Wetenswaardig WILT U DE NIEUWSBRIEF LIEVER DIGITAAL ONTVANGEN? MAIL DAN NAAR GEESTKRACHT@ MAASTRICHTUNIVERSITY.NL
|
|
- Oscar Geerts
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 GEEST Wetenswaardig 8 JUNI VOOR DE GENERATIES VAN NU EN MORGEN 2015 KRANT BESTE LEZERS, Op 7 maart ging live! Een nieuwe website met realistische en hoopvolle informatie over psychose en manisch depressiviteit. Video-interviews met mensen die hersteld zijn, blogs, e-books en een online spreekuur met ervaringsdes kundigen en behandelaars. Veel informatie om je weg te kunnen vinden bij psychosegevoeligheid én om de juiste behandeling te kunnen vragen. Want dat is zo belangrijk! Zelfredzaamheid, empowerment en kracht om zelf te kunnen sturen richting je herstel. In deze nieuwsbrief lees je meer over SchizofrenieBestaatNiet en de kracht van weerbaarheid. In het onderzoeksprogramma van de vakgroep Psychiatrie van Maastricht UMC+ spelen we steeds in op het thema weerbaarheid. Zo onderzoekt Bart Rutten de biologische mechanismen van veerkracht. Hoe komt het dat de één goed blijft functioneren na een traumatische gebeurtenis, terwijl een ander psychische klachten ontwikkelt? En kunnen we straks voor spellen hoe veerkrachtig iemand zal zijn? Peter Groot vliegt het thema weerbaarheid weer anders aan. Hij onderzoekt een methode waarmee mensen met behulp van de PsyMate de optimale dosis van hun antipsychotica kunnen vinden. Hoog genoeg om goed te kunnen functioneren en laag genoeg om bijwerkingen te beperken. Onderzoek dat voorziet in een duidelijke behoefte van veel mensen met psychosegevoeligheid. Ik wil graag benadrukken dat ons werk mede mogelijk is doordat mensen zich zo betrokken voelen! Proefpersonen, zoals Simon Wijma, die een deel van hun tijd investeren om de medische wetenschap vooruit te helpen. Dat is onbetaalbaar! Studenten van het Arcus College die meedenken over taboedoorbrekende campagnes. Goud waard! Mensen die meebouwen aan het platform SchizofrenieBestaatNiet. Van onschatbaar belang! En natuurlijk alle donateurs, stichtingen en bedrijven die ons onderzoek financieel een warm hart toedragen. Zo waardevol! Ik wens jullie een prachtige zomer! Prof. dr. Jim van Os INHOUD PAGINA 2 De biologie van mentale weerbaarheid PAGINA 3 Meer weerbaarheid met minder medicijn PAGINA 4 Website: schizofreniebestaatniet.nl WILT U DE NIEUWSBRIEF LIEVER DIGITAAL ONTVANGEN? MAIL DAN NAAR GEESTKRACHT@ MAASTRICHTUNIVERSITY.NL PAGINA 5 Kracht van de weerbaarheid Stichting onderweg PAGINA 6 Ervaringen van een vrijwilliger 1 STUDENTEN ARCUS COLLEGE ONTWERPEN CAMPAGNE VOOR HFL GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG De opdracht voor studenten van het Arcus College (afdeling Mediavormgeving & Signmaker) was niet eenvoudig. Ontwerp een nieuwe reclamecampagne voor het fonds HFL Geestelijke Gezondheidszorg, waarbij psychische aandoeningen bespreekbaar gemaakt kunnen worden bij jongeren EN mensen zien dat hun donatie voor onderzoek nodig is. Met zo n campagne doorbreek je eigenlijk twee taboes. Want helaas spreken jongeren nog niet gemakkelijk over psychische problemen die ze zelf hebben of meemaken in hun familie- of vriendenkring. Dat is jammer, want als je even doorvraagt dan blijkt dat iedereen wel iemand kent die ermee te maken heeft (gehad). Geld vragen is nog zo n taboe. We weten dat medisch wetenschappelijk onderzoek nodig is om ziekten te kunnen voorkomen, behandelen of genezen. En we weten ook dat dit onderzoek ontzettend kostbaar is. Maar geld ervoor vragen blijft moeilijk. In relatief korte tijd hebben de studenten zich ingelezen in de wereld van de psychiatrie. Voor velen onbekend terrein. En ze hebben hun bevindingen vertaald naar nieuwe frisse concepten. De komende tijd zullen we wellicht met één of meerdere campagnes aan de slag gaan. Wij willen de studenten en leerkrachten van het Arcus College (afdeling Mediavormgeving & Signmaker) bedanken voor hun creatieve en kwalitatief hoogstaand werk. Bijzonder dat jullie in een korte tijd in een moeilijk onderwerp zijn gedoken. Het resultaat is voor ons zeer bruikbaar!
2 DE BIOLOGIE VAN MENTALE WEERBAARHEID Mijn naam is Bart Rutten. Ik ben als universitair hoofddocent, psychiater en hoofd van de divisie Neurowetenschappen verbonden aan de vakgroep Psychiatrie en Neuropsychologie van de Universiteit Maastricht. Daarnaast werk ik parttime bij het Academisch Angstcentrum en de zorglijn Angst en Psychotrauma van PsyQ Maastricht, waar mijn behandelteam en ik ons richten op hoog-kwalitatieve diagnostiek en behandeling van mensen die psychische klachten hebben ontwikkeld na het doormaken van ernstige traumatiserende gebeurtenissen. Achtergrond van onderzoek Het is bekend (en zeer goed onderbouwd) dat ernstige tegenslagen tijdens het leven het risico vergroten om psychische klachten te ontwikkelen. Zo kunnen er tegenslagen en complicaties zijn tijdens de zwangerschap en rondom de geboorte, traumatiseringen (zoals misbruik en verwaarlozing) in de vroege kindertijd, puberteit en vroege volwassenheid, maar ook tijdens het latere leven. Het is verder duidelijk dat mensen sterke verschillen in hun kwetsbaarheid danwel mentale weerbaarheid vertonen ten aanzien van de impact van ernstige gebeurtenissen op hun psychische gezondheid. Er is slechts weinig kennis over de biologische factoren en mechanismen die maken dat iemand kwetsbaar of mentaal weerbaar is. Algemeen doel van mijn onderzoek Via mijn onderzoek wil ik de biologische factoren en mechanismen van mentale weerbaarheid ontrafelen. Mogelijk leidt dit in de toekomst tot methoden om mentale weerbaarheid bij mensen te voorspellen, voordat ze worden blootgesteld aan ernstige tegenslagen, en tot methodes om de mechanismen die weerbare mensen spontaan gebruiken ook te leren of te activeren bij mensen die van nature meer kwetsbaar zijn. Qua biologische methodes richt ik mij met name op zeer gedetailleerde moleculaire analyses van de letters en de structuur van het DNA en op de biologische processen die reageren op acute en chronische stress. Projecten: Kwetsbaarheid en weerbaarheid na complicaties tijdens zwangerschap en rondom de geboorte. In nauwe samenwerking met neonatologen, kinderartsen, genetici, neurobiologen en psychiaters onderzoek ik de biologische factoren die het risico op het ontwikkelen van psychische klachten tijdens één van de meest cruciale fases van het leven (i.e. de jonge volwassenheid) beïnvloeden bij mensen die in hun zeer vroege levensfase ernstige tegenslagen hebben gehad. Kwetsbaarheid en weerbaarheid na traumatische ervaringen in de kindertijd, puberteit en vroege volwassenheid. In twee grote groepen van vrijwillige proefpersonen onderzoek ik de biologische factoren die het risico op het ontwikkelen van psychische klachten beïnvloeden bij mensen die in hun jeugd en vroege volwassenheid