Regionale keten casusbespreking Jongeren en Alcohol. Michiel Dethmers. Verslavingsarts. Opzet

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Regionale keten casusbespreking Jongeren en Alcohol. Michiel Dethmers. Verslavingsarts. Opzet"

Transcriptie

1 Regionale keten casusbespreking Jongeren en Alcohol Michiel Dethmers Verslavingsarts Opzet 2 Stellingen Cijfers Schade jeugdig gebruik Casuïstiek Nazorg Meldingsprotocol ziekenhuizen Drenthe Aantallen verwijzingen tot nu toe 1

2 Stellingen 1 Bij ongevallen moet er standaard gescreend worden op alcohol/drugsgebruik 2 In de aanpak van jongeren met alcohol- / drugsincidenten moeten de SEH/ kindergeneeskunde en verslavingszorg complementair met elkaar samenwerken Nederlandse jongeren drinken: te vroeg te vaak te veel 2

3 Landen met hoogste en laagste percentage 15/16-jarigen dat afgelopen 30 dagen >10 keer alcohol gedronken heeft (2007) (Bron: Hibell et al., 2009 ; ESPAD survey-jaar 2007). Ernstig alcohol gerelateerde incidenten (11-17 jaar) meldingen meldingen meldingen Bron: Nederlands Signalerings Centrum Kindergeneeskunde (NSCK) 3

4 70% valpartij 10% geweldsdelict 20% restgroep jaarlijks 930 ongevallen door alcohol (10-19 jr.) Waarschijnlijk 7 keer meer alcohol betrokken dan blijkt uit Letsel Informatie Systeem Bron: Valkenburg en van der Lely et al, medisch contact 2007 Waar zijn jongeren in coma geraakt? bij vrienden (30%) op straat (27%) in de horeca (18%) thuis (8%) Hoe is de alcohol verkregen? van vrienden (42%) gekocht in de horeca (18%) bij de supermarkt (12%) thuis (28%) Bron: Alcoholintoxicaties bij jongeren in Nederland; uitgave van STAP (Nederlands instituut voor alcoholbeleid), Universiteit Twente, Reinier de Graaf Groep Delft en de Nederlandse Stichting voor Kindergeneeskunde (NSCK); december 2009 (Betreft periode 2007 t/m 2009). 4

5 Risico s jeugdig alcoholgebruik Korte termijn Black-out (tijdelijk geheugendefect) Slechte concentratie bij schooltaken Alcoholvergiftiging Ongelukken en agressie (slachtoffer /dader) Eerder onveilig vrijen risico SOA s risico ongewenste zwangerschap Lange termijn risico s jeugdig alcoholgebruik Invloed op groei en ontwikkeling: Cognitieve schade (NPO, EEG, CT/MRI) Leren en geheugen Visueel ruimtelijk inzicht Executieve functies Later meer kans op alcoholverslaving Orgaanschade Trimbos

6 65% jongeren leert niet van de negatieve consequenties van het alcoholmisbruik Mallet, K.A., Lee, C. M., Neighbors, C., Larimer, M. E. & Turrisi, R. (2006). Do we learn from our mistakes? An examination of the impact of negative alcohol-related consequences on college students drinking patterns and perceptions. Journal of Studies on Alcohol, 67, Casuïstiek: Jongen, 14 jaar In bosjes gevonden, suf, braken en onderkoeling Hetero anamnese: enkele biertjes, breezers en wodka Lichamelijk onderzoek: Rillend, alcoholgeur, bewustzijn verlaagd Temperatuur 35 graden Ademhaling verminderd Ethanolspiegel 1.6 promille Opname, Infuus, opwarmen, correctie vocht Nazorg? 6

7 Goede Nazorg Geeft gedragsverandering bij ouders en jongeren < 16 jaar Helpt recidive voorkomen Is noodzakelijk omdat bij 1/3 sprake is van onderliggende problematiek op het gebied van gedrag, school en/of gezin bij 10 % een gezinslid alcoholafhankelijk is (mondelinge mededeling Dr. Tjalling de Vries, kinderarts) Meldingsprotocol Ziekenhuizen Drenthe (alcohol- en middelengerelateerde ziekenhuisopnames) Doelgroep Jongeren, opgenomen (geweest) met alcoholintoxicatie Doelstelling Bewustmaken risico s jongere + ouders Drempel verlagen verslavingszorg 7

8 Werkwijze Meldingsprotocol ziekenhuizen Drenthe Afname Screeningslijst jongeren, Tijdens het 1e polibezoek na ontslag Jongere tekent voor toestemming adviesgesprek met hulpverlener VNN (weigering + recidief = AMK melding) Z.n. aanbieden adviesgesprek aan ouders Individueel adviesgesprek oudercursus Jongeren en Middelengebruik VNN plant adviesgesprek binnen 2 weken Financiering via WMO dus geen inschrijving op naam Werkwijze Meldingsprotocol ziekenhuizen Drenthe Gesprek z.m. thuis in bijzijn ouders Z.n. 2e gesprek met jongere alleen Incident wordt besproken, alsook gedrag mbt middelengebruik en risico s hiervan Z.n. doorverwijzing VNN hulpverlening, of b.v. assertiviteitscursus (weerbaarheid) Nagesprek jongere en ouders bij MMW in ZH 8

9 Mogelijkheden doorverwijzing n.a.v. adviesgesprek: Ambulante hulpverlening (jongere en/of ouders) Cursus Jongeren en Middelengebruik (ouders) Outreachend jongerenwerker van VNN Multi Dimensionale Familie Therapie (MDFT). Jeugd ACT (Assertive Community Treatment) (Friesland) Klinische observatie & diagnostiek in Het Bauhuus DOK3 : behandelvoorziening voor jongeren tot 23 jaar met meervoudige problematiek Aantal verwijzingen naar VNN in 2011 Leveste ZH Emmen: 3 Bethesda ZH Hoogeveen: 0? Diaconessen ZH Meppel: 2 Wilhelmina ZH Assen: 14 UMCG en Winschoten: 20 MCL polikliniek jeugd en Alcohol: 25 Jongerenwerker VNN wordt standaard ingeschakeld! 9

