Jaargang 1, Nummer 8, juni Weerbaarheid

Transcriptie

1 Jaargang 1, Nummer 8, juni 2010 Weerbaarheid

2 Jaargang 1, nummer 8, juni 2010 Weerbaarheid Kinderen die opgroeien, spelen en leren in groepsverband. Bijvoorbeeld thuis, op school, in de buurt of op clubs en moeten dan een beroep doen op hun sociale vaardigheden. Dit is helaas niet voor elk kind vanzelfsprekend. Er zijn kinderen die problemen ondervinden in de omgang met andere kinderen. Wat is weerbaarheid? Hierop kun je van ouders verschillende antwoorden krijgen. Sommige ouders vinden een kind weerbaar als het zichzelf kan verdedigen. Anderen zien weerbaarheid als een soort assertiviteit: nee durven zeggen en zeggen wat je vindt. Ook zijn er ouders die vinden dat weerbaarheid te maken heeft met zelfvertrouwen. Alle meningen zijn juist, maar een weerbaar kind is tot meer in staat. Het kan voor zichzelf en voor een ander opkomen, is zelfstandig, heeft een krachtige uitstraling, blijft proberen als een opdracht moeilijk is, zoekt actief naar oplossingen, kent zijn grenzen en weet wanneer het hulp moet vragen. Het ene kind is van nature weerbaarder dan het andere. Sommige kinderen geven snel op en vragen direct hulp, terwijl anderen zich uitstekend weten te weren en (te) veel durven. Weerbaar zijn heeft te maken met het zelfvertrouwen van een kind. Wanneer een kind voldoende zelfvertrouwen heeft, durft het uitdagingen aan te gaan. Een kind met weinig zelfvertrouwen is eerder bang om te falen en angstiger voor andere kinderen en volwassenen. Wanneer je de weerbaarheid van kinderen wilt verbeteren is het dus belangrijk om het gevoel van zelfvertrouwen bij het kind te vergroten. Hoe ontstaat een negatief zelfbeeld? Kinderen ontwikkelen een negatief zelfbeeld doordat ze slechte dingen over zichzelf denken en geloven. Deze negatieve gedachten over zichzelf kloppen meestal niet. Een kind zegt bijvoorbeeld tegen zichzelf dat hij dom, lelijk, stom, stout, gemeen, slecht of een egoïstisch persoon is. Veel dingen kunnen kinderen aanleiding geven om op een negatieve afbrekende manier over zichzelf te denken. Bijvoorbeeld: Gebrek aan waardering, affectie of aandacht; Prestaties of inzet van het kind worden niet erkend; Weerbaarheid, jaargang 1, nummer 8, juni

3 Een gebrek aan grenzen en discipline; Beschuldigingen en kritische opmerkingen of negatief benaderd worden; Negatief worden vergeleken met andere kinderen; Gebrek aan stimulans voor goede lichaamsverzorging; Gebrek aan voldoende lichaamsbeweging en fysieke uitdagingen; Lichamelijke of fysieke mishandeling; Veel ruzies en conflicten tussen ouders Wat is nu eigenlijk zelfvertrouwen en hoe krijg je het. Zelfvertrouwen is het vertrouwen dat je in of op jezelf hebt. Het is het vertrouwen dat je op eigen krachten taken en mogelijke hinderpalen aan kan (van Dale, 2003). Als je kind zelfvertrouwen heeft dan vindt hij zichzelf de moeite waard, hij weet waar hij goed in is EN waar hij minder goed in is. Een positief zelfbeeld past bij een kind met zelfvertrouwen. Zelfvertrouwen is niet iets dat je automatisch meekrijgt bij je geboorte, al kun je wel zien dat sommige kinderen er meer aanleg voor hebben om het te ontwikkelen. Het krijgen van zelfvertrouwen is een proces dat blijft duren van je jeugd tot in de volwassenheid. Door je kind met liefde te benaderen ontwikkelt het een ander gevoel voor eigenwaarde dan een baby die het, door welke omstandigheden dan ook, met minder aandacht en liefde moet doen. Je vergroot het zelfvertrouwen van je kind door elke stap, ook kleine, in zijn ontwikkeling te prijzen, stimuleren en zo nodig te helpen met het zetten van de stap. De omgeving gaat bij het ouder worden van je kind en het vormen van het zelfbeeld een steeds belangrijkere rol spelen. Het oordeel dat anderen hebben over je kind kan het zelfbeeld beïnvloeden. Als je kind gevoelig is zal hij zich meer aantrekken van het oordeel van anderen. Het karakter van het kind is natuurlijk ook van invloed op het aantal reacties dat het kind krijgt uit zijn omgeving. Is je kind verlegen en introvert dan roept dat minder positieve reacties op dan bij een uitbundig extrovert kind. En juist deze reacties van anderen kunnen er weer voor zorgen dat dit gedrag in stand blijft en het negatieve zelfbeeld versterken. Een vicieuze cirkel dus. Hoe stimuleer je het zelfvertrouwen en de zelfstandigheid? Een goed gevoel over jezelf is een vereiste om een goed zelfvertrouwen te kunnen Weerbaarheid, jaargang 1, nummer 8, juni

