INHOUDSTAFEL FINANCIEEL RECHT

Transcriptie

1 INHOUDSTAFEL FINANCIEEL RECHT HOOFDSTUK I. GELD IN HET RECHT 1 Afdeling 1. Soorten geld A. Chartaal geld B. Giraal geld 2 C. Elektronisch geld 4 Afdeling 2. Betaling in geld in de verhouding tussen schuldenaar en schuldeiser 6 A. Betaling is een rechtshandeling waardoor een verbintenis wordt uitgevoerd B. Principe van het monetair nominalisme 7 C. Laattijdige betaling van een geldschuld 8 1. Gemeen recht 2. Contractuele afwijkingen in de verhouding tussen ondernemingen en consumenten 3. Bijzondere wettelijke regeling voor handelstransacties tussen ondernemingen 9 Afdeling 3. Geld in de internationale handel 11 A. Betaalmunt en verbintenismunt B. Wisselkoersschommelingen 15 C. IPR-vragen 16 HOOFDSTUK II. REKENINGEN 18 Afdeling 1. Geldrekeningen A. Functies van een bankrekening B. Soorten rekeningen De zichtrekening 2. Spaarrekening Termijnrekening 4. De rekening-courant a) Definitie en voordelen b) Kenmerken van de rekening courant 22 i) Consensueel karakter ii) Beginsel van de algemene affectatie 23 iii) Wederzijdse remises iv) Het novatoir karakter 24 v) Het ondeelbaar karakter 25 vi) Interesten 26 c) Theoretische grondslag 5. De kwaliteitsrekening De escrow-account Gezamenlijke rekeningen 29

2 8. Slapende rekeningen 31 C. Openen van een rekening 1. De rekening: een overeenkomst beheerst door algemene voorwaarden 2. Recht op een rekening? 33 a) De Wet Basis-bankdienst is niet van toepassing 34 b) De Wet Basis-bankdienst is wel van toepassing 35 i) Inhoud en kostprijs van de basis-bankdienst ii) Beperkingen inzake de verwerving van de basis-bankdienst iii) Weigering en opzegging van de basis-bankdienst Verificatieverplichting a) De witwaswetgeving b) Gemeen recht Bevoegdheid en bekwaamheid 40 a) De minderjarige b) De gehuwde persoon c) Rechtspersonen Bijzondere precontractuele informatieverplichtingen a) Prijsaanduiding homogene financiële diensten 44 b) Wet Betalingsdiensten 46 c) Wet Consumentenkrediet 48 d) Overeenkomsten op afstand met consumenten 49 e) Diensten van de informatiemaatschappij 50 f) Cumulatieve toepassing informatieverplichtingen Herroepingsrecht 52 D. Werking van de rekening 1. Boeking in rekening 2. Informatieverplichtingen 53 a) Inhoud van de informatieverplichting i) Gemeen recht ii) Wet Betalingsdiensten 54 iii) Andere informatieverplichtingen 56 b) Belang van protest na informatie De valutadatum Interesten 60 a) Berekening van interesten b) Kapitalisatie van interesten anatocisme 61 c) De rentevoet Eenzijdige wijzigingen 64 a) Geen toepassing van bijzondere wetgeving b) Consumenten 65 i) Wijziging van het raamcontract (zichtrekening) ii) Wijziging van de rentevoet/wisselkoers (zichtrekening) 66 iii) Verhouding Wet Betalingsdiensten tot andere consumentenwetgeving 67