10 Vragen/ Discussie Mailen mag: 10

Jongeren en Alcohol Westland 14 September2011 Poliklinieken Jeugd en Alcohol Kindergeneeskunde Dr. N. van der Lely, kinderarts M.D.C. de Visser, Kinderpsycholoog Presentatie A. Ontwikkelingen in Delft

Nadere informatie

Gevolgen al n coholmisbru bru k bij k bij i k nderen; de n; o ploss s i s ng? K t a w t i w jk j, k,0 7 feb ruar uar 2008 A coho

Gevolgen al n coholmisbru bru k bij k bij i k nderen; de n; o ploss s i s ng? K t a w t i w jk j, k,0 7 feb ruar uar 2008 A coho Gevolgen alcoholmisbruik bij kinderen; de oplossing? Katwijk, 07 februari 2008 Alcoholpolikliniek Kindergeneeskunde Reinier de Graaf Gasthuis Delft Dr. N. van der Lely, kinderarts M.D.C. de Visser, Kinderpsycholoog

Nadere informatie

Polikliniek voor Jeugd & Alcohol

Polikliniek voor Jeugd & Alcohol Polikliniek voor Jeugd & Alcohol Kind & Jeugd Locatie Hoorn/Enkhuizen Polikliniek voor Jeugd & Alcohol Uw zoon of dochter is met een alcoholvergiftiging in het ziekenhuis geweest. Dit kan voor zowel u

Nadere informatie

Vragenlijst alcoholgerelateerde ziekenhuisopnames

Vragenlijst alcoholgerelateerde ziekenhuisopnames NVK, Postbus 0059, 50 LB Utrecht Tel. + (0)0 8 06, e-mail: nsck@nvk.nl Vragenlijst alcoholgerelateerde ziekenhuisopnames Naar aanleiding van de signalering via het Nederlands Signaleringscentrum Kindergeneeskunde

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Alcoholintoxicatie. Informatie voor ouders na opname van hun kind vanwege alcoholintoxicatie (comazuiper) terTER_

Patiënteninformatie. Alcoholintoxicatie. Informatie voor ouders na opname van hun kind vanwege alcoholintoxicatie (comazuiper) terTER_ Patiënteninformatie Alcoholintoxicatie Informatie voor ouders na opname van hun kind vanwege alcoholintoxicatie (comazuiper) 1234567890-terTER_ Alcoholintoxicatie Informatie voor ouders na opname van

Nadere informatie

Alcoholintoxicatie bij jongeren

Alcoholintoxicatie bij jongeren Alcoholintoxicatie bij jongeren Beter voor elkaar Informatie voor ouders na opname van hun kind vanwege alcoholintoxicatie ( comazuiper ) Inleiding Uw zoon of dochter is met een alcoholvergiftiging in

Nadere informatie

Alcoholpoli voor jongeren

Alcoholpoli voor jongeren Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor patiënten Alcoholpoli voor jongeren z 1 Het WZA heeft een speciale polikliniek voor jongeren tot achttien jaar die op de Spoedeisende Hulp

Nadere informatie

Jongeren en Alcohol Zwolle 12 juni 2012

Jongeren en Alcohol Zwolle 12 juni 2012 Jongeren en Alcohol Zwolle 12 juni 2012 van der Lely RdGG 2012 Presentatie A. Ontwikkelingen in Delft B. Casuïstiek C. Achtergronden van der Lely RdGG 2012 Niet crack of heroïne, maar bovenaan een nieuw

Nadere informatie

Kindergeneeskunde Alcoholintoxicatie/-vergiftiging

Kindergeneeskunde Alcoholintoxicatie/-vergiftiging Kindergeneeskunde Alcoholintoxicatie/-vergiftiging Inleiding Uw zoon of dochter is met een alcoholvergiftiging in het ziekenhuis geweest. Dit kan voor zowel u als voor uw kind een schokkende ervaring zijn.

Nadere informatie

Alcoholvergiftiging Informatie voor ouders

Alcoholvergiftiging Informatie voor ouders Alcoholvergiftiging Informatie voor ouders Albert Schweitzer ziekenhuis maart 2014 pavo 1077 Inleiding Uw zoon of dochter is met een alcoholvergiftiging opgenomen in het ziekenhuis. Dit kan voor u en uw

Nadere informatie

Aantal kinderen met alcoholvergiftiging in 2011 opnieuw toegenomen.

Aantal kinderen met alcoholvergiftiging in 2011 opnieuw toegenomen. PERSBERICHT 25 april 2012 Aantal kinderen met alcoholvergiftiging in 2011 opnieuw toegenomen. Het aantal kinderen en jongeren met een acute alcoholvergiftiging is in 2011 opnieuw toegenomen. In het afgelopen

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Polikliniek voor. Jeugd en Alcohol

PATIËNTEN INFORMATIE. Polikliniek voor. Jeugd en Alcohol PATIËNTEN INFORMATIE Polikliniek voor Jeugd en Alcohol 2 PATIËNTENINFORMATIE Opname in het ziekenhuis Door middel van deze folder informeert het Maasstad Ziekenhuis over de polikliniek Jeugd en Alcohol.