ernstige tegenslagen hebben gehad. De eerste groep betreft een unieke verzameling van eeneiige tweelingen uit Oost Vlaanderen die participeren in een grootschalig onderzoek. Het unieke karakter van deze groep is tweeledig. Enerzijds is dit een groep mensen waarvan de complicaties rondom hun geboorte zeer goed gedocumenteerd werden, waardoor de onderzoeksgegevens veel betrouwbaarder zijn dan wanneer dergelijke gegevens over gebeurtenissen rondom de geboorte met terugwerkende kracht in de tijd worden verzameld bij volwassenen. Anderzijds vormen eeneiige tweelingen een bijzondere populatie voor ons onderzoek omdat zij genetisch identiek zijn. Hierdoor hebben we een unieke gelegenheid om de niet-genetische doch wel biologische verschillen te onderzoeken. De tweede groep betreft militairen van het Nederlandse leger. In nauwe samenwerking met het Nederlandse Ministerie van Defensie onderzoek ik de biologische en psychische veranderingen die Nederlandse militairen ondergaan wanneer ze worden uitgezonden op militaire missies. Een van de meest bijzondere onderzoekskarakteristieken van dit project is dat dezelfde mensen zowel voor als ook na de militaire uitzending worden onderzocht. Hierdoor heb ik de unieke mogelijkheid om naar de biologische veranderingen per individu te kijken, en deze te verbinden met hun individuele psychische veranderingen. Daarnaast kan ik tevens onderzoeken welke biologische factoren voor de uitzending kunnen voorspellen of iemand op termijn klachten zal krijgen of niet. Meer weten over deze en de andere psychiatrieonderzoeken die HFL Geestelijke Gezondheids zorg ondersteunt? Een boeiende presentatie voor uw publiek behoort zeker tot de mogelijkheden. Daarmee steunt u direct het onderzoek van de vakgroep Psychiatrie! Mail naar f.joskin@hfl.nl. 2
3 MEER WEERBAARHEID MET MINDER MEDICIJN Studio Oostrum, Foto&Film Mijn naam is Peter Groot (1955). Ik ben van huis uit moleculair geneticus en heb jarenlang DNA-onderzoek gedaan met als doel om meer te begrijpen van onze erfelijk bepaalde gevoeldigheid voor darmkanker en astma. Na een zware depressie die begon in 2003 kwam hier een eind aan. Mijn ervaringen als patiënt, mijn achtergrond als onderzoeker en de deelstudie psychologie waar ik in 2006 aan begon hielpen me om antwoorden te vinden op de vragen die ik had (Wat heb ik? Wat moet ik doen om beter te worden?) en ook om nieuwe vragen te stellen. Ik ben inmiddels als ervaringsdeskundige en onderzoeker verbonden aan het User Research Cente van de vakgroep Psychiatrie en Psychologie in Maastricht en hou me bezig met de ontwikkeling van zogenaamde taperingstrips en met het ontwikkelen van een systeem dat patiënten en hun artsen moet gaan helpen bij het vinden van de optimale dosering van antipsychotica. Taperingstrips. Met behulp van taperingstrips kan de dagelijkse dosis van een medicijn op verantwoorde en veilige wijze heel geleidelijk worden verlaagd. Tapering komt van het engelse to taper wat geleidelijk doen afnemen betekent. Deze strips kunnen worden ontwikkeld voor en gebruikt bij medicijnen die bij een te snelle dosisverlaging ontrekkingsverschijnselen veroorzaken. Door bij dosisverlaging of afbouwen taperingstrips te gebruiken kunnen die verschijnselen worden voorkomen. Op dit moment zijn er alleen nog taperingstrips voor het antidepressivum paroxetine en binnenkort komen daar taperingstrips voor venlafaxine bij. Aan taperingstrips voor medicijnen zoals benzodiazepines en antipsychotica wordt gewerkt. Patiënten die hun paroxetine willen afbouwen kunnen dankzij de taperingstrips nu zelf bepalen of ze dat in 1, 2 of meer maanden willen doen. Hoe meer tijd iemand neemt, hoe geleidelijker de dosisreductie gaat. Vooral in het laatste deel van het traject worden de stapjes heel klein. Enkele eerste reacties van patiënten:...heeft voor mij een enorme meerwaarde gehad t.o.v. het zelf afbouwen Door de geleidelijke afbouw veel minder onttrekkingsverschijnselen. Het belang van de ontwikkeling van taperingstrips wordt onderschreven door een groot aantal vooraanstaande psychiaters in Nederland. De reacties van patiënten die taperingstrips hebben gebruikt zijn zeer positief (zie kader). De ontwikkeling van taperingstrips is een initiatief van de Stichting Cinderella Therapeutics, een stichting zonder winstoogmerk die alleen met vrijwilligers werkt en als doel heeft om zogenaamde stiefkindgeneesmiddelen en -behandelingen voor een maatschappelijk aanvaardbare prijs beschikbaar te maken. Laat huisartsen dit ook weten! Moeilijk om de juiste dosering voor antipsychotica te bepalen Voor een patiënt die last heeft van psychoses kan het soms lang duren voordat duidelijk is welk antipsychoticum in welke dosering goed werkt. Dat dat zo moeilijk is, komt doordat dokters moeten afgaan op richtlijnen die gebaseerd zijn op groepsonderzoek. De uitkomsten daarvan zijn geldig voor gemiddelde patiënten maar de meeste patiënten die een dokter ziet zijn niet gemiddeld. Het gevolg is dat doseringen van antipsychotica in de praktijk vaak niet optimaal zijn en in veel gevallen waarschijnlijk hoger dan noodzakelijk. Dat is niet de schuld van de dokter maar een gevolg van de onzekerheid waarmee artsen en patiënten nu eenmaal te maken hebben. Het is dit probleem waar we in Maastricht een oplossing voor willen proberen te vinden door zogenaamde single-case trials of n=1 experimenten te gaan doen. Het is de bedoeling dat patiënten die dat willen de dosering van het antipsychoticum dat ze gebruiken heel geleidelijk een stuk gaan verlagen, zonder dat ze weten wanneer dat precies gebeurt. Tegelijkertijd moeten ze 10 keer per dag een aantal vragen op de PsyMate te beantwoorden. Hierdoor wordt het mogelijk om veel beter te volgen hoe het tijdens het afbouwen met de patiënt gaat dan tot nu toe mogelijk was. Zowel de dokter als de patiënt krijgen hierdoor de beschikking over informatie die ze vroeger niet hadden. We verwachten dat het hierdoor mogelijk zal zijn om voor een patiënt beter te bepalen wat de optimale dosering van een antipsychoticum moet zijn. Hoog genoeg om niet teveel last te hebben van positieve (psychotische) symptomen, maar tegelijkertijd zo laag mogelijk om zo weinig mogelijk last te hebben van negatieve bijwerkingen waar nog te veel patiënten last van hebben. Als dat lukt dan worden patiënten meer weerbaar met minder medicatie. Dit project wordt uitgevoerd in het User Research Centre van de vakgroep Psychiatrie. De specifieke kennis en ervaring van de ervaringsdeskundige onderzoekers maken het mogelijk te werken aan nieuwe behandelmogelijkheden. Bouwen aan kennis door de juiste vragen te stellen! 3
