Plangebied Jacoba van Beierenweg 95c en Torenlaan 3 te Voorhout

Transcriptie

1 RAAP-NOTITIE 4198 Plangebied Jacoba van Beierenweg 95c en Torenlaan 3 te Voorhout Gemeente Teylingen Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek (verkennende fase) A r c h e o l o g i s c h A d v i e s b u r e a u

2 Colofon Opdrachtgever: E. Willemse Holding BV Titel: Plangebied Jacoba van Beierenweg 95c en Torenlaan 3 te Voorhout, archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek (verkennende fase) Status: eindversie Datum: 21 mei 2012 Auteur: drs. C.F.H. Coppens Projectcode: VOJT Bestandsnaam: NO4198_VOJT Projectleider: drs. C.F.H. Coppens Projectmedewerker: drs. J.H.M. van Eijk Autorisatie: drs. I.A. Schute ARCHIS-onderzoeksmeldingsnummer/CIS-code: & Bewaarplaats documentatie: RAAP West-Nederland Bevoegd gezag: gemeente Teylingen ISSN: RAAP Archeologisch Adviesbureau B.V. Leeuwenveldseweg 5b 1382 LV Weesp Postbus GB Weesp telefoon: telefax: raap@raap.nl RAAP Archeologisch Adviesbureau B.V., 2012 RAAP Archeologisch Adviesbureau B.V. aanvaardt geen aansprakelijkheid voor eventuele schade voortvloeiend uit het gebruik van de resultaten van dit onderzoek of de toepassing van de adviezen.

3 Samenvatting In opdracht van E. Willemse Holding BV heeft RAAP Archeologisch Adviesbureau in mei 2012 een archeologisch vooronderzoek uitgevoerd in plangebied Jacoba van Beierenweg 95c en Torenlaan 3 in Voorhout, gemeente Teylingen. Dit onderzoek viel uiteen in een bureauonderzoek en een inventariserend veldonderzoek, verkennende fase. Het plangebied bestaat uit twee deelgebieden, namelijk deelgebied Jacoba van Beierenweg 95c en deelgebied Torenlaan 3. De aanleiding voor dit onderzoek is het voornemen om op de Jacoba van Beierenweg 95c bedrijfsruimte uit te breiden en het realiseren van woningen op Torenlaan 3 in Voorhout, waarvoor een bestemmingsplanwijziging nodig is. Op basis van het bureauonderzoek gold een middelhoge tot hoge verwachting voor de aanwezigheid van archeologische resten uit het (Laat) Neolithicum t/m de Middeleeuwen. Deze verwachting is gebaseerd op de ligging van het plangebied op de strandwal Lisse - Voorhout. Voor de Nieuwe tijd gold een lage archeologische verwachting voor met name vindplaatsen uit de 18e t/m 20e eeuw. Uit het veldonderzoek blijkt dat de bodem van het plangebied tussen circa 1,2 en 2,0 m -NAP (deelgebied Torenlaan 3 ) en circa 1,0 m -NAP (deelgebied Jacoba van Beierenweg 95c) is verstoord door het omzetten van de grond ( driesteekdelven ) en het agrarische gebruik (bloembollenteelt) van het plangebied. Hieronder komt strand(wal)zand voor, behorende tot het Laagpakket van Zandvoort, Formatie van Naaldwijk. Er zijn geen archeologisch kansrijke geo(morfo)logische niveaus of aanwijzingen voor archeologische vindplaatsen aangetroffen. Aan de hand van de resultaten van het veldonderzoek wordt geconcludeerd dat de vooraf opgestelde archeologische verwachting naar beneden (laag) bijgesteld moet worden. Op basis van de resultaten van dit onderzoek wordt in het plangebied in het kader van de voorgenomen bodemingrepen geen vervolgstap uit het proces van de Archeologische Monumentenzorg (AMZ) noodzakelijk geacht. Op basis van de bevindingen van dit onderzoek neemt de gemeente Teylingen een besluit. RAAP-notitie 4198 / eindversie, [3]

4 Inhoudsopgave Samenvatting... 3 Administratieve gegevens Inleiding Aanleiding Ligging van het plangebied Planomschrijving Doel- en vraagstelling Kwaliteit Bureauonderzoek Methode Aardkundige situatie Bewoningsgeschiedenis Archeologie Gespecificeerde archeologische verwachting Veldonderzoek Methode Resultaten Conclusies en aanbevelingen Conclusies Aanbevelingen...15 RAAP-notitie 4198 / eindversie, [4]

5 Administratieve gegevens Projectcode VOJT ARCHIS Onderzoeksmeldingsnummers & Type onderzoek Opdrachtgever Contactpersoon Onderzoekskader Bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek, verkennende fase E. Willemse Holding BV De heer P. Theunissen Bestemmingsplanwijziging Locatie Toponiem Jacoba van Beierenweg 95c en Torenlaan 3 Plaats Gemeente Provincie Oppervlakte Kaartblad Toren- Voorhout Teylingen Zuid-Holland Jacoba van Beierenweg 95c: 0,6 ha laan 3: 0,2 ha 30F Centrumcoördinaat Jacoba van Beierenweg 95c: / Torenlaan 3: / Bevoegde overheid Gemeente Teylingen Onderzoeksperiode Mei 2012 RAAP-notitie 4198 / eindversie, [5]

