Depressiepreventie Waarom depressiepreventie?

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Depressiepreventie Waarom depressiepreventie?"

Transcriptie

1 Depressiepreventie Waarom depressiepreventie? Depressie treft jaarlijks Nederlanders. Alleen al in de leeftijdsgroep van jaar veroorzaakt depressie, inclusief lichte vormen van depressie, een maatschappelijke kostenpost van 3,98 miljard euro per jaar. De instroom van nieuwe depressies is bovendien aanzienlijk. In totaal gaat het om nieuwe gevallen per jaar, gelijk aan 48% van de bestaande gevallen. Om die aanzienlijke instroom van nieuwe gevallen te verminderen is preventie nodig. Preventieve interventies kunnen de incidentie van depressie met 20-30% verminderen. Het aanbieden van preventieve interventies volgens een stepped-care werkwijze kan de incidentie zelfs met 50% verminderen. Verder is er robuuste evidentie dat depressiepreventie niet alleen effectief, maar ook kosteneffectief is, of zelfs kostenbesparend. Desondanks blijkt dat in de praktijk onvoldoende gebruik gemaakt wordt van de beschikbare interventies. Depressiepreventie moet dus vooral gericht worden op het vergroten van het bereik van interventies, en bij voorkeur op groepen met een lagere sociaaleconomische status, want bij hen komt depressie 2-3 keer vaker voor. Depressiepreventie is genoemd als één van de speerpunten in de landelijke nota gezondheidsbeleid, en het Partnership Depressie Preventie (PDP) heeft hier ook al geruime tijd werk van gemaakt. De noodzaak is nu om binnen het beleid voor depressiepreventie focus aan te brengen, gericht op evidente risicogroepen voor depressie. Wij benaderen depressiepreventie vanuit het levensloopperspectief, waar gedurende de levensloop een aantal doelgroepen is aan te wijzen waarbij geïndiceerde depressiepreventie de meeste gezondheidswinst genereert. Interventies, en de wijze waarop deze aangeboden worden, dienen dus toegespitst te worden op die specifieke 1

2 doelgroepen: aankomende moeders, adolescenten, werknemers, mensen met een depressie in het verleden en chronisch zieken en ouderen. Om het bereik van depressiepreventie te vergroten is het belangrijk dat: De betreffende risicogroepen aantrekkelijke interventies aangeboden krijgen, zoals interventies die hun veerkracht vergroten. Onder veerkracht verstaan wij gedragingen die mensen helpen goed te reageren op stressvolle situaties en anders vlot te herstellen van stress en het vermogen goed te blijven functioneren ondanks stress. Met andere woorden, een training in veerkracht is gericht op het versterken van positieve competenties en is daardoor laagdrempelig. Mensen met subklinische depressieve klachten interventies volgen die voorkomen dat de klachten zich ontwikkelen tot een depressieve stoornis. Dit zijn bij voorkeur zeer korte interventies waarbij de focus op de klacht ligt in plaats van een dreigende diagnose depressie, zodat deze interventies meer acceptabel zijn voor de ontvanger. Tot slot: voor veel doelgroepen kunnen preventieve internetinterventies (Emental-health) een belangrijke rol spelen. Met relatief lage kosten kan een grote groep bereikt worden. Gebruik van video en geluid in die interventies kan het gebruik toegankelijker maken. Wij presenteren vervolgens een aantal plannen waarin deze elementen per doelgroep uitgewerkt zijn. 2

3 Preventie van postnatale depressie Doelgroep: aankomende moeders Van de zwangere vrouwen per jaar krijgen naar schatting vrouwen een postnatale depressie. Het risico op een postnatale depressie is vooral hoog bij moeders die al eerder een depressie hebben gehad. Stakeholders De betreffende moeders, hun kind en het verdere gezin, GGZ-instellingen, verloskundigenpraktijken, aanbieders van zwangerschapscursussen. Bereik Zwangere vrouwen met risico op een postnatale depressie worden al bereikt via de perinatale zorg, maar de betreffende zorg schenkt tot op heden weinig aandacht aan de mentale aspecten van het jonge moederschap. In het buitenland wordt dat volop en met succes gedaan. Ook voor Nederland is dat kansrijk. Oplossingen Studies uit onder andere Engeland laten zien dat aankomende moeders op een laag-intensieve manier goed geholpen kunnen worden door verplegend personeel in de perinatale zorg. Het verpleegkundig personeel krijgt trainingen in het herkennen van depressieve klachten, leert een goed contact op te bouwen met de betreffende moeders, en leert enkele basale cognitief-gedragstherapeutische vaardigheden toe te passen. Dit soort preventie is in aanzet universeel, maar spitst zich dus toe tot een vorm van geïndiceerde preventie. Dit zou ook in Nederland toegepast moeten worden. Doordat de interventie aansluit bij 3

4 bestaande perinatale zorg zijn er weinig additionele kosten mee gemoeid. De belangrijkste kosten bestaan uit de training van de verplegenden. Uit een recent rekenmodel van het Trimbos-instituut bleek dat het aanbieden van deze interventie aan jonge moeders naar verwachting leidt tot iets meer gezondheidswinst tegen iets lagere zorgkosten (doordat de ontvangers van de interventie uiteindelijk minder gebruik maken van kraamzorg en overige zorg). Resultaat Bij geïndiceerde preventie verwachten wij een afname in de incidentie van postnatale depressie van 35%. De interventie is niet alleen goed voor de jonge moeder, maar heeft ook belangrijke positieve gevolgen voor het pas geboren kind en de rest van het gezin. Zo heeft de interventie gunstige implicaties voor de ontwikkeling van het kind, zoals een kleinere kans op gedragsproblemen, een betere hechting, minder problemen in sociale interacties en een sterker zelfvertrouwen. Economisch rendement De Engelse verpleegkundige interventie in de perinatale zorg is kosteneffectief gebleken. Door postnatale depressie te voorkomen, worden bovendien andere effecten behaald, zoals eerdere werkhervatting na het zwangerschapsverlof en minder zorgkosten bij de moeder en naar verwachting ook bij de vader. Daarnaast zijn er de effecten op de lange termijn voor het kind zelf maar die zijn moeilijk in geld uit te drukken. 4

5 Depressiepreventie bij adolescenten Doelgroep Het aantal nieuwe depressies onder jarigen wordt geschat op per jaar. Veel volwassenen met een terugkerende depressie, hadden hun eerste depressie al als tiener. Effectieve preventie op deze leeftijd leidt tot een grotere kans op het voorkomen van een eerste depressie. Daarnaast komt steeds sterker het wetenschappelijk inzicht naar voren dat psychosociale problemen, middelengebruik en gedragsstoornissen aan elkaar zijn gerelateerd en eenzelfde ontstaansgeschiedenis hebben. Specifieke risicogroepen: Meisjes met een hoog BMI en kinderen van ouders met psychische problemen. Stakeholders Middelbare scholen, ROC's, huisartsen, ouders, GGD Nederland, De Gezonde School en Genotmiddelen (DGSG). Oplossingen (a) DGSG doorontwikkelen tot programma 'strong body, strong mind' DGSG is hét preventieprogramma over alcohol, roken en drugs voor het basisonderwijs, het voortgezet onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs. Dit programma heeft op dit moment de hoogste implementatiegraad onder gezondheidsbevorderende programma's in het Nederlandse onderwijs. Uit een recente evaluatie van DGSG blijkt dat het geen zin heeft om aandacht aan middelen te besteden bij de jongste groep en dat ouders betrokken moeten worden als voorwaarde voor effectiviteit. Dit laatste is in overeenstemming met 5