4 SCHIZOFRENIEBESTAATNIET.NL DÉ WEBSITE OVER PSYCHOSEGEVOELIGHEID Op 7 maart is op initiatief van een triadisch groepje (o.a. Wilma Boevink, Dirk Corstens, Jim van Os, Rokus Loopik, Kim Helmus, Anne Marsman en anderen) een geheel nieuwe versie van PsychoseNet gelanceerd: Aan de website hebben op triadische wijze psychiaters, psychologen, betrokkenen en een groot aantal ervaringsdeskundigen een waardevolle bijdrage geleverd. Zo staan er verschillende interviews online waarin onder andere Bram, Audrey en Ahmet openhartig vertellen over hun psychose én herstel. Wanneer je naar hun verhaal luistert wordt niet alleen pijnlijk duidelijk met welke vooroordelen ze te maken hebben gehad, maar vooral ook dat ze een manier gevonden hebben om hier mee om te gaan en dat herstel mogelijk is. Dat je ook na een psychose en zelfs een diagnose schizofrenie gewoon je leven weer op kunt pakken en volop mee kunt doen in de maatschappij. Natuurlijk, het is niet eenvoudig en een klein percentage wordt geconfronteerd met een ongunstige prognose, maar voor het overgrote deel geldt: persoonlijk herstel kan. Dit is dan ook precies de boodschap die SchizofrenieBestaatNiet uit wil dragen, en aan bij wil dragen. Door nuchtere en hoopvolle informatie te geven over psychosegevoeligheid, en door aandacht te vragen voor 14 uitgangspunten voor goede behandeling en begeleiding van mensen met psychose. Waaronder het gegeven dat psychose gewoon te behandelen is, net zoals angst en depressie. En het feit dat bieden van hoop en perspectief vanaf het allereerste moment, in plaats van een verlammend pessimisme, essentieel is in het persoonlijke proces van herstel. bijvoorbeeld stemmen horen, wat er gebeurd op een gesloten afdeling, en hoe je om gaat met de ggz. In wekelijkse blogs worden ervaringen en inzichten gedeeld door hulpverleners, anderszins betrokkenen en mensen met persoonlijke ervaring. Tenslotte is er nog het online spreekuur, waar mensen terecht kunnen met allerlei uiteenlopende vragen over bijvoorbeeld psychose, depressie en manisch depressiviteit. Een team van zes betrokken deskundigen, waaronder een psychiater, een herstelcoach en een ervaringsdeskundige, geven antwoord en advies. Aan de ruim 150 vragen die al zijn ingestuurd blijkt wel dat er behoefte is aan een plek om (anoniem) vragen te kunnen stellen. En aan een site die nuchtere en begrijpelijke informatie geeft over wat psychosegevoeligheid nou eigenlijk is, en alles wat daar mee samenhangt. Schizofreniebestaatniet.nl is de site, voor iedereen die met een psychose of manisch depressiviteit te maken krijgt, zijn omgeving en zijn hulpverleners. Waarom schizofrenie niet bestaat, wat het wél is en waarom we van de term af moeten? Dat en meer lees je op TE GEKKE AUTOPOETSDAG: POETSEN VOOR PSYCHIATRIE ONDERZOEK Een van de 100 definities van psychose uit het gratis ebook Wat is psychose potverdorie? Samengesteld door psychiaters, psychologen en mensen met ervaring. Hoop, perspectief en goede informatie, dat is wat de site biedt. Bijvoorbeeld in de vorm van handige tips en tools die kunnen bijdragen aan herstel. Maar ook in gratis ebooks waar je kunt lezen over wat psychose nou toch is (potverdorie), wat herstel (in hemelsnaam), en welke 100 fabels en feiten er over psychose en schizofrenie allemaal de ronde doen. Naast de interviews met ervaringsdeskundigen staan er ook een groot aantal video s online met hulpverleners, over Op dinsdag 19 mei vond de tweede editie plaats van de Te Gekke Autopoetsdag. Cliënten van Mondriaan poetsten samen met vrijwilligers en medewerkers de auto s op de parkeerplaats van Mondriaan in Maastricht. De opbrengst gaat naar het goede doel: medisch wetenschappelijk onderzoek van de vakgroep Psychiatrie van Maastricht UMC+. Wij danken Mondriaan en alle vrijwilligers voor het mogelijk maken van de Te Gekke Autopoetsdag! Foto: Laurens Bouvrie 4
5 DE KRACHT VAN WEERBAARHEID Psychische aandoeningen, zoals bijvoorbeeld depressie, angst- en traumaklachten en psychosegevoeligheid, ontstaan vaak op jonge leeftijd. Gewoon kind zijn, vrienden maken, een opleiding volgen en werk vinden, is dan ineens niet meer vanzelfsprekend. De oorzaak? Soms genetisch bepaald, soms een traumatische gebeurtenis en soms simpelweg domme pech. Dat betekent dat het iedereen kan overkomen! Weerbaarheid sleutel tot verbetering Het brein is zo complex dat behandeling en genezing van psychische aandoeningen een grote uitdaging blijft. Maar wel een uitdaging die de vakgroep Psychiatrie van Maastricht UMC+ met vastberadenheid aangenomen heeft. We zijn ervan overtuigd dat weerbaarheid de sleutel tot verbetering is. Daarbij richten we ons specifiek op jonge mensen. Hoe kun je klachten voorkomen of sneller ontdekken? En hoe geef je mensen de kracht om hun leven zodanig in te richten dat ze goed kunnen leven met hun psychische kwetsbaarheden? Waardevol werk Medisch wetenschappelijk onderzoek is nodig, waardevol en duur! Bij de onderzoeksprojecten zijn verschillende teams van gedreven onderzoekers betrokken, de ontwikkeling van E-Health tools en webapplicaties is kostbaar en brein- of labonderzoek gebeurt met zeer specifieke apparatuur. Maar we weten waar we het voor doen! Onze droom is dat jongeren met psychische aandoeningen gewoon jong kunnen zijn en een toekomst kunnen opbouwen. Met giften van donateurs, bedrijven en stichtingen steunt HFL Geestelijke Gezondheidszorg medisch wetenschappelijk onderzoek van de vakgroep Psychiatrie van Maastricht UMC+. Onderzoek dat echt verschil kan maken! Wilt u dit onderzoek steunen? Dat kan op verschillende manieren. Elke gift, klein of groot, is welkom! Voor patiënten en hun naasten in Limburg. Zodat mensen weer mee kunnen doen in de maatschappij! Beppie Kraft Beppie Kraft is ambassadeur voor mensen met psychia trische klachten en wil samen met onderzoekers van Maastricht UMC+ het taboe op psychische klachten doorbreken, maar ook het onderzoek naar nieuwe behandelmethodes stimuleren. Eenmalige gift of structureel steunen Elke gift, klein of groot, is welkom. Schenken aan een goed doel heeft bovendien fiscale voordelen. Een schenking is meestal aftrekbaar voor de inkomstenbelasting. Wij helpen u graag hierbij! Steun ons als bedrijf of stichting Uw bedrijf of stichting kan sponsor worden van ons onderzoek. We kijken graag samen met u wat het beste past. Neem contact met ons op via telefoonnummer +31 (0) of via f.joskin@hfl.nl. U kunt uw zeer welkome gift overmaken op: Iban: NL11 INGB BIC: INGBNL2A t.n.v. HFL Geestelijke Gezondheidszorg, Maastricht. STICHTING ONDERWEG EN HFL GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG BUNDELEN KRACHTEN Stichting Onderweg en HFL Geestelijke Gezondheidszorg zullen in 2015 formeel de krachten bundelen op het vlak van fondsenwerving voor de geestelijke gezondheidszorg in Limburg. Het gedachtegoed van Stichting Onderweg, namelijk het initiëren en ondersteunen van projecten die een bijdrage leveren aan de kansen voor mensen met psychische kwetsbaarheden, borgen we via het steunen van medisch wetenschappelijk onderzoek van de vakgroep psychiatrie van Maastricht UMC+. De informatie op de website van Stichting Onderweg zal nog enige tijd beschikbaar blijven via de website info. Met genoegen gaan we samen op pad en blijven onderweg! VLNR: PETER PETERS, ELLEN VAN DE VEN, LEON OP 'T HOOG EN MAX DARLEY. 5
