoer van materialen bij wegwerkzaamheden kan leiden tot (1) kostenvoordelen en korte werktijden voor bedrijven (2) minder overlast voor de burgers en een betere doorstroming op het wegennet. De centrale kennisvraag is: Op welke wijze dienen partijen samen te werken om het logistieke aan- en afvoer van materialen bij wegwerkzaamheden te verbeteren? Kunnen voor dit herontwerp van logistieke netwerken algemeen toepasbare kennisinstrumenten worden ontwikkeld en ingezet? Samenwerking en bundeling leiden tot synergievoordelen. Voor het daadwerkelijk behalen van synergievoordelen van bundeling is het noodzakelijk dat het logistieke netwerk op een juiste manier bestuurd en beheerst wordt. De inzet van innovatieve planning & control technieken is essentieel. De vraag is op welke wijze de partijen (o.a. aannemers, transportondernemers, carrosseriebouwers) in de praktijk het beste samen kunnen werken. De centrale kennisvraag is hier: Hoe vindt de planning en beheersing van de afstemming van logistieke netwerken voor de dynamische aan- en afvoer van materialen plaats, welke voordelen kunnen ermee behaald worden en welke partij verricht deze activiteit? Het optimaliseren van de huidige aan- en afvoer van materialen voor wegwerkzaamheden is mogelijke stimulans voor de inzet van vrachtwagencombinaties die meer lading kunnen vervoeren en multimodaal vervoer. De vraag is welke mogelijkheden het beste passen bij welke bundelingsconcepten, en hoe technisch-institutioneel deze koppeling gemaakt wordt. Hier is de centrale kennisvraag: Hoe dienen de technisch-institutionele mogelijkheden van zwaardere vrachtwagens en multimodaal transport afgestemd te worden op de logistieke eisen rond wegwerkzaamheden en hoe kunnen deze eisen op basis van deze mogelijkheden worden aangescherpt (innovatiespiraal)? pagina 10 Projectvoorstel Nationale Netwerken in de Asfaltsector Beheer: TNO / Universiteit Twente Versie 1.6, 19 augustus N

11 Kennisveld Bijdrage Nationale Netwerken in de Bouw, fase 1 Asfaltnetwerken aan TRANSUMO 4. Transitiemanagement Het project Nationale Netwerken Asfaltsector wil systeeminnovaties in het logistieke aan/afvoernetwerk bij wegwerkzaamheden bewerkstelligen door dynamische planningsprincipes te ontwikkelen en toe te passen, waarbij gebruik gemaakt wordt van nieuwe vervoersmiddelen. Daarbovenop leidt bundeling van goederenstromen wellicht tot de inzet van multimodale oplossingen, wat in positieve effecten resulteert voor burgers en samenleving. De centrale kennisvragen zijn: Kan met deze systeeminnovaties de logistieke uitvoering van wegwerkzaamheden in Nederland verbeterd worden bij een verminderde overlast van deze werkzaamheden? En welke stappen dienen te worden genomen om het bedrijfsleven beter samen te laten werken en allianties aan te laten gaan om optimale logistieke netwerken te laten ontstaan? Het project Nationale Netwerken in de Bouw, fase 1 Asfaltnetwerken, heeft op verschillende gebieden samenhang en raakvlakken met lopende projecten binnen TRANSUMO, zoals Euroepse Netwerken uit het Goederenvervoer cluster en verschillende TRANSUMO projecten op het gebeid van de verkeersveiligheid. Deze samenhang zal bij de start van het project in kaart gebracht worden, onder meer op de door TRANSUMO georganiseerde werkbijeenkomsten, waarvan de eerste op 20 september 2005 gehouden wordt. Projectvoorstel Nationale Netwerken in de Asfaltsector pagina 11 Versie 2.0, 19 augustus 2005 Beheer: TNO / Universiteit Twente 05-3N-xxx-00xxx.xx.xx