Nadere informatie

rapport Alcoholvergiftigingen en ongevallen met alcohol

rapport Alcoholvergiftigingen en ongevallen met alcohol rapport Alcoholvergiftigingen en ongevallen met alcohol Disclaimer Bij de samenstelling van deze publicatie is de grootst mogelijke zorgvuldigheid in acht genomen. VeiligheidNL aanvaardt echter geen verantwoordelijkheid

Nadere informatie

ALCOHOLINTOXICATIES BIJ JONGEREN IN NEDERLAND

ALCOHOLINTOXICATIES BIJ JONGEREN IN NEDERLAND ALCOHOLINTOXICATIES BIJ JONGEREN IN NEDERLAND Een onderzoek bij kinderafdelingen in Nederlandse ziekenhuizen. Cijfers van 2007, 2008, 2009 en 2010 1 Colofon: Nico van der Lely (kinderarts, Reinier de Graaf

Nadere informatie

FACTSHEET ALCOHOLINTOXICATIES 2007 TOT EN MET 2014

FACTSHEET ALCOHOLINTOXICATIES 2007 TOT EN MET 2014 Onder embargo tot maandag 16-02-2015 06:00 FACTSHEET ALCOHOLINTOXICATIES 2007 TOT EN MET 2014 1. Meldingen 2014 Kinderartsen in Nederland behandelden in 2014 in totaal 783 minderjarige jongeren als gevolg

Nadere informatie

Jongeren en Alcohol. Poliklinieken Jeugd en Alcohol Kindergeneeskunde. Presentatie. A. Ontwikkelingen in Delft stiek C.

Jongeren en Alcohol. Poliklinieken Jeugd en Alcohol Kindergeneeskunde. Presentatie. A. Ontwikkelingen in Delft stiek C. Jongeren en Alcohol Ridderkerk 15 September 2011 Poliklinieken Jeugd en Alcohol Kindergeneeskunde Dr. N. van der Lely,, kinderarts M.D.C. de Visser, Kinderpsycholoog Presentatie Alcohol is schadelijker

Nadere informatie

1 Alcoholvergiftigingen

1 Alcoholvergiftigingen Alcoholvergiftigingen en ongevallen met alcohol Ongevalscijfers Samenvatting In 2012 zijn naar schatting 5.300 personen behandeld op een Spoedeisende Hulp (SEH) afdeling van een ziekenhuis naar aanleiding

Nadere informatie

ALCOHOLINTOXICATIES BIJ JONGEREN IN NEDERLAND

ALCOHOLINTOXICATIES BIJ JONGEREN IN NEDERLAND ALCOHOLINTOXICATIES BIJ JONGEREN IN NEDERLAND Een onderzoek bij kinderafdelingen in Nederlandse ziekenhuizen. Cijfers van 2007 t/m 2011 Colofon: Nico van der Lely (kinderarts, Reinier de Graaf Groep) E:

Nadere informatie

Alcohol en jongeren. Ziekenhuis Bernhoven 8 juli 12 juli Allert Vos. Gordon Slabbers. Internist. Kinderarts

Alcohol en jongeren. Ziekenhuis Bernhoven 8 juli 12 juli Allert Vos. Gordon Slabbers. Internist. Kinderarts Alcohol en jongeren Ziekenhuis Bernhoven 8 juli 12 juli Allert Vos Internist Gordon Slabbers Kinderarts 16-7-2010 1 De Jeugd deugt, maar met alcohol??? 2 Opbouw informatie-avond Een gewoon weekend in 2008

Nadere informatie

Factsheet Alcohol intoxicaties NSCK 2007 tot en met 2012

Factsheet Alcohol intoxicaties NSCK 2007 tot en met 2012 710 Factsheet Alcohol intoxicaties NSCK 2007 tot en met 2012 Onderzoekers Drs. G Boeynaems, arts-assistent kindergeneeskunde Reiner de Graaf Gasthuis Delft Dr. N. van der Lely, kinderarts-opleider Reiner

Nadere informatie

FACT. FACT Functie Assertive Community Treatment

FACT. FACT Functie Assertive Community Treatment FACT Functie Assertive Community Treatment 1 FACT Functie Assertive Community Treatment Folder voor jongeren Algemene informatie Accare Drenthe/Overijssel maakt deel uit van Accare, een instelling voor

Nadere informatie

Schadelijke effecten van alcohol

Schadelijke effecten van alcohol Schadelijke effecten van alcohol Jong geleerd? Saskia Wolt kinderarts Gerda de Boer GZ-psycholoog K&J Flevoziekenhuis DeKinderkliniek/DeKinderGGZ 2-11-2015 Club Cell, Almere Inhoud Alcohol en uw puber:

Nadere informatie

Jongeren en alcohol. Gouda 15 februari 2018

Jongeren en alcohol. Gouda 15 februari 2018 Jongeren en alcohol Gouda 15 februari 2018 Niet crack of heroïne, maar bovenaan een nieuw samengestelde lijst van de meest schadelijke drugs staat alcohol. The Lancet 2010 Verleden Februari 2017 aantal

Nadere informatie

Jongeren en alcohol. Jan Widdershoven Annemieke van der Weij Marianne van Steenbergen Kinderartsen JBZ. Dokters op dinsdag 22 januari 2013

Jongeren en alcohol. Jan Widdershoven Annemieke van der Weij Marianne van Steenbergen Kinderartsen JBZ. Dokters op dinsdag 22 januari 2013 Jongeren en alcohol Jan Widdershoven Annemieke van der Weij Marianne van Steenbergen Kinderartsen JBZ Dokters op dinsdag 22 januari 2013 U voelt u onrustig en krijgt het volgende voorgeschreven: Suspensie

Nadere informatie

FACTSHEET ALCOHOLINTOXICATIES

FACTSHEET ALCOHOLINTOXICATIES FACTSHEET ALCOHOLINTOXICATIES 2011-2012 REGIO ZAANSTREEK - WATERLAND 1 Colofon: Joris van Hoof (Universiteit Twente) E-mail: j.j.vanhoof@utwente.nl T: (053) 489 6131 Fieke Franken (Nederlands Instituut

Nadere informatie

Factsheet alcoholintoxicaties 2007 tot en met 2013

Factsheet alcoholintoxicaties 2007 tot en met 2013 Factsheet alcoholintoxicaties 2007 tot en met 2013 Meldingen 2013 Kinderartsen meldden over 2013 in totaal 713 gevallen waarbij een minderjarige, met alcohol in het systeem, door een kinderarts in het

Nadere informatie

Tabel 1 - Overzicht aantal meldingen van alcohol gerelateerde opnames en aantal verwerkte rapportages