6 1 Inleiding 1.1 Aanleiding In opdracht van E. Willemse Holding BV heeft RAAP Archeologisch Adviesbureau in mei 2012 een archeologisch vooronderzoek uitgevoerd in plangebied Jacoba van Beierenweg 95c en Torenlaan 3 in Voorhout, gemeente Teylingen. Dit onderzoek viel uiteen in een bureauonderzoek en een inventariserend veldonderzoek, verkennende fase door middel van boringen. Het plangebied bestaat uit twee deelgebieden, namelijk deelgebied Jacoba van Beierenweg 95c en deelgebied Torenlaan 3. De aanleiding voor dit onderzoek is het voornemen om op de Jacoba van Beierenweg 95c bedrijfsruimte uit te breiden en het realiseren van woningen op Torenlaan 3 in Voorhout, waarvoor een bestemmingsplanwijziging nodig is. 1.2 Ligging van het plangebied Het plangebied ligt ten noordoosten van Voorhout en ten noordwesten van Sassenheim. Deelgebied Jacoba van Beierenweg 95c ligt circa 200 m ten westen van de Teylingerlaan (N443) aan de zuidzijde van de Jacoba van Beierenweg ter hoogte van huisnummer 95c. Het deelgebied Torenlaan 3 ligt ten noorden van de kruising van de Torenlaan met de Teylingerlaan (figuur 1). Volgens de geraadpleegde topografische kaart en het Actueel Hoogtebestand Nederland bedraagt de huidige maaiveldhoogte in het plangebied ongeveer 0,1 m -NAP. Volgens informatie van het Kabels en Leidingen Informatie Centrum (KLIC) liggen er binnen beide deelgebieden alleen kabels en leidingen ten behoeve van de huisaansluitingen. 1.3 Planomschrijving Het deelgebied Jacoba van Beierenweg 95c is momenteel bebouwd met kassen, schuren en een woning. De plannen bestaan uit het gedeeltelijk slopen van de bestaande bedrijfsopstallen. Na de sloop vindt er nieuwbouw plaats waarbij er kassen en schuren worden gebouwd. Voor de bouw van de schuren worden heipalen gebruikt die tot 8 m -Mv worden geslagen. Voor de bouw van de kassen worden poeren ingegraven tot circa 1 m -Mv. Verder wordt een laadkuil gegraven die tot 2 m -Mv reikt (figuur 2). Het deelgebied Torenlaan 3 is momenteel bebouwd met schuren en een woning. De plannen bestaan uit de sloop van de schuren en op de vrijgekomen plek de nieuwbouw van 2 woningen. Het gebied waar de ingrepen gaan plaatsvinden, kent een oppervlakte van circa 0,24 ha. De exacte locatie en diepte van de bodemingrepen zijn op het moment van schrijven niet bekend. Aannemelijk is dat de geplande werkzaamheden bedreigend kunnen zijn voor mogelijk aanwezige archeologische resten. RAAP-notitie 4198 / eindversie, [6]

7 1.4 Doel- en vraagstelling De doelstelling van het bureauonderzoek is het verwerven van informatie over bekende of verwachte archeologische waarden binnen het plangebied aan de hand van bestaande bronnen teneinde een gespecificeerde archeologische verwachting op te stellen. Het doel van het veldonderzoek is het toetsen en aanvullen van deze gespecificeerde verwachting. Op basis van de onderzoeksresultaten en de aard en omvang van de voorgenomen bodemingrepen is vervolgens in hoofdstuk 4 een advies gegeven over de omgang met eventueel aanwezige archeologisch relevante geo(morfo)logische eenheden of archeologische resten. Ten behoeve van het onderzoek worden de volgende onderzoeksvragen gesteld: Welke gegevens met betrekking tot archeologische waarden zijn reeds over het plangebied bekend? Hoe ziet de geologische/bodemkundige opbouw van het plangebied eruit, tot circa 2 m -Mv? Zijn in het plangebied archeologisch relevante geo(morfo)logische eenheden of archeologische resten aanwezig die (mogelijk) bedreigd worden door de geplande inrichting? Op welke diepte bevinden zich de archeologisch interessante lagen? Is de bodemopbouw in het plangebied zodanig intact dat archeologisch vervolgonderzoek zinvol is? Welke methoden zouden bij het archeologisch vervolgonderzoek ingezet kunnen worden? Op welke manier dient bij eventuele graafwerkzaamheden met archeologische waarden te worden omgegaan? 1.5 Kwaliteit Het onderzoek is uitgevoerd volgens de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA, versie 3.2), beheerd door de Stichting Infrastructuur Kwaliteitsborging Bodembeheer (SIKB). Voor de in deze notitie genoemde archeologische perioden wordt verwezen naar tabel 1. Daarnaast is achter in dit rapport een verklarende woordenlijst met gebruikte afkortingen opgenomen en worden enkele vaktermen nader beschreven. RAAP-notitie 4198 / eindversie, [7]

8 2 Bureauonderzoek 2.1 Methode Tijdens het bureauonderzoek wordt aan de hand van verschillende bronnen informatie verzameld om inzicht te krijgen in de genese van het landschap, de (lokale) opbouw van de bodem en de sporen die de mens in het landschap heeft achtergelaten. Om een beeld te vormen over het voormalige landschap is onder andere gebruikgemaakt van verschillende geologische, geomorfologische en bodemkundig kaarten. Om de bekende archeologische gegevens te inventariseren zijn de beleidsadvieskaart van de gemeente Teylingen, de Cultuurhistorische Hoofdstructuur Zuid-Holland, de Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden (IKAW) en het Archeologisch Informatie Systeem (ARCHIS) van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) geraadpleegd. Om inzicht te krijgen in de aanwezigheid van eventuele bebouwing en/of bodemverstoringen in het plangebied zijn onder andere historisch kaartmateriaal ( en het Bodemloket geraadpleegd. Voor een volledig overzicht van de geraadpleegde bronnen wordt verwezen naar de literatuurlijst achter in dit rapport. 2.2 Aardkundige situatie Geo(morfo)logie Het plangebied maakt landschappelijk gezien deel uit van de kuststrook van West-Nederland. De ontstaanswijze van dit gebied hangt nauw samen met de zeespiegelstijging in het Holoceen (vanaf ongeveer jaar geleden). In de periode van snelle zeespiegelstijging in het Atlanticum (ca voor Chr.) zijn buiten de huidige kustlijn waarschijnlijk al strandwallen gevormd. Strandwallen ontstonden door sedimenttransport (zand) onder invloed van getijden, golfwerking en wind waardoor zich parallel aan de kustlijn geleidelijk een strandwal vormde (De Mulder e.a., 2003: Formatie van Naaldwijk, Laagpakket van Zandvoort). Deze strandwallen vielen droog zodra ze ruim boven het gemiddelde hoogwaterniveau uitkwamen. Deze strandwallen werden door de snel stijgende zeespiegel echter korte tijd later weer afgebroken. De oudste strandwallen liggen circa 8 km ten oosten van de huidige kustlijn en zijn waarschijnlijk vanaf circa 4800 voor Chr. gevormd (Van der Valk, 1992). Door de aanwas van nieuwe strandwallen verplaatste de kust zich vanaf circa 3900 voor Chr. in westelijke richting. De kustuitbreiding duurde tot omstreeks het begin van de jaartelling en resulteerde in een 6 tot 10 km brede kuststrook bestaande uit reeksen van strandwallen met daartussen lager gelegen strandvlakten (Berendsen, 2004). Onder invloed van de wind ontstonden op de strandwallen duinen (De Mulder e.a., 2003: Laagpakket van Schoorl). Het plangebied ligt op de strandwal van Lisse en Voorhout die circa 4000 voor Chr. is gevormd. RAAP-notitie 4198 / eindversie, [8]