12 3. Probleemstelling NATIONALE NETWERKEN IN DE BOUW 3.1 Maatschappelijke en wetenschappelijke uitdaging Het optimaal besturen en beheersen van nationale logistieke netwerken wordt steeds complexer. Dit geldt ook voor het transport van volumineuze materialen in de bouwsector. Uit recent onderzoek blijkt dat 25% van de transportbewegingen in Nederland gerelateerd zijn aan de bouwsector. In dit jaarplan wordt gestart met een analyse van de mogelijkheden voor multimodaal vervoer van goederen in een deel van de bouwsector, nl. de wegenbouw. In deze sector staat productie, transport en verwerking van asfalt centraal. Werkzaamheden in de wegenbouw gaan met volumineuze materiaalstromen en daaraan gerelateerde transportbewegingen van en naar een wegenbouwproject gepaard. De belangrijkste bulkstromen van en naar een groot wegenbouwproject bestaan uit vers asfalt, frees asfalt en asfaltgranulaat. Onderhoudswerkzaamheden aan snelwegen zijn een belangrijk deel van het werk in de wegenbouw. Deze werkzaamheden worden in Nederland hoofdzakelijk 's nachts en in het weekend uitgevoerd. Bij een onderhoudsproject wordt oud asfalt van de weg gefreesd en afgevoerd in trailers. Vers asfalt wordt in vrachtauto's aangevoerd. Per werk wordt tussen de 100 en 1000 ton asfalt verwerkt. Tijd is om twee redenen een kritische factor bij de verwerking van asfalt bij onderhoud aan een snelweg: de werkzaamheden moeten binnen strikte tijdsvensters worden uitgevoerd: de snelweg moet uiterlijk 6.00 uur weer open zijn; het aangevoerde asfalt moet op temperatuur worden gehouden ten einde kwaliteitsverlies te voorkomen. In een asfalt transportnetwerk wordt nieuw asfalt geproduceerd in asfaltcentrales. Belangrijke grondstoffen voor deze centrales zijn zand en steenslag (aangevoerd per schip - deels uit Noorwegen), bitumen (aangevoerd per tankwagen) en vulstof. Deze centrales liggen allen aan het water. Nieuw asfalt wordt vanuit de asfaltcentrale getransporteerd naar de locatie van het onderhoudsproject. Gefreesd asfalt wordt van het project afgevoerd en gaat, al dan niet via een asfaltdepot voor hergebruik naar de asfaltcentrale. Op de projectlocatie zelf wordt de snelweg meestal omstreeks uur afgezet. Om begint men met de frees werkzaamheden. Afhankelijk van de dikte kan ongeveer 10 meter weg per minuut gefreesd worden. Een uur later gaat de asfalttrein lopen die ongeveer 5 meter weg per minuut legt. Grote wegenbouwers beschikken zelf over meerdere asfaltcentrales en maken gebruik van meerdere asfaltdepots. Projecten in de wegenbouw worden in het gehele land op steeds wisselende locaties uitgevoerd. Men kan dus spreken over een asfalt transportnetwerk op nationaal niveau. Probleem in dit asfalt transportnetwerk zijn de lange wachttijden van vrachtwagens bij aan- en afvoer van vers asfalt, frees asfalt en asfalt granulaat op de locatie van het project. Naast verwerking van het asfalt op het project leiden ook de productie en transport van asfalt tot maatschappelijke hinder. De locatie van een aantal asfaltcentrales bevindt zich in of bij stedelijk gebied. Het transport tussen deze productielocaties en de verwerkingslocaties (de bouwprojecten) veroorzaakt maatschappelijke hinder en milieu overlast. De weggebruiker is gebaat bij zo min mogelijk vertraging langs de snelweg bij verwerking van het asfalt op locatie. Een aantal mogelijkheden is in deze sector nog onbenut en kunnen een bijdrage leveren aan bovengenoemde problematiek: de inzet van multimodaal vervoer en nieuwe vervoerstechnieken, verhoging van de beladingsgraad van de transportmiddelen door een slimmere planning van de transportbewegingen en het bepalen van de optimale locatie van de asfaltcentrales. Op basis van de doelstellingen en de resultaten van eerdere projecten op dit gebied wordt ingezet op de volgende besparingen door middel van logistieke optimalisatie en technische innovaties van nationale netwerken in de asfaltsector: pagina 12 Projectvoorstel Nationale Netwerken in de Asfaltsector Beheer: TNO / Universiteit Twente Versie 1.6, 19 augustus N

13 besparing in logistieke kosten; aanzienlijke verbeteringen in logistieke flexibiliteit; besparingen op brandstofgebruik, vooral in het wegvervoer; reductie in emissies van schadelijke stoffen; een daling van het aantal ritbewegingen over de weg. De afgelopen jaren zijn er verschillende onderzoeken en pilots uitgevoerd naar de inzet van multimodaal transport. Door de inzet van multimodaal transport zijn er synergievoordelen te behalen. Hiervan kunnen alle netwerkpartners profiteren. In dit project worden de randvoorwaarden geanalyseerd, zowel logistiek als technologisch, voor multimodaal transport van asfalt over