6 ONDERZOEK PSYCHOSE EN STRESS: ERVARINGEN VAN EEN VRIJWILLIGER Eind februari nam ik deel aan het Interactonderzoek naar psychoses en stress van de Universiteit Maastricht. De imponerende titel (voluit: Stress-gevoeligheid en psychose: de relatie met traumatische gebeurtenissen, genetica en psychotische stress-gevoeligheid), en de eerdere deelname van mijn broer wekten mijn interesse. Als zelfstandige had ik de gelegenheid er tijd voor vrij te maken. Ik heb meegedaan omdat ik het onderzoek interessant en nuttig vindt. Een broer van me heeft een schizofrene achtergrond. Dat motiveert zeer, omdat je enerzijds uit eigen ervaring weet hoe ingrijpend dit is voor de persoon zelf en voor zijn naaste omgeving; anderzijds wil je weten of en waarin je zelf verschilt van een familielid die in achtergrond en karakter erg op je lijkt. Waarom hij wel en ik niet? Vanwege de reistijd kon ik met Nele Soons afspreken in Eindhoven voor de intake. Eindeloze vragenlijsten, dat wel, maar met wat koffie en een gezellig praatje tussendoor kwamen we er uit. Ik kreeg ook de PsyMate mee. Niet geweten dat dit kleine apparaatje als een waar dictatortje de volgende zes dagen in mijn leven zou gaan bepalen De PsyMate gaat op willekeurige momenten af en dan moet je een vragenlijst invullen over je gevoelens van het moment, wat je aan het doen bent en of je genotmiddelen geconsumeerd hebt. Dit kan dus ook zomaar op straat of in een winkel zijn: je handen vol boodschappen, je wordt gebeld en dan gaat dat ding ook nog af! Ik ben ook wel eens uit een vergadering gelopen, waarbij iedereen zich dan afvraagt waarom je opeens een watje in je mond stopt (voor stressmeting), achteraf allemaal erg komisch. Het confronteert je dus met je levensstijl: hoeveel alcohol of koffie of sigaretten gebruik ik nu eigenlijk en hoe staat het met mijn sociale contacten? Vervolgens een dag naar het Universitair Ziekenhuis in Aken. Het was een lange en afwisselende dag en er werd goed voor me gezorgd. Drs. Zuzana Kasanova voerde het onderzoek uit en het viel me op dat, ook ik als één van de laatste in een zeer lange reeks proefpersonen, nog even enthousiast werd begeleid. Een MRI-scan vind ik onplezierig, maar deze scan duurde gelukkig maar kort. De Pet-studie was veel relaxter. Tijdens het onderzoek doe je een spel waarbij je een maximum score kunt halen. Dat is natuurlijk zeer doordacht, want je competitiedrang krijgt de overhand; je blijft je concentreren en je wilt zoveel mogelijk punten halen. Een lang onderzoek, maar ook met rustige onderdelen. Heb zelfs even een dutje gedaan. Ik werd dus als het ware slapend rijk, want je wordt naast de onkostenvergoeding nog eens beloond met een aantal VVV-bonnen. Al met al een zeer goed verzorgd onderzoek, waar ik met plezier aan heb meegewerkt. Simon Wijma, Schrijver te Groningen De Geestkrant wordt nu ook digitaal verstuurd! We willen langzaam de overgang maken naar een meer digitale nieuwsbrief. Dit is kosten- en milieubesparend. Vandaar dat wij u vriendelijk verzoeken om, indien mogelijk, een mailadres door te geven op geestkracht@maastrichtuniversity.nl als u de Geestkrant wilt blijven ontvangen. Volg ons op facebook via VOOR UW AGENDA 8 OKTOBER 2015: Deelnemerssymposium over het onderzoek van de vakgroep Psychiatrie van Maastricht UMC+. U bent van harte welkom. Meer informatie volgt na de zomer! 8 COLOFON Deze nieuwsbrief is een uitgave van het fonds HFL Geestelijke Gezondheidszorg. HFL Geestelijke Gezondheidszorg is een samenwerking van Health Foundation Limburg en Maastricht Universitair Medisch Centrum. Heeft u vragen over het fonds HFL Geestelijke Gezondheidszorg? Neem dan contact op via de onderstaande gegevens. Indien u de nieuwsbrief digitaal of op een ander adres wilt ontvangen, dan kunt u dit doorgeven via geestkracht@maastrichtuniversity.nl. REALISATIE: Health Foundation Limburg Turennestraat 33, 6221 AR Maastricht T: + 31 (0) E: info@hfl.nl - I: TEKSTEN Bart Rutten Peter Groot Jim van Os Anne Marsman Flore Joskin Simon Wijma VORMGEVING Di-gitta-al EINDREDACTIE Flore Joskin Thomas Vaessen Nele Soons Wendy Beuken DRUK MTB Grafisch Universiteit Maastricht Divisie Mental Health Postbus 616 (locatie VIJV) T E geestkracht@maastrichtuniversity.nl 6
KRANT. Wetenswaardig VOOR DE GENERATIES VAN NU EN MORGEN UNIEK CONCERT HADEWYCH MINIS, SUZAN SEEGERS EN GÉ REINDERS BESTE LEZERS,
GEEST Wetenswaardig 10 JULI VOOR DE GENERATIES VAN NU EN MORGEN 2016 KRANT BESTE LEZERS, De geestelijke gezondheidszorg (GGz) in Nederland is in beweging. Opvallend is dat er steeds meer gebruik wordt
Nadere informatieEen multideskundige ecommunity ter ondersteuning van ernstige psychische aandoeningen
Een multideskundige ecommunity ter ondersteuning van ernstige psychische aandoeningen Anne Marsman, promovenda, Universiteit Maastricht Disclosure Potentiële belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk
Nadere informatieBewustwordingscampagne1 Doe1Eens1Goed1Gek 1doorbreekt1taboe1 rond1psychoses1bij1jongvolwassenen11
1 Bewustwordingscampagne1 Doe1Eens1Goed1Gek 1doorbreekt1taboe1 rond1psychoses1bij1jongvolwassenen11 Naarschattingkampenjaarlijks1op3Belgischejongerenmetpsychischeproblemen Naarschattingkampttot3%vandeBelgischejongerenmetpsychosegevoeligheid
Nadere informatieehealth solutions in de psychische zorg ehealth voor een gezonde toekomst!
ehealth solutions in de psychische zorg ehealth voor een gezonde toekomst! Een multideskundige ecommunity ter ondersteuning van ernstige psychische aandoeningen Een multideskundige ecommunity ter ondersteuning
Nadere informatieGEEST KRANT. Wetenswaardig OPROEP! 30 ste. Hardlopers gezocht voor Annendaalloop 2016 VOOR DE GENERATIES VAN NU EN MORGEN BESTE LEZERS,
GEEST Wetenswaardig 9 DECEMBER VOOR DE GENERATIES VAN NU EN MORGEN 2015 KRANT BESTE LEZERS, Het huidige zorgaanbod in Nederland sluit niet aan bij de behoeften van mensen met psychische klachten. De geestelijke
Nadere informatieBehandeling bij psychose
Behandeling bij psychose Heeft u opmerkingen of suggesties i.v.m. deze brochure? Geef ons gerust een seintje! Dienst kwaliteit E-mail: info@jessazh.be Tel: 011 33 55 11 Jessa Ziekenhuis vzw Maatschappelijke
Nadere informatieKOPPen bij elkaar en schouders eronder. Informatie voor kinderen van ouders met psychiatrische problemen
KOPPen bij elkaar en schouders eronder Informatie voor kinderen van ouders met psychiatrische problemen Mama, waarom huil je? Mama, ben je nu weer verdrietig? Papa, gaan we naar het zwembad? Waarom niet?