Tabel 1 - Overzicht aantal meldingen van alcohol gerelateerde opnames en aantal verwerkte rapportages Sinds 2007 worden in Nederland gegevens verzameld over jongeren met een alcoholintoxicatie (alcoholcoma). Wanneer een adolescent wordt opgenomen op de kinderafdeling vanwege een alcoholintoxicatie, wordt

Nadere informatie

ALCOHOLINTOXICATIES bij JONGEREN. Alcoholintoxicaties bij jongeren in Nederland

ALCOHOLINTOXICATIES bij JONGEREN. Alcoholintoxicaties bij jongeren in Nederland Alcoholintoxicaties bij jongeren in Nederland 1 Colofon: Wim van Dalen E-mail: wvandalen@stap.nl T: (030) 6565041 Joris J. van Hoof m.m.v. Matthijs de Rover E-mail: j.j.vanhoof@utwente.nl T: (053) 489

Nadere informatie

Jongeren en Alcohol. Utrecht 18 Maart 2010. van der Lely RdGG 2010

Jongeren en Alcohol. Utrecht 18 Maart 2010. van der Lely RdGG 2010 Jongeren en Alcohol Utrecht 18 Maart 2010 Poliklinieken Jeugd en Alcohol Kindergeneeskunde Dr. N. van der Lely, kinderarts M.D.C. de Visser, Kinderpsycholoog Presentatie A. Ontwikkelingen in Delft B. Casuïstiek

Nadere informatie

Jongeren en alcohol. Amersfoort 16 Maart 2016

Jongeren en alcohol. Amersfoort 16 Maart 2016 Jongeren en alcohol Amersfoort 16 Maart 2016 Niet crack of heroïne, maar bovenaan een nieuw samengestelde lijst van de meest schadelijke drugs staat alcohol. The Lancet 2010 Verleden Jongeren met alcoholintoxicatie,

Nadere informatie

Hoogachtend, de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, drs. M.J. van Rijn

Hoogachtend, de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, drs. M.J. van Rijn > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340

Nadere informatie

Medische Publieksacademie. Medische Publiekacademie Medisch Centrum Leeuwarden Leeuwarder Courant

Medische Publieksacademie. Medische Publiekacademie Medisch Centrum Leeuwarden Leeuwarder Courant Medische Publiekacademie Medisch Centrum Leeuwarden Leeuwarder Courant 1 2 oktober 2018 Welkom! #mclmpa Peptalk met pubers Brita de Jong-van Kempen, kinderarts Jan Hofsteenge, klinisch psycholoog Goos

Nadere informatie

Samenvatting. Bron: Letsel Informatie Systeem 2013, 2003-2013, VeiligheidNL; Continu LIS Vervolgonderzoek 2004-2009, VeiligheidNL

Samenvatting. Bron: Letsel Informatie Systeem 2013, 2003-2013, VeiligheidNL; Continu LIS Vervolgonderzoek 2004-2009, VeiligheidNL Samenvatting In 213 zijn naar schatting 5.2 personen behandeld op een Spoedeisende Hulp (SEH) afdeling van een ziekenhuis naar aanleiding van een alcoholvergiftiging (95% betrouwbaarheidsinterval 4.4-6.1).

Nadere informatie

PATIËNTEN VERWIJZEN BIJ PROBLEMEN MET ALCOHOL EN DRUGS

PATIËNTEN VERWIJZEN BIJ PROBLEMEN MET ALCOHOL EN DRUGS Informatie voor huisartsen PATIËNTEN VERWIJZEN BIJ PROBLEMEN MET ALCOHOL EN DRUGS Wanneer verwijst u naar de BasisGGZ (Novae) of de Specialistische GGZ (VNN)? WANNEER VERWIJST U NAAR DE BASISGGZ (NOVAE)

Nadere informatie

Alcoholvergiftigingen en ongevallen met alcohol

Alcoholvergiftigingen en ongevallen met alcohol Alcoholvergiftigingen en ongevallen met alcohol SEH-bezoeken 216 Disclaimer Bij de samenstelling van deze publicatie is de grootst mogelijke zorgvuldigheid in acht genomen. VeiligheidNL aanvaardt echter

Nadere informatie

Activiteitenaanbod van Verslavingszorg Noord Nederland t.b.v. CJG s Friesland 2012

Activiteitenaanbod van Verslavingszorg Noord Nederland t.b.v. CJG s Friesland 2012 enaanbod van Verslavingszorg Noord Nederland t.b.v. CJG s 2012 Activiteit KOPP/KVO Doepraatgroepen/jongerencursus (ism GGZ /Kinnik) n.veldhoen@vnn.nl Gezin Aan Bod (ism Jeugdhulp ) g.thomas@vnn.nl De Gezonde

Nadere informatie

Factsheet alcoholintoxicaties 2007 tot en met 2017

Factsheet alcoholintoxicaties 2007 tot en met 2017 Factsheet alcoholintoxicaties 2007 tot en met 2017 Inleiding Sinds 2007 worden in Nederland gegevens verzameld over jongeren met een alcoholintoxicatie (ook wel alcoholcoma genoemd). Wanneer een adolescent

Nadere informatie

Trimbos-instituut Binge drinken bij jeugd. Prof dr. Rutger Engels. Improving Mental Health by Sharing Knowledge

Trimbos-instituut Binge drinken bij jeugd. Prof dr. Rutger Engels. Improving Mental Health by Sharing Knowledge Trimbos-instituut 2015 Binge drinken bij jeugd Prof dr. Rutger Engels Improving Mental Health by Sharing Knowledge 1. Verandering in maatschappelijke normen over alcohol 2. Stijging in startleeftijd 3.

Nadere informatie

Alcohol? Informatie voor ouders/verzorgers

Alcohol? Informatie voor ouders/verzorgers Alcohol? Informatie voor ouders/verzorgers Ziekenhuis Gelderse Vallei Alcohol drinken is een onderdeel van het sociale leven geworden. De Nederlandse jongeren behoren tot de grootste drinkers van Europa.