9 De oorspronkelijke top van de strandwallen ligt op ongeveer 4 tot 5 m +NAP. In het plangebied komen twee verschillende zanderijgronden voor die zich onderscheiden door het kalkgehalte van de bovengrond. De kalkrijke zanderijgronden zijn alleen centraal op het noordelijk deel van de strandwal van Voorhout te vinden. De kalkhoudende en kalkloze zanderijgronden bevinden zich langs de flanken van de strandwallen. Het kalkverloop is het effect van de ontzandingen (figuur 3). Oorspronkelijk zijn de strandwallen tot enkele meters onder het maaiveld ontkalkt, maar door afgraving wordt de strandwal als het ware onthoofd, waarbij de kalkrijke afzettingen aan de oppervlakte komen te liggen. De kalkloze top is mogelijk alleen nog maar langs de flanken te vinden, waar de afzandingen iets minder rigide zijn geweest (Schute, 2009). Bovenstaande aardkundige situatie wordt bevestigd door de geomorfologische kaart (Van den Berg & Kluiving, 1992). Beide deelgebieden bestaan geomorfologisch gezien uit een deels afgegraven strandwal, met grotendeels een kalkloze top. De afgraving is het gevolg van graaf- en/of egalisatiewerkzaamheden in het kader van de bloembollenteelt. In het uiterste noorden van deelgebied Jacoba van Beierenweg 95c en het uiterste zuiden van deelgebied Torenlaan 3 is de top van de afzettingen kalkrijk (Schute, 2009; DLO-Staring Centrum & Rijks Geologische Dienst, 1994: code 1M49). Bodem De bodem in het plangebied is geclassificeerd als kalkhoudende enkeerdgronden, bestaande uit matig fijn zand, met grondwatertrap II (Stiboka, 1982: code EZ50A). Dit zijn bodems waarop de bodemvormende processen nog weinig invloed hebben gehad met een dikke (antropogene) humuslaag. (Berendsen, 2000). Volgens de bodemkaart van Van der Meer (1952) bestaat de bodem in het plangebied uit kalkhoudende of kalkloze zanderijgronden (Wz2 of Wz4). Hetgeen betekent dat de bodem vermoedelijk is omgezet ten behoeve van de bollenteelt. 2.3 Bewoningsgeschiedenis (Cultuur)historische achtergrond Uit de wijdere omgeving van het plangebied is bekend dat de duinen, die zich op de strandwallen hebben gevormd, al vanaf het Neolithicum door de mens werden bewoond. Deze duinen lagen relatief hoog in het landschap waardoor ze aantrekkelijke bewoningslocaties vormden. Ook uit de Bronstijd, de IJzertijd en de Romeinse tijd zijn sporen van menselijke activiteit in de kuststrook aangetroffen. Over de situatie in het plangebied voorafgaand aan de Middeleeuwen is naast de bovengenoemde ontwikkelingen weinig bekend. In de Middeleeuwen is het oude duingebied tussen Lisse en Voorhout in het bezit gekomen van de graaf van Holland, die er de heer van Teylingen mee heeft beleend. Na het overlijden van de laatste heer van Teylingen is het duingebied in de 13e eeuw deel gaan uitmaken van de grafelijke houtvesterij. Het stond toen bekend als het Keukenduin van Teylingen. Het werd hoofdzakelijk gebruikt voor het weiden van vee, de houtproductie, het fokken van konijnen en de grafelijke jacht. In 1604 werd het Keukenduin door de grafelijkheid in RAAP-notitie 4198 / eindversie, [9]

10 eeuwige erfpacht gegeven aan particulieren (Schute, Bekius & De Kort, 2007). Een groot deel van het oorspronkelijke Keukenduin is sindsdien afgraven. Dit ging gepaard met het graven van zanderijvaarten voor de afvoer van het zand. Hierdoor heeft het gebied zijn huidige uiterlijk gekregen, met min of meer blokvormige percelen. Om inzicht te krijgen in het grondgebruik in het plangebied in de Nieuwe tijd, biedt de analyse van historische kaarten een goede invalshoek. Op de kaart van Holland uit 1681 van Jacob Aertsz. Colom (Canaletto, 1990) is het Keukenduin nog grotendeels intact weergegeven. De Jacoba van Beierenweg staat reeds afgebeeld. Op de militair-topografische minuut uit 1856 ( bestaat Voorhout uit niet meer dan een klein gehucht rondom de kerk. Het plangebied zelf is op dat moment onbebouwd en in gebruik als landbouwgrond. De Jacoba van Beierenweg (toen nog Voorhouterweg) en de Torenlaan zijn beide afgebeeld. Op de Bonnekaarten uit circa 1900 is het dorp Voorhout weliswaar al wat groter, maar het plangebied is nog steeds onbebouwd en in gebruik als landbouwgrond (ARCHIS). Ook de Chromotopografische kaart, die het gebied omstreeks 1912 weergeeft, laat dit beeld zien (ROBAS producties, 1989). Voor beide deelgebieden geldt dat op historische kaarten geen historische bebouwing van betekenis in het plangebied is weergegeven (o.a. De Pater & Schoenmaker e.a., 2005; ROBAS Producties, 1989; Wolters-Noordhoff Atlasprodukties, 1990; Zandvliet e.a., 1989). Ook op de kadastrale Minuut uit 1819 is geen bebouwing in het plangebied weergegeven. Bebouwing wordt pas weergegeven vanaf de tweede helft van de vorige eeuw. 2.4 Archeologie Archeologische beleidskaart gemeente Teylingen Voor de gemeente Teylingen is een archeologische beleidskaart opgesteld (Schute, 2009). Het deelgebied Jacoba van Beierenweg 95c ligt in een zone met een middelmatige archeologische verwachting vanaf het Neolithicum (AWV 2). Het deelgebied Torenlaan 3 ligt deels in een zone met een hoge archeologische verwachting vanaf het Neolithicum (AWV 1, voorzijde een strook langs de Torenlaan), en ligt deels in een zone met een middelmatige archeologische verwachting vanaf het Neolithicum (AWV 2, het achterste deel). Het beleid voor deze zones schrijft voor dat er bij de voorgenomen bodemingrepen een (verkennend) inventariserend archeologisch vereist is. Het onderzoek is nodig aangezien naar verwachting eventueel aanwezige archeologische waarden bij toekomstige graafwerkzaamheden in het gebied zullen worden verstoord. De mate waarin men op zanderijgronden nog archeologische resten kan verwachten is afhankelijk van de diepte tot waarop de strandwal is afgegraven. De NAP-hoogte van het zandvoorkomen maakt echter duidelijk dat op alle strandwallen in de gemeente Teylingen al bewoning in het Neolithicum kan voorkomen en wel vanaf een hoogte van 3 m -NAP (Louwe Kooijmans, 1985), ongeveer een meter boven het Gemiddeld Hoogwaterniveau (GHW). De strandwallen in de gemeente Teylingen zijn tot ongeveer 0 NAP à 0,5 m -NAP afgezand, waarna de grond nog eens minimaal een meter diep is omgezet door het driesteekdelven. Er is dus nog een zone, tussen 1 en 3 m -NAP waar archeologische resten verwacht worden (Schute, 2009). RAAP-notitie 4198 / eindversie, [10]