3 iv) Wijziging spaar- en termijnrekeningovereenkomst 6. Bedingen van eenheid van rekening en compensatiebedingen Beslag onder derden op een bankrekening 71 a) Algemeen b) Het creditsaldo en de lopende verrichtingen 73 c) Beperkte beslagbaarheid 74 d) Beslag en schuldvergelijking 75 e) Beslag en gerechtelijke reorganisatie 76 f) Enkele bijzondere situaties i) Gezamenlijke rekeningen ii) Kwaliteitsrekening 77 iii) Escrow account E. Sluiting van de rekening Beëindiging op grond van elementen onafhankelijk van de wil van de partijen79 2. Vrijwillige beëindiging van de overeenkomst Beëindiging van domiciliëring Beëindiging van rekening-courant 5. Accessorium sequitur principale Bankoverstapdienst 7. Gevolgen van de sluiting van de rekening Verjaring 85 HOOFDSTUK III. BETALINGEN 86 A. Overzicht van girale en elektronische betaaltechnieken en hun civielrechtelijke kwalificatie 1. De overschrijving 2. Debetkaarten (Bancontact-kaart) Kredietkaarten Doorlopende opdracht en domiciliëring Proton 6. Internet-betaalsystemen: het voorbeeld van PayPal Mobiele betalingen B. De verhouding tussen de schuldenaar en de schuldeiser Giraal geld is geen wettig betaalmiddel a) Uitzonderingen van wettelijke of reglementaire aard b) Andersluidende afspraken Tijdstip van betaling Tijdstip van betaling en faillissement van één van de partijen uit de onderliggende verhouding 100 C. De verhouding tussen de rekeninghouder en de betalingsdienstaanbieder Algemeen 2. Toepassingsgebied Wet Betalingsdiensten 3. Foutieve uitvoering van betalingstransacties 105

4 a) Wet Betalingsdiensten is van toepassing i) Transacties geïnitieerd door betaler ii) Transacties geïnitieerd door of via de begunstigde 106 iii) Uitzonderingen 107 iv) Interbancair verhaalsrecht 109 v) Bijzondere vraag: filtrage bij overschrijvingen b) De Wet Betalingsdiensten is niet van toepassing 110 i) Aansprakelijkheid op grond van het gemeen recht 111 ii) De impact van de bankvoorwaarden 112 iii) Vergelijking met regime uit de Wet Betalingsdiensten Uitvoeringstermijn 114 a) Bijzonder toepassingsgebied b) Door de betaler geïnitieerde betalingstransacties 115 c) Door of via de begunstigde geïnitieerde betalingstransacties 116 d) Storten van gelden aan het loket 5. Niet-toegestane betalingstransacties 117 a) Verloren of gestolen betaalinstrument b) Misbruik van het betaalinstrument zonder verlies of diefstal 121 c) Namaak 122 d) Elektronisch geld e) Schriftelijke geïnitieerde, vervalste overschrijvingsopdrachten f) Terugbetalingsverplichting 123 g) Vrijstelling van aansprakelijkheid van de betaler (als sanctie) 124 h) Betalingsdienstgebruikers die geen consument zijn Herroepbaarheid van de betalingsopdracht a) Toepassing van de Wet Betalingsdiensten b) Gemeenrechtelijke analyse 127 c) Impact onherroepelijkheid binnen betalingssystemen Kosten bij verrichten van betalingen a) Europese Verordening kosten grensoverschrijdende betalingen in euro 129 b) Wet Betalingsdiensten 8. Informatieverplichtingen bij ontvangst en uitvoering betalingstransacties 130 HOOFDSTUK IV. KREDIETRECHT 132 Afdeling I. Functies van het krediet Afdeling II. Kenmerken van het krediet A. Tijdselement B. Vertrouwen 133 C. Risico en afwezigheid van speculatie 134 D. Economische finaliteit 136 Afdeling III. Classificatie van kredieten 137 A. Hoedanigheid van de kredietnemer B. Wijze waarop krediet wordt verstrekt

5 C. Duurtijd van het krediet D. Bestemming van het krediet 138 Afdeling IV. Bespreking van enkele kredietvormen 139 A. Kredietopening 1. Definitie en kwalificatie 2. Rechten en plichten van de partijen Einde van de kredietopening 141 B. Terbeschikkingstelling van een geldsom Lening op afbetaling 2. Disconto 144 a) Algemeen b) Cedentendisconto en leveranciersdisconto 146 i) Cedentendiscontokrediet ii) Leveranciersdiscontokrediet 3. Kaskrediet en straight loan Investeringskredieten 5. Consortiumkredieten in eurodeviezen Factoring a) Algemeen b) Rechten en plichten van de partijen 150 c) Juridische vormgeving 151 d) Tegenwerpelijkheid van de overdracht van de schuldvordering Leasing C. Terbeschikkingstelling van kredietwaardigheid Acceptkrediet Documentair krediet a) Situering en omschrijving b) De onderscheiden rechtsverhoudingen 155 i) De verhouding tussen de koper en verkoper ii) De verhouding tussen de openende bank en haar cliënt 156 iii) De verhouding tussen de kredietopenende bank en de 157 begunstigde iv) De tussenkomst van andere banken 159 c) Toepasselijke regels 160 d) Documenten 162 e) Exceptie van fraude 165 f) Betaling Autonome garanties 167 a) Definitie en situering b) Toepasselijke regelen 168 c) Partijen bij een bankgarantie 169 i) Valutaverhouding 170 ii) Dekkingsverhouding iii) De garantieverhouding 171