6 evidentie dat integrale benaderingen, waarin ook ouders en de schoolomgeving betrokken worden, effectiever zijn dan interventies enkel op 1 onderdeel gericht. Op basis van ervaringen uit pilots is het plan om bestaande DGSG binnen twee jaar een geïntegreerd karakter geven waarbij middelengebruik, mentale en fysieke gezondheid integraal worden bevorderd: 'strong body, strong mind'. Het basislesprogramma beslaat meer overstijgende thema's zoals het hebben van doelen in het leven, positieve emoties, veerkracht bij tegenslagen in het leven (zoals scheiding van ouders en gepest worden) en weerbaarheid tegen verleidingen van onder andere middelengebruik. Om het basisprogramma goed aan te laten sluiten bij bestaande leefstijlinterventies op het gebied van middelengebruik, voeding, bewegen en seksualiteit, wordt nauwe samenwerking gezocht met de eigenaren van deze interventies, onder andere binnen het LOT-i samenwerkingsverband en De Gezonde School/het Vignet van CGL/GGD Nederland. Het betrekken van leerlingen én ouders blijkt bij te dragen aan de effectiviteit van het programma en moet prominent onderdeel zijn. (b) Implementatie van bestaande interventies gericht op het verminderen van klachten Boost Your Mood is een online interventie die specifiek is toegespitst op adolescenten met subklinische depressieve klachten. Om het bereik van deze interventie te vergroten, dient het aangeboden te worden op plaatsen op internet waar adolescenten regelmatig terugkeren. Ook klachtgerichte mini-interventies zijn kansrijk voor adolescenten. Bij deze interventies ligt de focus op de klacht in plaats van een dreigende diagnose. Dit maakt deze interventies toegankelijker voor adolescenten, omdat het stigma van een (dreigende) depressie hiermee voorkomen wordt. Ook zijn de klachtgerichte interventies geschikt om modulair aangeboden te worden: men volgt interventies voor de specifieke klachten die zij hebben. Interventies, zoals Boost Your Mood en klachtgerichte mini-interventies kunnen online aangeboden worden, bijvoorbeeld via een APP store. In de APP store kunnen voor lage kosten specifieke modules aangeschaft worden. De APP store zou gekoppeld moeten worden aan het ontwikkelde keurmerk voor E-mental health om de kwaliteit van het aanbod binnen de store transparant te houden. Resultaat Bij geïndiceerde preventie een afname in de incidentie van 23%. Additionele effecten: Verbeterde schoolprestaties, een verbeterd sociaal functioneren, minder middelengebruik en afname van suïcides. Economisch rendement Door een meer geïntegreerde aanpak richting scholen en het voortbouwen op bestaande al geïmplementeerde programma's wordt beoogd om een zo groot mogelijk rendement te behalen. 6

7 Depressiepreventie bij werknemers Doelgroep Naar schatting krijgen jaarlijks werknemers een nieuwe depressie. Depressie is de grootste oorzaak van verzuim, met een extra kostenpost van jaarlijks 1.8 miljard euro. Maar ook wanneer werknemers zich depressief voelen en toch naar hun werk gaan, ontstaan productiviteitsverliezen omdat dan minder efficiënt gewerkt wordt. De kosten hiervan zijn meestal gelijk of overtreffen de kosten van verzuim, vaak met een factor van 2 of 3. Risicogroepen zijn werknemers met hoge psychische taakeisen die weinig mogelijkheden beschikken het werk zelf te regelen en die weinig steun ervaren van collega s en management. Werknemers met stressklachten verdienen extra aandacht, vooral als bij hen arbeidsverzuim in beeld komt. Risicovolle bedrijfstakken zijn: gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening, landbouw, onderwijs, openbaar bestuur en defensie, en de financiële dienstverlening. Stakeholders Stakeholders zijn werkgevers, werknemers, arbodiensten, vakbonden, pensioenfondsen, inkomstenverzekeraars, zorgverzekeraars, UWV. Oplossingen Waar in veel organisaties de werknemers allerhande zaken worden aangeboden om lichamelijk fit te blijven (zoals korting op een sportabonnement, projecten rondom gezond eten in de kantine) blijft aandacht voor de mentale gezondheid 7

8 vaak achter. Dit terwijl een goede geestelijke gezondheid vaak essentieel is voor arbeid in een innovatieve, kennis- en diensteneconomie. Bovendien zijn bewezen effectieve interventies voorhanden die de veerkracht versterken en stress verminderen, zoals Psyfit, SterkOpJeWerk en KleurJeLeven. De genoemde interventies worden online aangeboden en zijn dus betaalbaar en schaalbaar. Een oplossing ligt in een online portal waarin deze bestaande, effectief bewezen interventies zijn geïntegreerd en volgens het stepped-care principe aan werknemers worden aangeboden. De portal is gericht op het versterken van veerkracht en het voorkomen van psychische aandoeningen, maar omvat ook applicaties die gericht zijn op het verbeteren van de lichamelijke fitheid (met thema's zoals overgewicht, voeding en beweging). Centraal staat de eigen verantwoordelijkheid van de werknemer en de meeste interventies gaan uit van zelfmanagement. De portal start met screening en zelftests, waarna werknemers toegeleid worden naar één of meer passende interventies. Op die manier krijgt iedere werknemer een aanbod op maat. Zo kunnen werknemers met een hoog risico, maar die nog geen klachten hebben, hun veerkracht versterken met bijvoorbeeld Psyfit. Doordat veerkracht versterkende interventies gericht zijn op het versterken van positieve eigenschappen, en niet zozeer op het voorkomen van depressie, worden deze interventies als zeer acceptabel ervaren. Werknemers met klachten zoals slaapproblemen, stress en piekeren, kunnen klachtgerichte mini-interventies volgen. Doordat de focus bij klachtgerichte miniinterventies op de klacht ligt in plaats van op een dreigende diagnose, zijn ook deze interventies toegankelijk voor een brede groep werknemers en kleeft geen stigma aan de interventies. Omdat deze interventies zich richten op klachten die aanzienlijke kosten veroorzaken in de zorg en door productieverliezen terwijl de interventies heel kort zijn (echte mini-interventies) is ook de kosteneffectiviteit van deze interventies gegarandeerd. Voor wat complexere problemen zijn er interventies zoals SterkOpJeWerk, KleurJeLeven of Minderdrinken. Voor werknemers die verzuimen van hun werk is er een interventie die een snelle terugkeer naar het werk bevordert. Deze interventies kunnen anoniem gevolgd worden, zodat de werknemer niet hoeft te vrezen voor diens privacy. Bestaande interventies dienen toegankelijker gemaakt te worden voor mensen met een lage SES, bijvoorbeeld door veel gebruik te maken van beeldmateriaal en gesproken tekst. Zo is er de 'visual screener', waarbij een afbeelding gebruikt wordt om mensen te laten aangeven waarvan zij last hebben in plaats van geschreven tekst. Werkstressinterventies kunnen bovendien gericht worden op organisatorische aspecten van het betreffende bedrijf. Mentale fitheid kan bijvoorbeeld als prestatie-indicator ingezet worden, waarvoor groepen (teams, afdelingen) zich gezamenlijk inzetten. Positive deviance zou dan een rol kunnen spelen. Positive deviance gaat er vanuit dat er in iedere groep iemand is die wél goed met een bepaalde situatie om weet te gaan. De 'positief afwijkende' persoon kan dan als rolmodel voor diens collega's fungeren. 8

9 Tot slot, een belangrijke stap dient gemaakt te worden in het vergroten van de 'awareness' onder werkgevers. Werkgevers zijn veelal gericht op het verminderen van verzuim (absenteïsme) en zijn zich vaak niet bewust van de aanmerkelijk grotere omvang van de kosten die ontstaan door verminderde arbeidsproductiviteit (presenteïsme). Ook zijn zij onbekend met de (online) interventies die beschikbaar zijn om presenteisme tegen te gaan. RESULTAAT Bij geïndiceerde preventie een afname in de incidentie van circa 15-25%. Additionele effecten: afname van verzuim en verbeterde arbeidsproductiviteit. ECONOMISCH RENDEMENT Aangezien het merendeel van de kosten van depressie veroorzaakt wordt door verzuim en verminderd arbeidsfunctioneren, is er een groot potentieel voor kosteneffectiviteit in deze doelgroep, vooral wanneer de betreffende interventies gericht wordt aangeboden aan werknemers die al verzuimen vanwege stressklachten. Daarnaast zijn nog een ruim aantal andere effecten die economisch renderen. De volgende figuren illustreren dit: Vanuit werkgeversperspectief: Arbeidsverzuim (-) Overwerk collega's (-) Inhuur (tijdelijk) personeel (-) Versterken veerkracht Bevlogenheid (+) Turnover personeel (-) Productiviteit (+) Vervroegd pensioen (-) Wervingskosten (-) Inwerken nieuw personeel (-) Imago organisatie (+) Wervingskosten (-) Vanuit werknemersperspectief: Bevlogenheid op het werk Kwaliteit van leven (+) Arbeidsproductiviteit (+) Baanbehoud (+) Versterken veerkracht Beter functioneren thuis Beter functioneren in vrije tijd Kwaliteit van gezinsfunctioneren (+) Productiviteit van de partner (+) Leerprestaties van de kinderen (+) Recuperatie / herstel (+) Maatschappelijke participatie (+) Geleverde mantelzorg (+) Vrijwilligerswerk (+) 9