4 ontwikkelen. Een grote rol is hiervoor weggelegd voor ouders, door ruimte te geven om zich te ontwikkelen, je kind te waarderen zoals hij is en doet vergroot je het zelfvertrouwen van je kind. Belangrijk is wel om te kijken naar het ontwikkelingsniveau van je kind. Het onderschatten van kinderen, dus te weinig of geen eisen en verwachtingen te stellen, stimuleert het kind niet zich te ontwikkelen. Het kind krijgt het gevoel dat de ouders geen vertrouwen in zijn kunnen hebben. Het kind voelt zich onderschat. Geef je kind het vertrouwen en de ruimte dat hij dingen zelf kan, daardoor zal hij ook een groter vertrouwen in zichzelf ontwikkelen. Wanneer er te hoge eisen of verwachtingen aan je kind gesteld worden kan dit juist tegenovergesteld werken. Het kan je kind een onzeker gevoel geven en demotiverend werken. Je moet de goede balans vinden, de gestelde verwachtingen mogen best iets van het kind vragen, het kind uitdagen. Dit kan dan wel frustratie opleveren maar het is ook stimulerend en uitdagend. Prijs je kind voor zijn inspanningen en prestaties Kinderen die geprezen en aangemoedigd worden, krijgen een goed gevoel over zichzelf. Praat over de dingen die je kind goed doet. Kijk naar de inzet en inspanningen van je kind en niet alleen naar het eindresultaat. Vertel je kind en laat hem merken dat je om hem geeft Kinderen hebben het nodig om te horen dat je om hen geeft en hen waardeert (volwassenen eigenlijk ook!). Breng tijd met je kind door, ben er wanneer hij je nodig heeft. Laat je kind voelen dat hij de moeite waard is. Laat je kind het zelf proberen Geef je kind de tijd en steun met opmerkingen. Help alleen daar waar het echt nodig is. Help je kind vriendjes en vriendinnetjes te maken Kinderen die tevreden zijn met zichzelf vinden het ook makkelijker om andere mensen aardig te vinden. Als anderen jou aardig vinden geeft je dat weer meer zelfvertrouwen. Moedig je kind dus aan om vriendjes/ vriendinnetjes te maken. Als je kind dat moeilijk vindt, oefen dan samen hoe hij andere kinderen kan vragen te komen spelen. Stimuleer dat je kind anderen mee naar huis neemt om te spelen. Geef ruimte voor een eigen mening Leer je kind dat hij mag zeggen of hij het ergens mee eens is of niet, of hij iets leuk vindt of niet. Luister naar de ideeën, gevoelens en verwachtingen van je kind. Weerbaarheid, jaargang 1, nummer 8, juni