6 iv) Garantie en tegengarantie 173 d) Verschil met borgtocht 174 e) Betaalverbod wegens onrechtmatige afroep Afdeling V. Aansprakelijkheid van de kredietverlener naar gemeen recht 175 A. De fout ten aanzien van de kredietnemer Bij de toekenning van het krediet 2. Opzegging en ontbinding van de kredietovereenkomst 178 B. De fout ten aanzien van derden De toekenning van het krediet De handhaving van het krediet De opzegging van het krediet 184 C. De schade 1. Schade in hoofde van de kredietnemer 2. Schade in hoofde van derden 185 D. Causaal verband 186 Afdeling VI. Bijzondere regelen voor consumentenkredietovereenkomsten Inleiding A. Toepassingsgebied Personeel toepassingsgebied: consument, kredietgever en kredietbemiddelaar a) Consument b) Kredietgever 188 c) Kredietbemiddelaar Materieel toepassingsgebied 190 a) Kredietovereenkomst b) Uitgesloten kredietovereenkomsten i) Volledige uitsluitingen 191 ii) Gedeeltelijke uitsluitingen 192 c) Territoriaal toepassingsgebied Dwingend karakter van de wet 194 B. Kredietpromotie 1. Begrip reclame 2. Verplichte vermeldingen in reclame 195 a) Reclame zonder rentevoet b) Reclame met rentevoet 3. Verboden vormen van reclame Sanctionering bij inbreuken op artikel 5 en 6 WCK Promotietechnieken a) Leuren aan woonplaats b) Leuren aan de werkplaats 199 c) Toezenden kredietmiddel of kredietaanbod d) Krediet ter gelegenheid van uitstap e) Bewijslast f) Sanctionering 200 C. De kredietovereenkomst

7 1. Totstandkoming van de kredietovereenkomst: informatie-, advies en onthoudingsverplichtingen a) Informatieverplichting betreffende de terugbetalingsmogelijkheden van de consument i) Actieve ondervragingsverplichting 201 ii) Antwoorden iii) Bewijslast 202 iv) Sanctionering v) Borgstelling b) Informatieverstrekking via Europees standaardinformatieformulier 203 i) Tijdstip informatieverstrekking ii) Inhoud van de informatie iii) Wijze van informatieverstrekking c) Verplichting passende toelichting te verstrekken 204 d) Informatieverplichtingen voor de kredietbemiddelaar in nevenactiviteit e) De zoektocht naar het best aangepaste krediet 205 f) Verplichting enkel krediet te verstrekken aan kredietnemers die redelijkerwijze in staat zijn tot terugbetaling 206 g) Sanctionering artikelen 11, 11bis en Weigering kredietovereenkomst 3. Vorm en inhoud van de kredietovereenkomst 208 a) Wijze van totstandkoming i) Ondertekening ii) Aflossingstabel iii) Gelezen en goedgekeurd en datum en adres iv) Elektronische kredietovereenkomsten 209 b) Inhoud van de overeenkomst i) Verschillende regimes ii) Geen formele vereisten meer iii) Sanctionering 4. Verplichting andere overeenkomst te sluiten 210 a) Vrije keuze wederpartij b) Inpandgeving ontleende kapitaal c) Verbod reconstitutie van kapitaal d) Sanctionering Herroepingsrecht 6. Band tussen kredietovereenkomst en gefinancierde overeenkomst 212 a) Start verplichtingen van de consument b) Overmaking kredietbedrag c) Verkoper als kredietgever of kredietbemiddelaar 213 d) Sanctionering e) Gelieerde kredietovereenkomsten i) Begrip gelieerde kredietovereenkomst ii) Herroeping 214