10 Depressiepreventie bij mensen met eerdere depressies Doelgroep Bijna de helft van de mensen met een depressie krijgt later een nieuwe depressieve episode. Elke bijkomende episode verhoogt de kans op weer een episode. Gemiddeld gaat het om 7 episodes gedurende de levensloop, en wordt 21% van de levensduur doorgebracht in een depressieve conditie. De omvangrijke ziektelast door depressie komt voor een groot deel door deze recidiverende depressies. Er kan dus veel gewonnen worden door ons juist op deze groep te richten. Risicogroepen zijn mensen met eerdere depressies en dan vooral die personen bij wie nog residuele symptomen van een eerdere depressie aanwezig zijn. Dit is een groep die vaak al contact heeft gehad met de zorg. We kennen deze mensen als draaideurpatiënten. Er is dus geen enkel probleem met de herkenning en het bereik van deze doelgroep. De enige reden dat het telkens fout gaat met deze groep is gelegen in het financieringssysteem: nadat herstel is bereikt, sluit de behandelaar de DBC af en daarmee het verdere contact met de betreffende patiënt. Tot ze als draaideurpatiënt weer terugkeren in de zorg. Dat is echt een systeemfout die ook oplosbaar is. Stakeholders Stakeholders zijn GGZ-instellingen, huisartsen, POH-GGZ, patiëntverenigingen. Mensen met risico op een recidiverende depressie zijn te bereiken via GGZ-instellingen en huisartspraktijken. 10

11 Oplossingen Er is meta-analytische evidentie dat preventieve interventies het risico op recidief helpen te reduceren. Effectieve interventies zijn cognitieve (gedrags)therapie en een variant daarvan de mindfulness-based cognitieve (gedrags)therapie, en antidepressieve onderhoudsmedicatie. Preventieve psychologische interventies doen het overigens beter dan medicatie. E-health neemt hier een belangrijke plaats in, omdat daarmee een grote groep bereikt kan worden met relatief lage kosten. Kansrijke interventies zijn: Preventieve cognitieve therapie als online-interventie met een tele-monitoring systeem ("Depressievrij"): Na een E-health interventie gebaseerd op cognitieve therapie gevolgd te hebben, worden patiënten een tijd lang gevolgd door een telemonitoring systeem. Zij ontvangen een sms op hun mobiel met de vraag hoe het met ze gaat, en via het tele-monitoring systeem ontvangen zij daarna adviezen op maat. Preventieve cognitieve therapie als zelfhulp onder begeleiding van een POH. Om dit te realiseren dienen POH's getraind te worden. Vervolgens verwachten wij dat deze interventie kosteneffectief is, want zelfhulp (wat bijna niets kost) en begeleiding door POH's dient wel kosteneffectiever te zijn dan langdurige nazorg vanuit een ggz-instelling. Mindfulness-based cognitieve therapie wordt traditioneel toegepast juist bij recidiverende depressies en er is substantiële evidentie voor de werkzaamheid van deze aanpak. Belangrijk is dat patiënten de principes van mindfulness-based cognitieve (gedrags)therapie goed kunnen integreren in hun dagelijkse leven zodat effectbehoud gegarandeerd wordt. Cognitive bias modification (als online interventie) is iets waar momenteel onderzoek naar wordt gedaan. Het achterliggende therapeutische werkingsmechanisme is tamelijk ingewikkeld, maar de therapie zelf is heel simpel: eens per week gedurende zes weken 45 minuten iets doen dat op een computerspelletje lijkt. Dat voelt helemaal niet aan als een vervelende of enge therapie en is daarom heel acceptabel voor patiënten. Omdat het als computerspel aangeboden kan worden, is het ook heel betaalbaar en schaalbaar. Omdat het computerspelletje niet ingewikkeld is, lijkt deze interventie ook geschikt voor laag opgeleide patiënten. Op het moment is echter nader onderzoek nodig om te toetsen of al deze verwachtingen gegrond zijn, maar bestaand onderzoek op dit gebied stemt optimistisch. Resultaat Cognitieve therapie verkleint de kan op een terugval met 26%. Additionele effecten: verbetering van kwaliteit van leven en mogelijk een verbeterde productiviteit. Economisch rendement Het verminderen van recidief zal leiden tot minder zorgkosten en minder productieverliezen. 11

12 Depressiepreventie bij chronisch zieken en ouderen Doelgroep De prevalentie van depressie is naar schatting 2 tot 3 keer hoger onder chronisch zieken dan onder niet-chronisch zieken. De incidentie van depressie onder mensen met een chronische aandoening wordt geschat op per jaar. Onderherkenning en onderbehandeling is groot in deze groep. Het hebben van een depressie heeft bovendien een negatieve invloed op het beloop van de aandoening en therapietrouw. Naar schatting krijgt 15,9% van de 65-plussers een depressief syndroom gedurende een periode van drie jaar. Risicofactoren zijn het hebben van meerdere chronische ziekten, het ondervinden van (functionele) beperkingen, het gevoel van weinig greep op hun eigen leven te hebben, eerdere psychische stoornissen, een klein sociaal netwerk en gebrek aan sociale steun en recent verweduwd. Vooral de combinatie van deze factoren verhoogt het risico op het krijgen van een depressie aanzienlijk. Stakeholders Huisartsen, medisch specialisten, verpleegkundigen, thuiszorginstellingen, verzorgingsen verpleeghuizen, ouderenbonden, Mezzo, Alzheimer Nederland, Actiz, zorgverzekeraars, (lokale en landelijke) overheid. 12

13 Plan (a) Versterken van veerkracht Veel ouderen maken dagelijks van het internet gebruik: van de 55 tot 75 jarigen is dit ongeveer 75%. Dit aantal neemt in snel tempo toe, ook onder degenen die ouder dan 75 jaar zijn. Ouderen blijken vooral informatie te zoeken over onderwerpen die de gezondheid betreffen. E-mental-health interventies zijn dan ook kansrijk in deze doelgroep. Leven in de Plus is een online cursus, gebaseerd op de beschikbare evidentie om de veerkracht van ouderen zoveel mogelijk te stimuleren. Het is een interventie zonder coach maar met een helpdesk. Gemeenten kunnen de interventie inkopen en inwoners van die gemeenten kunnen de interventie dan gratis volgen. Om het bereik van deze interventie te vergroten dienen gemeenten en welzijnsorganisaties bekend gemaakt te worden met deze interventie en de hulpverleners achter de helpdesk getraind te worden. (b) Het verminderen van depressieve klachten Specifieke interventies zijn beschikbaar voor mensen een chronische ziekte, zoals 'Leren leven met een chronische ziekte', gericht op depressiepreventie. Specifiek voor ouderen met een chronische ziekte bestaat 'Life-review', waarin mensen hun levensverhaal opnieuw betekenis geven nu zij geconfronteerd zijn met een ingrijpende levenswending. Voor ouderen met subklinische depressieve symptomen is KleurJeLeven een effectieve interventie gebleken. Deze interventies moeten opgeschaald worden. Ook stepped care programma's zijn effectief gebleken in het voorkomen van depressie en angst tot wel 50% onder ouderen met subklinische symptomen. Een dergelijk programma bestaat uit de volgende stappen: 'watchful waiting', begeleide zelfhulp, problem solving treatment en verwijzing naar de huisarts voor verdere behandeling. Tot slot, om depressieve klachten bij chronisch zieken te onderkennen, is het nodig dat zorgverleners zoals wijkverpleegkundigen, praktijkondersteuners en praktijkverpleegkundigen, maatschappelijk werkers en ouderenadviseurs depressie en risicofactoren kunnen herkennen en de ernst ervan kunnen bepalen. In de e-learning 'Signaleren depressie' die speciaal is ontwikkeld voor deze doelgroepen, leren zij depressies te bespreken met cliënten en hen te adviseren over preventieve activiteiten, en dit advies te monitoren. Deze online cursus dient breed geïmplementeerd te worden. Resultaat Bij geïndiceerde preventie is een afname in de incidentie van 15-25% te verwachten. Een preventieve interventie voor ouderen (75+) die aangeboden wordt in een stepped-care format leidt tot een afname van 50% in de incidentie. Additionele effecten: minder zorgkosten en verbeterde participatie. Economisch rendement Er is evidentie dat preventieve interventies in de eerstelijn kosteneffectiever zijn dan in de gebruikelijke zorg. De beneden staande figuur illustreert de algemene principes. 13