11 IKAW Volgens de Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden (Deeben, 2008) geldt voor het plangebied een hoge kans op de aanwezigheid van archeologische waarden vanwege de ligging op de flank van de strandwal. CHS Op de Cultuurhistorische Hoofdstructuur (CHS) voor de Provincie Zuid-Holland, regio Duin- en Bollenstreek bestaat met betrekking tot het plangebied een zeer grote kans op het aantreffen van archeologische sporen vanaf het Neolithicum, eveneens vanwege de ligging op de flank van de strandwal ( Bekende archeologische resten Het Laat Neolithicum is gezien de vormingsdatum van de strandwallen de vroegste periode van waaruit vondsten kunnen worden verwacht. In het strandwallengebied ten noorden van de Rijn zijn nederzettingen uit het Laat Neolithicum relatief dun gezaaid. In ARCHIS staan binnen een straal van 1 km van het plangebied verschillende vindplaatsen geregistreerd, vanaf het Neolithicum tot de Nieuwe tijd. Op circa 500 m ten zuidwesten van het plangebied bevindt zich een archeologische vindplaats (ARCHIS-waarnemingsnummer ). Het betreft een fragment dunwandig, handgevormd aardewerk, dat gedateerd wordt uit het Neolithicum tot de IJzertijd. Het fragment is op circa 160 cm -Mv aangetroffen in een venige laag. Tijdens het onderzoek (ARCHISonderzoeksmelding 15353) waarbij deze vindplaats is aangetroffen, is bovendien vastgesteld dat het plangebied redelijk diep verstoord is door de bollenteelt en dat vermoedelijk alleen de diepste sporen bewaard zijn gebleven. Verder in zuidwestelijke richting is tijdens niet-archeologische graafwerkzaamheden een dissel of dwarsbijl uit het Laat Neolithicum aangetroffen (ARCHIS-waarnemingsnummer 4273). Circa 1 km ten zuidoosten van het plangebied is tijdens een niet-archeologische kartering een metalen gewicht uit de Nieuwe tijd aangetroffen (ARCHIS-waarnemingsnummer 45441). Iets ten zuidwesten hiervan is tijdens verkennend booronderzoek roodbakkend, geglazuurd aardewerk aangetroffen uit de 18e of 19e eeuw( ARCHIS-waarnemingsnummer 57646). Op 1 km ten zuidoosten van het plangebied ligt een terrein van een zeer hoge archeologische waarde bevindt. Het betreft het terrein van het slot Teylingen uit de Late Middeleeuwen (ARCHIS-monumentnummer 4037). De historische dorpskern van Sassenheim ligt op circa 1,5 km ten zuidoosten van het plangebied (ARCHIS-monumentnummer 15352). 2.5 Gespecificeerde archeologische verwachting Op basis van het bureauonderzoek geldt een middelhoge tot hoge verwachting voor de aanwezigheid van archeologische resten uit het (Laat) Neolithicum t/m de Middeleeuwen. Voor de RAAP-notitie 4198 / eindversie, [11]

12 Nieuwe tijd geldt een lage archeologische verwachting voor met name vindplaatsen uit de 18e t/m 20e eeuw. Het kan gaan om relatief grote nederzettingsterreinen (ca. 1 tot 3 ha) waarvan de resten, gezien de ligging van het plangebied in een zone met zanderijgronden, verwacht worden tussen 1 en 3 m -NAP. Deze middelhoge tot hoge verwachting is echter in sterke mate afhankelijk van de intactheid van het bodemprofiel ter plaatse van het plangebied. Voor het gehele plangebied geldt dat indien blijkt dat (delen van) het plangebied reeds zijn vergraven of verstoord, de archeologische verwachting naar beneden dient worden bijgesteld. RAAP-notitie 4198 / eindversie, [12]

13 3 Veldonderzoek 3.1 Methode Het inventariserend veldonderzoek (IVO) bestond uit een booronderzoek, verkennende fase. De onderzoeksmethode voor het veldwerk is bepaald op basis van de resultaten van het bureauonderzoek (gespecificeerde archeologische verwachting) en de eisen aan onderzoek die op de beleidsadvieskaart van Teylingen staan beschreven (Schute, 2009). Tijdens het veldonderzoek zijn in totaal 11 boringen verricht. In het deelgebied Torenlaan 3 zijn 6 boringen gezet en in het deelgebied Jacoba van Beierenweg 95c zijn 5 boringen gezet. De boringen zijn vanwege de aanwezige bebouwing zo verspreid mogelijk over beide deelgebieden geplaatst (zie figuren 4 en 5). Er is geboord tot maximaal 3 m -Mv met een Edelmanboor met een diameter van 7 cm en een gutsboor met een diameter van 3 cm. De boringen zijn lithologisch conform NEN 5104 (Nederlands Normalisatie-instituut, 1989) beschreven (bijlage 1). Alle boringen zijn ingemeten met behulp van een RTK-GPS (x-, y-,en z-waarden). Het opgeboorde materiaal is in het veld door middel van verbrokkeling en versnijding gecontroleerd. Genoteerd zijn onder meer de diepte, textuur, kleur en samenstelling van de bodemverschijnselen alsmede de aanwezigheid van artefacten (aardewerk, metaal, vuurstenen artefacten en verbrande leem) en archeologische indicatoren (houtskool, (on)verbrand bot, steen en fosfaatvlekken). De gehanteerde methode wordt geschikt geacht voor het in kaart brengen van de geologische opbouw van het plangebied, dat wil zeggen de aan- of afwezigheid van archeologisch kansrijke geo(morfo)logische niveaus, en de mate van intactheid van de bodemopbouw. 3.2 Resultaten Geologie en bodem Beide deelgebieden hebben een vergelijkbare en uniforme bodemopbouw die alleen wat betreft de diepte van de bodemverstoring verschilt. De bodem in deelgebied Jacoba van Beierenweg 95c is gemiddeld tot 1 m omgezet (ca. 1 m -NAP). De bodem in plangebied Torenlaan 3 is dieper verstoord, gemiddeld tussen 1,0 en 2,0 m -Mv (ca. 2,05 m -NAP). Gezien de gemiddelde maaiveldhoogte van beide terreinen (respectievelijk circa 0,1 m -NAP en 0,2 m -NAP) is er in beide deelgebieden sprake van egalisering en gedeeltelijk ontzanding van het terrein. Deelgebied Torenlaan 3 In het plangebied Torenlaan is gemiddeld tot circa 1,2 m -Mv een pakket (donker)bruingrijs, zwak siltig, matig fijn zand aangetroffen. Het zand is matig tot zwak humeus, kalkloos tot kalkarm met een bijmenging van zand- en/of veenbrokken en (in de top) puinfragmenten. Dit pakket is geïn- RAAP-notitie 4198 / eindversie, [13]