5 Betrek je kind ook bij de beslissingen in het gezin, bijvoorbeeld bij het maken van huisregels. Stimuleer eigen oordeelsvorming Vraag eens aan je kind wat hij vindt van zijn eigen kunnen. Bijvoorbeeld na een wedstrijd. Wat voor gevoel had je erbij? Maak geen negatieve of kleinerende opmerkingen, als een kind deze vaak hoort gaat hij er zelf in geloven en zich er naar gedragen. Vraag aan je kind waar hij goed in is en wat hij leuk aan zichzelf vindt. Laat merken dat niet iedereen hetzelfde moet zijn. Het is goed om anders te zijn dan de rest. Laat blijken dat fouten maken niet erg is, het hoort erbij om te leren hoe je dingen beter kunt doen. Laat je kind zijn eigen fouten herstellen in plaats van steeds als ouder de leiding te nemen. Geef zelf het goede voorbeeld Kinderen leren veel van het voorbeeldgedrag van hun ouders. Laat je kind dus zien hoe jij problemen aanpakt. Benoem de stappen om een probleem op te lossen, je kunt een probleem opdelen in kleinere stukken die je makkelijker één voor één op kunt lossen. Stimuleer je kind op deze manier ook om problemen zelf op te lossen. Dit kun je oefenen door het 'Stel dat' spel te spelen. Via dit spel kan uw kind oefenen in het zoeken van oplossingen bij moeilijke situaties. Stel dat je thuiskomt en mama is er niet? Stel dat je ons kwijtraakt in de dierentuin? Wat zou je dan doen? Je kind bedenkt eerst zelf een aantal oplossingen. Tot slot beslis je samen met je kind wat de beste oplossing is en maakt daar afspraken over Stimuleer een goede lichaamshouding Het gaat hierbij om een rechte houding, schouders naar achteren, hoofd omhoog en de wenkbrauwen fronsen als ondersteuning dat, als uw kind echt iets niet wil, dat met het hele lijf getoond mag worden. Iedereen weet dan dat 'nee' echt 'nee' is. Let op het stemgebruik van uw kind Als een kind opkomt voor zichzelf, eigen grenzen aangeeft, is het belangrijk dat het dat zegt. Dat zijn lichaamshouding dat aangeeft maar ook dat je kind luid en duidelijk spreekt. Weerbaarheid, jaargang 1, nummer 8, juni

6 Benoem en beloon een krachtige lichaamstaal Heeft uw kind een goede lichaamstaal, benoem dit concreet en beloon uw kind hiervoor. Laat uw kind een sport of cursus volgen Via een zelfverdedigingsport of sociale vaardigheidscursus worden kinderen getraind om zich weerbaarder op te stellen met hun lichaam en/of meer met woorden. Aandachtspunten Een laag zelfbeeld kan ook een signaal zijn voor meer ernstige emotionele problemen zoals angst of depressiviteit. Als je kind al geruime tijd angstig of somber is, overweeg dan om professioneel advies te vragen. Je kunt informatie vragen bij CJGgeeftantwoord, de medewerkers kunnen samen met u kijken naar de juiste vorm van advies of hulp. Sociale vaardigheidstrainingen weerbaarheidcursussen In de openingsalinea is al beschreven dat opgroeiende kinderen leren en spelen in groepsverband dus op diverse plaatsen een beroep moeten doen op hun sociale vaardigheden en dat dit niet voor ieder kind vanzelfsprekend is. Er zijn altijd kinderen die problemen ondervinden in de omgang met anderen. Het gaat dan om kinderen die: Het moeilijk vinden om met anderen om te gaan; Niet goed voor zichzelf opkomen; Pesten en gepest worden; Niet zichzelf durven zijn; Erg verlegen zijn; Juist teveel aandacht opeisen; Vaak ruzie maken; Moeite hebben zich weerbaar op te stellen (bijvoorbeeld bij de overgang van de basis- naar de middelbare school). In een cursus sociale vaardigheden komen de volgende onderwerpen aan bod: Naar elkaar kijken; Naar elkaar luisteren; Hoe praat je met elkaar; Je beurt afwachten; Laten zien hoe je je voelt; Hoe kom je erachter hoe een ander zich voelt; Je vertelt hoe je over dingen denkt; Hoe je vrienden kunt zijn en/of worden; Hoe je met ruzie omgaat. Deze cursussen worden door verschillende instanties aangeboden. Voor verschillende leeftijdsgroepen zijn er aparte cursussen. Bij het CJGgeeftantwoord kunt u terecht voor meer informatie over deze cursussen. Weerbaarheid, jaargang 1, nummer 8, juni