14 14

Kansen voor gezondheid

Kansen voor gezondheid 10-6-2015 1 g Kansen voor gezondheid L a n g e r Jan Auke Walburg Vraagstelling Hoe kan je de gezondheid en het welbevinden van een populatie bevorderen zodanig dat: mentale en somatische ziektes afnemen

Nadere informatie

Samenvatting SAMENVATTING Hoofdstuk 1 is de algemene introductie over de inhoud van dit proefschrift. Depressie en angststoornissen zijn de meest voorkomende psychische stoornissen en brengen een grote

Nadere informatie

Abstract workshop symposium De handen in één vrijdag 10 april 2015

Abstract workshop symposium De handen in één vrijdag 10 april 2015 Abstract workshop symposium De handen in één vrijdag 10 april 2015 Versterking Jeugdgezondheidszorg op en met scholen Het RIVM -Centrum Gezond Leven (CGL) deed voorjaar 2014 onder het motto Versterking

Nadere informatie

Veerkracht en betrokkenheid aan het werk

Veerkracht en betrokkenheid aan het werk Veerkracht en betrokkenheid aan het werk 1st Nederlandse conferentie positieve psychologie Jan Auke Walburg Linda Bolier www.trimbos.nl VERMOGEN VAN NEDERLAND 2013 Mentale stoornissen Geen gezondheidsprobleem

Nadere informatie

Nationale en klinische ontwikkelingen in de psycho-oncologie; kunnen we online?

Nationale en klinische ontwikkelingen in de psycho-oncologie; kunnen we online? Nationale en klinische ontwikkelingen in de psycho-oncologie; kunnen we online? Mecheline van der Linden Afdeling medische oncologie VU medisch centrum 2011 1 Kanker: incidentie en prevalentie Incidentie:

Nadere informatie

Deel 1: Positieve psychologie

Deel 1: Positieve psychologie Deel 1: Positieve psychologie Welkom bij: Positieve gezondheid. Jan Auke Walburg 2 Carla Leurs 3 4 Bloei Bloei is de ontwikkeling van het fysieke en mentaal vermogen. Welbevinden en gezondheid Verschillende

Nadere informatie

E-health modules voor POH-GGZ. Ondersteun uw cliënt met Karify

E-health modules voor POH-GGZ. Ondersteun uw cliënt met Karify E-health modules voor POH-GGZ Ondersteun uw cliënt met Karify Waarom e-health? De zorg in Nederland verandert, en de GGZ dus ook. Op het gebied van budgetten, wetgeving en nieuwe eisen van verzekeraars

Nadere informatie

E-health modules voor de Basis-GGZ. Optimale zorgzwaarte met Karify

E-health modules voor de Basis-GGZ. Optimale zorgzwaarte met Karify E-health modules voor de Basis-GGZ Optimale zorgzwaarte met Karify E-health voor een hogere kwaliteit van de zorg De GGZ in Nederland krijgt een ander gezicht. Niet alleen veranderen de budgetten, de wetgeving

Nadere informatie

SAMENVATTING Depressie en verzuim Voorspellers voor verzuim en werkhervatting hoofdstuk 2 hoofdstuk 3

SAMENVATTING Depressie en verzuim Voorspellers voor verzuim en werkhervatting hoofdstuk 2 hoofdstuk 3 Samenvatting SAMENVATTING SAMENVATTING Depressie en verzuim Ongeveer 15% van de Nederlandse bevolking krijgt eens in zijn of haar leven een depressie. Het hebben van een depressie beïnvloedt het leven

Nadere informatie

Samenvatting R1 R2 R3 R4 R5 R6 R7 R8 R9

Samenvatting R1 R2 R3 R4 R5 R6 R7 R8 R9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 182 Depressie komt veel voor en is een van de meest invaliderende aandoeningen met een negatieve invloed op vele

Nadere informatie

Persoonsgerichte preventie: wie, wat, waar, hoe. Roderik Kraaijenhagen NIPED, Amsterdam

Persoonsgerichte preventie: wie, wat, waar, hoe. Roderik Kraaijenhagen NIPED, Amsterdam Persoonsgerichte preventie: wie, wat, waar, hoe Roderik Kraaijenhagen NIPED, Amsterdam Chronic disease burden - hart- en vaatziekten - diabetes - COPD - depressie / angst - obesitas Adequate preventie

Nadere informatie

Psychologische zorg voor kinderen en jongeren. De Golfbreker Preventie en psychologische zorg voor kinderen en jongeren. Samen werken aan jezelf

Psychologische zorg voor kinderen en jongeren. De Golfbreker Preventie en psychologische zorg voor kinderen en jongeren. Samen werken aan jezelf Psychologische zorg voor kinderen en jongeren De Golfbreker Preventie en psychologische zorg voor kinderen en jongeren Samen werken aan jezelf Inhoud Belang psychologische zorg voor jeugd Psychologische

Nadere informatie

HOOFDSTUK 1: INLEIDING

HOOFDSTUK 1: INLEIDING 168 Samenvatting 169 HOOFDSTUK 1: INLEIDING Bij circa 13.5% van de ouderen komen depressieve klachten voor. Met de term depressieve klachten worden klachten bedoeld die klinisch relevant zijn, maar niet

Nadere informatie

Gecombineerde Leefstijl Interventie Depressieve klachten in een eerstelijns zorgvoorziening

Gecombineerde Leefstijl Interventie Depressieve klachten in een eerstelijns zorgvoorziening Gecombineerde Leefstijl Interventie Depressieve klachten in een eerstelijns zorgvoorziening Onderzoeksopzet Waarom dit onderzoek? Beweging is goed voor de lichamelijke en geestelijke gezondheid. Wetenschappelijk

Nadere informatie

Onderwerpen/deelprojecten regionaal uitvoeringsprogramma depressiepreventie 2008 t/m 2011 Gelderse Roos

Onderwerpen/deelprojecten regionaal uitvoeringsprogramma depressiepreventie 2008 t/m 2011 Gelderse Roos Bijlage 2 Onderwerpen/deelprojecten regionaal uitvoeringsprogramma depressiepreventie 2008 t/m 2011 Gelderse Roos A1 Uitbrengen jaarkrant A2 Advertentie huis aan huis bladen A3 Consultatie B1 Brochures

Nadere informatie

Psycho-sociale gezondheid - Bouwstenen voor bereik

Psycho-sociale gezondheid - Bouwstenen voor bereik Psycho-sociale gezondheid - Bouwstenen voor bereik Verslag van het seminar Depressiepreventie en lage SES: hoe verhogen we het bereik? 16 november 2010 bij Trimbos Inleiding & aanleiding Jaarlijks worden

Nadere informatie

SAMENVATTING. Achtergrond en doelstellingen van dit proefschrift

SAMENVATTING. Achtergrond en doelstellingen van dit proefschrift 153 SAMENVATTING Achtergrond en doelstellingen van dit proefschrift Angst en depressie zijn de meest voorkomende psychische stoornissen, de ziektelast is hoog en deze aandoeningen brengen hoge kosten met

Nadere informatie

Mentaal Kapitaal. Jan A. Walburg. Trimbos Instituut Improving Mental Health by Sharing Knowledge

Mentaal Kapitaal. Jan A. Walburg. Trimbos Instituut Improving Mental Health by Sharing Knowledge Mentaal Kapitaal Jan A. Walburg Trimbos Instituut Improving Mental Health by Sharing Knowledge VERMOGEN VAN NEDERLAND 1900 VERMOGEN VAN NEDERLAND 2012 ONS BREIN IS DE POLDER VAN VANDAAG VROEGER DIJKEN

Nadere informatie

Samenvatting 181. Samenvatting

Samenvatting 181. Samenvatting Samenvatting 179 180 Samenvatting 181 Samenvatting Depressie is een veel voorkomende psychische aandoening die leidt tot beperkingen in het sociale, emotionele en fysieke functioneren en een grote invloed

Nadere informatie

WELZIJN OP RECEPT inhoud en kwaliteit.