14 terpreteerd als de bouwvoor die overgaat in een oude tuinbouwgrond, al dan niet (recentelijk) verstoord. Dit komt overeen met de diepte van het gebruikelijke driesteekdelven in het bloembollengebied. Er zijn aanwijzingen dat (een groot deel van het) plangebied dieper is omgezet (tot 2,0 m -Mv). Dat zijn de veenbrokjes, aangetroffen onderin het pakket (o.a. boring 1), en de scherpe overgang naar het onderliggende zandpakket. Onder de verstoorde bovengrond is (licht)grijs, zwak siltig, matig fijn tot matig grof zand (slecht gesorteerd) aangeboord. Het zand is kalkrijk en bevat schelpgruis en plantenresten. In enkele gevallen is de top van het pakket ontkalkt door het bovenliggende humeuze zandpakket. In het zand zijn geen sporen van bodemvorming waargenomen. Het zand is geïnterpreteerd als strand(wal)afzettingen, behorende tot het Laagpakket van Zandvoort, Formatie van Naaldwijk. Deelgebied Jacoba van Beierenweg 95c In het plangebied Jacoba van Beierenweg is gemiddeld tot 1,0 m -Mv een vrij homogeen pakket (donker)bruingrijs, zwak siltig, matig fijn zand aangetroffen. Het zand is matig tot zwak humeus en kalkrijk. Dit pakket is geïnterpreteerd als een tuinbouwgrond. De bodem is in het verleden twee tot drie steken diep omgezet ten behoeve voor de bollenteelt (ca. 0,5 tot 1 m diep). De overgang naar het onderliggende pakket zand is abrupt. Dit onderliggend pakket bestaat uit (licht)grijs, zwak siltig, matig fijn tot matig grof zand (slecht gesorteerd). Het zand is kalkrijk en bevat soms schelpgruis en plantenresten. In het zand zijn geen sporen van bodemvorming waargenomen. Het zand is geïnterpreteerd als strand(wal)afzettingen, behorende tot het Laagpakket van Zandvoort, Formatie van Naaldwijk. Archeologie Tijdens het veldonderzoek zijn in 4 van de 11 boringen archeologische indicatoren aangetroffen. Het betreft fragmenten puin uit de (top van de) verstoorde bovengrond. Omdat deze zijn waargenomen in de geroerde bovengrond, waarin zich veel recent materiaal bevindt en waarin verder geen archeologische indicatoren zijn aangetroffen, vormen deze indicatoren geen aanleiding om de aanwezigheid van een archeologische vindplaats in het plangebied te vermoeden. Er zijn tijdens het veldonderzoek geen archeologisch kansrijke geo(morfo)logische niveaus waargnomen zoals (ontkalkt) duinzand of sporen van bodemvorming. RAAP-notitie 4198 / eindversie, [14]

15 4 Conclusies en aanbevelingen 4.1 Conclusies Op basis van de onderzoeksresultaten, de voorgenomen bodemingrepen en de geringe omvang van het plangebied, kan worden geconcludeerd dat bij de realisering van de plannen geen archeologische resten zullen worden verstoord. Op basis van het bureauonderzoek gold voorafgaand aan het veldonderzoek een middelhoge tot hoge verwachting voor de aanwezigheid van archeologische resten uit het (Laat) Neolithicum t/m de Middeleeuwen. Deze verwachting is gebaseerd op de ligging van het plangebied op de strandwal Lisse - Voorhout. Strandwallen vormden in het verleden aantrekkelijke bewoningslocaties. Voor de Nieuwe tijd gold een lage archeologische verwachting voor met name vindplaatsen uit de 18e t/m 20e eeuw. Uit het veldonderzoek bleek dat de bodem van het plangebied tussen circa 1,2 en 2,0 m -NAP (deelgebied Torenlaan 3 ) en circa 1,0 m -NAP (deelgebied Jacoba van Beierenweg 95c) is verstoord door het omzetten van de grond ( driesteekdelven ) en het agrarische gebruik (bloembollenteelt) van het plangebied. Hieronder komt strand(wal)zand voor, behorende tot het Laagpakket van Zandvoort, Formatie van Naaldwijk. Er zijn geen archeologisch kansrijke geo(morfo)logische niveaus of aanwijzingen voor archeologische vindplaatsen aangetroffen. Aan de hand van de resultaten van het veldonderzoek wordt geconcludeerd dat de vooraf opgestelde archeologische verwachting naar beneden (laag) bijgesteld moet worden. 4.2 Aanbevelingen Op basis van de resultaten van dit onderzoek wordt in het plangebied in het kader van de voorgenomen bodemingrepen geen vervolgstap uit het proces van de Archeologische Monumentenzorg (AMZ) noodzakelijk geacht. Indien bij de uitvoering van de werkzaamheden onverwacht toch archeologische resten worden aangetroffen, dan is conform artikel 53 en 54 van de Monumentenwet 1988 (herzien in 2007) aanmelding van de desbetreffende vondsten bij de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap c.q. de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed verplicht (vondstmelding via ARCHIS). Op basis van de bevindingen van dit onderzoek neemt de gemeente Teylingen een selectiebesluit. RAAP-notitie 4198 / eindversie, [15]