Nadere informatieGeVen Om OnDeRZOek In LImBURG. Voor de generaties van nu en morgen. www.hfl.nl
GeVen Om OnDeRZOek In LImBURG Voor de generaties van nu en morgen www.hfl.nl missie en STATemenT Onderzoek is van levensbelang Onderzoek is de spil van medische vooruitgang. Health Foundation Limburg (HFL)
Nadere informatie100 fabels en feiten over psychose en schizofrenie
100 fabels en feiten over psychose en schizofrenie 1 Dankzij de vooruitgang in de wetenschap weten we steeds meer over schizofrenie. Schizofrenie bestaat niet, het is wetenschappenlijk nooit aangetoond.
Nadere informatieOlivia van de Lustgraaf, ambassadeur 1
De stichting bestaat uit het Fonds Psychische Gezondheid, GGZ NL, het Landelijk Platform GGZ, NVvP. En er wordt samen gewerkt met o.a. Kenniscentrum Phrenos, Landelijk Steunpunt Kwartiermaken, Parnassia
Nadere informatieVoorwoord 7 Leeswijzer 9
Inhoudsopgave Voorwoord 7 Leeswijzer 9 Deel I Traumatische ervaringen 1 Wat kinderen kunnen meemaken 15 2 De reacties van kinderen op trauma 21 3 De impact op het gezin en de school 33 Deel II Kinderen
Nadere informatieDe beste zorg voor psychische en verslavingsproblemen
De beste zorg voor psychische en verslavingsproblemen 3 Parnassia Groep is specialist in geestelijke gezondheid Psychische klachten, een psychische stoornis of ziekte: ze kunnen iedereen treffen en ernstig
Nadere informatieDe Stemmenpolikliniek
Universitair Centrum Psychiatrie (UCP) De Stemmenpolikliniek Inhoud Inleiding 1 Stemmen horen 1 De behandeling 2 Kennismaking 3 De inhoud van de behandeling 3 Behandelaars 4 Vragen 4 Belangrijke adressen
Nadere informatieA nimal A ssisted T herapy
C l i ë n t i n f o r m a t i e A nimal A ssisted T herapy b i j o n d e r z o e k s p r o j e c t bij volwassenen met een autismespectrumstoornis bij volwassenen met een autismespectrumstoornis Cliënteninformatie
Nadere informatiedr. Wiepke Cahn UMCUtrecht
dr. Wiepke Cahn UMCUtrecht Ypsilon 30 jaar Schizofrenie onderzoek staat in Nederland nu 20 jaar op de kaart - Ypsilon en onderzoekers trekken met elkaar op sinds die tijd Epidemiologische studies genetica
Nadere informatieOnderzoek naar de nazorg bij dikke darmkanker door de huisarts of de chirurg en het gebruik van een persoonlijke interactieve website (I CARE studie).
Onderzoek naar de nazorg bij dikke darmkanker door de huisarts of de chirurg en het gebruik van een persoonlijke interactieve website (I CARE studie). Verbetert de zorg na de behandeling van dikke darmkanker
Nadere informatieMIssIe en statement. Geven om onderzoek in Limburg
GeVeN om onderzoek IN LIMBuRG Diabetesonderzoekfonds LIMBURG www. h fl. n l MIssIe en statement onderzoek is van levensbelang Onderzoek is de spil van medische vooruitgang. Health Foundation Limburg (HFL)
Nadere informatieProefpersoneninformatie voor deelname aan medisch-wetenschappelijk onderzoek
Proefpersoneninformatie voor deelname aan medisch-wetenschappelijk onderzoek Titel van het onderzoek: Sneller behandelen van patiënten met een acute beroerte door een volgsysteem met directe visuele feedback
Nadere informatieDe Week gaat van start met de Breingeindag op maandag 26 maart 2012 in t Veerhuis te Nieuwegein.
Op zoek naar waardevolle contacten De werkgroep Week van de Psychiatrie organiseert van 26 tot en met 31 maart 2012 de 38e Week van de Psychiatrie. Het thema van de Week van de Psychiatrie 2012 is Contact
Nadere informatieInfobrochure. Psychose
Infobrochure Psychose Inhoud Inleiding. 2 Symptomen. 3 Diagnose en prognose. 3 Hoe moeten we een psychose begrijpen?. 4 Behandeling. 4 Tips voor de omgeving. 5 Inleiding Psychose is een overkoepelende
Nadere informatieBehandeling bij psychose
Versie Mei 2018 - objectid 15724 vzw Jessa Ziekenhuis Salvatorstraat 20, 3500 Hasselt, www.jessazh.be Contactgegevens Afdelingspsychiaters Dr. Sven Estercam Dr. Emmanuel Maes Dr. Gert Neirinck Hoofdverpleegkundige
Nadere informatieNetwerk Ouderenzorg Regio Noord
Netwerk Ouderenzorg Regio Noord Vragenlijst Behoefte als kompas, de oudere aan het roer Deze vragenlijst bestaat vragen naar uw algemene situatie, lichamelijke en geestelijke gezondheid, omgang met gezondheid
Nadere informatieProefpersoneninformatie voor deelname aan medisch-wetenschappelijk onderzoek
Proefpersoneninformatie voor deelname aan medisch-wetenschappelijk onderzoek Titel van het onderzoek: Sneller behandelen van patiënten met een acute beroerte door een volgsysteem met directe visuele feedback
Nadere informatieDE VIJFDE METING informatie. TRAILS CC een onderzoek naar de lichamelijke en geestelijke gezondheid van kinderen op weg naar de volwassenheid
TRAILS CC een onderzoek naar de lichamelijke en geestelijke gezondheid van kinderen op weg naar de volwassenheid DE VIJFDE METING informatie INTRODUCTIE TRAILS (Tracking Adolescents Individual Lives Survey)
Nadere informatieOP WEG NAAR HERSTEL MET HELI. Leren leven met een psychische aandoening, beperking of kwetsbaarheid
OP WEG NAAR HERSTEL MET HELI Leren leven met een psychische aandoening, beperking of kwetsbaarheid MENTALE ONDERSTEUNING DIRECT EN DICHTBIJ HELI staat voor Herstel in de Eerste Lijn met Indigo. Met herstel
Nadere informatieHoe gaat het in z n werk daar? Wat is er anders dan een gewone poli?
INTERVIEW d.d. 28 december 2009 Coeliakiepoli Op het interview-wenslijstje van Nynke en Zara staat Dr. Luisa Mearin. Zij is kinderarts MDL in het LUMC te Leiden en heeft als eerste met haar collega s in
Nadere informatieProefpersoneninformatie voor deelname aan medisch-wetenschappelijk onderzoek
Proefpersoneninformatie voor deelname aan medisch-wetenschappelijk onderzoek Titel van het onderzoek: Sneller behandelen van patiënten met een acute beroerte door een volgsysteem met directe visuele feedback
Nadere informatieUMC St Radboud. Mindfulness voor vrouwen met borstkanker
UMC St Radboud Mindfulness voor vrouwen met borstkanker Patiënteninformatie De diagnose borstkanker is ingrijpend en roept vaak veel emoties en reacties op, niet alleen bij uzelf maar ook bij uw naasten.