het water, het spoor en de weg. Het CONNEKT-project Distrivaart vormt een belangrijke inspiratiebron voor het project NATIONALE NETWERKEN IN DE BOUW. Distrivaart-project als inspiratiebron voor asfalt transportnetwerken Het succesvolle Distrivaart-project was gericht op het optimaliseren van een nationaal distributienetwerk door onder andere de bundeling van goederenstromen en de inzet van multimodaal transport. Naast het wegtransport wordt de binnenvaart ingezet voor het transport van consumentgoederen als bier, frisdrank en papier van producenten naar supermarkt DC s. Een flink deel van de kostenvoordelen kwam door de inzet van de binnenvaart als multimodale vervoersmogelijkheid. De vertaling van de aanpak en lessen van Distrivaart naar nationale netwerken in de asfaltsector lijkt kansen te bieden. Het project NATIONALE NETWERKEN IN DE BOUW zal deze mogelijkheden voor logistieke optimalisatie trachten te veralgemeniseren en in praktisch hanteerbare kennisinstrumenten omzetten. De mogelijkheden van de inzet van multimodaal vervoer en nieuwe vervoerssystemen in nationale transportnetwerken in de asfaltsector zijn tot nu toe maar beperkt in kaart gebracht. In dit project staat beantwoording van de volgende uitdagingen dan ook centraal: (1) Bedrijfseconomische uitdaging Herkenning en selectie van transportnetwerken waar herinrichting en optimalisatie kansen op kostenreductie en winst biedt. Kosten ontwikkeling en gebruik nieuwe vervoerssystemen. Trade-off kosten uitbreiding productiecapaciteit (nieuwe asfaltcentrales) versus kosten multimodaal transport/nieuwe vervoerssystemen. Inzicht in het marktbereik van bestaande en nieuwe asfaltcentrales gegeven nieuwe kostenstructuren van transport met specifiek aandacht voor: inzicht in het marktbereik van asfaltcentrales die dicht bij de grens liggen voor de Duitse en Belgische markt. (2) Maatschappelijke uitdaging Bepalen van effecten hybride logistieke netwerken en samenwerking tussen netwerk partners op leefbaarheid, bereikbaarheid, brandstofgebruik en bestaande infrastructuur. Ontwerp technisch-conceptuele innovaties voor multimodaal transport. Uitwerking van de meest geschikte samenwerking in nationale transportnetwerken in de asfaltsector. Optimaliseren inkopen van asfalt tegen marktconforme prijzen bij asfaltcentrales van de concurrenten gegeven de locatie van de asfaltcentrale en wegenbouwproject. (3) Wetenschappelijke uitdaging Logistieke optimalisatie: analyse logistieke netwerken bij toepassing van multimodaal vervoer (met nadruk op combinaties van de Roadtrain en de asfaltboot) en verschillende configuraties van asfaltcentrales: bepaling van de optimale locatie van asfaltcentrales gegeven de herkomst van de grondstoffen en de locaties van de wegenbouwprojecten. Technisch-conceptuele innovaties: nieuwe op- en overslagtechnieken zoals de asfaltboot, asfalttrein (de VAM in Wijster gebruikt treinen voor afvaltransport), Roadtrains, warmhoud depots. Inzicht in de dynamiek van afgiftepunten: wegenbouwprojecten vinden steeds op andere locaties plaats en daarmee dus ook de finale verwerking van asfalt. Projectvoorstel Nationale Netwerken in de Asfaltsector pagina 13 Versie 2.0, 19 augustus 2005 Beheer: TNO / Universiteit Twente 05-3N-xxx-00xxx.xx.xx

14 Een belangrijke invalshoek is nog dat technische innovaties en logistieke optimalisatie van netwerken elkaar wederzijds kunnen versterken. Deze innovatiespiraal kan leiden tot synergievoordelen: de inzet van Roadtrains levert een efficiencyslag in het distributienetwerk van asfaltproducten, wat weer bijdraagt aan de kritische massa van het vervoerde volume, waardoor weer meer Roadtrains kunnen worden ingezet, etc. Het ontstaan en stimuleren van deze innovatiespiraal vormt een belangrijk uitgangspunt in dit TRANSUMO voorstel. 