WELZIJN OP RECEPT inhoud en kwaliteit. WELZIJN OP RECEPT inhoud en kwaliteit. Werkconferentie Movactor, Nieuwegein,16 februari, 2017. Jan Auke Walburg 3-3-2017 1 1. WOR als onderdeel van positieve gezondheid 2. Kwaliteit en effectiviteit WOR

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2016 2017 32 793 Preventief gezondheidsbeleid Nr. 259 BRIEF VAN DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der

Nadere informatie

Bijlage 3: Budget impactanalyse

Bijlage 3: Budget impactanalyse Bijlage 3: Budget impactanalyse Inleiding Tijdens de ontwikkeling van de generieke module Arbeid als medicijn werd een budget impactanalyse uitgevoerd waarin de impact werd onderzocht van het toepassen

Nadere informatie

Mentaalrijk voor verwijzers. Integrale aanpak tot verhoogde mentale weerbaarheid. Voorkomt en reduceert verzuim.

Mentaalrijk voor verwijzers. Integrale aanpak tot verhoogde mentale weerbaarheid. Voorkomt en reduceert verzuim. Mentaalrijk voor verwijzers Integrale aanpak tot verhoogde mentale weerbaarheid. Voorkomt en reduceert verzuim. duurzaam resultaat wetenschappelijk onderbouwd Verminderde productiviteit en verzuim Iedere

Nadere informatie

Stressklachten bij werkenden, van inzicht naar interventie

Stressklachten bij werkenden, van inzicht naar interventie Stressklachten bij werkenden, van inzicht naar interventie Dr. Karen Nieuwenhuijsen voor Arbeid en Gezondheid, AMC, Amsterdam Amsterdam, 17 juni 2016 Disclosure belangenverstrengeling (potentiële) belangenverstrengeling

Nadere informatie

Richtlijn depressie. Voor bedrijfsartsen en verzekeringsartsen

Richtlijn depressie. Voor bedrijfsartsen en verzekeringsartsen Richtlijn depressie Voor bedrijfsartsen en verzekeringsartsen 10 APRIL 2018 Indeling Presentatie Bespreking richtlijn depressie Werkwijzer poortwachter Een casus met een re-integratieverslag 10 APRIL 2018

Nadere informatie

preventie mentale ondersteuning direct en dichtbij

preventie mentale ondersteuning direct en dichtbij preventie ZORG BIEDEN DIRECT EN DICHTBIJ. DAAR STAAT INDIGO VOOR. HET LIEFST IN DE WIJK, LAAGDREMPELIG EN TOEGANKELIJK. VOOR IEDEREEN. mentale ondersteuning direct en dichtbij Indigo biedt niet alleen

Nadere informatie

Handreiking signalering en begeleiding GGZ-problematiek bij diabetes

Handreiking signalering en begeleiding GGZ-problematiek bij diabetes Handreiking signalering en begeleiding GGZ-problematiek bij diabetes September 2017 Handreiking signalering en begeleiding GGZ-problematiek tgv diabetes 1 Vooraf Patiënten met diabetes kampen met veel

Nadere informatie

PREVENTIE VOOR POH-GGZ

PREVENTIE VOOR POH-GGZ PREVENTIE VOOR POH-GGZ ZORG BIEDEN DIRECT EN DICHTBIJ. DAAR STAAT INDIGO VOOR. HET LIEFST IN DE WIJK, LAAGDREMPELIG EN TOEGANKELIJK. VOOR IEDEREEN. MENTALE ONDERSTEUNING DIRECT EN DICHTBIJ INDIGO BIEDT

Nadere informatie

Stepped care, zelfmanagement en e-health bij het herstel na kanker: van hype naar trend

Stepped care, zelfmanagement en e-health bij het herstel na kanker: van hype naar trend Stepped care, zelfmanagement en e-health bij het herstel na kanker: van hype naar trend Prof dr Irma Verdonck-de Leeuw psycholoog, logopedist, taalkundige VU medisch centrum Cancer Center Amsterdam Vrije

Nadere informatie

Depressie en depressieve klachten

Depressie en depressieve klachten Depressie en depressieve klachten Volksziekte nummer één?! Volgens voorspellingen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) wordt depressie volksziekte nummer één. Bijna 20% van alle Nederlanders krijgt

Nadere informatie

Business Case depressiepreventie in Zuid- Holland Noord. Nicolette van der Zouwe 29 mei 2012

Business Case depressiepreventie in Zuid- Holland Noord. Nicolette van der Zouwe 29 mei 2012 Business Case depressiepreventie in Zuid- Holland Noord Nicolette van der Zouwe 29 mei 2012 Opzet Business Case depressiepreventie (BC dp) Waarom Hoe Veerkracht initiatieven Hoe nu verder in ZHN? GGD NL,

Nadere informatie

strong teens & resilient minds STORM mbo onderzoekt hoe we depressie bij jongeren kunnen voorkomen

strong teens & resilient minds STORM mbo onderzoekt hoe we depressie bij jongeren kunnen voorkomen Veerkrachtige mbo ers, die lekker in hun vel zitten strong teens & resilient minds STORM mbo onderzoekt hoe we depressie bij jongeren kunnen voorkomen Iedereen verdient het om zich goed te voelen In de

Nadere informatie

Depressie in Zeeland

Depressie in Zeeland Depressie in Zeeland Kernpunten 15.000 119.000 19 jr en ouder ernstige depressieve klachten milde depressieve klachten ernstig depressieve klachten 19-24 jarigen 10 % 2012-2016 34% 57% 19-24 jarigen milde

Nadere informatie

uw antwoord op de Basis GGZ

uw antwoord op de Basis GGZ uw antwoord op de Basis GGZ mentale ondersteuning direct en dichtbij 2 Inhoudsopgave Indigo Wat is de Basis GGZ? Verwijscriteria Wat kan Indigo mij bieden? 1. POH-GGZ 2. Generalistische Basis GGZ Mirro:

Nadere informatie

E-mental health bij de huisarts

E-mental health bij de huisarts Improving Mental Health by Sharing Knowledge E-mental health bij de huisarts E-health best practice day 18 mei Odile Smeets Project Manager e-health Centre of Innovation 1. Welkom & vragen? 2. Wat? Programma

Nadere informatie

het antwoord op de Basis GGZ

het antwoord op de Basis GGZ het antwoord op de Basis GGZ mentale ondersteuning direct en dichtbij Inhoudsopgave Indigo Wat is de Basis GGZ? Verwijscriteria Wat kan Indigo mij bieden? 1. POH-GGZ 2. Generalistische Basis GGZ 3. mirro:

Nadere informatie

INDIGO HET ANTWOORD OP DE BASIS GGZ

INDIGO HET ANTWOORD OP DE BASIS GGZ INDIGO HET ANTWOORD OP DE BASIS GGZ Inhoudsopgave Indigo Brabant 2 Wat is de Basis GGZ? 2 Wat kan Indigo mij bieden? 4 1. POH-GGZ 2. Generalistische Basis GGZ Specialistische GGZ 7 Heeft u vragen? 7 Contact

Nadere informatie

Introductie. ehealth in de basisggz?! Waarom. Definitie 7-3-2014. ehealth: Verschijningsvormen. Even voorstellen..

Introductie. ehealth in de basisggz?! Waarom. Definitie 7-3-2014. ehealth: Verschijningsvormen. Even voorstellen.. Introductie Saskia Timmer Changinghealthcare Academy (online) opleiden voor (e)health #CHCacademy ehealth in de basisggz?! 11 maart 2014, S.Timmer 1 2 Waarom Definitie ehealth ehealth: Gebruik van ICT

Nadere informatie

het antwoord op de Basis GGZ

het antwoord op de Basis GGZ het antwoord op de Basis GGZ mentale ondersteuning direct en dichtbij 2 Inhoudsopgave Indigo Wat is de Basis GGZ? Verwijscriteria Wat kan Indigo mij bieden? 1. POH-GGZ 2. Generalistische Basis GGZ 3. mirro:

Nadere informatie

GGD Hollands Noorden. en wijkverpleegkundigen met S1-taken

GGD Hollands Noorden. en wijkverpleegkundigen met S1-taken GGD Hollands Noorden en wijkverpleegkundigen met S1-taken Waarom een GGD? Wet Publieke Gezondheidszorg (WPG): Gezondheidsbeschermende en gezondheidsbevorderende maatregelen voor de bevolking of specifieke

Nadere informatie

Ongemerkt problematisch. Marieke Zwaanswijk (onderzoeker NIVEL) Marijke Lutjenhuis (huisarts)

Ongemerkt problematisch. Marieke Zwaanswijk (onderzoeker NIVEL) Marijke Lutjenhuis (huisarts) Ongemerkt problematisch Marieke Zwaanswijk (onderzoeker NIVEL) Marijke Lutjenhuis (huisarts) Kijk, als een kind zich opzettelijk uit de auto gooit, dan is het vrij duidelijk dat er iets mis is. Dan heb