Nadere informatie

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland

Nadere informatie

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland

Nadere informatie

Gevolgen van alcoholgebruik

Gevolgen van alcoholgebruik Gevolgen van alcoholgebruik Katwijk 7 februari 2008 Programma Trends in alcohol gebruik Effecten en risico s Gevolgen (bij jongeren) Mogelijke oplossingen Conclusies 1 Algemene trends bij jongeren Steeds

Nadere informatie

De signalerende rol van de Spoedeisende Hulp

De signalerende rol van de Spoedeisende Hulp Verslaving in De signalerende rol van de Spoedeisende Hulp Tekst Nathalie Damen Illustraties Neeltje Geurtsen Alcoholvergiftigingen, reanimaties door overdosering, ongevallen na middelengebruik en geweldsincidenten

Nadere informatie

Pubers en verleidingen

Pubers en verleidingen Pubers en verleidingen Hadewig Bijsterveld Ouderavond 25 september 2018 Puberteit: een turbulente periode Pubers vinden het moeilijk om - belangrijke zaken eerst te doen - doelen te stellen - gevoelens

Nadere informatie

tot 24 jaar Monitor jongeren 12

tot 24 jaar Monitor jongeren 12 Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland

Nadere informatie

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland

Nadere informatie

Gaan zitten bij ooit gebruik

Gaan zitten bij ooit gebruik 1 Gaan zitten bij ooit gebruik 2 3 Speciaal bedoeld voor ouderavonden, voor ouders van basisonderwijs of beginnend middelbaar onderwijs. Deze quiz is bedoeld om met elkaar wat kennis op te doen, maar ook

Nadere informatie

IrisZorg Preventieve wijkgerichte

IrisZorg Preventieve wijkgerichte IrisZorg Preventieve wijkgerichte hulpverlening 1. Wie zijn Bianca Lubbers en Vincent Stijns? 2. Wat is IrisZorg? 3. Wat is IRIS in de Buurt? 4. Wat doet IRIS in de Buurt? casuïstiek 5. Maatschappelijk

Nadere informatie

Inhoud. Ontgifting en stabilisatie. Observatie en Diagnostiek en Behandeling. Cijfers en Onderzoek. Aanbod Jeugd in Nederland

Inhoud. Ontgifting en stabilisatie. Observatie en Diagnostiek en Behandeling. Cijfers en Onderzoek. Aanbod Jeugd in Nederland Polls drugsweb Kun je op eigen houtje van drugs afkomen Ja: 85% Moeten we minder gaan drinken Ja: 57% Bang om verslaafd te worden Ja: 21% Drugs meenemen naar buitenland Ja: 73% Wiet is een harddrug Ja:

Nadere informatie

Hierbij zend ik u de antwoorden op de vragen van het Kamerlid Voordewind (CU) over een toename van het aantal comazuipers (2016Z05078).

Hierbij zend ik u de antwoorden op de vragen van het Kamerlid Voordewind (CU) over een toename van het aantal comazuipers (2016Z05078). > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340

Nadere informatie

FACT IDRIS. Idris is een onderdeel van de Amarant Groep

FACT IDRIS. Idris is een onderdeel van de Amarant Groep FACT IDRIS Idris is een onderdeel van de Amarant Groep Iedereen is Behandeling en begeleiding voor cliënten met een LVB in combinatie met complexe problematiek Specialistische behandeling Kinderen, jeugdigen

Nadere informatie

Mistral DTOX, een goed begin is het halve werk. Edwin Spapens GZ-Psycholoog Mistral DTOX & Mistral Kliniek

Mistral DTOX, een goed begin is het halve werk. Edwin Spapens GZ-Psycholoog Mistral DTOX & Mistral Kliniek Mistral DTOX, een goed begin is het halve werk. Edwin Spapens GZ-Psycholoog Mistral DTOX & Mistral Kliniek Cluster jeugd Preventie, inclusief minimale interventie van 1-3 gesprekken I- hulp (ambitie ook

Nadere informatie

Raadsvoorstel agendapunt

Raadsvoorstel agendapunt Raadsvoorstel agendapunt Aan de raad van de gemeente IJsselstein Raadsstuknummer : 2011/25670 13 september Datum : 2011 Programma : Samenleving en Bestuur Blad : 1 van 8 Cluster : Bestuur Portefeuillehouder

Nadere informatie

Informatie voor patiënten. Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl

Informatie voor patiënten. Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl Alcohol Informatie voor patiënten F0931-3415 september 2013 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam 070 357 44 44 MCH

Nadere informatie

Opvang van jongeren tot 18 jaar bij alcohol- of drugsmisbruik

Opvang van jongeren tot 18 jaar bij alcohol- of drugsmisbruik Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor patiënten Opvang van jongeren tot 18 jaar bij alcohol- of drugsmisbruik 1 Opvang van jongeren tot 18 jaar bij alcohol- of drugsmisbruik

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 8 december 2011 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 8 december 2011 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter, > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX DEN HAAG T 070 340 79 11 F 070 340

Nadere informatie

Draaiboek Halt-straf alcohol

Draaiboek Halt-straf alcohol Draaiboek Halt-straf alcohol Zonder alcohol voor iedere jongere een kansrijke toekomst! Convenant Alcohol en Jongeren Provincie Groningen 2018 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Doel draaiboek 3 Doel en resultaat

Nadere informatie

Programma. Middelen Alcohol en jongeren Fasen van gebruik Signaleren Lokale cijfers Plannen

Programma. Middelen Alcohol en jongeren Fasen van gebruik Signaleren Lokale cijfers Plannen Eelco de Gries & Nienke de Waard Afd. Voorlichting en Preventie Friesland Programma Middelen Alcohol en jongeren Fasen van gebruik Signaleren Lokale cijfers Plannen 1 Onderzoek Iedereen gebruikt drugs!