Nadere informatieWeerbaarheid tegen stigmatisering bij mensen met psychose
Weerbaarheid tegen stigmatisering bij mensen met psychose Catherine van Zelst Afdeling Psychiatrie en Psychologie, Universiteit Maastricht Masterclass Netwerk Vroege Psychose 6 februari 2015 Disclosure
Nadere informatieAmbulante behandeling
Ambulante behandeling Ouderen Ambulante behandeling Mondriaan Ouderen geeft behandeling aan mensen met psychische en psychiatrische problemen vanaf de derde levensfase. Mondriaan Ouderen heeft verschillende
Nadere informatieMaak kanker kansloos. Steun wetenschappelijk onderzoek in het Erasmus MC Kanker Instituut
Vroeger kregen mijn broertjes alle aandacht. Nu ben ik aan de beurt Linda, acute lymfatische leukemie Maak kanker kansloos Steun wetenschappelijk onderzoek in het Erasmus MC Kanker Instituut Even voorstellen
Nadere informatiePsychologische zorg bij kanker
Psychologische zorg bij kanker Ik wilde weer de persoon worden voordat ik borstkanker kreeg. Het HDI heeft me hier bij geholpen Greta Gerritsen, diagnose borstkanker Psychologische zorg bij kanker Het
Nadere informatieTrauma en verslaving. Mondriaan. Verslavingszorg. Informatie voor patiënten
Verslavingszorg Trauma en verslaving Als u naast uw verslaving ook last heeft van een nare of ingrijpende gebeurtenis uit uw verleden Informatie voor patiënten Mondriaan voor geestelijke gezondheid Trauma
Nadere informatiePATIËNTINFORMATIE STUDIE NAAR HET EFFECT VAN INTRA ARTERIËLE
PATIËNTINFORMATIE STUDIE NAAR HET EFFECT VAN INTRA ARTERIËLE BEHANDELING OP DE GEZONDHEIDSTOESTAND BIJ EEN HERSENINFARCT Geachte heer / mevrouw, Wij vragen u vriendelijk om mee te doen aan een medisch
Nadere informatieVerzekeringen & erfelijkheid
Verzekeringen & erfelijkheid U wilt een levens- of arbeidsongeschiktheidsverzekering afsluiten? Hier vindt u de www.bpv.nl antwoorden op veelgestelde vragen over erfelijkheid en het aanvragen van een verzekering.
Nadere informatieEen depressie. P unt P. kan u helpen. volwassenen
Een depressie P unt P kan u helpen volwassenen Iedereen is wel eens moe, somber en lusteloos. Het is een normale reactie op tegenvallers, een verlies en andere vervelende gebeurtenissen. Wanneer dit soort
Nadere informatieGGzE centrum psychotische stoornissen. Act. Zorg bij de eerste psychose. Informatie voor cliënten >>
GGzE centrum psychotische stoornissen Act Zorg bij de eerste psychose Informatie voor cliënten >> Uw klachten de baas en het dagelijks leven weer oppakken GGzE centrum psychotische stoornissen geeft behandeling
Nadere informatieWelkom bij Centrum Jeugd. Informatie voor kinderen, jongeren en hun familieleden
Welkom bij Centrum Jeugd Informatie voor kinderen, jongeren en hun familieleden Welkom bij Centrum Jeugd Je gaat deelnemen aan een van de behandelingen bij Centrum Jeugd van GGz Breburg. De behandelaren
Nadere informatieKiezen voor Pillen of Praten?: Voorkeuren en Besluitvorming omtrent de Behandeling van Stemmings- en Angststoornissen
Kiezen voor Pillen of Praten?: Voorkeuren en Besluitvorming omtrent de Behandeling van Stemmings- en Angststoornissen Een wetenschappelijk onderzoek naar behandelvoorkeuren, gezamenlijke besluitvorming
Nadere informatieAmbulante behandeling Ouderen
Ambulante behandeling Ouderen Locaties Parkstad en Maastricht-Heuvelland Ambulante behandeling Ouderen Wanneer u vijfenzestig wordt merkt u vaak dat het leven anders wordt. U stopt met werken, de kinderen
Nadere informatiePsychosociale problemen bij kanker
Psychosociale problemen bij kanker mogelijkheden voor begeleiding in het azm Psychosociale problemen bij kanker Inleiding 3 Reacties 3 Begeleiding 3 Wanneer hulp inschakelen 4 Vroegtijdige herkenning 4
Nadere informatieLaat de jongeren de test conflictstijlen maken (zie bijlage 1). Naar aanleiding van de uitslag ga je in gesprek.
Conflicten hanteren Tijd: verdelen over twee bijeenkomsten. Bijeenkomst 1 Laat de jongeren de test conflictstijlen maken (zie bijlage 1). Naar aanleiding van de uitslag ga je in gesprek. De uitkomst van
Nadere informatieMedischwetenschappelijk. onderzoek. Algemene informatie voor de proefpersoon
Medischwetenschappelijk onderzoek Algemene informatie voor de proefpersoon Inhoud Inleiding 5 Medisch-wetenschappelijk onderzoek 6 Wat is medisch-wetenschappelijk onderzoek? Wat zijn proefpersonen? Wie
Nadere informatieSlachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg
Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt
Nadere informatieSamen komen we verder. Draag bij aan onderzoek naar kanker, steun stichting VUmc CCA
Samen komen we verder Draag bij aan onderzoek naar kanker, steun stichting VUmc CCA Uw bijdrage zorgt voor vooruitgang Juan Garcia, onderzoeker bij VUmc CCA: Ik studeerde geneeskunde omdat ik mensen wilde
Nadere informatiePoliklinische behandeling
Poliklinische behandeling Ouderen Poliklinische behandeling Introductie Mondriaan Ouderen is een onderdeel van Mondriaan. We verlenen hulp aan mensen van 65 jaar en ouder, die behoefte hebben aan behandeling,
Nadere informatieIs een bipolaire stoornis erfelijk?
Kenniscentrum Bipolaire Stoornissen p/a Dimence Postbus 398 7600 AJ Almelo www.kenbis.nl Vragen over erfelijkheid bij de bipolaire stoornis Op dit moment wordt ervan uitgegaan dat een combinatie van erfelijke
Nadere informatiePsychiatrie. De Stemmenpolikliniek
Psychiatrie De Stemmenpolikliniek Inhoud Inleiding 0 Stemmen horen 0 Klachten en symptomen 0 Oorzaken De behandeling 0 Doel 0 Voor wie 0 Tijdsduur 0 De inhoud van de behandeling 0 Coping-training 0 Psycho-educatie
Nadere informatie150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft!
150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! Scott de Jong http://www.positiefleren.nl - 1 - Je leest op dit moment versie 2.0 van het Ebook: 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft.