Nadere informatie

Programma Participatie en Gezondheid

Programma Participatie en Gezondheid Programma Participatie en Gezondheid TNO & VUmc met AWVN voor Ministeries SZW, VWS en BZK Donderdag 20 November 2008 1 Programma participatie en gezondheid 1. Behoud en bevorderen van een gezonde arbeidsparticipatie

Nadere informatie

Op weg naar de speerpuntennotitie lokaal gezondheidsbeleid Boxmeer 2009 2011: Speerpunten voor Boxmeer?? Esther Hendriks 24 september 2009

Op weg naar de speerpuntennotitie lokaal gezondheidsbeleid Boxmeer 2009 2011: Speerpunten voor Boxmeer?? Esther Hendriks 24 september 2009 Op weg naar de speerpuntennotitie lokaal gezondheidsbeleid Boxmeer 2009 2011: Speerpunten voor Boxmeer?? Esther Hendriks 24 september 2009 Op weg naar speerpuntennotitie? Wat doen/deden we al? Welke gezondheidsproblemen

Nadere informatie

Samenvatting (Summary in Dutch)

Samenvatting (Summary in Dutch) Samenvatting (Summary in Dutch) Depressieve stoornissen zijn wijdverspreid, hebben nadelige gevolgen voor de kwaliteit van leven van patiënten en hun familieleden. Deze stoornissen worden geassocieerd

Nadere informatie

Kennislacunes NHG-Standaard Depressie

Kennislacunes NHG-Standaard Depressie Kennislacunes Kennislacunes 1. Het nut van screening naar depressie bij mensen met een chronische somatische aandoening in de (noot 15-16). 2. De 4DKL als instrument om het verloop van de (ernst van de)

Nadere informatie

Cognitieve gedragstherapie bij problematisch alcoholgebruik

Cognitieve gedragstherapie bij problematisch alcoholgebruik Cognitieve gedragstherapie bij problematisch alcoholgebruik Informatie voor mensen die hun probleem willen aanpakken 2 Kortdurende motiverende interventie en cognitieve gedragstherapie Een effectieve behandeling

Nadere informatie

Verwijzen naar de GGZ. Wanneer verwijzen naar de Generalistische basis GGZ en Gespecialiseerde GGZ?

Verwijzen naar de GGZ. Wanneer verwijzen naar de Generalistische basis GGZ en Gespecialiseerde GGZ? Verwijzen naar de GGZ Wanneer verwijzen naar de Generalistische basis GGZ en Gespecialiseerde GGZ? Nieuwe structuur in de geestelijke gezondheidszorg Om de kwaliteit en de kostenbeheersing in de geestelijke

Nadere informatie

Improving Mental Health by Sharing Knowledge. Effectieve interventies en aanpakken voor opvoeders van adolescenten

Improving Mental Health by Sharing Knowledge. Effectieve interventies en aanpakken voor opvoeders van adolescenten Improving Mental Health by Sharing Knowledge Effectieve interventies en aanpakken voor opvoeders van adolescenten Alcohol en opvoeding 15 Ouders rond 2008 onderschatten alcoholgebruik van hun kinderen

Nadere informatie

Richtlijnen aanpak verzuim om psychische redenen

Richtlijnen aanpak verzuim om psychische redenen Richtlijnen aanpak verzuim om psychische redenen HR&O november 2014 Opgesteld door: Asja Gruijters, adviseur HR&O 1 1. Inleiding Om te komen tot een integraal PSA-beleid is het belangrijk richtlijnen op

Nadere informatie

Betere zorg voor patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden

Betere zorg voor patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden Betere zorg voor patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden Prof. dr. Jany Rademakers NIVEL Nederlands Instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg CAPHRI Care and Public Health Research Institute

Nadere informatie

Een depressie. P unt P. kan u helpen. volwassenen

Een depressie. P unt P. kan u helpen. volwassenen Een depressie P unt P kan u helpen volwassenen Iedereen is wel eens moe, somber en lusteloos. Het is een normale reactie op tegenvallers, een verlies en andere vervelende gebeurtenissen. Wanneer dit soort

Nadere informatie

Gezond en vitaal richting pensioen

Gezond en vitaal richting pensioen Gezond en vitaal richting pensioen Hoe blijven medewerkers gezond, vitaal en inzetbaar tot aan hun pensioen (en daarna)? Wouter Schouten adviseur bedrijfszorg Pensioen < 2008 Pensioen > 2018 Medewerkers

Nadere informatie

Kwaliteit, effectiviteit en innovatie

Kwaliteit, effectiviteit en innovatie Kwaliteit, effectiviteit en innovatie Katherina Martin Abello, Odile Smeets I.COM Innovation Centre of Mental Health and Technology Improving Mental Health by Sharing Knowledge I.COM I.COM is het Innovation

Nadere informatie

Angststoornissen. Verzekeringsgeneeskundig protocol

Angststoornissen. Verzekeringsgeneeskundig protocol Angststoornissen Verzekeringsgeneeskundig protocol Epidemiologie I De jaarprevalentie voor psychische stoornissen onder de beroepsbevolking in Nederland wordt geschat op: 1. 5-10% 2. 10-15% 15% 3. 15-20%

Nadere informatie

en jongeren Oolgaardt lezing 24 juni 2008 Ireen de Graaf Trimbos-instituut 2008 1

en jongeren Oolgaardt lezing 24 juni 2008 Ireen de Graaf Trimbos-instituut 2008 1 Depressie bij kinderen en jongeren Oolgaardt lezing 24 juni 2008 Ireen de Graaf Trimbos-instituut 2008 1 Welbevinden ebe van Nederlandse kinderen Nederlandse kinderen het gelukkigst in Europa 92% 12-24

Nadere informatie

Hoofdstuk 1 is de algemene inleiding van dit proefschrift. Samenvattend, depressie is een veelvoorkomende stoornis met een grote impact op zowel het

Hoofdstuk 1 is de algemene inleiding van dit proefschrift. Samenvattend, depressie is een veelvoorkomende stoornis met een grote impact op zowel het Samenvatting Hoofdstuk 1 is de algemene inleiding van dit proefschrift. Samenvattend, depressie is een veelvoorkomende stoornis met een grote impact op zowel het individu als op populatieniveau. Effectieve

Nadere informatie

SAMENVATTING SAMENVATTING. Werk en Psychische Gezondheid: Studies naar de invloed van werk kenmerken, sociale rollen en gender

SAMENVATTING SAMENVATTING. Werk en Psychische Gezondheid: Studies naar de invloed van werk kenmerken, sociale rollen en gender SAMENVATTING Werk en Psychische Gezondheid: Studies naar de invloed van werk kenmerken, sociale rollen en gender In de jaren negentig werd duidelijk dat steeds meer werknemers in Nederland, waaronder in

Nadere informatie

Vitale organisaties staan sterker en presteren beter! Health is a new business strategy

Vitale organisaties staan sterker en presteren beter! Health is a new business strategy Vitale organisaties staan sterker en presteren beter! Health is a new business strategy Zo staan uw medewerkers er voor (2014) 100 medewerkers: 10 met stressklachten 4 verhoogde kans burn-out 2 depressief

Nadere informatie

Behandeling informatie.

Behandeling informatie. Behandeling informatie. Bij een wachttijd langer dan een maand wordt de mogelijkheid geboden om door te verwijzen naar een andere GBGGZ- aanbieder. Psychologenpraktijk NK heeft nauwe contacten met een

Nadere informatie

Lokale paragraaf gezondheidsnota

Lokale paragraaf gezondheidsnota Lokale paragraaf gezondheidsnota Aanleiding: Gemeenten hebben de wettelijke taak om de gezondheid van hun burgers te beschermen en te bevorderen. Deze taak staat beschreven in de Wet Publieke Gezondheid.

Nadere informatie

Niet-medische ondersteuning: wat levert het op? Sinzer 6 februari Symposium Ondersteuning bij Kanker: Samen naar beter!