Nadere informatie

Alcoholgebruik? Tips en adviezen Voor ouders/verzorgers

Alcoholgebruik? Tips en adviezen Voor ouders/verzorgers Alcoholgebruik? Tips en adviezen Voor ouders/verzorgers Ziekenhuis Gelderse Vallei Alcohol drinken is een onderdeel van het sociale leven geworden. De Nederlandse jongeren behoren tot de grootste drinkers

Nadere informatie

Preventie van alcoholmisbruik via de SEH

Preventie van alcoholmisbruik via de SEH Preventie van alcoholmisbruik via de SEH Quiz https://create.kahoot.it/create#/edit/4c1 ed8bc-6ed0-4a1b-9cca-3914be55e041/done Trimbos en VeiligheidNL Focus op alcohol Focus op preventie VeiligheidNL:

Nadere informatie

Algemene adviezen Verantwoord alcoholgebruik

Algemene adviezen Verantwoord alcoholgebruik Alcohol De afdeling Spoedeisende Hulp van HMC (Haaglanden Medisch Centrum) werkt samen met Brijder en Context aan het signaleren van overmatig alcoholgebruik. Het doel hiervan is om bij problematisch alcoholgebruik

Nadere informatie

Schakenbosch in het kort

Schakenbosch in het kort Schakenbosch in het kort 2 Schakenbosch in het kort Schakenbosch is een behandelcentrum JeugdzorgPlus voor jongeren van 12 tot 18 jaar met ernstige gedragsproblemen. Daarnaast hebben de jongeren psychiatrische

Nadere informatie

Alcoholvergiftigingen en ongevallen met alcohol bij jongeren van 10 tot en met 24 jaar

Alcoholvergiftigingen en ongevallen met alcohol bij jongeren van 10 tot en met 24 jaar Alcoholvergiftigingen en ongevallen met alcohol bij jongeren van 10 tot en met 24 jaar H. Valkenberg Uitgegeven door Stichting Consument en Veiligheid Postbus 75169 1070 AD Amsterdam maart 2013 Bij de

Nadere informatie

Alcoholvergiftigingen en ongevallen met alcohol bij jongeren van 10 tot en met 24 jaar

Alcoholvergiftigingen en ongevallen met alcohol bij jongeren van 10 tot en met 24 jaar Alcoholvergiftigingen en ongevallen met alcohol bij jongeren van 10 tot en met 24 jaar H.Valkenberg S. Nijman Uitgegeven door Stichting Consument en Veiligheid Postbus 75169 1070 AD Amsterdam juni 2011

Nadere informatie

Alcoholpreventiebeleid Drentse gemeenten

Alcoholpreventiebeleid Drentse gemeenten Alcoholpreventiebeleid Drentse gemeenten Inventarisatie alcoholpreventie jeugd, als zodanig door de gemeenten aangegeven. Afdeling Drenthe van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten Gestelde vragen: -

Nadere informatie

Gewondenspreidingsplan 2013

Gewondenspreidingsplan 2013 Gewondenspreidingsplan 2013 Versie: december 2013 vastgesteld in ROAZ Groningen, Friesland en Drenthe Gewonden spreidingsplan per 1 januari 2013. Inleiding Na zo n 10 jaar is het gewondenspreidingsplan

Nadere informatie

Nationaal (F)ACT congres Gewoon Leven. ACT voor jongeren

Nationaal (F)ACT congres Gewoon Leven. ACT voor jongeren Nationaal (F)ACT congres Gewoon Leven 23 september 2010 ACT voor jongeren Edith ten Hoopen Kobi Bosma You Tube filmpje Locaties Zorgaanbod Divisie Preventie en Ambulante zorg Voorlichting en preventie

Nadere informatie

Dat doet mijn kind toch niet?!

Dat doet mijn kind toch niet?! Dat doet mijn kind toch niet?! Informatie over alcohol en drugs 17 maart 2016 marion.kooij@brijder.nl 088 3583 880 06 30 26 24 83 www.twitter.com/brijderjeugd Brijder jeugd Preventie Voorlichting (in de

Nadere informatie

ALGEMENE INFORMATIE. Specialistisch hulpaanbod voor meiden

ALGEMENE INFORMATIE. Specialistisch hulpaanbod voor meiden ALGEMENE INFORMATIE Specialistisch hulpaanbod voor meiden Meiden gaan op een andere manier met hun problemen om dan jongens. Wij hebben gemerkt dat meidenhulpverlening een andere, specialistische aanpak

Nadere informatie

Project voorkom alcoholschade bij jongeren

Project voorkom alcoholschade bij jongeren Project voorkom alcoholschade bij jongeren Tussentijdse rapportage 2009 Delft, 25 mei 2010 Reinier de Graaf Groep Delft Dr. N. van der Lely, kinderarts Drs. M.D.C. de Visser, kinder- en jeugdpsycholoog

Nadere informatie

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland

Nadere informatie

Commissienotitie Reg. nr : 0810110 Comm. : MZ Datum : 07-04-08

Commissienotitie Reg. nr : 0810110 Comm. : MZ Datum : 07-04-08 Comm. : MZ Onderwerp Alcoholpreventie jongeren in Noord Brabant Status oordeelvormend Voorstel 1. Deel te nemen aan het project alcoholpreventie Jongeren Veiligheidsregio Brabant-Noord 2. Vanaf 2009 voor

Nadere informatie

Draaiboek NIX18-Party

Draaiboek NIX18-Party Draaiboek NIX18-Party Inhoudsopgave 1 Inleiding 1.1 Algemene informatie 1.2 Doel 1.3 Resultaat 2 Deelnemende organisaties 3 Uitvoering 4 Aanbevelingen 5 Links 2 1. Inleiding Onderzoek door het Trimbos

Nadere informatie

Brijder Verslavingszorg Hoofddorp

Brijder Verslavingszorg Hoofddorp Ons Team Ons team is zeer divers. We bestaan uit het secretariaat, psychologen, maatschappelijk werkers, sociaal psychiatrisch verpleegkundigen, cognitief gedragstherapeutisch werkers, ervaringsdeskundigen,

Nadere informatie

Face it, Work it. Overzicht

Face it, Work it. Overzicht Face it, Work it Dr. H. Peuskens Psychiater Psychiatrische kliniek Broeders Alexianen Tienen Overzicht Middelengebruik in Vlaanderen CAO 100 Middelengerelateerde problematiek Expertise in residentiële

Nadere informatie

Workshop Huisverbod. Gespreksleider Aaf Tiems, Min. VWS Gineke Kuin, Gemeente Breda Debbie Maas, SHG West-Brabant.