3.2 Bijdrage aan de probleemstelling van het betreffende cluster Uitgangspunt in dit project is de probleemstelling dat het asfalteren van Nederlandse wegen tijdkritisch is en bij vertragingen er overlast is voor de samenleving. Door integraal het logistieke netwerk efficiënter in te richten en technisch-conceptuele systeeminnovaties in te zetten kunnen vertragingen voorkomen worden en kostenvoordelen worden behaald. Er nog te weinig bekend over de bedrijfseconomische en maatschappelijke voordelen van het optimaliseren van nationale transport netwerken in de bouwsector in het algemeen en multimodaal transport van asfalt in het bijzonder. De centrale vraag luidt dan ook: Hoe dienen nationale transportnetwerken in de wegenbouw ontworpen en ingericht te worden om middels multimodaal vervoer effectief in te kunnen spelen op de steeds kortere venstertijden van wegwerkzaamheden? De integrale benadering van technische innovaties en logistieke optimalisatie van netwerken staat in dit project centraal: logistiek: o.a. multimodaal vervoer, doorlooptijden, cross-dock voorraadpunten, leverfrequenties, netwerkstructuur, omschakeltijden; technisch-conceptueel: o.a. benutting en innoveren van Roadtrain-concepten (ontwerp en realisatie), gecombineerd met laad-, los- en overslaginnovaties, in afstemming met en inzet van andere modaliteiten. Afgeleide vragen zijn de volgende: Wat zijn de mogelijkheden en randvoorwaarden voor optimale netwerkinrichting gegeven de inzet van verschillende modaliteiten in de asfaltsector op het gebied van: - contracten (traditionele aanbesteding vs. PPS-constructies); - logistiek netwerk (asfaltcentrales/depots); - logistieke besturing (voorraad transportplanning); - technische innovaties in voertuig- en overslagmiddelen. Welke partijen spelen een rol in deze optimale netwerken en welke stappen moet en er in de tijd genomen worden op weg naar deze netwerken? De integrale inzet van multimodaal vervoer en de daaraan gerelateerde technisch-conceptuele innovaties worden als een kansrijke oplossing gezien. In de wegenbouw in het buitenland heeft men al de volgende ervaringen opgedaan met innovaties in asfalt transportnetwerken: Een Canadese bouwer ontwikkelt met Paccar (eigenaar van DAF) nieuwe vervoerstechnologie voor asfalt Roadtrains. In Frankrijk heeft men al ervaring opgedaan met de inzet van Roadtrains voor asfalt transporten. Inzet van mobiele tussenstations: inzet van deze voorraadpunten zorgen ervoor dat er steeds voldoende asfalt op het project zelf aanwezig is. In Oostenrijk heeft men al ervaring opgedaan met asfalt depots aan de rand van de stad. Voor het asfalteren van wegen in stedelijke omgevingen wordt s nachts het asfalt in wamhoud depots afgeleverd aan de rand van de stad of in containers die het asfalt gedurende een dagdeel op temperatuur houden. Overdag wordt met behulp van de asfalt stadsbox of hotbox het asfalt gedistribueerd in de stad. pagina 14 Projectvoorstel Nationale Netwerken in de Asfaltsector Beheer: TNO / Universiteit Twente Versie 1.6, 19 augustus N

15 In de analyse zal ook inzicht worden gegeven in het marktbereik van asfaltcentrales die dicht bij de grens liggen voor de Duitse en Belgische markt. Onderzocht wordt in hoeverre Roadtrains ingezet kunnen worden voor het transport van asfalt op de Duitse en Belgische markt. Hierbij wordt nadrukkelijk aandacht geschonken aan de Duitse en Belgische regelgeving t.a.v. Roadtrains. Gezocht zal worden naar concepten voor Roadtrains met aandacht voor (1) type geledingen zoals oplegger of aanhanger, (2) additionele voorzieningen en/of carrosserie aanpassingen voor snelle en beheerste overslag en (3) het koppelmechanisme tussen de geledingen. Alles bij elkaar moet dit leiden tot nieuwe transportconcepten waarbij snellere overslag wordt gerealiseerd, en schaalvoordelen worden benut t.a.v. milieu, logistieke kosten en weggebruik (aantal ritten). We denken hier ook aan energiemanagement waarbij zowel de transportenergie als de conditioneringsenergie (warmhoud units) worden meegenomen. Uitgangspunt hierbij is een gewaarborgde kwaliteit van de asfaltproducten. De koppeling van de geledingen biedt kansen voor innovatie in de vorm van slimme regelingen en/of automatisering, wat ook tot een betere beheersbaarheid van het logistieke proces leidt. De diverse geledingen van een Roadtrain kunnen worden opgevat als modulaire