16 Literatuur Berendsen, H.J.A., Landschappelijk Nederland. Van Gorcum, Assen. Berendsen, H.J.A., De vorming van het land: inleiding in de geologie en de geomorfologie. Fysische geografie van Nederland. Van Gorcum, Assen. Berg, M. W. van den & S. Kluiving, Geomorfomolgische kaart van Nederland, 1: Toelichting op kaartblad 24 (Zandvoort) - 25 (Amsterdam). DLO-Staring centrum/rijks Geologische Dienst, Wageningen/Haarlem. Canaletto, Jacob Aertsz. Colom's kaart van Holland Canaletto, Alphen aan den Rijn. Deeben, J.H.C. (red.), De Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden (IKAW), derde generatie Rapportage Archeologische Monumentenzorg 155. Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort (info: DLO-Staring Centrum/RGD, Geomorfologische Kaart van Nederland 1:50.000, blad 30, 's-gravenhage. DLO-Staring Centrum/Rijks Geologische Dienst, Wageningen, Haarlem. Hoogesteger Projectmanagement en Advies, Toelichting Bestemmingsplan Torenlaan 3 e.a. te Voorhout Voorontwerp. Hoogesteger Projectmanagement en Advies, Dordrecht. Louwe Kooijmans, L.P., Sporen in het land: de Nederlandse delta in de prehistorie. Amsterdam. Meer, K. van der, De Bloembollenstreek: resultaten van een veldbodemkundig onderzoek in het bloembollengebied tussen Leiden en het Noordzeekanaal. De bodemkartering van Nederland deel XI. Wageningen. Mulder, E.F.J. de, e.a. (eds.), De ondergrond van Nederland. Wolters Noordhoff, Groningen. Nederlands Normalisatie-instituut, Nederlandse Norm NEN 5104, Classificatie van onverharde grondmonsters. Nederlands Normalisatie-instituut, Delft. Pater, B.C. de, & B. Schoenmaker, e.a. (redactie), Grote Atlas van Nederland Comprehensive Atlas of the Netherlands. Asia Maior/Atlas Maior, Zierikzee. ROBAS Producties, Historische Atlas Zuid-Holland.Chromotopografische Kaart des Rijks, schaal 1: ROBAS Producties, Landsmeer. Schute, I.A., Gemeente Teylingen, een archeologische verwachtings- en beleidsadvieskaart. RAAP-rapport Weesp. Schute, I.A., D. Bekius & J.W. de Kort, Schuin over het Keukenduin. Idee voor een ommetje over het Keukenduin in de gemeente Lisse. RAAP Archeologisch Adviesbureau, Weesp. Stiboka, Bodemkaart van Nederland 1:50.000, blad 30, 's Gravenhage. Stichting voor de Bodemkartering, Wageningen. Valk, L. van der, Mid- and late-holocene coastal evolution in the beachbarrier area of the Western Netherlands. Febodruk, Enschede. RAAP-notitie 4198 / eindversie, [16]

17 Wolters-Noordhoff Atlasprodukties, Grote Historische Atlas van Nederland, schaal 1:50.000; Deel 1: West-Nederland Wolters-Noordhoff Atlasprodukties, Groningen. Zandvliet, K. e.a. (redactie), Prins Maurits kaart van Rijnland en omliggend gebied, door Floris Balthasar en zijn zoon Balthasar Florisz. Van Berckenrode in 1614 getekend. Canaletto, Alphen aan den Rijn. RAAP-notitie 4198 / eindversie, [17]

18 Gebruikte afkortingen AHN AMK ARCHIS CHS IKAW KLIC KNA -Mv NAP Actueel Hoogtebestand Nederland Archeologische MonumentenKaart ARCHeologisch Informatie Systeem Cultuurhistorische HoofdStructuur Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden Kabels en Leidingen Informatie Centrum Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie beneden maaiveld Normaal Amsterdams Peil RAAP-notitie 4198 / eindversie, [18]

19 Overzicht van figuren, tabellen en bijlagen Figuur 1. Ligging van het plangebied (zwart gearceerd) met ARCHIS-waarnemingen (rood) en AMKterreinen (blauw) op de verwachtingskaart van de gemeente Teylingen; inzet ligging in Nederland (ster). Figuur 2. Voorgenomen bouwplannen in het plangebied (Hoogesteger Projectmanagement en Advies, 2012). Figuur 3. Schematische dwarsdoorsnede van een strandwal. Na afzanding liggen de kalkrijke afzettingen weer vlak onder het oppervlak (naar Van der Meer, 1952). Figuur 4. Boorpuntenkaart deelgebied Torenlaan 3. Figuur 5. Boorpuntenkaart deelgebied Jacoba van Beierenweg 95c. Tabel 1. Geologische en archeologische tijdschaal. Bijlage 1. Boorbeschrijvingen. RAAP-notitie 4198 / eindversie, [19]

20 deelgebied Torenlaan 3 deelgebied Jacoba van Beierenweg 95C Dienst voor het kadaster en de openbare registers, Apeldoorn, Figuur 1. Ligging van het plangebied (zwart gearceerd) met ARCHIS-waarnemingen (rood) en AMKterreinen (blauw) op de verwachtingskaart van de gemeente Teylingen; inzet ligging in Nederland (ster). Licht geel: deels afgegraven strandwal, kalkrijke top; Oranje: deels afgegraven strandwal, kalkloze top; Licht groen; ingesloten strandvlakte, mogelijk overgang naar strandwal; Groen: ingesloten strandvlakte, met veen, mogelijk duin- en strandwalresten; Donker grijs: bebouwd, geen landschappelijke gegevens beschikbaar; Licht grijs: omgespoten, diepgedolven, uitgeveende of ingevaren gronden)

21 Figuur 2. Voorgenomen bouwplannen in het plangebied (Hoogesteger Projectmanagement en Advies, 2012).

22 Figuur 3. Schematische dwarsdoorsnede van een strandwal. Na afzanding liggen de kalkrijke afzettingen weer vlak onder het oppervlak (naar Van der Meer, 1952).

23

24

25 Geologische perioden Archeologische perioden Tijdvak Chronozone Datering Tijdperk Datering Holoceen Laat Subatlanticum Vroeg Subatlanticum Subboreaal Atlanticum Boreaal Preboreaal Weichselien Pleniglaciaal Laat Glaciaal Laat Midden Late Dryas Allerød Vroege Dryas Bølling Vroegste Dryas Denekamp Hengelo na Chr voor Chr Prehistorie Nieuwste tijd (=Nieuwe tijd C) Nieuwe tijd Middeleeuwen Romeinse tijd IJzertijd Bronstijd Neolithicum (Nieuwe Steentijd) Mesolithicum (Midden Steentijd) B A Laat Vol Vroeg Laat Midden Vroeg Laat Midden Vroeg Laat Midden Vroeg Laat Midden Vroeg Laat Midden Vroeg Laat Jong B Jong A Ottoons Karolingisch Merovingisch laat Merovingisch vroeg na Chr voor Chr / Pleistoceen Vroeg Vroeg Glaciaal Moershoofd Odderade Brørup Paleolithicum (Oude Steentijd) Midden Eemien Saalien II Oostermeer Saalien I Belvedère/Holsteinien Glaciaal x Holsteinien Elsterien Oud tabel1_standaard_geobioarcheo_raap_2010 Tabel 1. Geologische en archeologische tijdschaal. RAAP-notitie 4198 / eindversie, [25]