Workshop Huisverbod. Gespreksleider Aaf Tiems, Min. VWS Gineke Kuin, Gemeente Breda Debbie Maas, SHG West-Brabant. Workshop Huisverbod Gespreksleider Aaf Tiems, Min. VWS Gineke Kuin, Gemeente Breda Debbie Maas, SHG West-Brabant. Investeringen Gemeente West-Brabant - Convenantafspraken - Programma Afhankelijk & Veilig

Nadere informatie

Inleiding. Namens de werkgroep vroegsignalering Annemarieke Koops Gynaecoloog WZA Augustus 2011

Inleiding. Namens de werkgroep vroegsignalering Annemarieke Koops Gynaecoloog WZA Augustus 2011 Inleiding Voor u ligt het protocol vroegsignalering van het Wilhelmina Ziekenhuis Assen. De werkgroep vroegsignalering werkt aan verbetering van de ondersteuning die kwetsbare zwangeren in en rond Assen

Nadere informatie

Inhoud. GHB-effecten. GHB-effecten. GHB-effecten. GHB-effecten 21-3-2013. Intoxicatie en onthouding in het algemeen ziekenhuis.

Inhoud. GHB-effecten. GHB-effecten. GHB-effecten. GHB-effecten 21-3-2013. Intoxicatie en onthouding in het algemeen ziekenhuis. Inhoud Intoxicatie en onthouding in het algemeen ziekenhuis Dr. Martijn van Noorden Psychiater Leids Universitair Medisch Centrum GHB Monitor 2013 Practice-based richtlijn algemeen ziekenhuis GHB bindt

Nadere informatie

Handelingsprotocollen veiligheid Mill-Hillcollege. inspirerend - betrokken - ondernemend

Handelingsprotocollen veiligheid Mill-Hillcollege. inspirerend - betrokken - ondernemend Handelingsprotocollen veiligheid Mill-Hillcollege inspirerend - betrokken - ondernemend 2009 1 Inhoudsopgave Voorwoord 3 Wat is wat 4 Handelingskaart wapenbezit 5 Handelingskaart opname maken zonder toestemming

Nadere informatie

Workshop Alcohol en adolescenten

Workshop Alcohol en adolescenten Workshop Alcohol en adolescenten Bossche samenscholingsdagen 25 en 26 november 2010 2 en 3 december 2010 Kinderartsen: Marianne Steenbergen en Annemieke van der Weij Huisartsen: Elseline Verheul, Suzanne

Nadere informatie

Mondriaan X. voor geestelijke gezondheid

Mondriaan X. voor geestelijke gezondheid Mondriaan X voor geestelijke gezondheid Productenboek Verslavingspreventie Overzicht programma's Afdeling Verslavingspreventie Unitmanager Hans Dupont Locatie Werkgebied-Zuid Limburg Programma's 1.1 Coffeeshops

Nadere informatie

Behandeling van verslaving en comorbiditeit. de Noord Nederlandse ervaring

Behandeling van verslaving en comorbiditeit. de Noord Nederlandse ervaring Behandeling van verslaving en comorbiditeit de Noord Nederlandse ervaring Gent 14 nov2014 Primaire problematiek naar voorkomen in bevolking en % in behandeling 1 Setting van hulp in VZ VNN 34 ambulante

Nadere informatie

Alcoholintoxicatie 1

Alcoholintoxicatie 1 Alcoholintoxicatie 1 Je hebt teveel alcohol gedronken en dit heeft dusdanige effecten op je lichaam gehad dat een opname in het ziekenhuis noodzakelijk was. Doordat je teveel gedronken hebt kan er van

Nadere informatie

wat doet alcohol eigenlijk met je lichaam?

wat doet alcohol eigenlijk met je lichaam? de kater komt later ziek door te veel alcohol Je hebt te veel alcohol gedronken. Dit heeft je zo ziek gemaakt dat we je met spoed moesten opnemen in ons ziekenhuis. Waarschijnlijk ben je - net als je ouders/verzorgers

Nadere informatie

Drinken is geen sport

Drinken is geen sport Drinken is geen sport Verantwoord alcoholgebruik 21 maart 2016 binnen de sport(club) Dia 1 Wie zijn wij? Dr. Nico van der Lely (Stichting Jeugd en Alcohol) Matthea Kwint (NOC*NSF/KNLTB/KNVB/KNHB/KNKV/NGF)

Nadere informatie

De meldcode het hoe en waarom. Onno Graafland, kinderarts 11 april 2014

De meldcode het hoe en waarom. Onno Graafland, kinderarts 11 april 2014 De meldcode het hoe en waarom Onno Graafland, kinderarts 11 april 2014 Inhoud Omvang van het probleem De lange termijn gevolgen Wat is toxic stress De meldcode Onze belemmeringen Kindermishandeling Elke

Nadere informatie

Dinsdag 14 december 2010

Dinsdag 14 december 2010 Uitnodiging Comazuipen bij jongeren? Overmatig alcoholgebruik bij ouderen? Herkennen van alcoholproblemen in de praktijk? In één dag op de hoogte van vroegsignalering van alcoholproblemen. Symposium Verzuipt

Nadere informatie

ALCOHOL EN OPVOEDING UW KIND OP HET VOORTGEZET ONDERWIJS DE GEZONDE SCHOOL EN GENOTMIDDELEN. Folder Alcohol en opvoeding.indd 1 27-07-2011 13:42:29