8 iii) Tegenwerpbaarheid verweermiddelen D. Uitvoering van de kredietovereenkomst 1. Terbeschikkingstelling van het kredietbedrag en schorsen van het recht krediet op te nemen a) Terbeschikkingstelling b) Schorsing Maximaal Jaarlijks Kostenpercentage 3. Terugbetalingstermijn 216 a) Vaststelling terugbetalingstermijn b) Nulstellingstermijn c) Sanctionering d) Aanpassing JKP 4. Vervroegde terugbetaling 217 a) Recht op vervroegde terugbetaling b) Wederbeleggingsvergoeding 5. Overdracht van overeenkomst en vorderingen uit een overeenkomst Gevolgen van niet betaling a) Ontbinding van de kredietovereenkomst b) Verschuldigde vergoeding 220 i) Ontbinding ii) Eenvoudige betalingsachterstand 221 iii) Opzegging 222 iv) Kredietopening zonder regeling voor gespreide terugbetaling 223 v) Document dat bedragen verantwoordt vi) Sanctionering vii) Mogelijke vermindering door rechter Eenzijdige wijziging van de kredietovereenkomst 8. Niet opname van het kredietbedrag Bedingen van eigendomsvoorbehoud 10. Toestaan van betalingsfaciliteiten 226 E. Beëindiging van de kredietovereenkomst 227 F. Zekerheden en loonoverdracht 1. Loonsoverdracht Zekerheden 230 G. Bijzondere regelen voor kredietopeningen Informatieplichten 2. Overschrijding toegelaten debetstand H. Kredietbemiddelaars 233 Afdeling VII. Bijzondere regelen voor hypothecaire kredietovereenkomsten 234 Inleiding A. Toepassingsgebied De notie hypothecair krediet a) Krediet gewaarborgd door een hypotheek of voorrecht op onroerend goed, of door een pand op een op dezelfde wijze gewaarborgde

9 schuldvordering (art. 2, 1 WHypK) 236 b) De schuldvordering die een persoon verkrijgt na in de plaats te zijn gesteld van een schuldeiser die bevoorrecht is op onroerend goed (art. 2, 2 WHypK) c) Het krediet bedongen met het recht een hypothecaire waarborg te eisen, zelfs indien dit recht in een afzonderlijke akte is bedongen (art. 2, 3 W.Hyp.K.) d) Het garantiekrediet waarbij aan de borg of garant een hypothecaire waarborg wordt toegekend (art. 2, 4 W.Hyp.K.) Bestemming van het krediet De kredietnemer 4. De kredietgever B. Soorten hypothecair krediet Volgens modaliteiten van terugbetaling a) Krediet met aflossing van het kapitaal (art. 5, 1 WHypK) b) Krediet met reconstitutie van het kapitaal (art. 5,2 WHypK) 240 c) Krediet met terugbetaling van het kapitaal (ar. 5, 3 WHypK) Volgens de modaliteiten van vergoeding voor het krediet a) Vaste rentevoet b) Variabele rentevoet c) Vermindering (reductie) van en ristorno op de rente 242 C. De problematiek van het gezamenlijk aanbod Algemeen beginsel: verbod van gezamenlijk aanbod Hypothecair krediet en aangehechte contracten 3. Hypothecair krediet en toegevoegde contracten Hypothecair krediet en verwerving van effecten D. De precontractuele fase: reclame, precontractuele informatie en kredietaanbod Reclame 2. Informatieverplichtingen: het prospectus 3. Het aanvraagformulier 4. Het kredietaanbod 247 E. De kredietovereenkomst 1. Verboden bedingen 248 a) Eenzijdig wijzigingsbeding b) Uitgifte en ondertekening van wisselbrieven en orderbriefjes 2. Verplicht op te nemen contractuele bepalingen a) Krediet met aflossing van het kapitaal b) Reconstitutiekredieten 249 c) Krediet met terugbetaling van het kapitaal F. Uitvoering van de kredietovereenkomst 1. Terbeschikkingstelling van het kapitaal 2. Vervroegde terugbetaling Vervroegde opeisbaarheid van het krediet Bijzondere regelen bij reconstitutiekredieten

10 G. Wanbetaling door de kredietnemer Voorafgaande verwittiging 2. Wanbetaling en loonbeslag Poging tot minnelijke schikking 4. Melding van wanbetaling aan de kredietrisicocentrale H. Dwingende aard van de Wet Hypothecair Krediet en sanctionering