laadeenheden, die in bepaalde fases van het logistieke proces als zelfstandige objecten (al dan niet in zekere mate geautomatiseerd) kunnen worden ingezet. De daarvoor gewenste toegevoegde intelligentie kan bijvoorbeeld worden verwerkt in de dolly die twee opleggers verbindt. Bij een dergelijke Roadtrain (B-Double) is deze dolly cruciaal voor een snelle en goedkope overslag, en dient zo te worden ontworpen dat standaard opleggers of aanhangers minimaal hoeven te worden aangepast, zonder consequenties voor laadcapaciteit. Daarnaast kan deze dolly worden voorzien van regelsystemen die ingrijpen op de besturing van mogelijk bestuurbare dolly-assen en/of beremming per wiel waarmee manoeuvreerbaarheid (op locatie) en stabiliteit van de gehele voertuigcombinatie (veiligheid) kan worden verhoogd. Ook de (mogelijke geautomatiseerde) beheersbaarheid van de positie van Roadtrain geledingen kan een bijdrage leveren aan een hogere afhandelingsnelheid op locatie. De combinatie van (ont-)koppeling van de geledingen van de Roadtrains plus additionele innovaties voor snelle overslag (carosserie en chassis innovaties) biedt snellere, beheersbare en flexibelere op- en overslag mogelijkheden. Dit betreft zowel de handelingen bij bijv. depots, hotboxen als de intermodale overslag van/naar binnenvaartschepen. Samenvattend wordt met nieuwe technisch-conceptuele transportconcepten gestreefd naar: - lagere logistieke kosten (inzet, aantal ritten, energieverbruik, voorraad, etc.) - snellere doorlooptijd door snellere, beheersbare en flexibele overslag - minder beslag van de openbare weg in tijd (afsluiting) en in aantal (transportmiddelen) - flexibiliteit op locatie (manoeuvreerbaarheid, geautomatiseerd transport) De keuze van transportinnovatie heeft consequenties voor de rest van het logistieke proces. Deze effecten worden in de analyse meegenomen, in samenspraak met de overige projectpartners en activiteiten. Het gaat hier om de wisselwerking van de benodigde handelingen op locatie, bij asfaltcentrales, asfaltdepot en het ontwerp van de gebruikte transportunit (Roadtrain) binnen het totale asfalt transportnetwerk. Beiden grijpen op elkaar in. Technische innovaties leiden mogelijk tot andere handelingen terwijl omgekeerd bepaalde handelingen (opgelegd vanuit andere overwegingen) voorwaarden leveren voor het conceptuele technisch ontwerp. Dat betekent dat scenario s moeten worden vastgelegd waarin deze wisselwerking tot uiting komt. Aparte aandacht zal worden geschonken aan de ondersteuning van de bestuurder. De huidige ontwikkelingen rond monitoring van het voertuiggedrag, boordcomputers en ADA (Advanced Driver Assistance) bieden in potentie veel mogelijkheden tot een veiliger en beheersbaarder gebruik van Roadtrains. Projectvoorstel Nationale Netwerken in de Asfaltsector pagina 15 Versie 2.0, 19 augustus 2005 Beheer: TNO / Universiteit Twente 05-3N-xxx-00xxx.xx.xx

16 Binnen NNA wordt dit geïnventariseerd en, waar zinvol, in het ontwerp meegenomen. Daarbij gaat het om o.a.: de chauffeur dient te allen tijde (slecht weer, weg lay-out, onoverzichtelijke verkeerscondities,..) zijn directe omgeving te kunnen zien, en daar adequaat naar te handelen (zichtvelden) ondersteuning in voertuiggedrag (vermijden van scharen, kantelen) en stabiliteit informatie over ladingscondities en optimalisering van aandrijfgedrag informatie over bediening in het licht van brandstofverbruik (het nieuwe rijden ) taakopvatting chauffeur, training In eerste instantie worden potentiële technische innovaties via deskresearch geïnventariseerd. Op basis daarvan worden zowel aan de vraagkant (bouwbedrijven, overheid) als bij aanbiedende partijen (carosseriebranche) interviews gehouden. Dat leidt tot een aantal beginseloplossingen voor innovatie (systematische ontwerpaanpak) dat vervolgens wordt uitgewerkt tot conceptontwerpen. Deze ontwerpen worden getoetst bij relevante marktpartijen, en gewogen aan de hand van outputcriteria, inclusief praktische criteria als: - maakbaarheid - bestaande technologieën - productiekosten - technische risico s - betrouwbaarheid, etc. Implementatie van multimodaal vervoer en nieuwe over- en opslagpunten betekent een belangrijke transitie van het asfalt transportnetwerk. Samenvattend zou deze transitie van het transport van asfaltstromen rondom grote onderhoudsprojecten in de wegenbouw de volgende voordelen opleveren: logistiek: optimaliseren van de transportbewegingen rondom asfaltstromen en ontlasting van het wegennet bij vervoer over water, trein of spoor. milieu: grote milieu winst doordat minder CO2 uitstoot door inzet van alternatieve modaliteiten en een grotere efficiency in de organisatie van het transport. bedrijfseconomisch: besparing op personele kosten, investeringskosten (minder asfaltcentrales) en transport kosten. veiligheid: het verbeteren van de verkeersveiligheid door efficiëntere aan/afvoer processen en kortere afsluitingen (minder tijd ruimtebeslag op wegennetwerk). De bijdrage van dit project aan de probleemstelling in het cluster Goederenvervoer ligt in het helder krijgen van de voordelen van een verbeterd ontwerp, besturing en beheersing van nationale transport netwerken in de bouw. Met een goede samenwerking tussen betrokken partijen lijken er relatief eenvoudige quick wins te behalen in de effectiviteit en efficiency van nationale transportnetwerken in de asfaltsector. Belangrijk is dat in dit project de belangrijkste partijen van een asfaltnetwerk meedoen: de producenten en verwerkers van asfalt (de wegenbouwbedrijven), hun transporteurs en een carroserie-bouwer. Zij zijn tegelijkertijd de belangrijkste gebruikers van de ontwikkelde inzichten, tools en technieken. Uniek voor dit TRANSUMO project is de bijzondere samenwerking tussen de wereld van de wegenbouw, het transport en de carroseriebouw. De meerwaarde van de onderzoeksresultaten is dat zij ook relevant is voor andere goederenstromen in de bouw en bulkstromen in het algemeen. Hierbij wordt met name gedacht aan bouw en sloopafval, hout en afbouwmaterialen. Tevens kan het onderzoek resultaten op leveren voor aan aan- en afvoer bij bouwprojecten in stedelijke omgeving en stadsdistributie op basis van binnenvaart en Roadtrains. pagina 16 Projectvoorstel Nationale Netwerken in de Asfaltsector Beheer: TNO / Universiteit Twente Versie 1.6, 19 augustus N

17 3.3 Inbedding in literatuur en relaties met lopend onderzoek Het gegeven van dynamische afgiftepunten (wegenbouwprojecten liggen steeds op andere locaties) is een belangrijk uitgangspunt in de literatuur over responsieve netwerken. Dynamische afgiftepunten in combinatie met de eis van betrouwbaarheid en korte levertijd van asfalt van centrale naar bouwplaats geven aan dat qua theoretische onderbouwing van dit project direct kan worden aangesloten bij de wetenschappelijke literatuur over responsieve netwerken. Deelaspecten van innovaties in het transport van goederenstromen in de bouw zijn onderzocht in de volgende projecten: Uitpakken en Wegwezen: een haalbaarheidsonderzoek naar de containerisatie van de toelevering van bouwmaterialen i.s.m. de Universiteit Twente en de Bouwcenter Groep Distribouw: optimalisatie van de logistieke keten (leveranciers, tussenopslag, depots en transport) van de nationaal opererende bouwmaterialenhandel via regionale crossdock centers De mogelijkheden van de inzet van alternatieve transportmodaliteiten in nationale distributienetwerken zijn de laatste vijf jaar onderzocht in de volgende projecten: Distrivaart; samenwerkingsproject voor multimodaal palletvervoer tussen productielocaties en DC s van supermarkten met o.a. NDL, TNO, Bavaria, Interbrew, Grolsch en Heineken Praktijkproef LZV in Nederland, test inzet vrachtwagens met een maximale lengte van 25 meter en/of een maximaal te vervoeren gewicht van 60 ton. Rapport: Traffic Test 2003, Praktijkproef LZV, resultaten van een proef met langere en/of zwaardere voertuigcombinaties op Nederlandse wegen 2001 UnitNet: In dit Nederlandse initiatief is getracht een meer efficiënt en integraal intermodaal transportsysteem te bewerkstelligen. In het initiatief participeerden brancheorganisaties als EVO, TLN, KNV en VERN, en marktpartijen