ALCOHOL EN OPVOEDING UW KIND OP HET VOORTGEZET ONDERWIJS DE GEZONDE SCHOOL EN GENOTMIDDELEN. Folder Alcohol en opvoeding.indd 1 27-07-2011 13:42:29 ALCOHOL EN OPVOEDING UW KIND OP HET VOORTGEZET ONDERWIJS DE GEZONDE SCHOOL EN GENOTMIDDELEN Folder Alcohol en opvoeding.indd 1 27-07-2011 13:42:29 ALCOHOL EN OPVOEDING Als kinderen naar het voortgezet

Nadere informatie

Definitieve lijst landelijke inkoop VNG

Definitieve lijst landelijke inkoop VNG Definitieve lijst landelijke inkoop VNG Voor onderstaande functies sluit de VNG op landelijk niveau raamcontracten, waarbinnen gemeenten naar gebruik afrekenen. Functie Aanbieders Programma van Eisen 1:

Nadere informatie

POP polikliniek. voor vrouwen vóór, tijdens en na de zwangerschap. Wat moet u echt weten! We kijken samen hoe we u kunnen helpen.

POP polikliniek. voor vrouwen vóór, tijdens en na de zwangerschap. Wat moet u echt weten! We kijken samen hoe we u kunnen helpen. POP polikliniek voor vrouwen vóór, tijdens en na de zwangerschap U heeft een afspraak op de POP-poli. Dit betekent Psychiatrie, Obstetrie (verloskunde) en Pediatrie (kindergeneeskunde). In de POP polikliniek

Nadere informatie

UW KIND EN ALCOHOL. Liesbeth Faber Adviseur gezondheidsbevordering

UW KIND EN ALCOHOL. Liesbeth Faber Adviseur gezondheidsbevordering UW KIND EN ALCOHOL Liesbeth Faber Adviseur gezondheidsbevordering PROGRAMMA Welkom in de puberteit Alcohol Opvoeding en genotmiddelen DE PUBERTEIT Dit is de periode waarin jongeren zich tot volwassene

Nadere informatie

FAS(D) Herkennen, Diagnostiek en Behandeling

FAS(D) Herkennen, Diagnostiek en Behandeling FAS(D) Herkennen, Diagnostiek en Behandeling Bijscholing Vrijdag 12 mei en 16 juni 2017 9.30-16.30 uur Gelre Ziekenhuis Apeldoorn zorgoplossingen FAS(D) herkennen, diagnostiek en behandeling Alcohol tijdens

Nadere informatie

Lectoraat GGZ-Verpleegkunde. LVG en Verslaving. s Heerenloo 30 juni 2010

Lectoraat GGZ-Verpleegkunde. LVG en Verslaving. s Heerenloo 30 juni 2010 Lectoraat GGZ-Verpleegkunde LVG en Verslaving s Heerenloo 30 juni 2010 1 Wat komt aan bod? Overzicht programma LVG en verslaving Prevalentiegegevens Casus Brijder en s Heerenloo Discussie nav casuïstiek

Nadere informatie

Vroegsignalering alcoholgebruik op de Spoedeisende hulp

Vroegsignalering alcoholgebruik op de Spoedeisende hulp Vroegsignalering alcoholgebruik op de Spoedeisende hulp Samenwerking tussen algemeen ziekenhuis en GGZ Roxanne Izendooren Projectleider Vroegsignalering alcoholgebruik 23 april 2012 Opdracht: Vragenlijst

Nadere informatie

Aandacht voor alcohol

Aandacht voor alcohol Aandacht voor alcohol T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André Dumont Stalenstraat

Nadere informatie

Doorbreken cirkel van geweld! Hoe kunnen we een duurzame veilige situatie thuis creëren?

Doorbreken cirkel van geweld! Hoe kunnen we een duurzame veilige situatie thuis creëren? Doorbreken cirkel van geweld! Hoe kunnen we een duurzame veilige situatie thuis creëren? Effectonderzoek naar de aanpak huiselijk geweld in de G4 Majone Steketee Katinka Lünnemann Bas Tierolf Belangrijkste

Nadere informatie

Business case. Integraal FACT-team Zuidoost Emmen. Samenwerkingsproject van Accare, Ambiq, Promens Care en VNN. November 13

Business case. Integraal FACT-team Zuidoost Emmen. Samenwerkingsproject van Accare, Ambiq, Promens Care en VNN. November 13 Business case Integraal FACT-team Zuidoost Emmen. Samenwerkingsproject van Accare, Ambiq, Promens Care en VNN. November 13 1. Inleiding/aanleiding In het voorjaar van 2013 heeft Ambiq het voorstel gedaan

Nadere informatie

Startnotitie ketenbeleid Menameradiel. Inhoud. 1. Inleiding 2. Situatie Menameradiel 3. Uitgangspunten 4. De gekozen aanpak 5. Partners en omgeving

Startnotitie ketenbeleid Menameradiel. Inhoud. 1. Inleiding 2. Situatie Menameradiel 3. Uitgangspunten 4. De gekozen aanpak 5. Partners en omgeving Startnotitie ketenbeleid Menameradiel Inhoud 1. Inleiding 2. Situatie Menameradiel 3. Uitgangspunten 4. De gekozen aanpak 5. Partners en omgeving bijlagen bijlage 1. bijlage 2. bijlage 3. bijlage 4. bijlage

Nadere informatie

Nieuwe Drank- en Horeca Wet. Winkeliers/slijterijen. Stadskantoor 28-03-2013

Nieuwe Drank- en Horeca Wet. Winkeliers/slijterijen. Stadskantoor 28-03-2013 Nieuwe Drank- en Horeca Wet Winkeliers/slijterijen Stadskantoor 28-03-2013 1 Programma 19.30 uur welkom door burgemeester Harald Bergmann 19.40 uur toelichting op de nieuwe Drank- en Horecawet 20.00 uur

Nadere informatie