Niet-medische ondersteuning: wat levert het op? Sinzer 6 februari Symposium Ondersteuning bij Kanker: Samen naar beter! Niet-medische ondersteuning: wat levert het op? Sinzer 6 februari 2019 Symposium Ondersteuning bij Kanker: Samen naar beter! Sinzer - Impact Experts Impact strategie Impact rapportage Impact management

Nadere informatie

Congres ziekenhuispsychiatrie

Congres ziekenhuispsychiatrie Congres ziekenhuispsychiatrie Het belang van integrale zorg psychiatrie & somatiek belicht vanuit de visie van de zorgverzekeraar 7 november 2013 Anouk Mateijsen Regio manager, Achmea Divisie Zorg & Gezondheid

Nadere informatie

Online Psychologische Hulp Depressie

Online Psychologische Hulp Depressie Online Psychologische Hulp Depressie 2 Online Psychologische Hulp In deze brochure maak je kennis met de online behandeling Depressie van. Je krijgt uitleg over wat een depressie is en hoe jou kan helpen

Nadere informatie

Ark n. Wat kunnen wij voor u doen

Ark n. Wat kunnen wij voor u doen Ark n basis GGZ Wat kunnen wij voor u doen Arkin BasisGGz is uw partner in de generalistische basis GGz. Wij bieden een complete dienstverlening van behandeling tot praktijkondersteuning. Centraal in onze

Nadere informatie

Werkgerichte interventies bij psychische klachten

Werkgerichte interventies bij psychische klachten Werkgerichte interventies bij psychische klachten Dr. Karen Nieuwenhuijsen voor Arbeid en Gezondheid, AMC Goed Gestemd aan het werk, 20 maart 2013 Inhoud I. Psychische aandoeningen en problemen in werk

Nadere informatie

Aan de slag. Geestelijk gezond

Aan de slag. Geestelijk gezond Direct aan de slag Geestelijk gezond Iedereen streeft naar een gezond leven. Daarin past de zorg voor lichaam en geest. Niet alleen omdat mensen daar zelf bij gebaat zijn, maar ook omdat onze omgeving

Nadere informatie

Innovatie in de Zorg en in de farmacie

Innovatie in de Zorg en in de farmacie Innovatie in de Zorg en in de farmacie niets nieuws onder de horizon, wel bitter noodzakelijk Patrick Edgar Senior Manager Zorginkoop Is innovatie in de zorg nodig? Het gaat toch goed? Nederlanders leven

Nadere informatie

Bipolaire stoornissen

Bipolaire stoornissen Bipolaire stoornissen PuntP kan u helpen volwassenen Sommige mensen hebben last van stemmingsschommelingen die niet in verhouding staan tot wat er in hun persoonlijke omgeving gebeurt. De stemming lijkt

Nadere informatie

Kennissynthese arbeid en psychische aandoeningen. Dr. F.G.Schaafsma Dr. H. Michon Prof. dr. J.R. Anema

Kennissynthese arbeid en psychische aandoeningen. Dr. F.G.Schaafsma Dr. H. Michon Prof. dr. J.R. Anema Kennissynthese arbeid en psychische aandoeningen Dr. F.G.Schaafsma Dr. H. Michon Prof. dr. J.R. Anema Ernstige Psychische Aandoeningen (EPA) Definitie consensus groep EPA¹ - Sprake van psychische stoornis

Nadere informatie

Samenvatting van: Zorgkosten en maatschappelijke baten van reumatherapieën bij reumatoïde artritis

Samenvatting van: Zorgkosten en maatschappelijke baten van reumatherapieën bij reumatoïde artritis Samenvatting van: Zorgkosten en maatschappelijke baten van reumatherapieën bij reumatoïde artritis Iris Blankers Annelise Notenboom Carlien Schrijvershof Het rapport is te downloaden van www.ape.nl Nadere

Nadere informatie

NVAB-richtlijn blijkt effectief

NVAB-richtlijn blijkt effectief NVAB-richtlijn blijkt effectief Nieuwenhuijsen onderzocht de kwaliteit van de sociaal-medische begeleiding door bedrijfsartsen van werknemers die verzuimen vanwege overspannenheid, burn-out, depressies

Nadere informatie

EVIDENCE BASED WERKEN MET E-HEALTH: BIJ ELKE CLIËNT? PROF. DR. ANNEMIEKE VAN STRATEN

EVIDENCE BASED WERKEN MET E-HEALTH: BIJ ELKE CLIËNT? PROF. DR. ANNEMIEKE VAN STRATEN EVIDENCE BASED WERKEN MET E-HEALTH: BIJ ELKE CLIËNT? PROF. DR. ANNEMIEKE VAN STRATEN 2 Hoogleraar Klinische Psychologie VU POH- GGZ in huisartsenpraktijk 3 E-health Wat bedoel ik daarmee? 4 Uitgangspunt:

Nadere informatie

Meer Grip Op Werk YVONNE HOMBERGEN, YPSE LISA DILLEN, YPSE MONIEK ZI JLSTRA-VLASVELD, TRIMBOS-INSTITUUT

Meer Grip Op Werk YVONNE HOMBERGEN, YPSE LISA DILLEN, YPSE MONIEK ZI JLSTRA-VLASVELD, TRIMBOS-INSTITUUT Meer Grip Op Werk YVONNE HOMBERGEN, YPSE LISA DILLEN, YPSE MONIEK ZIJLSTRA-VLASVELD, TRIMBOS-INSTITUUT Hoe denken jullie erover? Werkt E-mental health? Aanbod vaak gebaseerd op bestaand face to face of

Nadere informatie

E-Mental Health Interventies Bronnen: Robuust, Trimbos Instituut, Lijn1

E-Mental Health Interventies Bronnen: Robuust, Trimbos Instituut, Lijn1 E-Mental Health Interventies Bronnen: Robuust, Trimbos Instituut, Lijn1 Doelgroep Inhoud Waar? Type cursus Kosten* Volwassenen Mentaal Vitaal Informatie over psychische gezondheid en overzichtssite met

Nadere informatie

Inleiding. Familiale kwetsbaarheid en geslacht. Samenvatting

Inleiding. Familiale kwetsbaarheid en geslacht. Samenvatting Inleiding Depressie en angst zijn veel voorkomende psychische stoornissen. Het ontstaan van deze stoornissen is gerelateerd aan een breed scala van risicofactoren, zoals genetische kwetsbaarheid, neurofysiologisch

Nadere informatie

Ouderenmonitor 2011. Gezondheidsonderzoek 65-plussers regio Nijmegen. Gezondheidsonderzoek kinderen 0-12 jaar regio Nijmegen

Ouderenmonitor 2011. Gezondheidsonderzoek 65-plussers regio Nijmegen. Gezondheidsonderzoek kinderen 0-12 jaar regio Nijmegen Ouderenmonitor 2011 Gezondheidsonderzoek 65-plussers regio Nijmegen Gezondheidsonderzoek kinderen 0-12 jaar regio Nijmegen De Ouderenmonitor is een onderzoek naar de lichamelijke, sociale en geestelijke

Nadere informatie

NEDERLANDSE SAMENVATTING 143. Nederlandse samenvatting

NEDERLANDSE SAMENVATTING 143. Nederlandse samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING 143 Nederlandse samenvatting 144 NEDERLANDSE SAMENVATTING De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) stelt dat psychische gezondheid een staat van welzijn is waarin een individu zich

Nadere informatie

Depressief syndroom Persoonlijke Psychiatrie,

Depressief syndroom Persoonlijke Psychiatrie, Depressief syndroom Persoonlijke Psychiatrie, 21-6-2017 Jan Spijker, psychiater, hoogleraar Chronische Depressie, Radboud Universiteit Nijmegen hoofd programma depressie Pro Persona, Nijmegen Indeling

Nadere informatie

Verslaving en comorbiditeit

Verslaving en comorbiditeit Verslaving en comorbiditeit Wat is de evidentie? Dr. E. Vedel, Jellinek, Arkin 18 november 2014 Comobiditeitis hot 1 Jellinek onderzoek comorbiditeit Verslaving & persoonlijkheid, 1997 Verslaving & ADHD,

Nadere informatie

De psychische en sociale hulpvraag van volwassenen in de huisartsenpraktijk van

De psychische en sociale hulpvraag van volwassenen in de huisartsenpraktijk van Dit factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Beurs, D. de, Magnée, T., Bakker, D. de, Verhaak, P. De psychische en sociale hulpvraag van volwassenen in de huisartsenpraktijk

Nadere informatie

Analyse van de inzet van de POH-GGZ in de huisartsenpraktijk over de periode

Analyse van de inzet van de POH-GGZ in de huisartsenpraktijk over de periode Dit factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Beurs, D. de, Magnée, T., Bakker, D. de, Verhaak, P. Analyse van de inzet van de POH-GGZ in de huisartsenpraktijk over