als Van Bon Fruit Logistics, Kuehne & Nagel, verschillende binnenvaart-en spooroperators Adviesrapport SWOV Advies over de praktijkproef langere en zwaardere voertuigen De HAN heeft verschillende projecten rond beheersing van zwaar verkeer uitgevoerd. Enige referenties zijn: 2003 Pauwelussen: Some considerations on combined roll and yaw behaviour of a tractor semi-trailer, HAN Report C Merts.: Preventief antirol system, HAN Rapport TN J.P. Pauwelusse, P. Ypma, E. Boks, J. Briaire: Verlaging van brandstofverbruik door op de chauffeur afgestemde ondersteuning, HAN Rapport J.P. Pauweussen, S. Bijker, J. Broeze, G. v.d. Vlist.: The behaviour of very long semitrailers. Accepted for publication in Int. J. Vehicle System Modelling and Testing. Projectvoorstel Nationale Netwerken in de Asfaltsector pagina 17 Versie 2.0, 19 augustus 2005 Beheer: TNO / Universiteit Twente 05-3N-xxx-00xxx.xx.xx

18 4. Aanpak, beoogde resultaten en output in meetbare doelstelling 4.1 Doelstelling project Nationale Netwerken in de Bouw, fase 1 Asfaltnetwerken ( ) beoogt met het ontwerpen en invoeren van technische innovaties in de wegenbouw: stappen te kunnen zetten in de daadwerkelijke introductie van multimodaal transport van asfalt met behulp van Roadtrains, de binnenvaart (de asfaltboot) en het spoor; de verbetering van de afstemming tussen asfaltcentrales, depots en dynamische afgiftepunten (wegenbouwprojecten); efficiëntere logistieke netwerken te bereiken door kans op vertragingen te beperken en logistieke kosten te verlagen; een robuuste samenwerking (die wettelijk toegestaan is volgens de NMA) te bewerkstelligen tussen ketenpartijen in de bouw door een faire verdeling van kosten en baten voor ketenpartijen te bepalen; overlast voor weggebruiker en samenleving te minimaliseren. In dit TRANSUMO project zullen kennisinstrumenten (modellen, methoden en technieken) ontwikkeld en uitgetest worden om systematisch de kansen voor het optimaliseren van flexibele distributienetwerken in de wegenbouw na te gaan en waar mogelijk te implementeren. De centrale doelstelling van dit deelproject is het optimaliseren van het ontwerp, de besturing en beheersing van asfalt transport netwerken in de Nederlandse wegenbouw gegeven: 1. de inzet van verschillende transportmodaliteiten en innovatieve technieken (Roadtrains, de asfaltboot en -trein, transportmiddelen in stedelijke gebieden); 2. de verschillende configuraties van asfaltcentrales, asfalt depots en andere op- en overslagpunten in het netwerk; 3. de dynamische afgiftepunten, d.w.z. de steeds wisselende locaties van wegenbouwprojecten waar de finale verwerking van asfalt plaats vindt. Uitvoering van deze fase 1 van dit project levert een bijdrage aan People, Planet en Profit doelen PEOPLE/PLANET Gebruik andere modaliteiten in asfaltsector leidt tot minder milieu- en geluidsoverlast bij zowel productie, transport als verwerking van asfalt Bijdrage aan verbeterde van veiligheid in de asfaltsector Behoud/versterking van werkgelegenheid in de bouw Verankeren logistieke kennis in bouwonderwijs en bouwkennis en logistiek onderwijs PROFIT Efficiëntere ketenlogistiek in de (wegen-)bouw door lagere kosten Betere service leidt tot minder overlast samenleving Gezamenlijke investeringen leiden tot innovatie Inzet innovatieve oplossingen voor logistieke verbeteringen Verschillende oplossingsrichtingen om deze doelen te bereiken zijn: 1. nadruk op inrichting logistiek netwerk vanuit de wens van de samenleving (korte doorlooptijden, ideeën uit demand driven logistics); 2. onderzoek naar toegestane logistieke samenwerking tussen asfaltcentrales onderling en bouwbedrijven (collaborative logistics); 3. ontwikkeling van hybride distributienetwerken, waarbij verschillende modaliteiten (multifunctioneel) kunnen worden ingezet tussen productie en verwerkingsplaats op wegennet); pagina 18 Projectvoorstel Nationale Netwerken in de Asfaltsector Beheer: TNO / Universiteit Twente Versie 1.6, 19 augustus N