Nadere informatie# #$%#&#' ( &&)*++, (
# #$%#&#' ( &&)*++, ( " # $% % &'%% % ( ) * +$% # %, -.)/ - 0$'( 12 # ' """ Deze vragenlijst kun je gebruiken als je je wilt voorbereiden op het maken van een crisisplan. De vragenlijst kan jou helpen
Nadere informatiePatiënten Informatie Brochure Erfelijkheidsonderzoek: Exoom Sequencing
2 Patiënten Informatie Brochure Erfelijkheidsonderzoek: Exoom Sequencing Algemene informatie Exoom Sequencing is een nieuwe techniek voor erfelijkheidsonderzoek. In deze folder vindt u informatie over
Nadere informatieMindfulness bij ADHD. Onderzoek naar mindfulnesstraining
Mindfulness bij ADHD Onderzoek naar mindfulnesstraining Deze informatie gaat over wetenschappelijk onderzoek over de werkzaamheid van een nieuwe behandeling voor volwassenen met de diagnose aandachtstekortstoornis
Nadere informatiesymposium Onderzoek de Jeugdhulp! Hoe wetenschap kinderen mee laat doen De uitdaging
Onderzoek de Jeugdhulp! symposium dinsdag 5 april 2016 van 13.00-17.00 uur in Theater De Nieuwe Kolk, Weierstraat 1 in Assen Hoe wetenschap kinderen mee laat doen Goede jeugdhulp is van onschatbaar belang
Nadere informatieAmbulant. Algemene informatie voor patiënten
Ambulant Algemene informatie voor patiënten 2 In deze folder staat wat u van de ambulante afdeling van Altrecht Senior kunt verwachten. Wanneer kunt u behandeld worden bij Altrecht Senior, Ambulant? Ambulant
Nadere informatieVerslaving. Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over verslaving. Als iemand niet meer zonder... kan
ggz voor doven & slechthorenden Verslaving Als iemand niet meer zonder... kan Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over verslaving Herkent u dit? Veel mensen gebruiken soms
Nadere informatieGeneralistische basis ggz
Generalistische basis ggz Informatie voor patiënten Generalistische basis ggz U bent door uw huisarts verwezen voor behandeling naar de Generalistische Basis GGZ (GB-GGZ) van Mondriaan. Mondriaan Generalistische
Nadere informatieUMC St Radboud. Mindfulness voor mensen met MS
UMC St Radboud Mindfulness voor mensen met MS Patiënteninformatie De diagnose MS is ingrijpend voor u en uw omgeving. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat bij ziekte angst, depressie en andere psychologische
Nadere informatieCambriana online hulpprogramma
Dit is deel 1 van het online hulpprogramma van Cambriana. Verwerking van een scheiding 'Breaking up is hard to do' Neil Sedaka Een scheiding is een van de pijnlijkste ervaringen die je kunt meemaken in
Nadere informatieInformatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieDementiepoli. Mondriaan. Informatie voor cliënten, familie en betrokkenen. Ouderen. voor geestelijke gezondheid
Dementiepoli Informatie voor cliënten, familie en betrokkenen Ouderen Mondriaan voor geestelijke gezondheid Ouderen Dementiepoli Als je geheugen je in de steek laat... September 2011 Copyright Mondriaan
Nadere informatieWat kan ik voor u doen?
139 139 HOOFDSTUK 9 Wat kan ik voor u doen? WOORDEN 1 1 Peter is op vakantie. Hij stuurde mij een... uit Parijs. a brievenbus b kaart 2 Ik heb die kaart gisteren.... a ontvangen b herhaald 3 Bij welke...
Nadere informatieInformatie over Exoom sequencing
Informatie over Exoom sequencing Exoom sequencing is een nieuwe techniek voor erfelijkheidsonderzoek. In deze folder vindt u informatie over dit onderzoek. De volgende onderwerpen komen aan bod: Om de
Nadere informatieOndersteunende zorg voor mensen met kanker
Ondersteunende zorg voor mensen met kanker Máxima Oncologisch Centrum (MOC) Inleiding Als u van uw behandelend arts te horen krijgt dat u kanker heeft, krijgen u en uw naasten veel informatie en emoties
Nadere informatieInFoP 2. Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. Inhoud. Inleiding
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieKanker en erfelijkheid Hoe vertel ik het mijn familie?
Kanker en erfelijkheid Hoe vertel ik het mijn familie? Verzekeren en erfelijkheid 1 Heb je een aanleg voor kanker? Dan kunnen sommige familieleden de aanleg voor de ziekte ook hebben. Het is belangrijk
Nadere informatieProbleem? Geen probleem. Met de vaardigheden die Humanitas je aanreikt, verander je je leven. Helemaal zelf. En het mooie is: iedereen kan het.
ONTMOET HUMANITAS Probleem? Geen probleem. Met de vaardigheden die Humanitas je aanreikt, verander je je leven. Helemaal zelf. En het mooie is: iedereen kan het. Zonder uitzondering. Lukt het je niet alleen,
Nadere informatieMentrum SAMEN WERKEN AAN HERSTEL EN EEN WAARDEVOL LEVEN. Onderdeel van Arkin
Mentrum SAMEN WERKEN AAN HERSTEL EN EEN WAARDEVOL LEVEN Onderdeel van Arkin Ieder mens is waardevol. Mentrum behandelt mensen met langerdurende ernstige problemen op het gebied van psychiatrie en/of verslaving.
Nadere informatieDe beste zorg vinden? Zorg of ondersteuning nodig? PZP helpt! 2013/2014. Uw verzekering snel en digitaal regelen?
2013/2014 Zorg of ondersteuning nodig? PZP helpt! De beste zorg vinden? Uw verzekering snel en digitaal regelen? Medische vraag? Stel hem aan onze deskundigen Inhoudsopgave 4 Uw verzekering snel en digitaal
Nadere informatieSchizofrenie. Leven in een andere wereld. Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over schizofrenie
ggz voor doven & slechthorenden Schizofrenie Leven in een andere wereld Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over schizofrenie Herkent u dit? Denkt u wel eens dingen te zien
Nadere informatie> Kennisagenda MIND _. Wensen voor aandoeningsoverstijgend onderzoek van GGz-cliënten en hun naasten
> Kennisagenda MIND _ Wensen voor aandoeningsoverstijgend onderzoek van GGz-cliënten en hun naasten Concept Kennisagenda korte versie Mei 2017 1 Inleiding De Kennisagenda MIND beschrijft welke wensen voor
Nadere informatieDepressie tijdens de zwangerschap uit de taboesfeer
Depressie tijdens de zwangerschap uit de taboesfeer Depressie en angstklachten tijdens de zwangerschap komen regelmatig voor. Toch wordt dit onderwerp nog vaak als taboe ervaren en is niet duidelijk welke
Nadere informatieEen crisiskaart omdat je het voor jezelf het beste weet
Crisiskaart Een crisiskaart omdat je het voor jezelf het beste weet Consulent Crisiskaart Nel van kempen Diane Hek Crisiskaart Wat is een crisiskaart: Een uitvouwbaar kaartje van bankpasformaat. Samenvatting
Nadere informatieAanpak chronische rug-, bekken- en/of nekklachten Mentaal & fysiek Het Rughuis helpt!
Cliënten informatie Aanpak chronische rug-, bekken- en/of nekklachten Mentaal & fysiek Het Rughuis helpt! Ernstige chronische rug-, bekken- en/of nekklachten Heeft u ernstige chronische rug-, bekken- en/of
Nadere informatieDe unieke Maastro-behandeling van niet uitgezaaide longkanker
De unieke Maastro-behandeling van niet uitgezaaide longkanker Deze folder is bedoeld voor onze patiënten en de mensen in hun omgeving. Wij willen u graag informeren over onze succesvolle behandelingsmethode
Nadere informatieKinderen uit familiehuwelijken
Een gezonde baby Kinderen uit familiehuwelijken De geboorte van je baby is een van de mooiste momenten in je leven. Negen maanden lang kijk je er naar uit. Natuurlijk hoop je dat je kind gezond is. Gelukkig
Nadere informatieSpecial Cursusaanbod Bureau Herstel. Bureau Herstel organiseert.
Nummer 2, jaargang 4, juli 2015 Special Cursusaanbod Bureau Herstel Beste lezer.. Voor je ligt de Herstel nieuwsbrief. Deze keer met als onderwerp het cursusaanbod van Bureau Herstel. Cursusaanbod voor
Nadere informatieKamervragen antidepressiva en taperingstrips
Kamervragen antidepressiva en taperingstrips Peter C. Groot en Jim van Os juni 207 Dr. Peter C. Groot is onderzoeker/ervaringsdeskundige bij User Research Center, Universiteit Maastricht, en vrijwilliger
Nadere informatieVragenlijst multiproblematiek I
Bijlage B Vragenlijst multiproblematiek I 1 Achtergrondkenmerken V1. Wat is je geboortedatum? V2. Ben je een jongen of een meisje? V3. Wat zijn de vier cijfers van je postcode? V4. In welk land ben je
Nadere informatieGeestelijke gezondheid!? Ik stel u voor. Cijfers voor Gent. Tijd om normaal te doen over geestelijke gezondheidsproblemen.