7 Voor kinderen om te onthouden MAAK JEZELF STERK EN KOM VOOR JEZELF OP Je zult merken dat als je jezelf groot maakt, je je sterker en zelfverzekerder zult voelen. Let daarom op je houding. Maak jezelf groot door je de volgende dingen eigen te maken: Loop, sta of zit met opgeheven hoofd; Kijk de pester aan zonder dat je laat merken dat je bang of verdrietig bent; Houd je schouders breed; Houd je rug recht; Zet je voeten schouderbreed; Spreek de pester luid en duidelijk aan op zijn of haar gedrag; zeg wat je vindt; Loop rustig weg en ga iets voor jezelf of met iemand anders doen; Bedenk voor jezelf een leuke sport of hobby om te beoefenen; Door je aan te sluiten bij een club of vereniging kom je andere kinderen tegen; De kans is groot dat je het daar naar je zin hebt en weer zelfvertrouwen krijgt; Ga voor jezelf na hoe je op het pesten reageert; Zou het helpen om een keer tegenover gesteld te reageren op de pesterijen? Zou het kunnen dat de lol van het pesten af gaat als jij de pesters negeert? Loop rustig weg bij pesterijen, reageer niet lollig, verdrietig of agressief. Voor ouders om te onthouden: Prijs de inspanning en prestaties van je kind; Vertel je kind dat je om hem geeft; Help je kind vriendjes en vriendinnetjes te maken; Moedig je kind aan om doelen te stellen, zelf dingen te doen en eigen prestaties te beoordelen; Maak het doel niet te groot en stel niet teveel doelen; Moedig je kind aan zijn ideeën te uiten en beslissingen te nemen; Help je kind zijn gevoelens goed te hanteren, realistisch te denken en optimistisch te zijn; Leer je kind om zelf zijn problemen op te lossen. Broninformatie -- Triple P : folder 'Zelfbeeld' -- LOOPP : folder 'Weerbaarheid' -- Artikel Zelfvertrouwen door drs. Tamar de Vos van der Hoeven te vinden op -- Folders : SOVA-trainingen Weerbaarheid, jaargang 1, nummer 8, juni

8 Boeken- en internettips Lierop, Priscilla van, Mieren in de buik, kinderboek over weerbaarheid Elkerhout, Joan & Lierop, P. van, Platgetrapt; het trauma als gevolg van pesten Suzanne Cautaert e.a., Weerbaarheid en jongeren Prinsen, H. & Arjen Terpstra, Sociaal vaardig, een gids voor ouder en kind Janssen, H. e.a., Geen watjes, geen schatjes. Sociale vaardigheden voor kinderen Visser, H. de, Kind, geloof, vertrouwen (werkboek voor weerbaarheid) Bos Meeuwsen, Marja, Kinderen groeien samen op Kool, J., Ho, tot hier en niet verder (werkboek voor kinderen) Geelhoed, Annemarie & T. Cappon, Kinderen en eigenwijsheid. Weerbaarheid van binnenuit Voor meer informatie over dit thema of over opvoeden/opgroeien kunt u terecht bij: CJGgeeftantwoord Tel info@cjggeeftantwoord.nl In Boekel-Landerd (Schaijk en Zeeland), Sint Oedenrode-Uden-Veghel zijn inlooppunten van het CJGgeeftantwoord waar men zonder afspraak en verwijzing gratis terecht kan. Er is altijd een deskundige medewerker aanwezig om u te woord te staan. Ook is er veel informatie aanwezig. Internet Weerbaarheid, jaargang 1, nummer 8, juni