19 4. anticiperen op technologische vernieuwing in vervoer met hogere initiële kwaliteit van asfalt, langere houdbaarheid en voorspelbaar kwaliteitsverlies. 4.2 Aanpak van het project De activiteiten zijn in de tijd gezien in twee fasen opgedeeld: Fase 1 september 2005 t/m december 2006 Fase 2 vanaf eind 2006 t/m eind Doel fase 1: Ontwerp logistieke netwerken en technische innovaties voor de asfaltsector - In kaart brengen van logistieke ontwikkelingen in bouw- en specifiek de asfaltsector in binnen- en buitenland - Bepalen van de impact van deze ontwikkelingen op de inrichting van onderhoudswerkzaamheden - Ontwikkeling van logistieke strategie om flexibeler en efficiënter te kunnen werken - Definitie en selectie van technisch-conceptuele innovaties in vervoersmodaliteiten, geïntegreerd met de organisatie van op- en overslag. Doel fase 2: Toepassing logistieke strategieën en technische innovaties in pilots - Uitvoeren van meerdere pilots met bedrijven in bouw- en asfaltsector - Ontwikkelen van generieke kennis en tools Een overzicht van deze modulaire kennis- en voorbeeldprojecten in fase 1 staat in de volgende figuur. Fase 1: Ontwerp logistieke netwerken en technische innovaties voor asfaltsector Vraag Asfaltnetwerk Aanbod Pilotvoorwerk Fase 2: Toepassing logistieke strategieën en technische innovaties in pilots Kennis & techniek logistiek netwerk en besturing Pilot A Pilot B Pilot C Een gedetailleerde invulling van deze deelprojecten en activiteiten staat gedetailleerd beschreven in hoofdstuk 5: Planning en fasering. Projectvoorstel Nationale Netwerken in de Asfaltsector pagina 19 Versie 2.0, 19 augustus 2005 Beheer: TNO / Universiteit Twente 05-3N-xxx-00xxx.xx.xx

20 4.3 Bijdrage project aan TRANSUMO Doelstellingen De bijdrage van NATIONALE NETWERKEN IN DE BOUW aan People, Planet en Profit is als volgt: TRANSUMO Bijdrage projectprogramma Nationale netwerken in de Bouw, fase 1 Doel asfaltnetwerken 1. PROFIT PROFIT Duurzame economische ontwikkeling Optimale asfalt transportnetwerken leiden tot een betere economische uitgangspositie voor de wegenbouw. Enkele belangrijke toetsingscriteria zijn: (1) verlaging kostenniveau nationale asfalt transport (verhogen efficiency door ketenlogistiek), (2) verhoging flexibiliteit in en (3) verbreden marktgebied met bestaande productiecapaciteit 2. PEOPLE PEOPLE Duurzame maatschappelijke ontwikkeling Optimale asfalt transportnetwerken qua logistiek en techniek hebben naar verwachting de volgende invloed op het welzijn van de Nederlandse burger: (1) optimalisatie resulteert in minder vrachtwagens en uiteindelijk minder geluidsen milieu-overlast (2) betere prestaties van nationale transportnetwerken, met lagere kosten, wat resulteert in minder inefficiënties en een betere concurrentiepositie. 3. PLANET PLANET Duurzame ecologische ontwikkeling Minder vrachtwagens bij de aan- en afvoer van materialen bij wegwerkzaamheden betekent minder uitstoot van schadelijke stoffen, minder geluidsbelasting en minder brandstof gebruik. Gebruik van andere modaliteiten in asfaltsector leidt tot minder milieu- en geluidsoverlast bij zowel productie, transport als verwerking van asfalt. In dit project wordt ernaar gestreefd de efficiency van het transport netwerk van asfalt te verhogen met behulp van logistiek en technologieën die ook vanuit milieu en maatschappelijke oogpunt tot minder overlast leiden. Er zijn verschillende belanghebbenden bij het project betrokken: Wegenbouwers Asfalttransporteurs Carrosseriebouwers Brancheorganisatie Kennisinstellingen De genoemde bedrijven streven ernaar de ontwikkelde inzichten en technieken direct in hun eigen bedrijfssituatie toe te passen. Eerdere projecten hebben geleerd dat het van groot belang is om de bedrijfseconomische voordelen als uitgangspunt te nemen. Alleen als bedrijven zelf een Profit kunnen behalen zijn ze bereid om tijd en geld te investeren in innovatieprojecten. Deze Profit dient tijdig herkend en verdeeld te worden, terwijl daarnaast uiteraard integraal de Planet en People effecten in kaart gebracht dienen te worden. pagina 20 Projectvoorstel Nationale Netwerken in de Asfaltsector Beheer: TNO / Universiteit Twente Versie 1.6, 19 augustus N