Geestelijke gezondheid!? Tijd om normaal te doen over geestelijke gezondheidsproblemen Jan Van Speybroeck, VVGG Ik stel u voor Antoinette Telecomsector Gehuwd, 3 kleine kinderen Sportieve hobby s Elk jaar
Nadere informatieUMCG Centrum voor Revalidatie locatie Beatrixoord Pijnrevalidatie voor kinderen en jongeren
UMCG Centrum voor Revalidatie locatie Beatrixoord Pijnrevalidatie voor kinderen en jongeren Informatie voor kinderen, jongeren en ouders Wat staat er in deze folder? Inleiding voor ouders 1 Informatie
Nadere informatieMindfulness voor mensen met longkanker en naasten
Mindfulness voor mensen met longkanker en naasten De diagnose longkanker is ingrijpend en roept vaak veel emoties en reacties op. Niet alleen bij uzelf maar ook bij uw naasten. Uit wetenschappelijk onderzoek
Nadere informatieADHD: je kunt t niet zien
➂ ADHD: je kunt t niet zien Je ziet het niet aan de buitenkant. Je kunt niet gelijk naar iemand kijken en zeggen: die heeft ADHD. Dat kan een voordeel zijn. Als iemand niet weet dat jij het hebt, dan kunnen
Nadere informatieStress uit de bouw. Maak als UTA-werknemer gebruik van gratis advies en begeleiding bij de aanpak van stress. Informatie voor de werknemer
Stress uit de bouw Maak als UTA-werknemer gebruik van gratis advies en begeleiding bij de aanpak van stress Informatie voor de werknemer In de bouw wordt hard gewerkt, geen project verloopt hetzelfde.
Nadere informatieWES: Informatiebrief en toestemmingsformulier voor whole exome sequencing
WES: Informatiebrief en toestemmingsformulier voor whole exome sequencing Geachte ouders, De arts van uw kind heeft aan u voorgesteld om met gebruik van een nieuwe techniek uitgebreid onderzoek van het
Nadere informatieInformatiebrochure INCA-studie
Informatiebrochure INCA-studie (Impact of Nutrition on Children with ADHD) Wetenschappelijk Onderzoek naar de Invloed van Voeding op Gedragsproblemen (ADHD) bij Kinderen Het onderzoeksteam: Prof.dr. Huub
Nadere informatieDeel 1: Positieve psychologie
Deel 1: Positieve psychologie Welkom bij: Positieve gezondheid. Jan Auke Walburg 2 Carla Leurs 3 4 Bloei Bloei is de ontwikkeling van het fysieke en mentaal vermogen. Welbevinden en gezondheid Verschillende
Nadere informatie11-10-2014. Ypsilon 30 jaar. Schizofrenie onderzoek staat in Nederland nu 20 jaar op de kaart
Ypsilon 30 jaar Schizofrenie onderzoek staat in Nederland nu 20 jaar op de kaart dr. Wiepke Cahn UMCUtrecht - Ypsilon en onderzoekers trekken sinds die tijd met elkaar op Wat hebben we gezamenlijk bereikt!
Nadere informatieMaak kennis. met GGZ Friesland
Maak kennis met GGZ Friesland Psychische klachten hebben veel invloed op het dagelijks leven. Elke dag is een uitdaging en het is moeilijk om een normaal leven te leiden, contacten te onder houden, naar
Nadere informatieWat vraag ik aan mijn arts?
Wat vraag ik aan mijn arts? Tips voor in de spreekkamer gemini-ziekenhuis.nl Inhoudsopgave Tijdens het consult 3 Uw voorbereiding 3 Informatie die u kunt geven aan uw arts 4 Vragen over het onderzoek 5
Nadere informatieRondetafelgesprek Mantelzorg 22 november 2012
22 november 2012 Voor u ligt het verslag van het rondetafelgesprek over mantelzorg op 22 november 2012. Dit gesprek was een eerste aanzet - een experiment - om met sleutelfiguren en vrijwilligers uit verschillende
Nadere informatieWelkom aan weer nieuwe digitale lezers! Daar zijn we blij mee. Het scheelt papier en porto. We wensen u veel leesplezier! Varanen
1 of 5 25/06/2015 20:54 Share Forward Digitaal Beste vrienden van Hellabeem, Welkom aan weer nieuwe digitale lezers! Daar zijn we blij mee. Het scheelt papier en porto. We wensen u veel leesplezier! Helène
Nadere informatieMevrouw Heleen Pons, Msc Inkoper Farmacie CZ. Onderwerp: rationaliteit taperingstrip (2) Geachte mevrouw Pons,
Mevrouw Heleen Pons, Msc Inkoper Farmacie CZ Onderwerp: rationaliteit taperingstrip (2) Datum 21-07-2016 Uw kenmerk rationaliteit taperingstrip Geachte mevrouw Pons, Omdat wij partij zijn in de discussie
Nadere informatieKRANT. Wetenswaardig THÉRÈSE VAN AMELSVOORT EN BART RUTTEN TE GAST IN JONGE BREIN COLLEGE VOOR DE GENERATIES VAN NU EN MORGEN WAARDE LEZERS,
GEEST Wetenswaardig 12 JUNI VOOR DE GENERATIES VAN NU EN MORGEN 2017 KRANT WAARDE LEZERS, Welkom bij deze nieuwe editie van de Geestkrant, waarin we alle gevers en mensen die betrokken zijn geweest bij
Nadere informatiebegaafdheid Survivalgids Tessa Kieboom Danielle Verheye in samenwerking met Luc Descamps
DE Hoog - begaafdheid Survivalgids Tessa Kieboom Danielle Verheye in samenwerking met Luc Descamps De hoogbegaafdheid survivalgids INHOUD Voorwoord......................................................
Nadere informatieInformatieblad voor deelnemers gedurende opvolging. De CENTER-TBI studie
Informatieblad voor deelnemers gedurende opvolging De CENTER-TBI studie Tijdens de acute fase na uw ongeval, heeft u deelgenomen aan een multicenter onderzoek, gefinancierd door de Europese unie (The Collaborative
Nadere informatiePatiëntenbrochure. Antidepressiva. Afbouwen of doorgaan?
Patiëntenbrochure Antidepressiva Afbouwen of doorgaan? Antidepressiva Afbouwen of doorgaan? Heeft u - in overleg met uw (huis)arts - besloten te stoppen met het gebruik van de antidepressiva? Of overweegt
Nadere informatieGedwongen opname met een IBS of RM *
Gedwongen opname met een IBS of RM * Informatie voor cliënten Onderdeel van Arkin Inleiding In deze folder staat kort beschreven wat er gebeurt als u gedwongen wordt opgenomen. De folder bevat belangrijke
Nadere informatieDementiepoli. Ouderen
Dementiepoli Ouderen Dementiepoli Informatie voor cliënten, familie en betrokkenen Met deze folder willen we u en uw familieleden en/of verzorgers graag informeren over de gang van zaken bij de dementiepoli.
Nadere informatieEen depressie. PuntP kan u helpen. groep: volwassenen
Een depressie PuntP kan u helpen groep: volwassenen Iedereen is wel eens moe, somber en lusteloos. Het is een normale reactie op tegenvallers, een verlies en andere vervelende gebeurtenissen. Wanneer dit
Nadere informatie13-11-2014. Poster. Belemmeringen in drie categorieën te verdelen: In duo s: 1. Persoonlijke belemmeringen
Poster Jacomijn Hofstra Onderzoeker lectoraat Rehabilitatie en docent Toegepaste Psychologie, Hanzehogeschool Groningen In duo s: Belemmeringen in drie categorieën te verdelen: Wat hindert jongvolwassenen
Nadere informatie