26 Bijlage 1: Boorbeschrijvingen RAAP-notitie 4198 / eindversie, [26]

27 boring: VOJT-1 beschrijver: CC/JE, datum: , X: ,84, Y: ,10, precisie locatie: 1 dm, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 30F, hoogte: -0,02, precisie hoogte: 1 cm, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, methode hoogtebepaling: GPS, boortype: Edelman-7 en guts-3 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: plantsoen, vondstzichtbaarheid: geen, provincie: Zuid-Holland, gemeente: Teylingen, plaatsnaam: Voorhout, opdrachtgever: XX, uitvoerder: RAAP West 0 cm -Mv / 0,02 m -NAP Algemeen: aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, zwak grindig, donkerbruingrijs, matig fijn, kalkrijk 20 cm -Mv / 0,22 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, zwak humeus, bruingrijs, matig fijn, schelpengruis, kalkarm Bodemkundig: enkele Fe-vlekken, interpretatie: verploegd Archeologie: enkel fragment bouwpuin (onbepaald) 50 cm -Mv / 0,52 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, zwak humeus, grijs, veenbrokken, matig fijn, kalkarm Bodemkundig: interpretatie: verploegd 120 cm -Mv / 1,22 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, grijs, veenbrokken, matig fijn, kalkarm Bodemkundig: interpretatie: verploegd 170 cm -Mv / 1,72 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijs, veenbrokken, matig grof, kalkrijk Bodemkundig: interpretatie: verploegd 190 cm -Mv / 1,92 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijs, matig grof, spoor plantenresten, kalkrijk, interpretatie: oude duin en strandafzettingen Bodemkundig: volledig gereduceerd Einde boring op 275 cm -Mv / 2,77 m -NAP

28 boring: VOJT-2 beschrijver: CC/JE, datum: , X: ,37, Y: ,02, precisie locatie: 1 dm, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 30F, hoogte: 0,13, precisie hoogte: 1 cm, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, methode hoogtebepaling: GPS, boortype: Edelman-7 en guts-3 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: plantsoen, vondstzichtbaarheid: geen, provincie: Zuid-Holland, gemeente: Teylingen, plaatsnaam: Voorhout, opdrachtgever: XX, uitvoerder: RAAP West 0 cm -Mv / 0,13 m +NAP Algemeen: aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, matig humeus, donkerbruingrijs, matig fijn Bodemkundig: enkele Fe-vlekken, interpretatie: verstoord 10 cm -Mv / 0,03 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, zwak humeus, donkergeelgrijs, matig fijn, kalkarm Bodemkundig: enkele Fe-vlekken, interpretatie: verploegd Archeologie: enkel fragment bouwpuin (onbepaald) 50 cm -Mv / 0,37 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, matig humeus, grijs, zandbrokken, compact (alleen zand en veen), matig fijn, spoor plantenresten, kalkloos Bodemkundig: enkele Fe-vlekken, interpretatie: verstoord Archeologie: enkel fragment bouwpuin (onbepaald) 130 cm -Mv / 1,17 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, zwak humeus, lichtbruingrijs, zandbrokken, matig fijn, schelpengruis, spoor plantenresten, kalkloos 175 cm -Mv / 1,62 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijs, matig grof, schelpengruis, kalkrijk, interpretatie: oude duin en strandafzettingen Bodemkundig: volledig gereduceerd Einde boring op 300 cm -Mv / 2,87 m -NAP boring: VOJT-3 beschrijver: CC/JE, datum: , X: ,32, Y: ,16, precisie locatie: 1 dm, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 30F, hoogte: 0,07, precisie hoogte: 1 cm, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, methode hoogtebepaling: GPS, boortype: Edelman-7 en guts-3 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: plantsoen, vondstzichtbaarheid: geen, provincie: Zuid-Holland, gemeente: Teylingen, plaatsnaam: Voorhout, opdrachtgever: XX, uitvoerder: RAAP West 0 cm -Mv / 0,07 m +NAP Algemeen: aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, sterk humeus, donkergrijsbruin, matig fijn, spoor plantenresten Bodemkundig: interpretatie: bouwvoor 10 cm -Mv / 0,03 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, zwak humeus, lichtbruingrijs, zandbrokken, matig fijn, spoor plantenresten, kalkloos 35 cm -Mv / 0,28 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, zwak humeus, grijs, zandbrokken, matig fijn, spoor plantenresten, kalkloos 60 cm -Mv / 0,53 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, zwak humeus, donkergrijs, zandbrokken, matig fijn, spoor plantenresten, kalkloos 80 cm -Mv / 0,73 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, zwak humeus, grijs, zand- en veenbrokken, matig fijn, spoor plantenresten, kalkloos 110 cm -Mv / 1,03 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: diffuus (3-10 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijs, compact (alleen zand en veen), matig fijn, kalkarm, interpretatie: oude duin en strandafzettingen Bodemkundig: volledig gereduceerd 130 cm -Mv / 1,23 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3-10 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijs, compact (alleen zand en veen), matig fijn, schelpengruis, kalkrijk, interpretatie: oude duin en strandafzettingen Bodemkundig: volledig gereduceerd Einde boring op 200 cm -Mv / 1,93 m -NAP