Nadere informatie

Brijder Verslavingszorg Hoofddorp

Brijder Verslavingszorg Hoofddorp Ons Team Ons team is zeer divers. We bestaan uit het secretariaat, psychologen, maatschappelijk werkers, sociaal psychiatrisch verpleegkundigen, cognitief gedragstherapeutisch werkers, ervaringsdeskundigen,

Nadere informatie

CVS, CHRONISCHE PIJN EN ANDERE FUNCTIONELE KLACHTEN

CVS, CHRONISCHE PIJN EN ANDERE FUNCTIONELE KLACHTEN CVS, CHRONISCHE PIJN EN ANDERE FUNCTIONELE KLACHTEN DR. E.J. SULKERS, KINDERARTS ADRZ Symposium Nehalennia, 11 april 2013 MOEHEID KAN EEN SYMPTOOM ZIJN VAN EEN: - infectieziekte; - orgaanziekte (hart,

Nadere informatie

Zelfmanagement. Zelfmanagement bij Oedeem

Zelfmanagement. Zelfmanagement bij Oedeem Vergoeding mogelijk vanuit uw zorgverzekeraar Zelfmanagement bij Oedeem Zelfmanagement Als u chronisch ziek wordt, moet u opnieuw de balans vinden. Uw leven verandert. Door middel van zelfmanagement leert

Nadere informatie

Cobi Oostveen Bedrijfsarts Bedrijfsartsconsulent oncologie. Nascholing NVAB Noord 6 april 2017

Cobi Oostveen Bedrijfsarts Bedrijfsartsconsulent oncologie. Nascholing NVAB Noord 6 april 2017 Cobi Oostveen Bedrijfsarts Bedrijfsartsconsulent oncologie Nascholing NVAB Noord 6 april 2017 De brug van kanker naar arbeid Aanleiding Arbeidsparticipatie van mensen die behandeld worden of zijn voor

Nadere informatie

Cognitieve gedragstherapie in en voor de Basis GGz

Cognitieve gedragstherapie in en voor de Basis GGz Cognitieve gedragstherapie in en voor de Basis GGz Mark van der Gaag PhD Hoogleraar Klinische Psychologie, Vrije Universiteit Amsterdam Hoofd Psychose Onderzoek, Parnassia, Den Haag 1 Wat is gedragstherapie

Nadere informatie

OInleiding1c Psychische ongezondheid Psychische problemen Ervaren gezondheid Eenzaamheid

OInleiding1c Psychische ongezondheid Psychische problemen Ervaren gezondheid Eenzaamheid OInleiding 1 c Depressie is één van de belangrijkste psychische stoornissen waar met preventie gezondheidswinst is te behalen. Depressie is daarom als landelijk speerpunt gekozen. In deze factsheet zal

Nadere informatie

Leven met kanker. Prof dr Irma Verdonck-de Leeuw. VUmc Keel-, Neus- en Oorheelkunde / hoofd-halschirurgie. VU Klinische Psychologie

Leven met kanker. Prof dr Irma Verdonck-de Leeuw. VUmc Keel-, Neus- en Oorheelkunde / hoofd-halschirurgie. VU Klinische Psychologie Leven met kanker Prof dr Irma Verdonck-de Leeuw VUmc Keel-, Neus- en Oorheelkunde / hoofd-halschirurgie VU Klinische Psychologie Leerstoel wordt gefinancierd door Alpe d HuZes Zeer succesvolle fondsenwerver:

Nadere informatie

Mentale kracht in de Forensische Psychiatrie

Mentale kracht in de Forensische Psychiatrie Mentale Mentale kracht in de Forensische Psychiatrie LFPZ,Zeeland, 11 juni 2009 Jan Auke Walburg Principes van positieve psychologie Bestudering positieve subjectieve ervaringen en constructieve cognities.

Nadere informatie

Regionaal zorgpad Depressie Zorggroep Synchroon

Regionaal zorgpad Depressie Zorggroep Synchroon Regionaal zorgpad Depressie Zorggroep Synchroon April 2014 Zorgpad Depressie 4-6-2014 1 Regionaal zorgpad Depressie Zorggroep Synchroon, april 2014 Zorgpad Depressie 4-6-2014 2 Regionaal Zorgpad Depressie

Nadere informatie

Investeren in Sterk naar Werk. Ziek en mondig in de 1 e lijn

Investeren in Sterk naar Werk. Ziek en mondig in de 1 e lijn Investeren in Sterk naar Werk. Ziek en mondig in de 1 e lijn Kerst Zwart, projectleider SnW en directeur Welder 14 april 2010, Zorgverzekeraars Nederland 1 Doel Sterk naar Werk Vergroten (arbeids)participatie

Nadere informatie

Zorgpad Somatische symptoomstoornis en verwante stoornissen. Zorgpad Somatische symptoomstoornis

Zorgpad Somatische symptoomstoornis en verwante stoornissen. Zorgpad Somatische symptoomstoornis Zorgpad Somatische symptoomstoornis en verwante stoornissen Een zorgpad beschrijft hoe uw behandeling er uit gaat zien. En welke behandelmethode wordt gebruikt. Stap 1-5 zijn de standaard modules, voor

Nadere informatie

Voor mentaal fitte werknemers

Voor mentaal fitte werknemers Voor mentaal fitte werknemers Welkom Wij geloven in een wereld waarin iedereen zelf de regie heeft over zijn of haar mentale welzijn. We bieden medewerkers de handvatten om weerbaar te worden en de eigen

Nadere informatie

Welkom bij: Keuzedelen over vitaal werken, nu en in de toekomst

Welkom bij: Keuzedelen over vitaal werken, nu en in de toekomst Welkom bij: Keuzedelen over vitaal werken, nu en in de toekomst Workshop KD vitaal werken Voorstellen Heidy & ontspanning Doel van de workshop: bewustwording op wat vitaal werken is, wat vitaliteits-ontwikkelingen

Nadere informatie

E-health modules voor de SGGZ. Alle cliënten online met Karify

E-health modules voor de SGGZ. Alle cliënten online met Karify E-health modules voor de SGGZ Alle cliënten online met Karify Nieuwe eisen aan de zorg De zorg in Nederland verandert in een hoog tempo. Bestuurders, politici en verzekeraars stellen nieuwe eisen op het

Nadere informatie

het antwoord op de Basis GGZ

het antwoord op de Basis GGZ het antwoord op de Basis GGZ mentale ondersteuning direct en dichtbij Inhoudsopgave Indigo Wat is de Basis GGZ? Verwijscriteria Wat kan Indigo mij bieden? 1. POH-GGZ 2. Generalistische Basis GGZ Mirro:

Nadere informatie

MS: Revalidatie in de vroege fase. H.G.A. Hacking, revalidatiearts.

MS: Revalidatie in de vroege fase. H.G.A. Hacking, revalidatiearts. MS: Revalidatie in de vroege fase H.G.A. Hacking, revalidatiearts. Wat valt er te revalideren in de vroege fase? Aan bod komen: 1. Wat is revalidatie? 2. Hoe ga ik om met deze chronische aandoening (coping)?

Nadere informatie

Bedrijfskundige opbrengsten van investeren in Vitaliteit en Gezondheid. Prof. Dr. Gerard I.J.M. Zwetsloot

Bedrijfskundige opbrengsten van investeren in Vitaliteit en Gezondheid. Prof. Dr. Gerard I.J.M. Zwetsloot Bedrijfskundige opbrengsten van investeren in Vitaliteit en Gezondheid Prof. Dr. Gerard I.J.M. Zwetsloot Programma Workshop Eerste deel: Presentatie Visie op Gezond Ondernemen Een paar voorbeelden van

Nadere informatie

Wat doen zelfhulp en vroeghulp aan verslaving?

Wat doen zelfhulp en vroeghulp aan verslaving? Wat doen zelfhulp en vroeghulp aan verslaving? Dag van de verslaving 12 oktober 2007 Gerard M. Schippers Academisch Medisch Centrum Universiteit van Amsterdam Tijdschrift sinds 2005 Bohn Stafleu Van Loghum

Nadere informatie

Als het niet over gaat

Als het niet over gaat Als het niet over gaat Begeleiding van chronisch psychiatrisch patiënten in de huisartsenpraktijk Marian Oud en Ingrid Houtman kaderartsen ggz Na deze workshop heb je: Leerdoelen kennis van de componenten

Nadere informatie