29 boring: VOJT-4 beschrijver: CC/JE, datum: , X: ,42, Y: ,84, precisie locatie: 1 dm, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 30F, hoogte: -0,12, precisie hoogte: 1 cm, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, methode hoogtebepaling: GPS, boortype: Edelman-7 en guts-3 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: plantsoen, vondstzichtbaarheid: geen, provincie: Zuid-Holland, gemeente: Teylingen, plaatsnaam: Voorhout, opdrachtgever: XX, uitvoerder: RAAP West 0 cm -Mv / 0,12 m -NAP Algemeen: aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, matig humeus, donkerbruingrijs, matig fijn Bodemkundig: interpretatie: bouwvoor 10 cm -Mv / 0,22 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, matig humeus, bruingrijs, zandbrokken, matig fijn, spoor plantenresten Bodemkundig: enkele Fe-vlekken, interpretatie: verstoord 30 cm -Mv / 0,42 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, zwak humeus, lichtbruingrijs, zandbrokken, matig fijn, spoor plantenresten Bodemkundig: enkele Fe-vlekken, interpretatie: verstoord 50 cm -Mv / 0,62 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, matig humeus, bruingrijs, zandbrokken, matig fijn, spoor plantenresten Bodemkundig: enkele Fe-vlekken, interpretatie: verstoord 80 cm -Mv / 0,92 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijs, matig fijn, spoor plantenresten, kalkloos, interpretatie: oude duin en strandafzettingen Bodemkundig: volledig gereduceerd 90 cm -Mv / 1,02 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijs, matig fijn, spoor plantenresten, kalkrijk, interpretatie: oude duin en strandafzettingen Bodemkundig: volledig gereduceerd Einde boring op 200 cm -Mv / 2,12 m -NAP boring: VOJT-5 beschrijver: CC/JE, datum: , X: ,81, Y: ,80, precisie locatie: 1 dm, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 30F, hoogte: -0,09, precisie hoogte: 1 cm, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, methode hoogtebepaling: GPS, boortype: Edelman-7 en guts-3 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: plantsoen, vondstzichtbaarheid: geen, provincie: Zuid-Holland, gemeente: Teylingen, plaatsnaam: Voorhout, opdrachtgever: XX, uitvoerder: RAAP West 0 cm -Mv / 0,09 m -NAP Lithologie: zand, zwak siltig, grijs, zandbrokken, matig fijn 150 cm -Mv / 1,59 m -NAP Algemeen: aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, grijs, zandbrokken, matig fijn, kalkrijk 200 cm -Mv / 2,09 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijs, matig fijn, interpretatie: oude duin en strandafzettingen Bodemkundig: volledig gereduceerd Einde boring op 300 cm -Mv / 3,09 m -NAP

30 boring: VOJT-6 beschrijver: CC/JE, datum: , X: ,59, Y: ,62, precisie locatie: 1 dm, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 30F, hoogte: -0,11, precisie hoogte: 1 cm, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, methode hoogtebepaling: GPS, boortype: Edelman-7 en guts-3 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: plantsoen, vondstzichtbaarheid: geen, provincie: Zuid-Holland, gemeente: Teylingen, plaatsnaam: Voorhout, opdrachtgever: XX, uitvoerder: RAAP West 0 cm -Mv / 0,11 m -NAP Algemeen: aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, bruingrijs, matig fijn Bodemkundig: interpretatie: bouwvoor 20 cm -Mv / 0,31 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: diffuus (3-10 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, zwak humeus, grijs, zandbrokken, matig fijn, kalkloos Bodemkundig: enkele Fe-vlekken, interpretatie: verstoord 80 cm -Mv / 0,91 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3-10 cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, zwak humeus, grijs, zandbrokken, matig fijn, kalkrijk Bodemkundig: enkele Fe-vlekken, interpretatie: verstoord 130 cm -Mv / 1,41 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijs, veenbrokken, matig fijn, spoor plantenresten, kalkrijk, interpretatie: oude duin en strandafzettingen Bodemkundig: enkele Fe-vlekken, volledig gereduceerd 190 cm -Mv / 2,01 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijs, veenbrokken, matig fijn, spoor plantenresten, kalkrijk, interpretatie: oude duin en strandafzettingen Bodemkundig: enkele Fe-vlekken, volledig gereduceerd Einde boring op 250 cm -Mv / 2,61 m -NAP boring: VOJT-7 beschrijver: CC/JE, datum: , X: ,10, Y: ,58, precisie locatie: 1 dm, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 30F, hoogte: -0,20, precisie hoogte: 1 cm, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, methode hoogtebepaling: GPS, boortype: Edelman-7 en guts-3 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: plantsoen, vondstzichtbaarheid: geen, provincie: Zuid-Holland, gemeente: Teylingen, plaatsnaam: Voorhout, opdrachtgever: XX, uitvoerder: RAAP West 0 cm -Mv / 0,20 m -NAP Algemeen: aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, matig humeus, bruingrijs, matig fijn, kalkrijk Archeologie: enkel fragment bouwpuin (onbepaald) 50 cm -Mv / 0,70 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, zwak humeus, grijs, zandbrokken, compact (alleen zand en veen), matig fijn, kalkrijk 65 cm -Mv / 0,85 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: diffuus (3-10 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijs, compact (alleen zand en veen), matig fijn, kalkrijk, interpretatie: oude strandafzettingen 150 cm -Mv / 1,70 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3-10 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, grijs, compact (alleen zand en veen), matig fijn, kalkrijk, interpretatie: oude strandafzettingen Einde boring op 200 cm -Mv / 2,20 m -NAP

31 boring: VOJT-8 beschrijver: CC/JE, datum: , X: ,45, Y: ,82, precisie locatie: 1 dm, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 30F, hoogte: -0,19, precisie hoogte: 1 cm, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, methode hoogtebepaling: GPS, boortype: Edelman-7 en guts-3 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: plantsoen, vondstzichtbaarheid: geen, provincie: Zuid-Holland, gemeente: Teylingen, plaatsnaam: Voorhout, opdrachtgever: XX, uitvoerder: RAAP West 0 cm -Mv / 0,19 m -NAP Algemeen: aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, matig humeus, bruingrijs, matig fijn 50 cm -Mv / 0,69 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, zwak humeus, lichtbruingrijs, zandbrokken, matig fijn 100 cm -Mv / 1,19 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijs, compact (alleen zand en veen), matig fijn, schelpengruis, kalkrijk, interpretatie: oude strandafzettingen 150 cm -Mv / 1,69 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijs, compact (alleen zand en veen), matig fijn, schelpengruis, kalkrijk, interpretatie: oude strandafzettingen Einde boring op 200 cm -Mv / 2,19 m -NAP boring: VOJT-9 beschrijver: CC/JE, datum: , X: ,01, Y: ,18, precisie locatie: 1 dm, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 30F, hoogte: -0,11, precisie hoogte: 1 cm, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, methode hoogtebepaling: GPS, boortype: Edelman-7 en guts-3 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: plantsoen, vondstzichtbaarheid: geen, provincie: Zuid-Holland, gemeente: Teylingen, plaatsnaam: Voorhout, opdrachtgever: XX, uitvoerder: RAAP West 0 cm -Mv / 0,11 m -NAP Algemeen: aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, matig humeus, bruingrijs, matig fijn 50 cm -Mv / 0,61 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, zwak humeus, lichtbruingrijs, zandbrokken, matig fijn 90 cm -Mv / 1,01 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijs, compact (alleen zand en veen), matig fijn, schelpengruis, kalkrijk, interpretatie: oude strandafzettingen 150 cm -Mv / 1,61 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijs, compact (alleen zand en veen), matig fijn, schelpengruis, kalkrijk, interpretatie: oude strandafzettingen Einde boring op 200 cm -Mv / 2,11 m -NAP